Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo techniczne.

Podobne dokumenty
Doœwiadczalne wyznaczenie wielkoœci (objêtoœci) kropli ró nych substancji, przy u yciu ró - nych zakraplaczy.

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo techniczne.

CZY JEDNYM POSUNIÊCIEM DA SIÊ ROZWI ZAÆ WSZYSTKIE UK ADY DWÓCH RÓWNAÑ LINIOWYCH?

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum

Związki nieorganiczne

Kuratorium Oświaty w Lublinie

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

Scenariusz lekcji otwartej w klasie drugiej gimnazjum. Opracowała: Marzena Bień

Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII DLA KLASY II. mgr Marta Warecka Lenart

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.2. I. Kwasy

DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW

XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy

XXV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW

XXII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2014/2015

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ]

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II.

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2.

Kwasy 1. Poznajemy elektrolity i nieelektrolity. Wymagania edukacyjne. Temat lekcji Treści nauczania. Tytuł rozdziału w podręczniku

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2 gimnazjum.

KLASA II Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej

JAKIE SUBSTANCJE PRZEWODZ PR D ELEKTRYCZNY?

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW 2017/2018. Eliminacje szkolne

XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2017/2018

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2010/2011

Uczeń: definiuje elektrolit i nieelektrolit (A) wyjaśnia pojęcie wskaźnik i wymienia trzy przykłady. opisuje zastosowania. wskaźników (B) Uczeń:

Eksperyment laboratoryjny, burza mózgów, pogadanka, praca z całym zespołem, praca w grupach, praca indywidualna.

Wymagania edukacyjne z chemii Klasa II WODOROTLENKI A ZASADY

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy.

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Nazwy pierwiastków: ...

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

Świat roztworów lekcja powtórzeniowa

7. Obliczenia zapisane w brudnopisie nie bgd4 oceniane. 4. Zadanta czytaj uwazrue i ze zrozumieniem.

Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI

III. 5)... wykazuje zwi¹zki pomiêdzy p³ytow¹ budow¹ litosfery a wystêpowaniem zjawisk wulkanicznych i trzêsieñ ziemi

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3,

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

... kod ucznia Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:

DOŒWIADCZALNE SPRAWDZANIE JEDNORODNOŒCI BUDOWY RÓ NYCH MATERIA ÓW

Twórcza szkoła dla twórczego ucznia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Kuratorium Oświaty w Lublinie

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych z chemii kl. II

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów szkół podstawowych województwa śląskiego w roku szkolnym 2018/2019

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

XX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY 2012/2013

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje szkolne I stopień

CHEMIA - wymagania edukacyjne

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

WYMAGANIA EDUKACYJNE

Wymagania edukacyjne z chemii w klasie 2E

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA

Chemia klasa II - wymagania programowe. opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2017/2018

MODUŁ. Wybrane klasy związko w chemicznych

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW 2012/2013. Eliminacje szkolne

I. Substancje i ich przemiany

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.

Temat: Reakcje zobojętniania sposobem na otrzymywanie soli

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2012/2013

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo techniczne. Sporz¹dzenie wykresu zale noœci oporu elektrycznego od stê enia soli

Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa)

Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.

Kuratorium Oświaty w Lublinie

MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R.

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

Kod ucznia: Zadanie Maksymalna ilość

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CHEMIA

Transkrypt:

39. Z JAKICH DWÓCH SOLI SK ADA SIÊ TZW. KAMIEÑ KOT OWY? 1. Realizowane treœci podstawy programowej Przedmiot Matematyka Chemia Realizowana treœæ podstawy programowej Uczeñ: 8.4 interpretuje dane przedstawione za pomoc¹ tabel, diagramów s³upkowych i ko³owych, wykresów Uczeñ: 4.4 pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku wêgla(iv) 4.9 planuje i wykonuje doœwiadczenie pozwalaj¹ce wykryæ CO 2 w powietrzu wydychanym z p³uc 7.5 wyjaœnia pojêcie reakcji str¹ceniowej; projektuje i wykonuje doœwiadczenie pozwalaj¹ce otrzymywaæ sole w reakcjach str¹ceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cz¹steczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalnoœci soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji str¹ceniowej 9.5 bada i opisuje w³aœciwoœci kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali) 2. Kszta³cone kompetencje Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo techniczne. 3. Cele zajêæ blokowych Doœwiadczalne zbadanie sk³adu kamienia kot³owego. 4. Oczekiwane osi¹gniêcia ucznia pos³uguje siê sprzêtem i szk³em laboratoryjnym, odczytuje informacje zawarte w tabeli rozpuszczalnoœci, planuje eksperyment, przeprowadza reakcjê wytr¹cania osadu nierozpuszczalnych soli, wykrywa tlenek wêgla (IV). strona 124 5. Przyk³adowe rozwi¹zania Uczniowie powinni byæ podzieleni na grupy 3 lub 4 osobowe. Poni ej przedstawiono wykaz pomocy dla jednej grupy.

1. Wykaz pomocy dydaktycznych dla jednej grupy uczniów Lp. Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu Iloœæ sztuk 1 probówki 4 2 kolba sto kowa 1 3 zlewka lub kubeczek 1 4 korek z wê ykiem (zestaw do wykrywania CO 2 ) 1 5 zestaw do s¹czenia 1 6 ocet % lub roztwór kwasu solnego (4 5%) 20 cm 3 7 wodorotlenek wapnia 5 g 8 kamieñ kot³owy (osad z czajnika) do prezentacji 9 sztuczny kamieñ kot³owy (przygotowany wczeœniej przez nauczyciela) 5 g tablica rozpuszczalnoœci (ewentualnie skrócona wersja z materia³ów dla 1 nauczyciela) 11 r-r Na 2 SO 4 lub K 2 SO 4 (wysoko stê ony) 5 cm 3 12 r-r Na 2 CO 3 lub K 2 CO 3 5cm 3 2. Proponowany przebieg zajêæ z rozliczeniem czasowym Lp. Opis kolejnych dzia³añ Uwagi do realizacji dla nauczyciela Czas trwania w min 1 Podzielenie uczniów na grupy, przypomnienie przepisów BHP, Regulaminu Pracowni. 2 Przygotowanie wody wapiennej. 3 Zbadanie, czy wydzielaj¹cy siê gaz powoduje mêtnienie wody wapiennej. 4 Roztwarzanie osadu. 15 5 Wytr¹canie osadu wêglanu wapnia i magnezu oraz zapis obserwacji i wniosków. 6 Wytr¹canie osadu siarczanu(vi) wapnia i zapis obserwacji oraz wniosków. 7 Napisanie ostatecznego wniosku i wzorów soli, jakie wchodz¹ w sk³ad kamienia kot³owego, oraz reakcje roztwarzania tych soli w kwasie solnym. 8 Kalkulacja kosztów, ankiety, sprz¹tanie. 15 Ca³kowity czas trwania bloku 90 strona 125

strona 126 Przygotowanie sztucznego kamienia kot³owego. Je eli w pracowni znajduje siê wêglan wapnia oraz wêglan magnezu, wystarczy zmieszaæ ze sob¹ obydwie substancje. Nale y za³o yæ, e w sk³ad kamienia kot³owego wchodz¹ przede wszystkim ww. wêglany, przy czym wiêcej jest wêglanu wapnia (proponuje siê wykonanie mieszanki tych substancji np. w stosunku wagowym 2:1). Je eli w pracowni nie ma wêglanu magnezu, nauczyciel musi go przygotowaæ przed zajêciami. W praktyce, w szkolnym laboratorium mo na otrzymaæ wy³¹cznie tzw. zasadowy wêglan magnezu, któremu mo na przypisaæ wzór: 3MgCO 3 Mg(OH) 2 3H 2 O, w niniejszym æwiczeniu nie ma jednak znaczenia zastosowanie ww. zwi¹zku, zamiast wêglanu magnezu. Aby otrzymaæ zasadowy wêglan magnezu, nale y zmieszaæ ze sob¹ roztwory wodne rozpuszczalnej soli magnezu np. siarczanu (VI) magnezu z wêglanem sodu. Otrzymany osad nale y ods¹czyæ, nastêpnie dok³adnie wysuszyæ, przep³ukaæ wod¹ destylowan¹, zdekantowaæ i ods¹czyæ, a nastêpnie ponownie wysuszyæ (p³ukanie ma na celu usuniêcie pozosta³oœci wêglanu sodu). Mo liwe jest przeprowadzenie procedury bez pierwszego suszenia, wtedy od razu przep³ukujemy osad wod¹, jednak e nale y siê liczyæ wtedy z trudnoœciami przy s¹czeniu (osad jest bardzo drobny). Analogicznie mo na otrzymaæ wêglan wapnia, stosuj¹c chlorek wapnia i wêglan sodu. Uczniowie, wykonuj¹c to æwiczenie, powinni mieæ ju zrealizowany z chemii pkt 7.5 podstawy programowej lub zrealizowane zajêcia Interbloku dla 1 roku pt. Wytr¹canie osadów nierozpuszczalnych soli, a tak e znaæ przynajmniej teoretyczne podstawy wykrywania tlenku wêgla (IV) za pomoc¹ wody wapiennej. Æwiczenie opiera siê na przygotowaniu wody wapiennej i przeprowadzeniu 3 doœwiadczeñ. Efektem ka dego z doœwiadczeñ musz¹ byæ prawid³owo wyci¹gniête wnioski, dotycz¹ce metalu lub reszty kwasowej wystêpuj¹cej w solach, wchodz¹cych w sk³ad kamienia kot³owego, oraz zapis zachodz¹cych reakcji. Pierwsz¹ czynnoœci¹, jak¹ uczniowie powinni wykonaæ, jest przeprowadzenie reakcji kwasu octowego (lub solnego) z kamieniem kot³owym. Zaobserwuj¹, i w wyniku reakcji wydziela siê gaz. Aby go zidentyfikowaæ, musz¹ przygotowaæ wodê wapienn¹ (wymieszaæ wodorotlenek wapnia z wod¹ i otrzymany roztwór/zawiesinê przes¹czyæ). Probówkê lub kolbê, w której zachodzi reakcja kwasu z kamieniem, nale y zatkaæ korkiem z rurk¹ odprowadzaj¹c¹, której koniec zanurzony jest w wodzie wapiennej. Zmêtnienie wody wapiennej œwiadczy o obecnoœci CO 2 w produktach reakcji, a tym samym, e kamieñ kot³owy sk³ada siê z wêglanów. Uczniowie zapisuj¹ reakcje zachodz¹c¹ podczas mêtnienia wody wapiennej. Poniewa nie wiedz¹ jeszcze, jakie metale wystêpuj¹ w kamieniu kot³owym, nie mog¹ zapisaæ jego reakcji z kwasem reakcjê tê zapisuj¹ na koñcu zajêæ. Do dalszych doœwiadczeñ musz¹ maksymalnie du o osadu roztworzyæ w kwasie. Gdy z roztwarzanego osadu przestan¹ wydzielaæ siê banieczki gazu, otrzymany roztwór nale y zdekantowaæ lub przes¹czyæ. Nastêpnie, z otrzymanym roztworem, nale y przeprowadziæ dwie reakcje: a) w jednej próbówce z roztworem wêglanu sodu (lub potasu), b) w drugiej probówce z roztworem siarczanu (VI) sodu (lub potasu).

W obu probówkach wytr¹ci siê osad, jednak e w probówce a bêdzie go wiêcej. W probówce a wytr¹c¹ siê wêglany wapnia i magnezu, natomiast w probówce b siarczan wapnia. Uwaga: Siarczan wapnia czêsto nie wytr¹ca siê natychmiast, nale y odczekaæ kilkanaœcie sekund! Zmêtnienie pojawia siê stopniowo, przechodz¹ce w dobrze widoczny osad, stopniowo opadaj¹cy na dno. Wapñ i magnez to jedyne, dwuwartoœciowe metale o masach atomowych z zakresu u do 43 u, którymi zachodz¹ powy sze reakcje. Pytanie badawcze jest tak skonstruowane, e dociekliwy uczeñ od razu wska e metale Mg i Ca, mimo to uczeñ musi to wykazaæ doœwiadczalnie. Nale y dopilnowaæ, aby uczniowie nie doszli do b³êdnego przekonania, e wêglanu magnezu jest w kamieniu kot³owym wiêcej, ni wêglanu wapnia. Uczniowie powinni zapisaæ trzy reakcje, zachodz¹ce w probówkach. Je eli ju potrafi¹, powinni tak e wspomniane reakcje zapisaæ jonowo, oraz w postaci jonowej skróconej. Je eli stosowano kwas octowy, nale y wyt³umaczyæ zasady zapisywania wzoru i równañ reakcji kwasu octowego, lub zezwoliæ na zapisywanie reakcji tak, jakby zachodzi³a z kwasem solnym. Na + K + Mg 2+ Ca 2+ Cu 2+ Ag + Zn 2+ Al 3+ OH N TR N x N N Cl N I x N SO 4 N TR NO 3 CO 3 N N x N N x CrO 4 TR N TR N substancja rozpuszczalna N substancja praktycznie nierozpuszczalna TR substancja trudno rozpuszczalna x zachodz¹ skomplikowane reakcje strona 127

Karta pracy ucznia Drogi Uczniu! Na dzisiejszych zajêciach zbadasz sk³ad tzw. kamienia kot³owego. Kamieñ kot³owy to, w g³ównej mierze, mieszanina dwóch soli, które wytr¹caj¹ siê podczas podgrzewania i gotowania wody. Bardzo czêsto osadzaj¹ siê one na grza³kach i rurach, tworz¹c na nich tward¹ skorupê. Poniewa w pracowni nie ma wystarczaj¹cych zapasów naturalnego kamienia kot³owego, nauczyciel przygotowa³ dla Ciebie substancje o identycznym sk³adzie. Zanim dokonasz analizy sk³adu kamienia kot³owego, musisz wiedzieæ e: a) kamieñ kot³owy sk³ada siê z dwóch soli, b) obydwie substancje to sole tego samego (dobrze Ci zreszt¹ znanego) kwasu (a wiêc maja one identyczn¹ resztê kwasow¹), c) metale tworz¹ce tak pierwsz¹ jak i drug¹ sól s¹ zawsze dwuwartoœciowe, d) masa atomowa tych metali mieœci siê w zakresie pomiêdzy a 43 unitów. Wszystkie potrzebne odczynniki oraz szk³o laboratoryjne zosta³y przygotowane przez nauczyciela i masz je teraz przed sob¹ na stole. Przedyskutuj z nauczycielem, jakie doœwiadczenia chcesz wykonaæ. Obserwacje i wnioski z ka dego doœwiadczenia, wraz z zapisem reakcji, odnotuj poni ej. Kalkulacja kosztów wykonania eksperymentu Lp. Pomoc dydaktyczna Iloœæ sztuk 1 2 3 4 Suma kosztów Cena jednostkowa Cena ³¹czna Oszacowanie kosztów pracy Lp. Zadanie Czas wykonania (h) Liczba osób ¹cznie osobogodzin pracy Cena osobogodziny pracy (z³) Koszt strona 128 1 2 3 4 Suma: