Edukacja na rozdrożu Część 1 Nauczyciel uczeń edukacja Redakcja Wojciech Duczmal Juraj Tej Łukasz Fiebich
Edukacja na rozdrożu Część 1 Nauczyciel uczeń edukacja Redakcja Wojciech Duczmal Juraj Tej Łukasz Fiebich Opole 2016
Recenzja dr hab. W. Sikorski, prof. UO prof. ing. Vladimír Gonda, PhD Projekt okładki Janina Drozdowska Redakcja i korekta Agnieszka Jakutajć-Zalewska Maria Szwed Redakcja techniczna Janina Drozdowska ISBN 978-83-62683-76-5 WYDAWNICTWO INSTYTUT ŚLĄSKI Sp. z o.o. 45-082 Opole, ul. Piastowska 17, tel. 77/454 01 23 e-mail: wydawnictwo@is.opole.pl Objętość 34,40 ark. wyd., 29,75 ark. druk.
Spis treści Wstęp 9 Część I Nauczyciel Kacper Radzki Mistrz i uczeń relacja zarzucona i pożądana 13 Iwona Banach Być z innymi i wśród innych nauczyciel i jego rola w procesie kształtowania pozytywnych relacji wobec osób niepełnosprawnych 21 Anna Piętoń Coaching tajną bronią dobrego nauczyciela 30 Urszula Strzelczyk-Raduli Zalety i wady zawodu nauczyciela w badaniach własnych 38 Tatiana Čekanová Postavenie praxe v pregraduálnej príprave špeciálnych pedagógov na Pedagogickej fakulte Prešovskej univerzity v Prešove 46 Agnieszka Kwitok Efektywna współpraca nauczycieli i rodziców gwarancją sukcesu wychowawczego we współczesnej szkole 52 Sławomir Śliwa Cechy osobiste i kompetencje zawodowe przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej 63 Iveta ScholtzovÁ, Marek Mokriš E-learningový kurz v pregraduálnom matematickom vzdelávaní budúcich pedagógov 72 Eugenia Karcz-Taranowicz Istota, przyczyny i skutki wypalenia zawodowego nauczycieli 82 Jarosław Czepczarz Dolegliwości bólowe narządu ruchu w pracy nauczyciela 92
Część II Uczeń Bibiána Hlebová Stratégie rozvíjania komunikačnej kompetencie žiakov s ľahkým stupňom mentálneho postihnutia v podmienkach inklúzie 105 Kamila Michałowska-Bryła Plagiat w środowisku uczniowskim i akademickim aspekty prawne 115 Sławomir Kania Znaczenie kultury szkoły w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży w kierunku profilaktyki pozytywnej 124 Iurii Shcherbiak Особливості соціальної адаптації студентів-першокурсників коледжу до нових умов навчання в вищому економічному навчальному закладі 135 Anna Skupień Zastosowanie metod aktywizujących w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym 144 VladImÍr Fedorko Multitasking ako decízny faktor pôsobnosti na elementárnu gramotnosť žiakov primárneho stupňa základných škôl 152 Ján Kancír Vzdelávanie rómskych žiakov v kontexte celodenného výchovného systému 158 Aleksandra Wawrzak Uwarunkowania zachowań ryzykownych wśród studentów pedagogiki 170 Katarzyna Błońska Przeciwdziałanie przemocy wobec dziecka 179 Magdalena Flak Cyberprzemoc w cyberszkole 190 Aleksandra Kruszewska Dojrzałość szkolna i umiejętności sześciolatków w opiniach nauczycieli edukacji elementarnej (z najnowszych badań) 200 Część III Edukacja wyzwania i problemy współczesnej szkoły Zuzana Sláviková Zmysel a opodstatnenosť umeleckej výchovy v súčasnom rozporuplnom svete 213
Ján Kancír Súčasnosť a perspektívy učebníc geografie miestneho regiónu 222 Dominika Muńko Patologia w edukacji. Wybrane aspekty 230 Paulina Kida Outdoorowe otwarcie wewnątrz zamkniętej edukacji instytucjonalnej 238 Michał Dzióbek Diagnoza stanu edukacji muzealnej w konurbacji górnośląskiej 249 Karolina Ścigała Implications of Moral Imagination for education 256 Anna Vašutová Orientácia v čase v edukácii v primárnom stupni vzdelávania 263 Agnieszka Smorąg Edukacja dorosłych zagrożonych wykluczeniem społecznym 278 Grażyna Dębicka-Ozorkiewicz Tendencje wyboru zawodów w rzemieślniczym systemie nauczania ze szczególnym uwzględnieniem województwa opolskiego 287 Agnieszka Kania Manowce szkolnej i pozaszkolnej edukacji kulturalnej 298 Wojciech Welskop Szkoła świątynią konsumpcji 309 Tetyana Nestorenko Вища освіта як фактор економічного розвитку в умовах глобалізації 318 Sławomir Kania Teoretyczne podstawy profilaktyki pozytywnej 324 Bartłomiej Martuszewski Działania profilaktyczne w pracy szkoły 336 Łukasz Dziarmaga System funkcjonowania i finansowania edukacji niepublicznej w Polsce 345 Część IV Edukacja nowoczesna edukacja w tradycyjnej szkole Agnieszka Kulig Jutro obudzisz się w świecie bez internetu... doświadczenia własne studentów i gimnazjalistów a wybrane aspekty edukacji medialnej 357
Sławomir Ciastek Nauczanie oparte na grach (Game Based Learning) i gamifikacja nic nieznaczący trend, czy skuteczne i nowoczesne narzędzia nauczania? 371 Joanna Adamkiewicz Wykorzystanie technologii informacyjnej w procesie kształcenia studentów pedagogiki Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu 380 Renáta Bernátová Moderné technológie v prírodovednom vzdelávaní elektronické testovanie 396 Mariusz Drożdż Edukacja we współczesnym świecie medialnym 407 Krystyna Łangowska-Marcinowska Szkoła przyszłości wizją nowej edukacji w Polsce? 416 Samuel Malecký Súčasné trendy v tvorbe a hodnotení kvality učebníc 432 Joanna Kozielska Posłuchaj..., a powiem Ci kim jestem. Zastosowanie narzędzi coachingowych w procesie planowania przyszłości edukacyjno-zawodowej 440 Agata Wlaszczyk The role of a metaphor and data visualization in education 449 Milica Sabolová Uplatnenie metódy concept cartoons v prírodovednom vzdelávaní 458 Edita Šimčíková, Blanka Tomková Obsah matematického vzdelávania v oblasti práca s informáciami na Slovensku a vo vybraných krajinách 467
Wo j c i e c h We l s k o p Szkoła świątynią konsumpcji Sc h o o l a s a c o n s u m p t i o n t e m p l e Summary Globalization and all kinds of aspects of this phenomenon are present in all areas of social life. The development of new types of consumption was determined by the needs of modern society and satisfying of these needs. The omnipresent consumerism did not spare the area of education. In contemporary world is a kind of magical place of consumption school needs to attract more and more new customers. The purpose of this article is to attempt to answer the question is the school a kind of consumption temple now? The considerations about the school in the modern world in the context of globalization and consumerism are also very important. Keywords: globalization, school, consumption, consumerism, consumption temple Wstęp Magiczny świat konsumpcji, który został opisany przez George a Ritzera (2012), wciąż odkrywa przed nami nowe obszary w zglobalizowanym świecie. Świadomie lub nieświadomie, każdego dnia stajemy się częścią tego nietuzinkowego wszechświata. Każdy obszar życia społecznego został dziś ogarnięty konsumpcją. Konsumujemy wszystko i wszędzie, a pojawiające się we współczesnym świecie potrzeby determinują powstawanie nowych środków konsumpcji, które mogłyby je zaspokoić. Pochłonięci potrzebą konsumowania nie zdajemy sobie sprawy z tego, że cały czas jesteśmy zachęcani przez świątynie konsumpcji różnymi ofertami, spośród których wybieramy te najlepsze dla nas i korzystamy z nich. Konsumpcjonizm można zauważyć również w obszarze współczesnej edukacji. Szkoła jest dziś pewnego rodzaju magicznym miejscem konsumpcji, celem którego jest zachęcenie jak największej liczby potencjalnych uczniów do skorzystania z oferty. W dobie niżu demograficznego proces ten z pewnością został spotęgowany. Czy w związku z tym świątynie konsumpcji (między innymi centra handlowe), tak powszechne w zglobalizowanym świecie, nie różnią się dziś od szkół? Czy szkoły można nazwać świątyniami konsumpcji? Celem artykułu będzie próba odpowiedzi na powyższe pytanie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na obszar edukacji z perspektywy zjawiska konsumpcjonizmu.
310 Wo j c i e c h We l s k o p Nowe środki konsumpcji = świątynie konsumpcji Koncepcja nowych środków konsumpcji (zamiennie nazywanych również świątyniami konsumpcji ) nie jest nowa. Podwaliny tej idei stanowią trzy teorie: podejście Karola Marksa, Maxa Webera oraz Jeana Baudrillarda (Ritzer, 2012, s. 105 132). Głównym źródłem koncepcji środków konsumpcji są teorie marksistowska i neomarksistowska. Marks podkreślał, że sukces współczesnego kapitalizmu i świątyń konsumpcji zdeterminowany jest przede wszystkim możliwością sterowania i wyzyskiwania konsumenta. Zdaniem Webera natomiast sterowanie konsumentami i wyzyskiwanie ich ułatwia racjonalizacja, poprzez przekształcanie świątyń konsumpcji w wydajne maszyny do sprzedawania. Racjonalizacja jednak prowadzi także do odmagicznienia, które z kolei nie jest już atrakcyjne dla konsumentów. Nowoczesny proces racjonalizacji niszczy zaczarowany, tajemniczy, mistyczny świat. Związek pomiędzy racjonalnością, magicznością i odmagicznieniem ukazuje trudności, z jakimi muszą borykać się świątynie konsumpcji, by przyciągnąć i utrzymać jak największą liczbę konsumentów. Aby mogli oni być sterowani i wyzyskiwani, muszą stale wracać do świątyń konsumpcji, muszą być nimi zainteresowani. Magiczność i racjonalizacja z jednej strony sprzyjają zdobywaniu nowych konsumentów, jednak perspektywa odmagicznienia zagraża tej atrakcyjności (Ritzer, 2012, s. 105 106). W koncepcjach teoretyków postmodernistycznych można odnaleźć magiczność na nowo. Przedstawiciele ponowoczesnej teorii socjologicznej (z Baudrillardem na czele) odrzucają pogląd, że społeczeństwo jest zracjonalizowane. Nie zaprzeczają oni, że jakoby współczesne społeczeństwo było zupełnie pozbawione racjonalności, jednak bronią stanowiska, według którego najbardziej charakterystycznymi cechami społeczeństwa ponowoczesnego są: emocje, uczucia, intuicja, refleksja, doświadczenia osobiste, zwyczaj, przemoc, metafizyka, tradycja, kosmologia, magia, mit, poglądy religijne i przeżycia mistyczne (Rosenau, 1992, s. 6). Wobec racjonalnej zmiany ekonomicznej, charakteryzującej współczesne społeczeństwa, Baudrillard stworzył pojęcie nieracjonalnej wymiany symbolicznej, stanowiące kontrast w stosunku do owej racjonalności. Wymiana ekonomiczna we współczesnym świecie ogranicza się przede wszystkim do wymiany dóbr materialnych, wymiana symboliczna natomiast jest ciągła i nieograniczona. Wymiana ekonomiczna, która uważana jest w świecie konsumpcyjnym za najważniejszą, zdaniem przedstawicieli ponowoczesnej teorii socjologicznej, jest jedynie niewielką częścią wymiany w ogóle. Według Baudrillarda magiczny świat wymiany symbolicznej jest stale obecny we współczesnym świecie (Ritzer, 2012, s. 128). Nowe środki konsumpcji to swoiste świątynie konsumpcji dla wielu osób mają magiczny, a nawet religijny charakter (Corrigan, 1997, s. 56). Celem świątyń konsumpcji jest zachęcanie społeczeństwa do uczestnictwa w procesie konsumpcji za pomocą wielu środków. Aby konsument wybrał daną świątynię konsumpcji, oferta musi być niezwykle atrakcyjna, albo chociaż musi stwarzać pozory owej atrakcyjności. Dla współczesnego konsumenta magiczność i nietuzinkowość danego miejsca
Szkoła świątynią konsumpcji 311 jest niezwykle istotna. Świątynie konsumpcji oferują zatem ową magiczność w sposób celowy lub jest ona wynikiem wielu, często nieprzewidzianych, wydarzeń (Ritzer, 2012, s. 23). Świątynie konsumpcji, podobnie jak świątynie religijne, są nie tylko magiczne, ale także w dużym stopniu zracjonalizowane. Zachęcają coraz więcej konsumentów, a ich magiczność jest cały czas powielana, poprzez otwieranie nowych oddziałów magicznych firm. Zachowanie owej magiczności nie jest jednak łatwe we współczesnym świecie. Konsumenci coraz częściej szybko się nudzą i coś, co dziś jest dla nich niesamowite, jutro traci swój blask i staje się nudne i rutynowe. Postępująca racjonalizacja współczesnego świata staje się głównym problemem świątyń konsumpcji, które muszą za wszelką cenę zachować swoją magiczność (Ritzer, 2012, s. 24 25). Aby świątynie konsumpcji były w stanie zachęcać dostatecznie dużo konsumentów, należy dbać o to, by były one na bieżąco umagiczniane. Tylko duża liczba konsumentów daje możliwość sterowania i wyzyskiwania. Trzeba uromantycznić produkt [...]. Nie można go zwalić na stos i czekać, aż pofrunie. Trzeba zrobić coś specjalnego (za: Ritzer, 2012, s. 183). Rozwiązaniem powyższej sytuacji jest między innymi tzw. spektakl, czyli publiczny pokaz, tworzony celowo lub w sposób niezamierzony. Spektakl, zdaniem Guy Deborda, jest podstawową produkcją współczesnego społeczeństwa. Spektakl to uwieńczenie zasady fetyszyzmu towarowego, społecznego panowania rzeczy jednocześnie zmysłowych i nadzmysłowych (Debord, 2006, s. 45). Spektakl na przestrzeni wieków służył do realizacji różnorodnych celów. Pierwszymi przykładami wykorzystywania tej formy do sprzedaży towarów były wystawy i targi. Według Deborda spektakl związany jest bezpośrednio z konsumpcjonizmem i towarami. Zdaniem Ritzera spektakl służy do pokonania odmagicznienia, które związane jest z silnie zracjonalizowanymi systemami współczesnego świata (Ritzer, 2012, s. 183). Wyjaśniając znaczenie spektaklu, warto również wspomnieć o wyróżnionych przez Davida Chaneya (1993) pojęciach: społeczeństwa spektakularnego oraz społeczeństwa spektaklu, które mają kluczowe znaczenie w zrozumieniu pojęcia spektaklu w ogóle. Na początku ery nowożytnej spektakl był nieodłączną częścią życia społeczeństwa, obecnie w społeczeństwie spektaklu nowe środki konsumpcji tworzą je nie jako cel sam w sobie, ale jako środek, by zainteresować potencjalnych konsumentów. Efektywne i kolorowe widowiska, dbanie o wygląd środków konsumpcji, aby pobudzić wszystkie zmysły, to techniki stosowane przez twórców spektakli, celem których jest zainteresowanie i pobudzenie do zaangażowania współczesnego społeczeństwa (Ritzer, 2012, s. 186 187). Aby móc stworzyć spektakl, niezbędne są symulacje. Zdaniem Baudrillarda obecnie żyjemy w epoce symulacji (Baudrillard, 1983, s. 4). Symulacje we współczesnym świecie bardzo często zacierają granice pomiędzy tym, co realne, a tym, co wyimaginowane. Realność i prawdziwość w świecie symulacji zostają zatracone na rzecz powiązania ich z nierzeczywistymi, wyimaginowanymi elementami w jedną całość. W symulowanym społeczeństwie symulowane są nie tylko nowe środki konsumpcji, ale także ludzie, którzy stanowią element tego procesu. W świątyniach konsumpcji
312 Wo j c i e c h We l s k o p interakcje zachodzące pomiędzy pracownikiem a klientem mają charakter symulacji (Ritzer, 2012, s. 197 198). Sposób zachowania jednej i drugiej strony jest z góry ustalony, zaplanowany niemal w każdym szczególe. Kontakty pomiędzy pracownikiem centrum handlowego czy parku rozrywki opierają się na scenariuszu, celem którego jest zachęcenie potencjalnego konsumenta do skorzystania z dobrodziejstw świątyń konsumpcji. Ich pracownicy wygłaszają wyuczone wcześniej formuły komunikatów, ubrani są w szczegółowo określone stroje, konsumenci natomiast poddają się swoistej grze, odpowiadając i reagując zazwyczaj tak, jak oczekują tego twórcy symulacji, najczęściej nieświadomie. W obecnym świecie tak dużo sytuacji jest symulowanych, że nie potrafimy już odróżnić tego, co jest prawdą, a co tylko wyimaginowanym elementem symulowanego społeczeństwa. Wszelkie formy symulacji w nowych środkach konsumpcji sprawiają, że łatwiej jest sterować konsumentem, łatwiej również sprawować nad nim kontrolę. Miejsca symulowane są również bardziej atrakcyjne dla społeczeństwa, niż te realne. W nowych środkach konsumpcji możemy również zauważyć implozję, czyli wzajemne wtapianie się w siebie poszczególnych środków konsumpcji (Ritzer, 2012, s. 225 228). W świątyniach konsumpcji znajdziemy wszystko, co nas interesuje w danym momencie. Nie musimy odwiedzać dziś wielu sklepów w obrębie całego miasta, aby kupić to, czego potrzebujemy, wystarczy, że odwiedzimy centrum handlowe, które zaspokoi nasze potrzeby. Nie ma również konieczności, by podróżować po całym świecie, aby skosztować jedzenia, charakterystycznego dla danego miejsca. We współczesnym świecie znajdziemy symulację takich miejsc w każdym większym mieście. W ciągu jednego dnia możemy poczuć się jak w Chinach, Włoszech czy na Kubie, próbując przysmaki charakterystyczne dla danego zakątka. Właściciele świątyń konsumpcji zadbają również o to, byśmy poczuli się jak w danym kraju czy konkretnym mieście symulacja przestrzeni w restauracji, strojów kelnerów czy muzyka, przeniesie nas w wyimaginowany świat. Dziś nie musimy również lecieć na tropikalną wyspę, aby odpocząć pośród palm wystarczy, że wybierzemy się na przykład do Tropical Island w Niemczech, czyli symulacji tropikalnej wyspy, na której organizatorzy gwarantują spacery po plaży Morza Południowego, ekspedycje po lesie tropikalnym (Web-01). Nie musimy również wyjeżdżać z kraju, by poczuć się jak w Afryce wystarczy wybrać się do wrocławskiego ogrodu zoologicznego, by w afrykarium zobaczyć zwierzęta zamieszkujące plaże i rafę koralową Morza Czerwonego, rzekę Nil, krainę Wielkich Rowów Afrykańskich, głębię Kanału Mozambickiego, plaże Wybrzeża Szkieletów (Namibia) i dżunglę dorzecza Kongo (Web-02). Współczesna szkoła świątynią konsumpcji Czy edukacja we współczesnym świecie stała się również nowym środkiem konsumpcji, swoistą świątynią konsumpcji? Czy konieczne jest ponowne zaczarowanie edukacji poprzez symulację szkoły?
Szkoła świątynią konsumpcji 313 W dzisiejszym świecie coraz częściej można zauważyć, że szkoły stają się podobne do nowych środków konsumpcji, niektóre z nich niewiele różnią się od centrów handlowych, których celem jest przyciągnięcie i zatrzymanie konsumenta. Dziś od szkoły oczekujemy, że znajdziemy w niej wszystkie możliwe formy i sposoby rozwoju młodego człowieka. Prowadząc dziecko do szkoły chcemy, by jego edukacja była kompleksowa poza elementarną edukacją w podstawowych obszarach wiedzy, będących częścią programu kształcenia, oczekujemy również od szkoły propozycji rozwoju wszystkich możliwych umiejętności, które dziecko mogłoby nabyć nauki języków obcych, gry na gitarze, pianinie itd. Odwiedzając centrum handlowe oczekujemy, że spełni ono nasze oczekiwania w aspekcie każdego rodzaju asortymentu, zapisując dziecko do szkoły, oczekujemy tego samego kompleksowej edukacji. Uczniowie, podobnie jak w centrum handlowym, dokonują wyboru, inni poszukują nowych wyzwań, ale są i tacy, którzy nie robią w szkole zbyt wiele, poza spędzaniem czasu, albo w ogóle do niej nie chodzą. W tym przypadku, tak samo jak w centrum handlowym, niezbędna jest zachęta, aby przyciągnąć konsumenta ucznia. Centra handlowe, które są klasycznym przykładem świątyń konsumpcji, to miejsca, w których można się spotkać towarzysko, schronić przed deszczem, albo po prostu poprzyglądać innym ludziom (Ritzer, 2012, s. 238). Czym zatem różni się szkoła od centrum handlowego? W szkole także można spotkać się z przyjaciółmi, może być ona swoistym schronieniem, do szkoły można przyjść też celem obserwowania innych. Do centrum handlowego nie zawsze ludzie przychodzą po to, by coś kupić, podobnie uczniowie chodząc do szkoły mają różne cele. Przyglądając się wielu szkołom, można zauważyć, że uczniowie wchodzą do klas i wychodzą z nich, tak samo jak konsumenci, którzy wchodzą i wychodzą ze sklepów w centrum handlowym. Kompleks szkolny przypomina niejednokrotnie centrum handlowe: piętra z różnymi sklepami/klasami, patio na zewnątrz, gdzie można usiąść na ławce i odpocząć podczas robienia zakupów/podczas przerwy pomiędzy zajęciami. Kolejną cechą szkół, która potwierdza fakt, że szkoła stanowi świątynię konsumpcji, jest również nieustanna rywalizacja (Ritzer, 2012, s. 238). Centra handlowe proponują promocje, by zachęcić konsumentów, szkoły również działają w podobny sposób. W centrach handlowych można niejednokrotnie zauważyć różnego rodzaju animacje, widowiska, przedstawienia, celem których jest przyciągnięcie potencjalnych klientów i zatrzymanie ich choć na chwilę. Dziś w szkołach organizowane są na przykład tzw. dni otwarte, w czasie których przedstawiciele szkół robią wszystko, by przyciągnąć jak najwięcej młodych osób, zainteresować ich ciekawymi lekcjami, propozycjami kształcenia, wyglądem placówki, uśmiechniętymi nauczycielami itp. Świątynia edukacyjnej konsumpcji w świetle badań własnych Współczesna szkoła nastawiona jest na zaspokajanie życzeń klientów uczniów/ /studentów. Uczniowie wybierają przedmioty i inne usługi oferowane przez szkołę,
314 Wo j c i e c h We l s k o p które świadczone są w jednym miejscu (Ritzer, 2012, s. 237 238). Potwierdzeniem powyższych argumentów jest analiza wyników badań, przeprowadzonych w styczniu 2016 r. Metodą badawczą była analiza indywidualnych przypadków, techniką przegląd ofert szkół, zaprezentowanych na stronach internetowych, w zakładkach profil/ /oferta szkoły, zgodnie z ich pozycjonowaniem w wyszukiwarce google.pl na dzień 25 stycznia 2016 r. Analizie poddano oferty siedmiu szkół, których adresy internetowe pojawiły się w pierwszej zakładce wyszukiwarki google.pl, po wpisaniu słów: oferta szkoły. Nazwy poszczególnych szkół celowo zostały zakodowane pod literami alfabetu: od A do G. Celem przeprowadzonego badania były odpowiedzi na pytania: Czym szkoły przyciągają swoich konsumentów? Jakie informacje pojawiają się na stronach internetowych, by zachęcić potencjalnych klientów uczniów lub ich rodziców, by zapisali dzieci właśnie do tej, a nie innej szkoły? W jaki sposób reklamują się świątynie konsumpcji edukacyjnej? Szkoła A na stronie głównej zamieściła informację, że mieści się w budynku niedaleko lasów i jeziora. Zwrócono uwagę na to, że jest ona przyjazna dzieciom, a w szkole pracuje doświadczona kadra. Zachęcający potencjalnych konsumentów może być również fakt, że szkoła posiada salę konferencyjną ze sceną, pracownię komputerową wyposażoną w szybkie łącze internetowe, nowoczesną pracownię języka angielskiego laboratorium językowe, a w szkolnej bibliotece znajduje się centrum multimedialne. Istotną kwestią w szkole, zaznaczoną na głównej stronie internetowej pogrubioną czcionką, jest również posiadanie sześćdziesięciu laptopów, każda sala lekcyjna wyposażona jest w projektor multimedialny, a [...] we wszystkich pracowniach klas IV VI, znajdują się tablice interaktywne. Ważnym dla szkoły jest dziennik elektroniczny, którym szczyci się szkoła. Szkoła prezentuje także na swojej stronie internetowej bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych: koła plastyczne, dziennikarskie, historyczne, matematyczne, języka angielskiego, piłka nożna, zajęcia komputerowe, zespół wokalno-instrumentalny, chór, zespół tańca ludowego, teatrzyk, rękodzieło. Szkoła ma bardzo dobrą bazę sportową oraz nowiutki plac zabaw, co podkreśla pogrubioną czcionką (Web-03). Oferta szkoły B jest równie szeroka i atrakcyjna dla konsumenta. Placówka proponuje swoim uczniom pobudzenie wyobraźni i odkrywanie własnej wrażliwości poprzez kontakt ze sztuką oraz wszechstronny rozwój fizyczny. W ofercie znajdują się wycieczki do teatru, kina, na koncerty, wystawy czy do muzeów. Szkoła proponuje także atrakcyjny program imprez kulturalnych w trakcie roku szkolnego, w którym wymienia między innymi wycieczki przedmiotowe, tzw. zielone szkoły, konkursy. Nie zapomina również o rozwoju możliwości twórczych i uzdolnień swoich uczniów proponuje warsztaty przedmiotowe, interdyscyplinarne, językowe, informatyczne, ekologiczne, plastyczne, techniczne, wokalno-instrumentalne, czytelnicze, ortograficzne. Szkoła B zapewnia swoim uczniom między innymi bezpieczne i bezstresowe, ale konsekwentne wychowanie i nauczanie, życzliwą i serdeczną atmosferę sprzyjającą rozbudzaniu ciekawości poznawczej oraz kształtowaniu umiejętności pra-
Szkoła świątynią konsumpcji 315 widłowej komunikacji ze światem oraz wykwalifikowaną i doświadczoną kadrę pedagogiczną, opiekę terapeuty Integracji Sensorycznej, intensywną naukę języków obcych czy możliwość skorzystania z ciepłego posiłku (Web-04). Szkoła C z kolei przedstawia na swojej stronie internetowej zdjęcia nowoczesnych pracowni przedmiotowych, gabinetów pedagoga, stomatologa, świetlicy, biblioteki, placu zabaw, basenu czy zespołu boisk szkolnych. W szkole C można również stać się członkiem chóru szkolnego i zespołu wokalnego. Można także rozwijać swoje zainteresowania, uczestnicząc w tzw. kołach zainteresowań (historycznym, polonistycznym, języka niemieckiego, ekologiczno-przyrodniczym, matematycznym czy teatralnym) (Web-05). Szkoła D zachęca konsumentów, umieszczając na swojej stronie internetowej między innymi informację na temat położenia budynku szkolnego przy niezbyt ruchliwej ulicy, w otoczeniu domów jednorodzinnych, [...] chodniki i przyszkolne parkingi zapewniają bezpieczny dowóz i dojście do szkoły, a [...] obiekt szkoły jest monitorowany wewnątrz i na zewnątrz. Szkoła D podkreśla swoją bazę: nowocześnie wyposażone pracownie, sala gimnastyczna o wymiarach 30 m x 18 m z widownią, stołówka, świetlica, sklepik szkolny, a także Szkolna Izba Regionalna. Większą część strony internetowej zajmuje prezentacja oferty szkoły, która zwraca między innymi uwagę na: niekonwencjonalny sposób prowadzenia zajęć, szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych, możliwość wymiany międzynarodowej ze szkołami z Ukrainy i Niemiec, naukę na jedną zmianę, warsztaty psychologiczne, rajdy rowerowe, opiekę higienistki szkolnej, udział w realizacji ciekawych projektów (Web-06). W szkole E podstawą są małe zespoły klasowe liczące szesnastu uczniów oraz nowoczesne metody nauczania. Szkoła ta zachęca także potencjalnych konsumentów zwiększoną ilością godzin z poszczególnych przedmiotów i możliwością korzystania z oferty dydaktyczno-kulturalnej innych placówek. Poza programem nauczania szkoła oferuje także wyjścia do kina, teatru czy na wycieczki. Wytłuszczoną czcionką został podkreślony również nacisk szkoły na naukę języków obcych (wymiar języka angielskiego wynosi pięć godzin tygodniowo). Szkoła proponuje też pozalekcyjne zajęcia z języka francuskiego i hiszpańskiego. Nie zapomina o rozwoju aktywności fizycznej swoich uczniów w ramach zajęć zapewnia dwie godziny na pływanie i trzy godziny na gimnastykę. Uczniowie szkoły E mają możliwość korzystania z zajęć w pracowniach ceramiki, grafiki, informatyki, edukacji muzycznej, kółka szachowego (Web-07). Na stronie internetowej szkoły F można odnaleźć ofertę przytulnych sal dla pięcio- i sześciolatków, informacje na temat nowoczesnych sal, pracowni informatycznych, gimnastycznych. Placówka ta szczyci się także gabinetami specjalistów (pedagoga, psychologa, terapeutów pedagogicznych, logopedy, pedagoga specjalnego, gabinetem pielęgniarki szkolnej, gabinetem terapii SI), stołówką szkolną, boiskami oraz placami zabaw dla dzieci. Kształcenie w tejże szkole dostosowane jest do potrzeb dzieci, a od pierwszej klasy pociechy obowiązkowo uczą się języka angielskiego i zajęć komputerowych o czym administrator strony internetowej informuje konsu-
316 Wo j c i e c h We l s k o p mentów pogrubioną czcionką. Szkoła zwraca również uwagę na całodzienną opiekę świetlicy szkolnej, cykliczne zajęcia pozalekcyjne, takie jak: lekcje z psami, kółka szachowe, fotograficzne czy orto graficzne (Web-08). Szkoła G na swej stronie internetowej zamieszcza link do specjalnie przygotowanej prezentacji w formacie PowerPoint, przedstawiającej ofertę placówki. Na kilkunastu slajdach, z muzyką w tle, zwrócono uwagę na edukację ekonomiczną, obowiązkowe zajęcia z języka angielskiego oraz informatyki wprowadzone już od pierwszej klasy, a także nowatorskie metody pracy. Na prezentacji można również podziwiać zdjęcia sal zajęć, boiska, biblioteki. Szkoła G zwraca uwagę na promowanie zdrowego stylu życia oferuje wyjazdy na basen, obiady w szkole. Nie brakuje również w ofercie kół zainteresowań, na przykład dziennikarskiego czy tanecznego. Ostatnie slajdy prezentacji przedstawiają wykaz instytucji, z którymi współpracuje ta placówka oraz wykaz jej sukcesów (Web-09). Podsumowanie Celem świątyń konsumpcji jest zachęcanie społeczeństwa do tego, by uczestniczyć w procesie konsumpcji. Szkoła w tym obszarze niczym nie różni się od centrum handlowego. Musi być cały czas atrakcyjna dla swoich lub potencjalnych uczniów, albo musi chociaż stwarzać pozory tejże atrakcyjności. Szkoły oferują szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych, niezwykle bogato wyposażone sale dydaktyczne, wspaniale wykształconą kadrę wszystko to w celu zainteresowania innych swoją ofertą. Brak jakichkolwiek zachęt powoduje, że w szkole można zaobserwować niewielką liczbę uczniów. Jeśli szkoła nic nie oferuje, w oczach uczniów/studentów jest nieatrakcyjna. Często jest to złudne, jednak pozory niesamowitości przyciągają rzesze nowych uczniów, nawet jeśli są one iluzoryczne. Jeśli szkoła z sukcesem zrekrutuje wielu uczniów, władze zaczynają się zastanawiać nad powielaniem swoich działań i otwieraniem nowych placówek czy oddziałów. Magiczne placówki, wydziały, podobnie jak hipermarkety rozprzestrzeniają się na danym terytorium, by korzystać na sukcesie wypromowanej marki. Nie wystarczą jednak jednorazowe zachęty tak jak w centrach handlowych możemy zauważyć okresowe promocje, otwieranie nowych sklepów, nowe marki, tak samo szkoły cały czas muszą proponować uczniom nowe, magiczne zachęty, by ci nie przenieśli się do innej, bardziej atrakcyjnej świątyni konsumpcji. Nieodłącznym elementem współczesnej szkoły jest spektakl. Tylko dzięki niemu można pokonać odmagicznienie i ponownie umagicznić szkołę. Szkoły zachęcają uczniów wyglądem swoich budynków, klas, ich wyposażeniem, otoczeniem, ofertą zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. W epoce symulacji szkoły nie pozostały im obojętne. Implozja, obecna w nowych środkach konsumpcji, obecna jest także w obszarze szkolnictwa. Tak jak nie musimy odwiedzać wielu sklepów w różnych częściach miasta, tak samo w szkole również możemy odnaleźć wszystko, co związane jest z eduka-
Szkoła świątynią konsumpcji 317 cją. Poza zaplanowanymi, zgodnie z programem nauczania, zajęciami możemy zapisać się dodatkowo na zajęcia sportowe, językowe, muzyczne, plastyczne i inne. Oferta szkół jest nieograniczona. Przyglądając się powyższym rozważaniom można jednoznacznie stwierdzić, że szkoła jest świątynią konsumpcji. Wszystkie elementy charakteryzujące nowe środki konsumpcji obecne są również w szkole szkoła nie różni się dziś od centrum handlowego. Bibliografia Publikacje zwarte BAUDRILLARD J. (1983), Simulations, New York: Semiotext(e). CHANEY D. (1993), Fictions of Collective Life, London: Routledge. CORRIGAN P. (1997), The Sociology of Consumption, London: Sage. DEBORD G. (2006), Społeczeństwo spektaklu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. RITZER G. (2012), Magiczny świat konsumpcji, Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza. ROSENAU P.M. (1992), Post-Modernism and the Social Sciences: Insights, Inroads, and Intrusions, Princeton: Princeton University Press. Źródła internetowe Web-01 https://www.tropical-islands.de/pl/ (dostęp: 25.01.2016). Web-02 http://afrykarium.com.pl/afrykarium-s101.html (dostęp: 25.01.2016). Web-03 http://www.sp18.olsztyn.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=370& Itemid=160 (dostęp: 25.01.2016). Web-04 http://spoleczneszkoly.pl/oferta-sp.html (dostęp: 25.01.2016). Web-05 http://www.sp4ketrzyn.webity.pl/nasza-oferta-edukacyjna/ (dostęp: 25.01.2016). Web-06 http://www.zs4.rzeszow.pl/ofertasp.html (dostęp: 25.01.2016). Web-07 http://www.stoszkola.pl/szkola-podstawowa/oferta-szkoly.html (dostęp: 25.01.2016). Web-08 http://sp112.waw.pl/szkola/oferta-szkoly/ (dostęp: 25.01.2016). Web-09 http://www.sp38lodz.info/oferta-szkoly/103-p-o-sz (dostęp: 25.01.2016). Wojciech Welskop, doktor Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi e-mail: wojciech.welskop@o2.pl