ODPOWIEDZI I SEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Należy uznać jako oznaczenie podwyższonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.
Zadanie. - Za uzupełnienie tabeli: Wzór jonu Konfiguracja elektronowa jonu Punktacja Model odpowiedzi Uwagi za za czynność zadanie Symbol helowca o takiej samej konfiguracji elektronowej S - s s p 6 s p 6 lub K L 8 M 8 lub s s p 6 s p 6 Ar Al + s s p 6 lub K L 8 lub s s p 6 Ne Za 4 prawidłowe uzupełnienia pkt, za lub lub prawidłowe uzupełnienia pkt, za brak uzupełnień 0 pkt. - Za podanie symbolu pierwiastka: Te - Za podanie liczby neutronów: 78 Przykładowe rozwiązanie: x +,5 x = 0 x = Z = 5 liczba neutronów = 0 5 = 78 Podanie nazwy pierwiastka (tellur) zamiast jego symbolu nie powoduje utraty punktu. Zapis obliczeń nie jest wymagany.. - Za uzupełnienie równań reakcji: 8 90 Th 4 He + 4 88 Ra 8 Pb 0 e + 8 Bi 4. - Za odpowiedź: D
5. - Za zastosowanie metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i wynik z jednostką: m KClO = 6, g lub 6,7 g lub 6,4 g Przykładowe rozwiązanie: M KClO =,5 g mol - 44,4 dm,4 dm mol = mole O m = mole,5 g KClO = 6, g mole 6. - Za podanie liter oznaczających zastosowania kwasu azotowego(v): a, d. Jeżeli zdający wykorzysta do obliczeń masę molową chloru M = 5 g mol - wynik wynosi m KClO = 6,7 g Jeżeli zdający wykorzysta do obliczeń masy molowe z układu okresowego wynik wynosi m KClO = 6,4 g Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. 7. - Za uzupełnienie schematu: CaCO. temp HO CaO Ca(OH) 8. a) - Za poprawny wybór odczynników i uzupełnienie schematu: Cl (aq) KBr (aq) chloroform b) - Za podanie obserwacji, np.: Roztwór (w warstwie chloroformowej) przybiera barwę pomarańczową lub czerwoną lub brunatną lub: (w warstwie chloroformowej pojawia się) barwa pomarańczowa lub
czerwona lub brunatna. c) - Za napisanie równania reakcji: KBr + Cl KCl + Br 9. - Za odpowiedź C 0. a) - Za uzupełnienie zdań po p. za każdy akapit: Silnie trujący związek powstaje w reakcji oznaczonej numerem II. Tlenek ten jest stosowany w procesach przemysłowych, np. w produkcji stali, jako reduktor. Tlenek powstający w reakcji oznaczonej numerem I wprowadzony do wody wapiennej powoduje jej zmętnienie. Zachodzi wtedy reakcja zilustrowana równaniem: CO + Ca(OH) CaCO + H O b) - Za odpowiedź, np.: Różny stosunek ilościowy węgla do tlenu lub różna ilość tlenu (wykorzystana w procesie spalania).. - Za przedstawienie bilansu elektronowego: -5e - (x) Za poprawną uznaje się każdą odpowiedź, która zawiera informację o różnym stosunku ilościowym węgla do tlenu. Dopuszcza się zapis: 0 P P V + 5e - / (x ) P + HNO + H O H PO 4 + NO V N + e - II N / (x 5) e - (x5) - Za napisanie równania reakcji ze współczynnikami stechiometrycznymi : P + 5HNO + H O H PO 4 + 5NO Liczba elektronów może być podana po lewej stronie równania (ze znakiem minus ). Dopuszczalny jest każdy poprawny schematyczny zapis, ilustrujący utlenianie i redukcję. 4
. - Za identyfikację substancji: Roztwór A: kwasu siarkowego(vi) lub H SO 4 Roztwór B: wodorotlenku potasu lub KOH Roztwór C: chlorku sodu lub NaCl. - Za zastosowanie poprawnej metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i poprawny wynik z jednostką: m CuSO = 7,8 g 4 Przykładowe rozwiązanie: M CuSO 4 = 60 g mol - 00 g V r = = 7,9 cm = 0,79 dm,5 g cm Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. Za identyfikację trzech substancji - pkt, za identyfikację dwóch lub jednej substancji - pkt m CuSO 4 = mol dm - 0,79 dm 60 g mol - = 7,8 g 4. - Za wpisanie poprawnych odpowiedzi: Nr doświadczenia Nr probówki Czynnik decydujący o większej szybkości reakcji I II stopień rozdrobnienia (miedzi lub substratów) II IV temperatura Za poprawne wypełnienie każdego wiersza po pkt 5. - Za określenie odczynu: roztworu amoniaku (odczyn) zasadowy roztworu chlorowodoru (odczyn) kwasowy Dopuszcza się odpowiedź: roztwór chlorowodoru (odczyn) kwaśny 5
6. - Za napisanie równań reakcji: a) NH + H O NH + 4 + OH - b) HCl ( H O) H + + Cl - lub HCl + H O H O + + Cl - 7. - Za uzupełnienie schematu: Zmieniona kolejność dodawania odczynników w probówce II nie powoduje Mg Na SO 4(aq) HCl (aq) utraty punktów. I II III Za prawidłowe uzupełnienie schematów pkt, za prawidłowe uzupełnienie lub schematu pkt. H SO 4 (aq) Ba(NO ) (aq) roztwór fenoloftaleiny + NaOH (aq) 8. - Za napisanie równań reakcji: Probówka I: Mg + H + Mg + + H ( ) Probówka II: Ba + + SO - 4 BaSO 4 ( ) Probówka III: H + + OH H O 9. - Za napisanie równania reakcji: C H 6 + 5O 4CO + 6H O 0. - Za podanie stosunku objętościowego reagentów: V C H 6 : V O : V CO : V H O = : 7 : 4 : 6. - Za podanie liczby wiązań:. wiązania pojedyncze : 0 wiązania podwójne: 6
. - Za podanie nazwy systematycznej węglowodoru II:,-dimetylopropan. - Za odpowiedź: B 4. - Za zapisanie jednego z podanych poniżej wzorów związku: Br Br C Br Br 5. - Za odpowiedź: B 6. - Za określenie zależności, np.: Alkany o łańcuchach rozgałęzionych mają LO większą niż alkany o łańcuchach prostych lub nierozgałęzionych. 7. - Za wyjaśnienie, np.: (Tetraetyloołów został zastąpiony przez inne antydetonatory ponieważ) zawiera trujący ołów lub: produkty spalania benzyny z dodatkiem tego środka zawierają trujący ołów lub jego związki lub: zanieczyszczają powietrze lub glebę lub: jest szkodliwy dla środowiska. 8. - Za napisanie wzoru aldehydu i podanie nazwy systematycznej: Wzór: O C lub O H W przypadku podania wzoru aldehydu z grupą -COH nie należy przyznać punktu. lub ( )O Nazwa: -metylopropanal 7
9. - a) Za napisanie równań reakcji : O C + H (Ni lub Pt lub Pd) H OH (H+, temperatura ) OH C + H O Uznaje się każdy prawidłowy zapis równania reakcji prowadzącej do powstania alkoholu z aldehydu, którego wzór zdający podał w odpowiedzi do zadania 8. Uznaje się tylko zapis równania reakcji prowadzącej do powstania -metyloprop--enu. - b) Za określenie typów reakcji: - addycji lub uwodornienia lub hydrogenacji - eliminacji lub dehydratacji 0. - Za określenie liczby: grup hydroksylowych: grup karboksylowych: grup aminowych: wiązań peptydowych:. - Za podanie wzorów aminokwasów: lub NH COOH NH COOH ( ) (NH )COOH H N COOH HO (NH )COOH OH NH COOH Za prawidłowe wzory pkt, za lub prawidłowy wzór pkt, za brak wzoru 0 pkt. 8