Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy

Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy dr inż. Zofia Pawłowska kierownik Zakładu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy CIOP-PIB Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy Warszawa, październik 2012 Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Plan prezentacji Średniookresowa ocena Strategii UE na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2007-2012 Założenia do przyszłej Strategii UE na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2013-2020

Średniookresowa ocena wspólnotowej strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2007-2012: Scoreboard 2009 Kwestionariusz Komisji Europejskiej skierowany do państw członkowskich w 2010 r

CEL OGÓLNY WSPÓLNOTOWEJ STRATEGII NA LATA 2007-2012 Stałe zmniejszanie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych Zmniejszenie w UE-27 wskaźnika wypadków przy pracy o 25 %

Cele szczegółowe Strategii Doskonalenie, uproszczenie i lepsze wdrażanie prawa UE oraz jego dostosowywanie do zmian w miejscu pracy Rozwój strategii i programów krajowych Promowanie kultury bezpieczeństwa Rozwój metod identyfikacji nowopowstających czynników i oceny ryzyka zawodowego Rozwój narzędzi do monitorowania postępu Rozwój współpracy na poziomie międzynarodowym

Kryteria Oceny Strategii: Wskaźniki o charakterze ilościowym, wyznaczane na podstawie danych statystycznych: Cele odnoszące się do osiąganych wyników: wskaźniki wypadków przy pracy, wskaźniki chorób związanych z pracą Wskaźniki o charakterze jakościowym: Cele skierowane na doskonalenie systemów, struktur i procesów (np. lepsze prawo, skuteczniejsze informowanie, lepszy nadzór nad warunkami pracy) Źródło: Commission Staff Working Paper, Mid-term Review of the European Strategy 2007-2012 on Health and Safety at Work, Bruksela 2011

Informacji na temat osiąganego postępu dostarczają badania prowadzone na poziomie UE przez: Eurostat Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) Europejską Agencję na rzecz poprawy Warunków Życia i Pracy (EUROFOUND)

Zmiany wskaźników wypadków przy pracy w krajach UE 0 5 10 15 20 25 Jak zmieniał się wskaźnik częstości wypadków przy pracy w ciągu ostatnich 3 lat? Jak zmieniał się wskaźnik częstości wypadków przy pracy w ciągu ostatnich 10 lat? Jak zmieniał się wskaźnik częstości śmiertelnych wypadków przy pracy w ciągu ostatnich 3 lat? Jak zmieniał się wskaźnik częstości śmiertelnych wypadków przy pracy w ciągu ostatnich 10 lat? 3 4 1 1 4 1 2 0 15 21 14 18 Liczba krajów UE rośnie maleje pozostaje na tym samym poziomie brak informacji Określenie, o ile procent zmniejszyły się wskaźniki wypadków przy pracy w UE-27 w latach 2007-2012 będzie możliwe w roku 2014 Źródło: Commission Staff Working Paper, Mid-term Review of the European Strategy 2007-2012 on Health and Safety at Work, Bruksela 2011

120 100 80 60 40 20 9.5 8.5 8.0 8.5 8.8 8.4 9.5 9.9 10.4 8.7 9.4 9.7 Liczba wypadków przy pracy w Polsce (w tys.) 0 Źródło danych: GUS 10 9 8 8,37 7,84 7,6 8,15 8,07 7,99 8,83 8,82 8,96 7,47 8,15 8,35 7 Wskaźnik wypadków przy pracy w Polsce na 1000 pracujących 6 5 4 3 2 1 0

Wskaźnik wypadków śmiertelnych na 100 tys. zatrudnionych w wybranych krajach UE i w Polsce w 2009 r. Irlandia Austria Rumunia Polska Portugalia Litwa Malta Włochy Łotwa Węgry Bułgaria Słowenia Hiszpania Estonia Cypr Holandia Belgia Czechy Szwajcaria Słowacja Szwecja Dania Luksemburg Finlandia Wielka Brytania Niemcy 3,41 3,38 3,2 3,18 3,09 2,86 2,81 2,64 2,36 2,3 2,28 1,92 1,88 1,77 1,71 1,54 1,39 4,02 3,98 4,49 5,93 5,66 5,6 5,39 6,47 6,88 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 Źródło: Eurostat

Krajowe strategie w dziedzinie BHP Czy ustanowiono formalną krajową strategię w BHPdziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy? Jeżeli NIE, czy istnieje inny program w dziedzinie BHP? 5 7 Liczba krajów UE 0 5 10 15 20 25 20 Tak Nie Czy w krajowej strategii/planie działań ustalono mierzalne cele w dziedzinie BHP? 5 20 Czy istnieje formalna procedura oceny krajowej strategii/planu? 4 21 Źródło: Scoreboard 2009

Główny instrument realizacji Strategii UE w zakresie BHP w Polsce PROGRAM WIELOLETNI POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA I WARUNKÓW PRACY II ETAP: 2011-2013

Program wieloletni Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy II etap, okres realizacji: lata 2011-2013 Cel główny programu Opracowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, ukierunkowanych na rozwój: zasobów ludzkich, nowych wyrobów i technologii, metod i systemów zarządzania, których wykorzystanie przyczyni się do: znaczącego ograniczenia liczby osób zatrudnionych w warunkach narażenia na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe oraz ograniczenia związanych z nimi wypadków przy pracy, chorób zawodowych i wynikających z tego strat ekonomicznych i społecznych.

Priorytety proponowane przez Komisję Europejską na podstawie oceny średniookresowej do strategii 2013-2020: Uproszczenie i uaktualnienie istniejącego prawa, przez sfinalizowanie podjętych inicjatyw, po konsultacjach z partnerami społecznymi i zainteresowanymi stronami; Przyjmowanie instrumentów niewiążących (rekomendacji) zwłaszcza w odniesieniu do podwykonawców. samozatrudniających się, służb ochrony i zapobiegania oraz włączenia tematów dotyczących bhp do edukacji; Dalszy rozwój i integracja działań na poziomie krajowym; Rozwój narzędzi służących monitorowaniu postępu w obszarze bhp, z uwzględnieniem Scoreboard u 2009; Zwiększenie spójności między podejmowanymi inicjatywami a strategią.

Założenia do przyszłej Strategii UE na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2013-2020

Założenia opracowano na wniosek Komisji Europejskiej w ramach prac ACSH - Komitet Doradczy przy Komisji Europejskiej ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (przedstawiciele pracodawców, pracowników i rządów z 27 państw UE) Projekt założeń w formie opinii opracowano w trybie trójstronnym przez Grupę Roboczą ACSH ds. Strategii Wspólnoty i Planu Działań Komitetu Doradczego Opinię ACSH w sprawie nowej Strategii UE w zakresie BHP przyjęto na posiedzeniu plenarnym ACSH w dniu 1 grudnia 2011 r.

Podstawowe dokumenty odniesienia do nowej Strategii UE w zakresie BHP EUROPA 2020 - Strategia UE na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia: europejski wkład w pełne zatrudnienie (Komunikat KE, COM(2010) 682 final) Komunikat KE nt. Inteligentne regulacje w Unii Europejskiej (COM(2010) 543 final)

EUROPA 2020 - Strategia UE na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu WYTYCZNE DOTYCZĄCE POLITYKI ZATRUDNIENIA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH Wytyczna 7: Zwiększenie uczestnictwa kobiet i mężczyzn w rynku pracy, ograniczanie bezrobocia strukturalnego i promowanie jakości zatrudnienia : Należy rozwiązać problem jakości miejsc pracy i warunków zatrudnienia. Państwa członkowskie powinny w szczególności propagować bezpieczeństwo i higienę pracy.

Ogólne cele przyszłej Strategii UE Zmniejszenie liczby wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych Naczelne zasady: prewencja przed rehabilitacją rehabilitacja przed wykluczeniem z rynku pracy Cele ilościowe w zakresie redukcji wypadków przy pracy i chorób zawodowych powinny być ustalane na poziomie krajowym, tam gdzie to jest uzasadnione

Szczegółowe cele przyszłej Strategii UE Osiągnąć taki sam poziom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników we wszystkich krajach UE, zgodny z wymaganiami Dyrektywy Ramowej 89/391/EWG Zapewnić ciągłą poprawę zdrowia pracujących w UE W działaniach na rzecz BHP uwzględnić specyficzne uwarunkowania ze względu na płeć oraz zapewnić, aby kobiety i mężczyźni byli jednakowo chronieni na wszystkich stanowiskach pracy Poprawić jakość miejsc pracy

Podstawowe kierunki działań Redukcja zagrożeń mięśniowo-szkieletowych i związanych z nimi chorób zawodowych Zapobieganie zagrożeniom psychospołecznym i ograniczanie skutków szkodliwego stresu w pracy Zapobieganie zagrożeniom czynnikami rakotwórczymi (ew. nowelizacja dyrektyw UE pod kątem wprowadzenia nowych wartości dopuszczalnego narażenia na szkodliwe substancje chemiczne) Identyfikacja i zapobieganie nowym i narastającym czynnikom ryzyka zawodowego (np. nanomateriały)

Narzędzia do osiągnięcia celów nowej strategii Krajowe strategie lub programy działań długoterminowych Działania prewencyjne na poziomie przedsiębiorstw, w tym rozwój partycypacji pracowniczej w działaniach na rzecz BHP oraz wiedzy i umiejętności kadry zarządzającej i pracowników Nadzór nad warunkami pracy Doskonalenie obowiązujących przepisów prawa Dialog społeczny i porozumienia partnerów społecznych

Narzędzia do osiągnięcia celów nowej strategii Badania naukowe w celu: wykrywania i analizy nowych zagrożeń związanych z nowymi technologiami (n. recykling, nanotechnologie, biotechnologie itd.) opracowania metod zapobiegania zagrożeniom związanym ze zmianami w świecie pracy (zmiany demograficzne, nowe formy wykonywania pracy, zdrowie psychiczne w pracy itp.) Promowanie kultury prewencji wypadków i chorób zawodowych: integrowanie zarządzania BHP z ogólnym zarządzaniem przedsiębiorstwem informowanie i kształtowanie świadomości w zakresie BHP współudział pracowników w zarządzaniu BHP w przedsiębiorstwach Edukacja i szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

Wdrażanie i monitoring realizacji Strategii UE Komisja Europejska opracuje i przyjmie plan wdrażania nowej Strategii Istotną rolę we wdrażaniu nowej Strategii UE będzie pełnił dialog społeczny, w tym porozumienia sektorowe w zakresie BHP zawierane na poziomie europejskim Realizacja krajowych działań skierowanych na realizację strategii będzie monitorowana okresowo przez Komisję Europejską metodą Scoreboard

Podsumowanie Stan BHP w Polsce poprawia się, ale jest jeszcze daleki od poziomu wiodących krajów w UE. Szczególnie niepokoi wysoki wskaźnik wypadków śmiertelnych. Program wieloletni pn. Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy stanowi ważny instrument realizacji w Polsce Strategii UE w zakresie BHP Przeniesienie strategii UE na poziom krajowy w celu zmniejszenia liczby wypadków przy pracy, chorób związanych z pracą oraz ograniczania zagrożeń zawodowych wymaga integracji działań planowanych w tym celu zarówno przez organy administracji państwowej, jak i przez partnerów społecznych

Bardzo dziękuję za uwagę.