Zatrudnianie osób niepełnosprawnych w opiniach przedstawicieli zakładów pracy dr Paweł Rydzewski Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie 1
Cele badania Określenie cech jakimi charakteryzują się zakłady pracy zatrudniające a jakimi niezatrudniające niepełnosprawnych. Diagnoza sytuacji niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach pracy i przebiegu typowej kariery zawodowej niepełnosprawnych pracowników. Identyfikacja czynników powodujących niezatrudnianie osób niepełnosprawnych w zakładach pracy. Poznanie planów zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach pracy. 2
Metoda badania Badania przeprowadzono metodą kwestionariuszową, techniką badawczą był indywidualny wywiad bezpośredni, przebiegający z wykorzystaniem standaryzowanego kwestionariusza wywiadu. W badaniach zastosowano celowy dobór próby. Próba badawcza składa się z 200 przedstawicieli zakładów pracy, z którymi przeprowadzono wywiady na terenie Lublina (100 osób), Puław (50 osób) i Włodawy (50 osób). 3
Metoda badania c.d. Ankieterzy zostali zobowiązani do przeprowadzenia wywiadów w różnych typach zakładów. Ich działania w tym zakresie były poddane stałemu monitoringowi. W efekcie uzyskano znaczne zróżnicowanie badanych podmiotów Właściwe badania terenowe zostały przeprowadzone w marcu kwietniu 2010 roku, przez grupę 19 ankieterów, studentów socjologii WSPA w Lublinie. Badania terenowe zostały poprzedzone szkoleniem ankieterów, z których każdy otrzymał dodatkowo instrukcję dla ankieterów w formie pisemnej. 4
Charakterystyka próby Badania przeprowadzone w następujących typach zakładów: Edukacyjnych lub oświatowych 25,5% Usługowych 20,5% Handlowych 19,55 Administracyjnych lub biurowych 14,5% Placówkach służby zdrowia 7% Produkcyjnych 6% Instytucjach związanych z kulturą 2% Innych typach zakładów 5% 5
Charakterystyka próby c.d. Średni czas funkcjonowania objętych badaniem zakładów pracy na rynku wynosi 24 lata, średnia wielkość zatrudnienia 97 osób Respondentami przedstawicielami zakładów byli najczęściej pracownicy działu kadr (łącznie 38%) oraz dyrektorzy, wicedyrektorzy lub prezesi (25,5%), rzadziej kierownicy zakładu lub działu (17%). Stosunkowo rzadko respondentami byli też: właściciele lub współwłaściciele zakładów (5,5%), pracownicy księgowości (4,5%) oraz inni pracownicy biurowi (9,5%). Średni staż pracy respondentów w zakładzie wynosił 12 lat, zaś średni staż pracy na obecnym stanowisku 8 lat 6
Wyniki badań Osoby niepełnosprawne zatrudniane są w ok. 1/3 badanych zakładów pracy. Najczęściej były to placówki służby zdrowia, a następnie (według częstości): zakłady administracyjne, edukacyjne, produkcyjne i usługowe. Najrzadziej niepełnosprawnych zatrudniania się w zakładach handlowych. Niepełnosprawnych zatrudniają częściej zakłady o dłuższym stażu oraz zakłady zatrudniające więcej pracowników. 7
Wyniki badań c.d. Ponad połowa niepełnosprawnych jest zatrudniona w charakterze pracowników biurowych. W dalszej kolejności jako specjaliści (lekarze, prawnicy, itp.) i robotnicy. Rzadziej jako portierzy lub dozorcy, nauczyciele, sprzedawcy lub kasjerzy, pielęgniarki. W ponad połowie zakładów pracy, nikt spośród zatrudnionych niepełnosprawnych pracowników w ostatnich latach nie awansował. W ok. 1/4 zakładów awansowali tylko niektórzy niepełnosprawni pracownicy. W porównaniu z częstością awansów pracowników w pełni sprawnych, ich niepełnosprawni koledzy awansowali rzadziej. 8
Wyniki badań c.d. W blisko połowie zakładów pracy, niepełnosprawni pracownicy nie są kierowani na szkolenia. Tylko w ok. 1/4 zakładów w ciągu ostatnich lat skierowano na szkolenia ale tylko jednego niepełnosprawnego pracownika. Więcej niż dwóch niepełnosprawnych pracowników skierowano na szkolenia zaledwie w co dziesiątym zakładzie. Impreza integracyjna, w której wzięli udział niepełnosprawni pracownicy została zorganizowana w ponad połowie zakładów, jednak w ponad 1/3 zakładów taka impreza nie została zorganizowana. 9
Wyniki badań c.d. Typowa kariera zawodowa osoby niepełnosprawnej posiada następujące cechy: umowa zawierana jest na czas nieokreślony lub określony, praca podejmowana jest w charakterze pracownika biurowego, który ma niewielkie szanse awansu, nawet gdy jego w pełni sprawni koledzy awansują. Niewielkie są też szanse rozwoju zawodowego poprzez udział w szkoleniach. W opinii przedstawicieli zakładów pracy do dyskryminacji niepełnosprawnych pracowników przez ich w pełni sprawnych kolegów właściwie nie dochodziło, jeżeli nie liczyć sporadycznych, odosobnionych przypadków. 10
Wyniki badań c.d. Najważniejszymi przyczynami, dla których w zakładach pracy nie zatrudnia się osób niepełnosprawnych są (w zbliżonych proporcjach): konieczność przystosowania budynku lub miejsca pracy konieczność zatrudnienia lekarza lub pielęgniarki absencje niepełnosprawnych pracowników spowodowane chorobami oraz konieczność zapewnienia opieki drugiej osoby Plany zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników w zakładach nastrajają bardzo pesymistycznie: niezależnie od tego, czy dany zakład zatrudnia obecnie osoby niepełnosprawne, czy też nie zatrudnienie ich w najbliższych latach planowane jest jedynie w 2,5% zakładów. 11
Wyniki badań c.d. Przyczyny braku planów zatrudnienia osób niepełnosprawnych podawane najczęściej przez przedstawicieli zakładów pracy to: konieczność przystosowania budynku i/lub miejsca pracy, brak wolnych etatów lub stanowisk, absencje niepełnosprawnych pracowników z powodu chorób 12
Dziękuję za uwagę 13