Europa Północ, Wschód biznes bez granic INFRASTRUKTURA ENERGETYCZNA. Grzegorz Łapa

Europa Północ, Wschód biznes bez granic INFRASTRUKTURA ENERGETYCZNA Grzegorz Łapa Świnoujście Heringsdorf, 27-29 kwietnia 2011

Kogeneracja: CHP Gospodarka rozdzielona: elektrownia + ciepłownia KOGENERACJA GAZOWA KOGENERACJA = MOŻLIWOŚĆ ZNACZĄCEJ OSZCZĘDNOŚCI W ZUŻYCIU ENERGII CHEMICZNEJ PALIW Układ wytwórczy Odbiorca finalny K. Ech=100 90 TP 37 36 G N el =34.2 SK KW Ech=100. Q =90. SEch=200. Ech=143 N el =34.2 G CHP. Q =90. SEch=143 Oszczędność energii paliwa ΔE ch : ΔE = E - ΔE = 200-143 = 57 ch ch _S ch _CHP 2

NPV, US$ KOGENERACJA GAZOWA Możliwość optymalnego doboru układu (duża rozpiętość oferowanych mocy, możliwość różnych trybów pracy układu, zasobniki ciepła itd.) 5000000 4000000 3000000 SILNIK Zasobnik ciepła OC 2000000 1000000 0 0 1 2 3 4 5 6 7-1000000 -2000000 Nominalna moc cieplna silnika, MW energia el. 40 US$/MWh energia el. 50 US$/MWh energia el. 45 US$/MWh energia el. 35 US$/MWh 3

KOGENERACJA GAZOWA OGÓLNE WARUNKI OPŁACALNOŚCI GAZOWYCH UKŁADÓW KOGENERACYJNYCH W POLSCE UKŁADY OPŁACALNE: elektrociepłownie zasilane nietypowymi paliwami gazowymi: gaz z odmetanowania kopalń, biogaz z komór fermentacyjnych, gaz wysypiskowy (bardzo tanie paliwo i zazwyczaj korzystne warunki sprzedaży lub uniknięte koszty zakupu energii elektrycznej) elektrociepłownie przemysłowe zasilane gazem systemowym (uniknięte koszty zakupu energii elektrycznej z sieci pomimo stosunkowo wysokiej ceny syst. gazu ziemnego), zawodowe komunalne elektrociepłownie zasilane gazem ziemnym pozasystemowym, np. gazem zaazotowanym z lokalnych źródeł (niższa cena gazu ziemnego chociaż niska cena sprzedaży energii elektrycznej), elektrociepłownie przemysłowe lub komunalne o bardzo dużym stopniu wykorzystania mocy cieplnej, np. praca pełną mocą cieplną przez cały rok (wyższe przychody ze sprzedaży ciepła pomimo niekorzystnych cen zakupu gazu i sprzedaży energii elektrycznej). UKŁADY NIEKONIECZNIE OPŁACALNE: zawodowe komunalne elektrociepłownie zasilane gazem ziemnym systemowym (wysoka cena gazu ziemnego systemowego, niska cena sprzedaży energii elektrycznej),

KOGENERACJA GAZOWA WNIOSKI Kogeneracja jest jednym z najefektywniejszych (technologicznie i inwestycyjnie) sposobów zmniejszenia zużycia zapotrzebowania na energię pierwotną oraz zmniejszenia wielkości emisji, Na poziom opłacalności układów CHP wpływ mają głównie wskaźniki makroekonomiczne oraz odpowiednie regulacje prawne związane z promowaniem tej technologii, np. świadectwa pochodzenia, pewność stosowanych systemów wsparcia W Polsce istnieje bardzo duży potencjał budowy nowych układów CHP, zwłaszcza w obszarze energetyki rozproszonej) Wprowadzenie systemu opłat za emisję CO 2 zwiększy konkurencyjność gazowych układów energetycznych w stosunku do technologii węglowych

Warunki Polskie CCS

POLITYKA ENERGETYCZNA UE Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego dotyczące środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu i uchylające dotychczasową dyrektywę 2004/67/WE - Standard w zakresie infrastruktury Standard (N-1) - Standard w zakresie dostaw gazu odbiorcom chronionym - Plan działań zapobiegawczych - Plan na wypadek sytuacji nadzwyczajnej i stany kryzysowe - Ocena ryzyka - Wymiana informacji Do 3 grudnia 2011 wyznaczenie organu odpowiedzialnego za wprowadzenie środków Do 3 grudnia 2012 przyjęcie planów działań zapobiegawczych i na wypadek sytuacji nadzwyczajnej Do 3 grudnia 2013 OSP udostępnią stałą zdolność przepływu dwukierunkowego połączeń transgranicznych i dostosowanie funkcjonowania systemów przesyłowych

POLITYKA ENERGETYCZNA UE Standard w zakresie infrastruktury Standard (N-1) Właściwe organy do 3 grudnia 2014 roku zapewnią aby w przypadku zakłóceń w funkcjonowaniu największej infrastruktury pozostała infrastruktura (standard N-1) posiada zdolność dostarczania ilości gazu niezbędnej do zaspokojenia całkowitego zapotrzebowania na gaz na obszarze analizowanym przez okres 60-ciu dni nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz podczas najzimniejszych okresów, występujących statystycznie raz na 20-cia lat N-1 100 % Ip m maksymalna sumaryczna zdolność techniczna gazociągów importowych (mln m 3 /dobę) P m maksymalna zdolność produkcyjna (mln m 3 /dobę) S m sum. zdolność odbioru ze wszystkich instalacji magazyn. w sytuacji kryzysowej (mln m 3 /dobę) LNG m maksymalna sumaryczna zdolność instalacji LNG (mln m 3 /dobę) D max oznacza zdolność pokrycia dziennego zapotrzebowania na gaz na obszarze analizowanym w najzimniejszym dniu o nadzwyczajnie wysokim zapotrzeb. występujące statyst. raz na 20 lat I m zdolność największej infrastruktury gazowniczej, mającej największy udział w zaopatrzeniu w gaz (mln m 3 /dobę)

POŁĄCZENIA MIĘDZYSYSTEMOWE Techniczne zdolności punktów wejścia do systemu OGP GAZ-SYSTEM Lwówek 3,0 mln m3/dobę Włocławek 8,4 mln m3/dobę Tietierowka 0,7 mln m3/dobę Wysokoje 17,3 mln m3/dobę Lasów 3,0 mln m3/dobę Cieszyn 2,5 mln m3/dobę Drozdowicze 16,8 mln m3/dobę Źródło: OGP GAZ-SYSTEM S.A.

POLITYKA ENERGETYCZNA UE

POLITYKA ENERGETYCZNA UE Główne korzyści z punktu widzenia Polski 1) KE może ogłosić stan kryzysowy na wniosek 1 kraju regionu dotkniętego przerwami, gdy zakłóconych będzie 10 % dziennych dostaw do regionu. Na poziomie całej UE zostały ustalone 2 kraje albo 20 % zakłóconych dostaw dziennych do UE 2) Gwarancje wzajemnego dostępu do pojemności magazynowych 3) Zobowiązania do budowy interkonektorów 4) Zobowiązanie do udostępnienia dwukierunkowego przesyłania gazu tak zwany rewers, który odnosi się również do gazociągu jamalskiego 5) Zniesienie wszelkich klauzul mających formy restrykcji terytorialnych zakazujących odsprzedaży gazu ( tak zwane klauzule przeznaczenia ) UE RP

BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW GAZU Prognoza zapotrzebowania na gaz czynnikiem rozwoju infrastruktury gazowniczej Wymagane źródła dostawy gazu Wymagana rozbudowa sieci przesyłowej, magazynowej i dystrybucyjnej Wspomaganie finansowe rozwoju infrastruktury gazowniczej

BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW GAZU

INTERKONEKTORY

INTERKONEKTORY WNIOSKI Realizacja kilku interkonektorów może zastąpić dostawy z jednego wielkiego projektu transgranicznego. Połączenia międzysystemowe w powiązaniu z rozbudową pojemności magazynowej pozwalają na aktywne uczestnictwo w europejskim rynku handlu gazem. Współpraca państw Europy Środkowej w realizacji połączeń systemowych umożliwi w dalszej perspektywie uruchomienie korytarza przesyłowego północ południe, w oparciu o terminale LNG Świnoujście i KRK, oraz współpracę z hub em CEGH (Baumgarten).

POŁĄCZENIA MIĘDZYSYSTEMOWE INTERKONEKTOR POLSKA - CZECHY INTERKONEKTOR POLSKA - SŁOWACJA Źródło mapy - http://www.gie.eu.com/

ZAPASY GAZU Przebieg roczny zapotrzebowania i dostaw gazu ziemnego wysokometanowego 2009/2010 68,6 mln m3/dobę 2008/2009 58,7 mln m3/dobę 2007/2008 60,2 mln m3/dobę

ZAPASY GAZU PMG Operatora Systemu Magazynowego PGNIG S.A. Aktualne parametry PMG Pojemność Max moc Max moc NAZWA robocza oddania gazu napełniania mln nm tys. nm /h tys. nm /h RAZEM 1608 34,6 19,9 PMG Brzeźnica 65 0,9 1,1 PMG Husów 350 5,8 2,8 KPMG Mogilno 378 20,6 9,6 PMG Strachocina 150 1,5 1,8 PMG Swarzów 90 1,0 1,0 PMG Wierzchowice 575 4,8 3,6

ZAPASY GAZU Pojemności magazynowe w wybranych krajach UE Zużycie Pojemność PMG Kraj roczne dobowe robocza Dni średniego w % rocznego poboru z PMG (mld m 3 /rok) (mln m 3 /dobę) (mld m 3 ) zużycia Austria 8,4 24,0 4,74 56% 198,0 Dania 4,0 12,0 0,98 25% 82,0 Francja 45,3 126,0 12,65 28% 101,0 Niemcy 83,5 232,0 20,40 24% 88,0 Włochy 76,2 212,0 14,94 20% 71,0 Polska 14,7 41,0 1,63 11% 40,0 Czechy 8,0 23,0 2,37 30% 104,0 Węgry 10,9 31,0 6,13 56% 198,0 Holandia 41,7 116,0 5,08 12% 44,0 Rumunia 12,9 36,0 2,69 21% 75,0 Hiszpania 37,1 104,0 4,14 11% 40,0 Wielka Brytania 93,0 259,0 4,37 5% 17,0 W niektórych krajach występują niewielkie pojemności magazynowe gdyż są one rekompensowane własnymi złożami (Holandia, Wielka Brytania) lub terminalami LNG (Hiszpania,)

ZAPASY GAZU Projektowany stan PMG OSM PGNiG S.A. NAZW A Poj. robocza Max moc oddania gazu Max moc napełniania mln nm 3 tys. nm 3 /h tys. nm 3 /h SUMA 3495 / 5795 2456 / 3856 1285 / 2135 PMG Wierzchowice 1200 / 3500 600 / 2000 400 / 1250 PMG Strachocina 330 160 96 KPMG Kosakowo 250 400 100 KPMG Mogilno 800 860 4 00 PMG Daszewo 60 16 10 PMG Bonikowo 200 100 75 PMG Istniejące (Husów, Swarzów, Brzeźnica) 655 320 204

Zasady tworzenia, utrzymywania oraz finansowania zapasów gazu ziemnego USTAWA z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym1) Art. 24. ZAPASY GAZU 2. Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą lub podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego: 1) utrzymuje zapasy obowiązkowe gazu ziemnego w wielkości odpowiadającej co najmniej 30-dniowemu średniemu dziennemu przywozowi tego gazu, ustalonemu w sposób określony w art. 25 ust. 2 albo ust. 5; 2) utrzymuje zapasy obowiązkowe gazu ziemnego w instalacjach magazynowych, których parametry techniczne zapewniają możliwość dostarczenia ich całkowitej ilości do systemu gazowego w okresie nie dłuższym niż 40 dni;

ZAPASY GAZU Plany rozbudowy pojemności PMG 0,06 PMG Daszewo 0,25 PMG Kosakowo - zbiorniki istniejące - zbiorniki rozbudowywane - zbiorniki w budowie PMG Bonikowo 0,2 PMG Wierzchowice 1,2-3,5 - zbiorniki koncepcje wstępne 0,8 PMG Nowa Ruda 0,1 3,5 - docelowa pojemność czynna [mld m 3 ] PMG Mogilno PMG Mikstat 0,18 PMG Swarzów Warszawa PMG Brzeźnica 0,09 PMG Husów 0,07 0,5 1,2 PMG Strachocina

OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY Ograniczenia dla inwestycji liniowych w prawodawstwie RP Bariery Dowolność interpretacyjna Sprzeczności i ciągłe zmiany przepisów Złożoność procedur Blokowanie procedur Opieszałość sądownicza Dokładność wczesnych stadiów opracowania Brak dostępności do gruntów

OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY Obecny kształt prawny obowiązującego w RP prawodawstwa grozi: niezdolnością do pokrycia planowanego zapotrzebowania na gaz lub inne media nie wywiązywania się Polski z celów pakietu klimatycznego nie osiągnięciem założeń strategii i planowanych wskaźników ekonomicznych firm wytwórczych stagnacją gospodarki oraz zatrudnienia osłabieniem wizerunku Polski jako dogodnego miejsca dla lokalizacji nowych inwestycji Możliwości poprawy istniejących aktów prawnych dla usprawnienia realizacji inwestycji liniowych wyczerpały się. Konieczna jest radykalna zmiana poprzez opracowanie nowej ustawy a Spec Ustawa z 24 kwietnia 2009 nie wyczerpuje problematyki infrastruktury liniowej!

OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY PODSUMOWANIE I WNIOSKI Przepisy państw unijnych, posiadają rozwiązania ułatwiające lokalizację inwestycji liniowej. Podstawowymi ułatwieniami, które należałoby przenieść wprost na warunki polskie, to : całkowite wydzielenie Prawa Gazowego przeprowadzenie procedury pozwolenia na budowę przez jeden organ administracji państwowej przeprowadzenie jednej procedury wywłaszczeniowej dla grupy osób wprowadzenie regulacji i ustalenie taryf wysokości odszkodowań, możliwość kwestionowania wysokości odszkodowań przez właścicieli bez hamowania procesu inwestycyjnego, nadawanie Decyzjom o ograniczeniu praw rzeczowych rygoru natychmiastowej wykonalności i uproszczenie tej procedury

OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY PODSUMOWANIE I WNIOSKI c.d. doręczanie stronom odpowiednich Decyzji, postanowień etc. w drodze obwieszczeń, zawiadomień lub w formie elektronicznej, skrócenie czasu postępowań spadkowych oraz oczekiwania na wpis do księgi wieczystej, skrócenie terminów odwoławczych oraz konieczność uzasadnień, umożliwienie równoległego procedowania Studium MPZP uproszczenie procedury wydawania Decyzji LiCP budowa gazociągu metodą bezinwazyjną bez wyłączania gruntów leśnych z produkcji

OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY SPECUSTAWA 1. Wprowadzenie szczególnego trybu nabywania nieruchomości dla prowadzenia na nich inwestycji: - brak konieczności uzyskania zgód właścicieli - nie występuje problem nieuregulowanych spraw własności, a forma zawiadamiania jest uproszczona (wysyłka na adres określony w katastrze nieruchomości ma skutek doręczenia) 2. Ustanowienie szczególnych zasad prowadzenia postępowań administracyjnych dla realizacji inwestycji a w szczególności dotyczących: - decyzji o ustaleniu lokalizacji, - decyzji pozwolenia na budowę oraz decyzji użytkowania z określeniem terminów ich wydania. USTAWA O KORYTARZACH Decyzja o utworzeniu korytarza przesyłowego 1. Zniesienie barier hamujących inwestycje w urządzenia przesyłowe: - budowa następuje niezależnie od tego czy wysokość odszkodowania została ostatecznie ustalona 2. Stworzenie rozwiązań prawnych dla wybudowanych urządzeń przesyłowych o nieuregulowanym statusie prawnym 3. Brak konieczności wprowadzania inwestycji do planów nawet w przypadku lokalizacji na terenach leśnych: - nie jest wymagana decyzja przeznaczenia gruntów na inny rodzaj użytkowania - nie stosuje się przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 4. Brak konieczności uzyskania ostateczności wydanych decyzji w zakresie inwestycji dla potrzeb realizacji - Art. 34.1 Wszystkie decyzje administracyjne podlegają natychmiastowemu wykonaniu. 5. Ściśle określony sposób postępowania odwoławczego z określeniem terminów rozpatrzenia złożonych odwołań oraz ich zakresu.

Proces przygotowania OGRANICZENIA PRAWNE ROZWOJU INFRASTRUKTURY Światełkiem w tunelu jest przygotowywany w MG projekt Ustawy o korytarzach przesyłowych W Ustawie tej wniesiono by wszelkie zmiany do w/w Ustaw, Praw i Rozporządzeń. Wprowadzenie tej Ustawy, przy współpracy wszystkich przedsiębiorstw energetycznych, spowodowałoby skrócenie czasokresu realizacji procesu inwestycyjnego dla inwestycji liniowej o długości ok. 100 km o minimum 4 lata. Odcinek ok. 100 km inwestycji liniowej Dotychczasowy proces Wg Specustawy Czas procedowania [miesiące] Wg Ustawy o korytarzach Decyzja Środowiskowa 15 10 8 Zmiany Studium uwarunkowań 16 Zmiany MPZP 18 nie wpływają na termin Dostęp do terenu 18 2 4 Decyzja lokalizacyjna/ o utworzeniu korytarza przesyłowego nie dotyczy 2 4 Projekt Budowlany z pozwoleniem 15 12 12 RAZEM 82 26 28

Grzegorz Łapa piotr.musial@gazoprojekt.com.pl