NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 6 Drodzy Rodzice, zwracam się do Was kolejny już raz i podkreślam, iż mówiąc o normie i patologii w rozwoju dziecka musimy pamiętać, że każde dziecko, również i Wasza Pociecha rozwija się psychicznie i fizycznie, a rozwój ten następuje według określonego wzorca i przebiega pewnymi etapami. Etapy te są dla wszystkich dzieci jednakowe, ale zarówno sposób, jak i tempo ich pokonywania są charakterystyczne dla danego dziecka i stanowią o jego indywidualności. Pamiętajmy, iż wszystkie dzieci różnią się od siebie rytmem i tempem rozwoju, co oznacza, że nie każde dziecko musi koniecznie osiągnąć dany etap rozwoju akurat dokładnie w tym, a nie innym momencie życia. Jest zupełnie naturalne, że niektóre Przedszkolaki niecko wyprzedzają swój wiek kalendarzowy w zakresie niektórych czynności, a do innych z kolei dorosną nieco później. Już ostatni raz, spróbuję przedstawić pewne zachowania oraz mogące się pojawić w rozwoju Waszego Malucha zdarzenia, które choć często budzą nasze zaniepokojenie nie zakłócają jednak prawidłowości rozwojowych dziecka, a także te zachowania i zdarzenia, które już nie mieszczą się w ramach prawidłowości rozwojowych i powinny budzić nasz niepokój. Jeszcze raz przypominam, że na osiągnięcie pewnego etapu zawsze trzeba dać dziecku pewien czas. Stąd opisując normę i patologię rozwoju Przedszkolaka zaczęłam od samego początku od 1-go roku życia, a skończę na 6-tym. Dzięki temu uzyskamy całkowity obraz rozwoju Naszego Malucha, a studiując aktualny etap Jego rozwoju, będziemy mogli zarówno wrócić do etapu poprzedniego, jak i wybiec w następny etap. Zachęcam Państwa do lektury. Tym razem będzie to norma i patologia w 5-tym i w 6-tym roku życia Waszej Pociechy.
NORMY ROZWOJOWE ZASYPIANIE I SEN Chociaż z zasypianiem Pięciolatek nie ma już większych kłopotów, jednak w ciągu nocy niemal nagminnie zdarzają się lęki nocne wiąże się to z burzliwym rozwojem wyobraźni i intelektu w tym wieku. Sześciolatki zazwyczaj zasypiają i śpią dobrze, chociaż mogą jeszcze pojawiać się lęki nocne. SPOŻYWANIE POSIŁKÓW U Pięciolatków poprawia się apetyt, zwiększa się także zakres Ich wymagań kulinarnych. Bardzo chętnie próbują zwłaszcza te produkty, które są przedmiotem reklam telewizyjnych. Coraz lepiej radzą sobie z używaniem sztućców i spożywaniem posiłków przy wspólnym stole. Sześciolatki są nieprzewidywalne jednego dnia mają wspaniały apetyt, następnego natomiast są rozgrymaszonymi niejadkami. Przy stole zachowują się okropnie mówią z pełną buzią, bujają się na krześle, kręcą się, rozlewają napoje, nie są w stanie spokojnie usiedzieć w miejscu. Bardzo często przepadają za słodyczami, pojawia się u Nich również ochota na potrawy ostre bądź pikantne.
WYDALANIE Pięciolatki wykazują zupełną samowystarczalność w załatwianiu potrzeb fizjologicznych. Bardzo często pochłonięte zabawą biegną do toalety w ostatniej chwili, może się czasami zdarzyć, że nie zdąż. Noce natomiast są w większości suche. W szóstym roku życia w wyjątkowych sytuacjach ( po bardzo ekscytujących przeżyciach, przy dużym zmęczeniu, a także w chłodne noce, kiedy dziecko zmarznie) mogą zdarzyć się wpadki wydalnicze, ale dziecko jest wówczas wyraźnie zażenowane. W pewnych przypadkach pod koniec szóstego roku życia powraca moczenie się dziecka w dzień może być to pewnego rodzaju protest przeciwko kończącym się przywilejom wczesnego dzieciństwa i perspektywą szkolnych obowiązków. UCZUCIA I EMOCJE Jest to okres spokoju i chwilowej stabilizacji uczuciowej dziecka. Stąd oczywiście mniej objawów napięcia psychicznego oraz mniej sposobów służących jego rozładowaniu, zwykle bywa to jedno specyficzne dla danego dziecka zachowanie, np. obgryzanie paznokci. Jednak w ciągu nocy nagminnie występują lęki nocne. Pięciolatek może się z krzykiem zerwać ze snu i bać się zasnąć ponownie we własnym łóżku, a nawet we własnym pokoju. Jest to okres silnych napięć i niezliczonych konfliktów, toteż repertuar sposobów ich rozładowania ponownie rośnie. U niektórych dzieci powracają napady wściekłości, a u Tych, które ssą palce, nawyk ten się intensyfikuje, przed wyjściem do przedszkola czy zerówki mogą wystąpić bóle brzucha, nudności, wymioty, a także częste oddawanie moczu. Sześciolatki z reguły sprawiają wrażenie ogólnie zaniepokojonych, podenerwowanych.
RELACJE Z RODZICAMI Dla Pięciolatka rodzice są najwspanialszymi istotami, stąd ich polecenia wykonują z największą starannością i podporządkowuje się ich wymaganiom. Jest to okres niestałości, skrajnej chwiejności, rywalizacji, nieposłuszeństwa w stosunku z rodzicami. Sześciolatek potrafi z prowokująca bezczelnością odmówić wykonania polecenia oświadczając no i co mi zrobisz?. Takie zachowanie, to tylko wyładowanie swoich gwałtownych emocji na tym kogo ma pod ręką i kto Mu nie zagraża. LĘKI, STRACHY, NIEPOKOJE Strachy Pięciolatków są bardziej realistyczne i konkretne. Pięciolatki boją się: złych ludzi (np. : agresywnie zachowujących się, pijanych), ugryzień, kopnięć, wszelkich krzywd, których mogą doznać ze strony zwierząt, ale także (w związku z tym, że stają się bardziej ostrożne i przewidujące) bólu i cierpienia związanego z potłuczeniem bądź zranieniem. Może się jeszcze utrzymywać lęk przed ciemnością. Coraz lepiej rozwinięta i rozbudowana wyobraźnia sprawia, że jest to okres powrotu w krainę strachów. Powracają leki przed odgłosami zza ścian, hałasem windy, szumem w rurach, brzęczeniem komara. Pojawia się strach przed burzą, wodą, ogniem. Wszystkie te strachy atakują dziecko ze zdwojoną siłą szczególnie wtedy, gdy jest osamotnione. Stąd boi się zostać samo w mieszkaniu czy zasnąć samo w pokoju. Po za domem boi się, że zgubi drogę do domu, że coś Mu się stanie, ktoś Go pobije albo zrani. W ogóle lęka się widoku krwi. U niektórych Sześciolatków mogą pojawiać się lęki tzw. Specyficzne - bardzo dziwaczne, a czasami wręcz absurdalne np. strach przed uchylonymi drzwiami szafy w przedpokoju i wiszącymi tam płaszczami. Jest to zjawisko naturalne i mija samoistnie.
ZACHOWANIA EROTYCZNE I SEKSUALNE Pięciolatki znają już na ogół różnicę w budowie ciała między dziewczynami i chłopcami, stąd niewiele już się tym interesują łączy się to z Ich większą wstydliwością i zaczynającą się niechęcią do publicznego obnażania. Jednak w swej dociekliwości poznawczej wracają do sprawy przychodzenia dzieci na świat i nie zadawala Ich prosta odpowiedź, że z brzucha mamy. Są bardzo dociekliwe i zadają mnóstwo szczegółowych pytań. Sześciolatki bardzo interesują się ciążą, fascynuje Je zagadka skąd dziecko bierze się w brzuchu mamy i jaka jest w tym rola taty. Powraca również zainteresowanie różnicami w budowie ciała między dziewczynkami i chłopcami, pokazywanie się sobie nago, chichoty na widok nagości dorosłych czy aktywności seksualnej zwierząt. Pojawiają się zabawy w lekarza, łącznie ze wzajemnym dotykiem badaniem narządów płciowych. Jeszcze jednym wyrazem normalnego w tym wieku zainteresowania płcią przeciwną są w przypadku chłopców próby przebierania się za dziewczynki, a nawet twierdzenie, że chcą być dziewczynkami, natomiast w przypadku dziewczynek odmowa noszenia sukienek, a nawet próby załatwiania potrzeb fizjologicznych na stojąco. PATOLOGIE W ROZWOJU Jeżeli u Pięciolatka utrzymuje się mimowolne moczenie nocne, i znacznie rzadziej, dzienne oznacza to, że nastąpiło u Niego pewne opóźnienie w kształtowaniu się systemu nawyków regulujących kontrolę nad wydalaniem. Potrzebna jest wówczas fachowa pomoc psychologa. Jeżeli u Sześciolatka utrzymuje się moczenie nocne - zdecydowanie nie jest to już norma rozwojowa należy niezwłocznie szukać pomocy specjalisty. Ciekawość seksualna Sześciolatka może uczynić Go łatwym, chociaż nie zawsze dobrowolnym partnerem
seksualnym starszych dzieci, a nawet dorosłych, którzy mają specyficzne w tym względzie upodobania. ŹRÓDŁO: A. Samson Książeczka dla przestraszonych rodziców