Traceability bezpieczeństwo i śledzenie przepływu produktów w łańcuchach dostaw prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017
Czy wszystkie produkty są bezpieczne na rynku?
Sól wypadowa w liczbach (2012 rok): ponad 240 tys. ton żywności wycofano z rynku; zabezpieczono ponad 500 ton soli wypadowej; 12 województw, 40 zakładów stosowało sól wypadową do żywności; do dnia 09 marca 2012 sanepid przeprowadził ponad 9 tys. kontroli w całym kraju.
Afera jajeczna w liczbach (2012): zabezpieczono 26 ton suszu jajecznego przed dalszą sprzedażą; zanieczyszczony produkt mógł trafić do ponad 100 producentów pasztetów, słodkości i makaronów w Polsce; Słowacja, Czechy, Niemcy, Litwa, Irlandia, Anglia zamykały się przed importem polskich produktów spożywczych.
Zatruty alkohol (2012 rok): alkohol metylowy wprowadzono do obrotu przez czeskich dystrybutorów; 38 osób zmarło, a kilkadziesiąt ciężkie zatrucie; afera objęła m.in.: Czechy, Słowację, Polskę.
Afera z koniną (2013 rok): 750 ton koniny sprzedano jako wołowinę w ciągu ostatniego półrocza; 16 krajów objął proces wycofywania mięsa; firma polska sprowadziła z Rumunii ponad 870 ton koniny, ale nie wiadomo co się stało z nią później; duże sieci wycofały mięso zafałszowane koniną: Tesco, Lidl, Aldi.
Ochrona zdrowia - fakty więcej ludzi umiera w wyniku popełnionych błędów medycznych niż w wypadkach motocyklowych; rocznie w Stanach Zjednoczonych z powodu błędów umiera 100 tysięcy osób;
cd. Ochrona zdrowia - fakty ok. 20% błędów medycznych wynika z nieprawidłowego podania leku, których powodem jest niewłaściwa identyfikacja pacjenta; podrobione leki stanowią ok. 10% globalnego handlu farmaceutykami, a ich wartość sięga od 35 do 40 miliardów dolarów rocznie.
Ochrona zdrowia gdzie traceability? w farmacji, obsłudze chorego; ewidencji środków trwałych; w łańcuchach dostaw;
Ochrona zdrowia dlaczego traceability: bezpieczeństwo pacjenta błędy medyczne; ochrona marek, zapobieganie podróbkom ; realizacja wymogów prawnych.
Podrabianie produktów globalny problem: szacowana wartość podrabianych produktów w 2015 roku to 960 mld USD; w grupie G20 rocznie z powodu stosowania podróbek umiera 3000 osób; roczne straty G20 wynikające z utraty przychodów podatkowych spowodowane wprowadzaniem na rynek podróbek to 77,5 mld USD. Źródło: Logistyka 6/2016, s. 79
Unormowania prawne w zakresie traceability
Rozporządzenia UE: Komisji UE 178/2002 nr 1935/2004 w sprawie artykułów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością; Komisji UE 852/2004 z 29.04.2004 w sprawie higieny środków spożywczych.
cd. Rozporządzenia UE: Komisji UE nr 1224/2009 dotyczące produktów rybnych, którego wymogi mają zastosowanie od dnia 1 stycznia 2013r.; wykonawcze Komisji UE nr 404/2011 ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do Rozporządzenia nr 1224/2009; Komisji UE nr 1223/2009 dotyczące produktów kosmetycznych, którego wymogi mają zastosowanie od dnia 11 lipca 2013r.; Komisji UE nr 995/2010 dotyczące produktów drzewnych, którego wymogi mają zastosowanie od dnia 3 marca 2013r.
Ustawy krajowe: z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia; z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw; o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego z dnia 29.01.2004 r.
Rozporządzenie UE 1223/2013 produkty kosmetyczne: Cel główny: - zapewnienie wysokiego stopnia bezpieczeństwa kosmetyków wprowadzanych do obrotu na terenie Unii Europejskiej, jak również sprawne funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz rozwoju konkurencyjności i innowacyjności branży kosmetycznej.
cd. Rozporządzenie UE 1223/2013 produkty kosmetyczne: Cel w zakresie śledzenia: - Zapewnienie możliwości śledzenia produktu kosmetycznego w całym łańcuchu dostaw pomaga nadzorować rynek w sposób prostszy i bardziej skuteczny. Sprawny system śledzenia ułatwia organom nadzoru rynkowego identyfikację podmiotów gospodarczych.
cd. Rozporządzenie UE 1223/2013 produkty kosmetyczne: należy identyfikować do kogo, co wysłano i kiedy (dolna część łańcucha dostaw)? należy identyfikować od kogo, co otrzymano, wysłano i kiedy (górna część łańcucha dostaw)?
Definicja traceability: Traceability (śledzenie ruchu i pochodzenia, odtworzenia historii) możliwość przepływu dóbr w łańcuchach dostaw i sieciach dostaw, wraz z rejestracją parametrów identyfikujących te dobra oraz wszelkie lokalizację objęte przepływem.
Model działania tracebility
Upstream Integracja zaopatrzenia - usprawnienie współpracy między producentami wyrobów gotowych i ich dostawcami z obszaru zaopatrzenia dzięki unikalnej identyfikacji surowców, półproduktów, opakowań itp. (integracja w górę łańcucha dostaw).
GS1 a tracebility GS1 jest międzynarodową organizacją non-profit, której prace są inicjowane przez użytkowników, zarządzającą systemem standardów, opracowanym na potrzeby globalnego i lokalnego łańcucha dostaw.
Co to jest standaryzacja? Działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów w celu zapewnienia: funkcjonalności i użyteczności, zgodności (kompatybilności) i zamienności, bezpieczeństwa użytkowania oraz ograniczenia (zbędnej) różnorodności.
Co obejmują standardy globalne? systemy identyfikatorów i danych biznesowych; ustandaryzowane technologie AI, EDI, internetowa wymiana danych (GS1 EP- CIS, katalogi elektroniczne - sieć GDSN; globalne rozwiązania organizacyjnotechniczne (treacebility, upstream, mobilecom).
Podstawowe zadania GS1 - identyfikacja: jednostek handlowych (będących przedmiotem obrotu handlowego); jednostek logistycznych; lokalizacji obiektów handlowych; usług oferowanych; zasobów; dokumentów.
IZ identyfikatory zastosowań IZ 00 (SSCC) seryjny numer jednostki logistycznej 18 cyfr; IZ 01 GTIN globalny numer jednostki handlowe, 14 cyfr; IZ 02 GTIN jednostek handlowych zawartych w jednostce logistycznej; IZ 10 numer serii 1-20 cyfr i znaków;
cd. IZ identyfikatory zastosowań IZ 13 data pakowania 6 cyfr: rrmmdd; IZ 15 data trwałości (minimalna); IZ 17 data trwałości (maksymalna); IZ 412 producent.
Identyfikatory GS1: Seryjny Numer Jednostki Logistycznej (wysyłkowej transportowej) SSCC (Serial Shipping Container Code) w kodzie kreskowym GS1-128 poprzedzony Identyfikatorem Zastosowania 00 (branża TSL).
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Numer Jednostki Handlowej (Global Trade Item Number, GTIN) określa unikatowy kod przedmiotu handlu (wyrobu opakowanego lub usługi), w kodzie kreskowym GS1-128 poprzedzony Identyfikatorem Zastosowania 01 (lub 02 GTIN jednostek handlowych zawartych w jednostce logistycznej); np. GTIN 14 w Polsce (01) 959012340000000017
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Numer Lokalizacyjny GLN (Global Location Number) - do identyfikacji lokalizacji jednostek fizycznych lub funkcjonalnych w obrębie firmy (skład się z prefiksu GS1, numeru firmy np. szpital XYZ, numeru szczegółowej lokalizacji np. odział onkologia, cyfry kontrolnej). np. 590 1234 00006 7
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Numer Identyfikacji Wysyłki (GSIN Global Shipment Identification Number) nadawany jest przez sprzedawcę (nadawcę) ładunku (branża TSL). np. (402) 590 1234 000000001 7 gdzie IZ 402 numer identyfikacyjny wysyłki
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Numer Przesyłki (GINC Global Identification Number for Consignment) - oznaczenie nadawane przez przewoźnika towarów, które zostały powierzone temu przewoźnikowi i przeznaczone są do transportowania jako całość (branża TSL). (401) 590 1234 0000000017 gdzie IZ 401 numer identyfikacyjny przesyłki
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Numer Relacji Usługowych Global (GSRN Service Realtion Number) - stosowany do identyfikowania usługobiorcy w kontekście relacji usługowej (jednoznaczny numer identyfikacyjny dla usługodawcy do przechowywania danych związanych z usługą lub usługami świadczonymi na rzecz usługobiorcy). (8018) 59012340000000017 gdzie IZ 8018 numer relacji usługowych
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Identyfikator Zasobów Zwrotnych (Global Returnable Asset Identifier GRAI), w kodzie kreskowym GS1-128 poprzedzony Identyfikatorem Zastosowania 8003. (8003) 59012340000000017 gdzie IZ 8003globalny identyfikator zasobów zwrotnych
cd. Identyfikatory GS1: Identyfikator Indywidualnych Zasobów (Global Individual Asset Identifier GIAI) w kodzie kreskowym GS1-128 poprzedzony Identyfikatorem Zastosowania 8004. (8004) 59012340000000017 gdzie IZ 8004 globalny identyfikator indywidualnych zasobów
cd. Identyfikatory GS1: Globalny Identyfikator Typu Dokumentu (GDTI Global Document Type Identifier) - stosowany do identyfikacji dokumentów według rodzaju. (253) 59012340000000017 gdzie IZ 253 globalny identyfikator typu dokumentu
Traceability w praktyce
W produkcji: źródło: lokalizacja pierwotna (GLN ), surowce produkcyjne przyjęcie (SSCC ); produkcja (GLN): przetwarzanie - linia produkcyjna (GTIN), serie produkcyjne (GTIN), pakowanie (GTIN i SSCC), wysyłka (SSCC i GLN).
W dystrybucji: źródło: lokalizacja pierwotna (GLN), jednostki przyjęte (SSCC); dystrybucja (GLN): jednostki składowe (SSCC), przetwarzanie, pakowanie - jednostki jednolite i różnorodne (GTIN), jednostki składowane (SSCC); wysyłanie (SSCC i GLN).
SSCC Poczta Polska [( IAC 1-9); (GCP) 5900773; (RP) S1; (INPP) N1n..N8n; (CK) K] Gdzie: IAC Kod agencji przydzielającej; GCP Globalny Numer Przedsiębiorstwa; RP Rodzaj przesyłki ( np. S1 = 6 e-przesyłka, S1= 8 przesyłka biznesowa, S1= 1 lub 4 przesyłka polecona) N1n N8n 8-cyfrowy numer dla przesyłki S1 K cyfra kontrolna.
cd. SSCC Poczta Polska SSCC posiada trzy paski: żółty dla listonosza w trakcie doręczania; zielony potwierdzenie nadania; niebieski potwierdzenie odbioru.
Wycofanie wadliwych wyrobów
Przez detalistę: identyfikuje nazwę wadliwego produktu, jego numer (GTIN), dostawcę (GLN) oraz numer serii produkcyjnej (IZ 10). przekazuje sygnał do dystrybutora produktu. zabezpiecza wszystkie produkty dotyczące zidentyfikowanej partii przed dalszą sprzedażą.
Przez centrum dystrybucji: identyfikuje wszystkie produkty (GTIN) dotyczące wadliwej serii produkcyjnej, które aktualnie posiada (IZ 10); sygnalizuje problem do dostawcy partii produktów (GLN);
cd. Przez centrum dystrybucji: informuje odbiorców (GLN) o wadliwej partii produktów (SSCC, IZ 10); zabezpiecza wadliwą partię produktów przed dalszą dystrybucją.
Przez producenta: identyfikuje surowce związane z anomaliami i identyfikuje ich dostawcę (GLN) - sygnalizuje mu zaistniały problemy; zabezpiecza niewysłane partie produktów; informuje odbiorców (GLN) o wadliwej partii produktów (SSCC, IZ 10).
Dostawcę surowców : analizuje powód problemu znajduje i potwierdza przyczynę; informuje wszystkich odbiorców (GLN) o istocie problemu i ujawnia numer partii surowców (IZ 10);
cd. Dostawcę surowców : identyfikuje wszystkie towary wysłane z tych partii dostaw (SSCC); zabezpiecza pozostałe surowce z tych partii przed dalszym użyciem.
Nowe sektory: Motoryzacyjny: identyfikacja części/komponentów stosowanych w sektorze motoryzacyjnym - prowadzony przez GS1 Niemcy Finansowy: identyfikacja globalnych transakcji - prowadzony przez GS1 US Gastronomiczny: poprawa bezpieczeństwa żywności