Grupa VI Wizjonerzy Podsumowanie drugiego warsztatu grupy, 24 czerwca 2014 r., godz. 18:30-21:30, ul. Jazdów 10/6 WSTĘPNE INFORMACJE 24 czerwca 2014 r. odbyło się drugie spotkanie grupy VI Wizjonerzy. Było to drugie z trzech spotkań, których celem jest wypracowanie koncepcji zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów. Spotkania odbywają się w ramach konsultacji społecznych ws. przyszłości i form zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów organizowanych przez m.st. Warszawę. Równolegle pracuje jeszcze 5 grup interesariuszy, z których każda opracowuje swoją koncepcję. We wrześniu 2014 roku odbędzie się spotkanie grupy mieszanej, w której wezmą udział przedstawiciele wszystkich sześciu zespołów, wybrani przez członków każdej z grup. Celem spotkania grupy mieszanej będzie wypracowanie ostatecznej koncepcji na podstawie rezultatów wypracowanych przez grupy interesariuszy. Koncepcja zostanie przekazana jako wniosek do zmiany zapisów Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy (dalej jako Studium uikzp) i/lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Jazdowa część wschodnia. Grupa VI jest jedną z trzech grup warsztatowych, do których dobór był otwarty. Do udziału w warsztatach zaproszono osoby, które przesłały zgłoszenie internetowe dostępne do dn. 1 czerwca 2014 na stronie www.konsultacje.um.warszawa.pl. Dobór osób do poszczególnych grup opierał się na analizie ankiety wypełnianej przez osoby zgłaszające się do udziału w procesie konsultacji. Do grupy VI zaproszono osoby, których wyobrażenie o przyszłości tego terenu opisane w ankiecie wyróżniało się kreatywnością i zawierało niestandardowe pomysły. Pozostałe dwie grupy to mieszkańcy Warszawy, którzy uczestniczyli w przedsięwzięciach odbywających się na terenie Osiedla Jazdów (grupa III) oraz mieszkańcy Warszawy, którzy mimo, iż nie są bezpośredni zaangażowani w sprawy terenu Osiedla Jazdów, wyrazili chęć aktywnego udziału w procesie konsultacji (grupa IV). Pozostałe trzy jednorodne grupy robocze zostały utworzone przez dobór celowy. Są to następujące grupy: grupa I - obecni gospodarze terenu Osiedla Jazdów (mieszkańcy Osiedla oraz organizacje pozarządowe i grupy nieformalne prowadzące tam swoje działania), grupa II - sąsiedzi terenu Osiedla Jazdów (zostały zaproszone instytucje, których siedziba mieści się w sąsiedztwie lub w obrębie terenu Osiedla Jazdów tj.: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Szkoła Podstawowa nr 12 im. Powstańców Śląskich, Przedszkole nr 129 Raj na Skarpie, Fundacja Pomocy Polakom na Wschodzie, Główna Biblioteka Lekarska - Dział Zbiorów Specjalnych, Placówka Opieki Dziennej Psychiatrycznej, spółdzielnie mieszkaniowe i ambasady oraz te, które prowadzą działania albo będą prowadzić działania w sąsiedztwie terenu Osiedla Jazdów - Muzeum Historii Polski, Zarząd Terenów Publicznych), grupa V - eksperci (m.in. architekt, urbanista, architekt krajobrazu, urzędnicy). UCZESTNICY W drugim spotkaniu wzięło udział 13 osób, w tym: osoby zawodowo zajmujące się kwestiami związanymi z rozwojem miasta, specjalistki i specjaliści w dziedzinie socjologii, architektury, urbanistyki, twórczości artystycznej, historii sztuki, antropologii kultury, członkowie organizacji działających w obszarze partycypacji społecznej, tj.: Stowarzyszenia Flaneur oraz Fundacji Stocznia, bloger piszący o Warszawie i jej architekturze,
osoby związane z tym terenem, które uczyły się lub pracowały / nadal uczą się lub pracują w tej okolicy, osoby, które interesuję się rozwojem tej części miasta, osoby, które interesują się lub zawodowo zajmuję się przyrodą, osoby, które uczestniczyły w dotychczasowych działaniach społecznych i kulturalnych organizowanych na terenie Osiedla Jazdów, osoby, które lubią spacerować w tej okolicy. *informacje uzyskane za pośrednictwem ankiety internetowej oraz listy obecności Za moderowanie warsztatu odpowiedzialne były Alicja Latkowska oraz Zuzanna Rokita ze Stowarzyszenia Kulturotwórczego Miastodwa. Obecna była również Martyna Leciak reprezentująca Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. CELE WARSZTATU Drugie spotkanie miało na celu wypracowanie następujących rezultatów: 1. Uzupełnienie diagnozy terenu Osiedla Jazdów podczas spaceru. 2. Wypracowanie wstępnych pomysłów na wykorzystanie atutów i neutralizację słabych stron terenu. Założono następujące cele dla dwóch kolejnych warsztatów: 1. Dalsza praca nad przyszłą wizją tego miejsca - wypracowanie konkretnych zaleceń i propozycji funkcji oraz formy zagospodarowania przestrzeni. 2. Analiza krytyczna wypracowanych propozycji i doprecyzowanie koncepcji wyjściowej do pracy grupy mieszanej. 3. Wyłonienie reprezentacji na spotkania mieszane. ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WARSZTATÓW Moderatorki przypomniały zasady warsztatu i trybu pracy: 1. Zasada dobrej woli uczestników i organizatorów (kwestie niejasne są na bieżąco omawiane i wyjaśniane, kwestie sporne są zapisywane). 2. Zasada wzajemnego słuchania, szacunek dla głosu i opinii każdego uczestnika. 3. Wspólny rezultat warsztatów (spotkania nie są protokołowane, wypowiedzi nie są przypisywane do konkretnych osób, efekty warsztatów są wspólnie wypracowywane jako rezultat pracy grupowej). AKTUALIZACJA WIEDZY NA TEMAT OBSZARU OSIEDLA I TERENÓW PRZYLEGŁYCH Moderatorka uzupełniła informacje dotyczące zagadnień, które były przedmiotem dyskusji podczas pierwszego spotkania grupy. I. Status własnościowy terenu w okresie międzywojennym W okresie międzywojennym, teren od Pięknej do Agrykoli należał do Szpitala Ujazdowskiego. W 1922 roku utworzona została Wojskowa Szkoła Sanitarna, funkcjonująca również jako Oficerska Szkoła Sanitarna, oraz Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. Tym samy teren był własnością Wojska Polskiego. Po 1945 planowano odbudować tam Szpital, ale potem w ramach Układu Warszawskiego przeniesiono lokalizację na Szaserów na Grochowie. Na miejscu wysadzonego zamku planowano wznieść Teatr Wojska Polskiego, jednak plany te nie zostały zrealizowane. Od 1945 zagościły tu domki fińskie. Informacje skonsultowane ze Stowarzyszeniem Twórców Muzeum Zamku i Szpitala Wojskowego na Ujazdowie.
II. Status budynków murowanych (nie uwzględniając ambasad): Na podstawie wykazu zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy, str. 135: 1) poz. 6136 ul. Jazdów 10A i ul. Jazdów 10B pawilon Szpitala Ujazdowskiego (teraz pod tym adresem jest Przedszkole nr 129 i siedziba Fundacji "Pomoc Polakom na Wschodzie"), 2) poz. 6139 ul. Jazdów 5 teraz jest w tym budynku Oddział XV Dzienny Psychiatryczny Rehabilitacyjny Szpitala przy ul. Nowowiejskiej, a kiedyś był to Pawilon Szpitalny Dawnego Szpitala Ujazdowskiego, w którym mieścił się zakład radiologii. 3) poz. 6140 ul. Jazdów 8A dawna zabudowa Szpitala Ujazdowskiego (budynek stomatologii). Później, gdy zaczęto budować osiedle domków fińskich, urządzono tam ogólnodostępną łaźnię. Dziś własność Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych (MPRO). Szkoła nr 12 im. Powstańców Śląskich, ul. Górnośląska 45 jest budynkiem powojennym, który nie podlega ochronie zabytków. Historię tego terenu i domków fińskich można prześledzić na stronie Stowarzyszenia Pracowni Etnograficznej Domkifinskie.etnograficzna.pl. Historia Zamku i Szpitala na Ujazdowie jest także opisana na stronie Muzeum Zamku na Ujazdowie Zamekujazdowski.art.pl. Uczestnicy zostali również zaproszeni na wernisaż wystawy "Warszawski Jazdów", który odbył się w piątek 27 czerwca 2014 roku o godzinie 18.30 przed Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego ul. Jazdów 1. Wystawa potrwa do 31 sierpnia br. REZULTATY WARSZTATU Po wprowadzeniu rozpoczęto właściwą pracę warsztatową składającą się z dwóch etapów: 1. Uzupełnienie diagnozy podczas spaceru kreatywnego i dyskusji. 2. Wypracowanie w dwóch grupach wstępnych pomysłów na wykorzystanie atutów i neutralizację słabych stron terenu. Uzupełnienie diagnozy Podczas pierwszego etapu spotkania uczestnicy wyszli na spacer badawczy, podczas którego pracowali metodą kapeluszy de Bono. Metoda ta służy zorientowaniu każdego z członków zespołu projektowego na dokładne zbadanie wybranego aspektu przestrzeni. Każdy z uczestników losuje kolor swojego kapelusza i w zależności od wyniku zakłada dany kapelusz, to znaczy przyjmuje jedną z następujących perspektyw: kapelusz biały pełen obiektywizm w postrzeganiu przestrzeni, rejestrowanie jedynie nagich faktów, powstrzymywanie się od interpretacji; kapelusz żółty obserwacja przestrzeni pod kątem jej pozytywów; rejestrowanie samych dobrych stron; kapelusz zielony obserwacja przestrzeni pod kątem potencjału do realizacji pomysłów, mnożenie możliwości rozwoju danego miejsca; kapelusz czarny krytyczna obserwacja przestrzeni, spostrzeganie wszystkich niedoskonałości badanej przestrzeni;
kapelusz czerwony perspektywa emocjonalna, próba wyczucia atmosfery danej przestrzeni, uczuć lub emocji, jakie wzbudza zarówno pozytywnych, jak i negatywnych; liczą się pierwsze wrażenia, mogą być zapisywane w sposób hasłowy. Spacer służył nie tylko dopełnieniu diagnozy słabych i mocnych stron terenu metoda kapeluszy de Bono wnosi również wkład w postaci różnych określeń danej przestrzeni, zbioru przymiotników, które na dalszych etapach mogą stanowić zbiór kreatywnych pojęć służących wypracowywaniu funkcji danej przestrzeni. Perspektywa Spostrzeżenia kapelusz biały Skarpa ma kształt tarasowy, wieczorem teren jest oświetlony, obszar sprawia wrażenie zaaranżowanego, jednak zwracają uwagę dziurawe chodniki, teren jest zielony, rosną tu wysokie drzewa i słychać śpiew ptaków, domki użytkowane są zadbane, w przeciwieństwie do niektórych pustostanów, które są zarośnięte i niezadbane. Kapelusz żółty Teren jest malowniczy, dominuje natura i zieleń, przestrzeń ma ludzki i bliski wymiar, zabudowa jest małej skali, przestrzeń jest oazą spokoju, skojarzenie "park rozrywki", część południowa terenu przy Trasie Łazienkowskiej jest wolną przestrzenią, tam, gdzie są zamieszkane domki, teren wydaje się pełen życia, podczas spaceru można czuć się bezpiecznie. Kapelusz zielony Przestrzeń sprawia wrażenie tajemniczej, niezwykłej, inspiruje do podążania tropem przygody, zielone osiedle, gdzie naturalność może być pod kontrolą, potencjalnym rozwiązaniem dla tego terenu jest zamknięcie Trasy Łazienkowskiej w tunelu, warto szukać inspiracji wśród skandynawskich rozwiązań ("uszwedzenie" przestrzeni), można tu zakładać ogrody warzywne uprawiane wspólnie przez społeczność i przynoszące plony, teren ten ma potencjał biodynamiczny: możliwość zastosowania kolektorów, budowy ekokotłowni, stworzenia kompościaków na bio-odpady, zastosowania technologii zielonego dachu, miejsce to powinno również służyć upamiętnieniu powojennej historii Warszawy,
można zaobserwować dualność przestrzeni: hałas / cisza, granice i podziały / otwartość, współczesność / historia, lokalizacja i charakter tego terenu przywołuje na myśl wyspę czy też jezioro połączone mostami z resztą Śródmieścia - centralna lokalizacja daje wiele możliwość przy zachowaniu autonomii, miejsce to może stanowić przestrzeń pikniku bez ingerencji budowlanej. Kapelusz czarny Kapelusz czerwony Dziury po zburzonych domkach wywołują smutne wrażenie, przestrzeń wydaje się chaotyczna, można zaobserwować zaśmiecone obszary, straszą wystające nad ziemią przewody elektryczne, nawierzchnia chodników i jezdni jest w wielu miejscach dziurawa, zniszczona, przeszkadza hałas od Trasy Łazienkowskiej, Przedwojenne, zabytkowe budynki są zaniedbane (tj. ul. Jazdów 8a), oświetlene przy dawnym budynku radiologii (ul. Jazdów 5) wydaje się niepotrzebne w ciągu dnia. Przestrzeń wydaje się sielska i swojska, nie ma poczucia obcości, jednak nie zaprasza do zostania dłużej, bo nie ma gdzie usiąść, podczas spaceru spotyka się tu uśmiechniętych ludzi, mimo, że przestrzeń jest w centrum miasta, stanowi jakby jego kontrapunkt: "antymiasto", przestrzeń zdaje się opuszczona, niewykorzystana, ale wyczuwalny jest potencjał, można poczuć się tu dobrze i swobodnie, bo przestrzeń zdaje się niewymuszona, wolna, wakacyjna, ciekawa, miejsce budzi miłe skojarzenia inspirowane otaczającą przyrodą przestrzeń naturalna i owocowa. Opracowanie koncepcji wstępnej Po uzupełnieniu diagnozy i dyskusji uczestnicy warsztatów zostali podzieleni na trzy grupy robocze i przystąpili do wypracowania wstępnych wizji funkcjonowania tego miejsca. Poniższa tabela prezentuje podsumowanie wyników prac. Funkcja / temat Przestrzeń działań społecznych Proponowane rozwiązania, funkcje terenu, postulaty Przestrzeń o charakterze społecznym, różnorodna, ale skoordynowana. Centrum aktywności obywatelskiej przestrzeń służąca edukacji i aktywności obywatelskiej, organizowaniu warsztatów, funkcja inkubatora pomysłów i rozwiązań, przestrzeń "żywego eksperymentu" środowisk ludzkich. Ważne jest strefowanie działań, tak aby nie były one przypadkowe.
Każdy domek powinien mieć swój określony profil działalności. Działania powinny reprezentować różne sektory i różne sposoby finansowania. Demokratyczna forma włączająca mieszkańców i różnorodne organizacje. Integracja różnych grup wiekowych. Wspieranie kooperatyzmu, warsztatów spółdzielczych. Jeden z domków może być na stałe poświęcony prowadzeniu konsultacji społecznych. Stworzenie przestrzeni wymiany doświadczeń muzycznych na ul. Johna Lennona. Park kulturowy Promocja tożsamości tego miejsca z każdego okresu historycznego. Utworzenie w istniejącej zabudowie muzeum historii odbudowy Warszawy z ekspozycją zarówno stałą, jak i zmienną o charakterze społecznościowym tworzoną przez mieszkańców, ich mikrohistorie i artefakty. Muzeum byłoby jednocześnie laboratorium budowy Warszawy forum rozważań o przestrzeni miejskiej wizjach miasta z przeszłości, również tych niezrealizowanych oraz planowaniu przyszłości miasta (awangarda historyczna i awangarda dziś). Podkreślenie historycznego charakteru poprzez oznaczenie historycznych miejsc i scieżek. Wyznaczenie szlaku laboratorium Jazdów. Gospodarze Domki fińskie dostępne dla organizacji prowadzących działania o określonym profilu. Gospodarze domków fińskich wybierani nie na stałe, ale kadencyjnie. Gospodarze pełnią rolę kustosza-opiekuna odpowiedzialnego za domek i ogród. Mieszkańcy, organizacje, ambasady jako współgospodarze. Powołanie Społecznej Rady Osiedla / Rady Gospodarzy. Przestrzeń otwarta, publiczna Należy zachęcić mieszkańców nie tylko do przechodzenia/jeżdżenia/biegania, ale także do pozostania w tym miejscu spędzania czasu na tym terenie, rekreacji, uczestniczenia w prowadzonych tu działaniach, inicjatywach, wydarzeniach. Przestrzeń o charakterze ogólnodostępnym i otwartym 24/7: wewnątrz: ponieważ aktualnie granice pomiędzy przestrzenią prywatną i publiczną są niejasne, należy zlikwidować płoty, ogrodzenia, na zewnątrz: powiązania z sąsiadującą przestrzenią, postulat otworzenia bramy Parku Ujazdowskiego. Konieczne jest postawienie ławek oraz tablic informacyjnych. Należy uporządkować teren i numerację budynków. Zabudowa Należy zachować domki fińskie - część można przystosować do aktualnych potrzeb i działań, część należy przywrócić do pierwotnego charakteru (jeden domek mógłby mieć charakter "skansenu"). Przyroda Ekologia Brak nowej wysokiej zabudowy. Dopuszczalna architektura małej skali, tymczasowe konstrukcje, tj. pawilony. Inspiracja fińska bioarchitektura uzupełniająca straty zabudowy. Centrum zielonych terenów. Modelowy przykład zrównoważonego rozwoju samowystarczalność energetyki i zasobów (kompostownik, woda deszczowa, ekologiczna kotłownia).
Funkcja terapeutyczna Funkcja komunikacyjna i rekreacyjna Funkcja noclegowa Uprawa warzyw i owoców. Odtworzenie przykładowej kwatery ogrodu z czasów Anny Jagiellonki. Wykorzystanie przestrzeni do celów terapeutycznych. Jazdów mieści się na przecięciu szlaków - zielony szlak Skarpy z południowego wschodu na północny zachód, historyczny Trakt Królewski oraz komunikacyjne połączenie z Polem Mokotowskim i Wisłą (zakryta Trasa Łazienkowska). Trasy te mogą być użytkowane przez rowerzystów, biegaczy, rolkarzy, itd. Niezbędnym jest rewitalizacja i dalszy rozwój ścieżek rowerowych i deptaków, remont i ulepszanie nawierzchni. Można zainstalować stacje samoobsługowe dla rowerów. Należy oznakować szlaki komunikacyjne, można stworzyć ścieżki informacyjne. Samochody powinny mieć zakaz wjazdu na teren Osiedla Jazdów, wjazd możliwy tylko dla posiadaczy przepustek. Niektóre domki mogłyby również pełnić funkcję międzynarodowej bazy noclegowej. Trzecie spotkanie grupy odbędzie się w czwartek, 10 lipca w godzinach 18:00-21:00 w tym samym domku fińskim przy ul. Jazdów 10/6.