Źródła: Chmielewska K., Baran-Furg H., Uzależnienia. Obraz kliniczny i leczenie. Podręcznik dla lekarzy; Chmielewska K., Baran-Furga H., Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych; Gaś Z. B., Osobowość a agresja w uzależnieniach; Jędrzejko M., Jabłoński P., Narkotyki i paranarkotyki; Jędrzejko M., (red.), Narkomania spojrzenie wielowymiarowe; Juczyński Z., Narkomania poradnik; Korczak J., Uwaga dopalacze; Krawczyk W., Nowe narkotyki syntetyczne; Pstrąg D., Wybrane zagadnienia z problematyki uzależnień; Robson P., Narkotyki; Schuckit M.A., Drugs and Alkohol Abuse; Szajewski J., Feldman R., Glińska-Serwin R. Leksykon ostrych zatruć; Szukalski B., Narkotyki. Kompendium wiedzy o środkach uzależniających; Young people and drugs. Care and treatment; Ruden R., Byalick G., Żarłoczny mózg pułapki uzależnień; Centralne Laboratorium Kryminalistyczne; Instytut Medycyny Pracy w Łodzi; KARAN. Badania własne + studia przypadków.
Jeśli chcecie aby wam się udało? Od czego zacząć: Miejska/gminna konferencja metodyczna Narkotyki, dopalacze, alkohol fakty bez mitów październik - grudzień Następnie Specjalistyczne szkolenie dla pedagogów i psychologów szkolnych Jak budować szkoleń programy profilaktyki uzależnień? listopad-marzec Dalej 1 września wdrażamy 3-letnie programy (1-2 SP; 4-6 SP; GIM, szkoły ponad gimnazjalne). Przygotować profesjonalne wsparcie edukacyjne dla szkoleń z uczniami i rodzicami (kluczowe miesiące wrzesień, maj-czerwiec)
Zjawiska zaburzające rozwój dzieci i młodzieży 1. Niekontrolowany czas niekontrolowana przestrzeń 2. Prawa przed obowiązkami. Bezgraniczna wolność. 3. Niewydolność wychowawcza rodziców oraz instytucji 4. Postmodernistyczny model życia płynna nowoczesność 5. Wzmacniacze pobudzacze zagłuszacze.
Co się zmieniło? - nad czym warto się zastanawiać Wzrasta skala i liczba zachowań patologicznych i ryzykownych Koniec lat 90 XX wieku 7 alkoholizm, nikotynizm, korupcja, złodziejstwo, sieci układów, dychotomizm społeczny, kłamstwo
Co się zmieniło? - nad czym warto się zastanawiać Wzrasta skala i liczba zachowań patologicznych i ryzykownych 7 alkoholizm, 21 nikotynizm, korupcja, złodziejstwo, sieci układów, dychotomizm społeczny alkoholizm, nikotynizm, korupcja, złodziejstwo, sieci układów, dychotomizm społeczny, narkomania, lekomania, pracoholizm, dewiacje seksualne, shopping, bezrobocie, chciwość rynków finansowych, wizualizacje, choroby cywilizacyjne, cyberzaburzenia, obłuda polityki, otyłość, wzrost przestępczości nieletnich, nadużywanie cukru, chuligaństwo
Eksperymenty lat 70. i 80. XX wieku Ad papierosy Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Szkoła podstawowa Szkoła średnia Studia
EksperymentyXXI wieku Ad papierosy Ad papierosy Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Szkoła podstawowa Gimnazjum Szkoła średnia Studia
Neuroprzekaźniki - neurotransmitery przyjemności (dopamina hormon nagrody) poprawę nastroju (serotonina) pobudzenia (acetyloholina, adrenalina, noradrenalina) osłabienia poczucia bólu (endorfiny)
Co robi i wie nasz mózg? Wie Pamięta Ocenia Wartościuje Planuje Poleca Decyduje Widzi Czuje Smakuje Wącha Słyszy Analizuje
presynaptic neuron postsynaptic neuron Jak to działa? zaburzenia jednostopniowe zaburzenia wielostopniowe
Człowiek pod wpływem N co to znaczy? Czas przyspieszenie i opóźnienie Słuch wyostrzenie, zaburzenie Ból zniwelowanie, brak wpływu Wzrok zaburzenie, wyostrzenie Smak, dotyk zaburzenie, brak reakcji
Stare a nowe narkotyki i substancje działające podobnie STARE NOWE Drogi pokarmowe Domięśniowo, dożylnie Drogi oddechowe
Stare a nowe narkotyki i substancje działające podobnie STARE NOWE Drogi pokarmowe Domięśniowo, dożylnie Drogi pokarmowe Drogi oddechowe wdychanie, snifowanie Drogi oddechowe wdychanie, wąchanie
Czas działania narkotyków i nowych narkotyków STARE Wolny rozbieg Długieśredniodługie działanie Przewidywalne reakcje NOWE Szybki rozbieg Krótkie i średniodługie działanie Złożone, osobnicze reakcje
Nowe narkotyki, jako problem toksykologiczny 1:1 2:3 3:9 12:144 klasyczne dopalacze środki zastępcze
Dopalacze różnice Narkotyki Wielo (7,8 ) składnikowe Nieznane następstwa 1,2,3 - składnikowe Znane następstwa Poszukiwanie dróg postępowania z chorym Wypracowane ścieżki postępowania Działanie złożone D N Pobudzenie -- Otępienie -- Halucynacje Reakcje dychotomiczne - biegunowe Brak testów ogólnodostępnych Poszukiwanie modeli terapii Przewidywalne reakcje Wysoka sprawdzalność testów Wypracowane modele terapii
Kluczowe zasady postępowania 1. Patrz oceń 2. Działaj rób tylko to, co umiesz 3. Nigdy nie siłuj się
Kluczowe zasady postępowania 1. Nie jesteś lekarzem nie lecz 2. Nie jesteś policjantem nie ścigaj 3. Nie jesteś sędzią nie sądź
Wiek 28 lat twarz po 4 miesiącach zażywania methamfetaminy Zmiany: wyraźna utrata wagi ciała, pierwsze zmiany skórne, niesymetryczne ułożenie połówek twarzy, napięcie skórne, niechlujny wygląd Zdjęcia DEA
Wiek 20 lat twarz po 6 miesiącach zażywania methamfetaminy Zmiany: wyraźna utrata wagi ciała, pierwsze zmiany skórne, napięcie skórne czoła, niechlujny wygląd Zdjęcia DEA
Wygląd twarzy i powiek Opuszczone górne powieki Twarz o oznakach zmęczenia (opadania) Twarz osoby nie zażywającej narkotyków Twarz osoby pod wpływem narkotyku
Źrenice osoby będącej pod wpływem narkotyku Bardzo małe źrenice: 1-3 mm opiaty silne dawki leków uspokajających i nasennych Bardzo duże źrenice: 8-10 mm kokaina amfetamina i methamfetamina efedryna atropina często marihuana
Postulowane odległości i zachowania Patrz tutaj A będziesz widział: oczy, grymasy, zaciskanie pieści i inne zachowania mogące świadczyć o stanie emocjonalnym.
Marihuana co się dzieje w OUN
THC w mózgu jak to działa Kora nowa odpowiada za funkcje poznawcze i scalanie informacji Zwoje podstawy mózgu biorą udział w kontroli ruchów, zaczynaniu o kończeniu czynności Podwzgórze odpowiada za apetyt, kontroluje układ hormonalny i zachowania seksualne Móżdżek centrum kontroli motorycznej i koordynacji ruchowej Ciało migdałowate odpowiada za lęk, strach, emocje Hipokamp odpowiada za pamięć, łączenie faktów i miejsc
Oczy i źrenice po zażyciu marihuany* narkotyk osobniczy Powiększone źrenice Zaróżowione białka oczu Mętny wzrok, opóźniona reakcja na światło
Oczy i źrenice po zażyciu amfetaminy - pobudzenie ruchowe - potliwość - szybkie mówienie - drżenie rąk - zachowania agresywne Opóźniona reakcja źrenicy na światło Silnie powiększone źrenice Zaczerwienione brzegi powiek (przy wciąganiu narkotyku nosem)
Oczy i źrenice po zażyciu opiatów - spowolnienie, apatia - brak koncentracji - mdłości - odloty - ślady nakłuć Opóźniona reakcja źrenicy na światło Silnie zmniejszone źrenice Zabrązowione oczodoły (długotrwałe zażywanie) Opadające górne powieki
Wszystkie LEKI używane niezgodnie z przeznaczeniem to przepustka do uzależnień LEKI KODEINOWE Kodeina może się metabolizować w morfinę. Nie mogą jej używać kobiety w ciąży i karmiące. Leki wskazane przez młodzież w sondażu V.2013
Wszystkie LEKI używane niezgodnie z przeznaczeniem przepustka do uzależnień LEKI PSEUDOEFEDRYNOWE Leki z DXM Bezsenność, bóle głowy, nudności, drgawki, tachykardia, podwyższone ciśnienie tętnicze. Działają pobudzająco na układ nerwowy, a także zmniejszają łaknienie. Mogą powodować uzależnienie psychiczne. Leki wskazane przez młodzież w sondażu V.2013
Środki z benzydaminą Inne substancje
N typowe zaburzenia i reakcje Bradykardia (-60/min) Tachykardia (+ 120/min) Napady drgawkowe Hipertermia (+40 C) Wstrząs Niewydolność nerek Niewydolność oddechowa Śpiączka 112
JAK POSTĘPOWAĆ? Co zawsze robić? ocenić typ zaburzenia mówić spokojnie, wolno, mało - powtarzać polecenia obserwować - ustalić odległość pytać o substancję Czego nigdy nie robić? podnosić głos lub krzyczeć oceniać agresywnie gestykulować i dyskutować
Mariusz Jędrzejko mariusz@cps.edu.pl www.cps.edu.pl