Układ krążenia a wysiłek fizyczny

Układ krążenia a wysiłek fizyczny Marcin Konopka KATEDRA I KLINIKA KARDIOLOGII, NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO I CHORÓB WEWNĘTRZNYCH

Układ krążenia a wysiłek fizyczny definicje Aktywność fizyczna każdy ruch ciała wywołany skurczem mięśni szkieletowych i wymagający wydatku energii większej niż wydatek spoczynkowy Intensywność bezwzględny (np. METs) lub względny (np. procent HR max, procent V02 max) wskaźnik wydatku energii

Układ krążenia a wysiłek fizyczny intensywność MET 1 MET jest jednostką wykonanej pracy, w której zużycie tlenu jest zbliżone do ilości tlenu zużytej przez osobę siedzącą (spoczynkowa przemiana materii, spoczynkowe pobieranie tlenu), który wynosi 3,5 ml O2/kg mc/min VO 2 max maksymalna zdolność pobierania tlenu. Silny wskaźnik prognostyczny rozwoju chorób układu krążenia, chorób przewlekłych i zagrożenia zgonem

Układ krążenia a wysiłek fizyczny - intensywność Intensywność Mała Umiarkowana Duża 4 MET 40% VO 2 max 6 MET 60% VO 2 max

Układ krążenia a wysiłek fizyczny intensywność MET Rodzaj aktywności 1 Jedzenie, praca przy biurku 2 Branie prysznica 3 Wolny spacer Prace domowe: odkurzanie, zamiatanie, przynoszenie zakupów 4 Grabienie liści, koszenie kosiarką z napędem 5 Szybki marsz 6,4 km/h 6 Pchanie kosiarki ręcznej 7 Kopanie ziemi, przenoszenie 30 kg 8 Przesuwanie mebli, wolny bieg 9 Jazda na rowerze, skoki na skakance 10 Szybkie pływanie, bieg 9,6 km/h 11 Narciarstwo biegowe, Koszykówka 12 Bieg 12 km/h 13 Biegi wyczynowe, wioślarstwo, turystyka z plecakiem

Metody pomiaru wydolności fizycznej Próby ergometryczne (wysiłkowe) Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa Bieżnia, ergometr rowerowy, ergometr ręczny Spiroergometria (spiroeroergometryczny test sercowo-płucny) Bieżnia Testy Coopera Długość dystansu przebytego w czasie 12 minut 6-MWT (Test sześciominutowego chodu)

6-MWT (Test sześciominutowego chodu) Ocena wydolności wysiłkowej Niewydolność serca Nadciśnienie płucne Obniżona sprawność uniemożliwiająca przeprowadzenie próby wysiłkowej Ocena rokowania Niewydolność serca Nadciśnienie płucne Norma 400-700 metrów Dystans <300 m wskaźnik niekorzystny rokowniczo

Układ krążenia a wysiłek fizyczny definicje Wysiłek dynamiczny przewaga skurczów izotonicznych tj. pobudzony mięsień skraca się, ale jego napięcie pozostaje bez zmian dynamiczny=izotoniczny=aorobowy =wytrzymałościowy ~ SV, CO (>30l/min) SBP DBP MAP HR (>200/min)

Układ krążenia a wysiłek fizyczny definicje Wysiłek statyczny przewaga skurczów izometrycznych tj. pobudzony mięsień nie zmienia długości ale zwiększa się jego napięcie Miarą intensywności wysiłku statycznego jest Siła w niutonach Stosunek aktualnie rozwijanej siły do maksymalnej siły dowolnego skurczu danej grupy mięśni (%MVC maximal voluntary contraction) ~SV ~ DBP MAP HR SBP (>300mmHg)

Klasyfikacja dyscyplin sportowych 36th Bethesda Conference. Task Force 8: Classification of sports.

Układ krążenia a wysiłek fizyczny UKŁAD KRĄŻENIA I WYSIŁEK FIZYCZNY OPIEKA NAD OSOBĄ ZDROWĄ OPIEKA NAD OSOBĄ CHORĄ REKREACJA SPORT WYCZYNOWY PREWENCJA PIERWOTNA CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH WYSIŁEK FIZYCZNY U OSÓB Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA PREWENCJA WTÓRNA CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH (REHABILITACJA)

Wysiłek fizyczny działanie kardioi wazoprotekcyjne (1) Zwolnienie HR (spoczynkowej i wysiłkowej) Wydłużenie fazy rozkurczu Zwiększenie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej Zwiększenie stabilności elektrycznej serca Lepsza kontrola ciśnienia tętniczego Zmniejszenie zapotrzebowania mieśnia sercowego na tlen Poprawa funkcji śródbłonka naczyń Zwiększenie wydolności fizycznej i poprawa tolerancji wysiłku

Wysiłek fizyczny działanie kardioi wazoprotekcyjne (2) Zmniejszenie wydzielania amin katecholowych Korzystne zmiany w układzie hemostazy Korzystna modyfikacja profilu lipidowego Redukcja masy ciała (nadwaga, otyłość) Korzystny wpływ na gospodarkę węglowodanową Poprawa odporności nieswoistej organizmu Redukcja obciążeń psychoemocjonalnych

Opieka nad osobami zdrowymi

Opieka nad osobą zdrową Regularna aktywność fizyczna (podejmowana w sposób właściwy) Ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny ~30% Ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia ~30-50% Zauważalny wpływ już po 2 latach od początku treningu

Opieka nad osobą zdrową/sportowcem Identyfikacja stanu/-ów chorobowych stanowiących potencjalne zagrożenie dla osoby uprawiającej sport Ocena zmian adapatycyjnych zachodzących w układzie krążenia na skutek podejmowanego wysiłku Serce sportowca

Najczęstsze przyczyny zgonów wśród sportowców Przyczyna Ilość sportowców Odsetek Kardiomiopatia przerostowa 102 26,4 Wstrząśnienie serca 77 19,9 Anomalia tętnic wieńcowych 53 13,7 Przerost mięśnia lewej komory 29 7,5 Zapalenie mięśnia sercowego 20 5,2 Pęknięcie aort (z. Marfana) 12 3,2 AVRC 11 2,8 Mostek mięśniowy 11 2,8 Zwężenie zastawki aorty 10 2,6 Miażdżyca tętnic wieńcowych 10 2,6 Kardiomiopatia rozstrzeniowa 9 2,3 Zwyrodnienie śluzakowate 9 2,3 Sarkoidoza serca 3 0,8 Minneapolis Heart Institute Foundation

Zmiany adaptacyjne serce sportowca Serce sportowca (przerost fizjologiczny serca, sportowa przebudowa serca) Adaptacyjne (fizjologiczne) zmiany morfologiczne i czynnościowe w układzie krążenia, powstałe w odpowiedzi na wysiłek fizyczny u osób uprawiających sport

Klasyfikacja dyscyplin sportowych 36th Bethesda Conference. Task Force 8: Classification of sports.

Zmiany adaptacyjne serce sportowca WYSIŁEK STATYCZNY Przerost koncentryczny Mięsień przerasta do wewnątrz Jama serca nie powiększa się Różnicowanie: Nadciśnienie tętnicze Zwężenie zastawki aortalnej

Zmiany adaptacyjne serce sportowca WYSIŁEK DYNAMICZNY Przerost ekscentryczny Poszerzenie jamy komory Proporcjonalne zwiększenie grubości

Zmiany adaptacyjne serce sportowca

Zmiany adaptacyjne serce sportowca

Algorytm diagnostyczny: podejrzenie choroby układu krążenia u sportowców BADANIE PODMIOTOWE Stany przedomdleniowe, omdlenia, ból w klp, duszność, kołatanie serca Nagłe zgony sercowe w rodzinie BADANIE PRZEDMIOTOWE Szmer nad sercem-wypadanie płatka zastawki mitralnej, zwężenie zastawki aortalne, HCM z zawężaniem LVOT Cechy sugerujące hipercholesterolemię rodzinną (żółtaki xanthelasma) Marfanoidalna budowa ciała EKG Może być diagnostyczne w WPW, LQTS, zespole Brugadów Kardiomiopatia przerostowa Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory serca ECHOKARDIOGRAFIA Diagnostyka HCM Może być przydatne w ocenie chorych: ARVC, DCM, zapalenie mięśnia sercowego Pozwala uwidocznić ujścia tętnic wieńcowych DALSZE BADANIA Badanie wysiłkowe, Holter EKG diagnostyka i ocena rokowania w HCM, ARVC, LQTS NMR większość kardiomiopatii Testy genetyczne szczególnie przydatne w sytuacji dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku nagłego zgonu sercowego Badanie elektrofizjologiczne

Opieka nad osobami z chorobami układu krążenia

Opieka nad osobami z chorobami układu krążenia Trening fizyczny Podstawa kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej Prewencja wtórna chorób układu krążenia Prewencja chorób przewlekłych Otyłość Cukrzyca Zaburzenia gospodarki lipidowej Osteoporoza Choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu

Rehabilitacja kardiologiczna Skoordynowane, wielokierunkowe działania zmniejszające zaburzenia chorobowe, prowadzące do uzyskania optymalnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej chorych z chorobą układu krążenia, poprawiające jakość życia i równocześnie ukierunkowane na zwalczanie czynników ryzyka chorób układu krążenia

Rehabilitacja kardiologiczna - Kto? Po zawale serca Po operacji kardiochirurgicznej Miażdżyca tętnic kończyn dolnych Przezskórne zabiegi wieńcowe Przewlekła stabilna choroba niedokrwienna serca Nadciśnienie tętnicze Stymulator/ICD Nieoperacyjne wady serca Przezskórne leczenie wad zastawkowych Po przebytym zapaleniu mięśnia sercowego Kardiomiopatia Operacje dużych naczyń Zaburzenia rytmu serca

Rehabilitacja kardiologiczna Cele Zwiększenie wydolności fizycznej Zmniejszenie ryzyka niedokrwienia mięśnia sercowego i NZK Spowolnienie miażdżycy Zmniejszenie nasilenia objawów Określenie realistycznych możliwości chorego co do podejmowanego wysiłku Zmniejszenie ilości wizyt lekarskich Określenie rokowania Zmniejszenie śmiertelności i ryzyka powikłań

Rehabilitacja kardiologiczna charakter ćwiczeń Rytmiczne ćwiczenia dynamiczne Wytrzymałość aerobowa Rytmiczne ćwiczenia statyczne (oporowe) Wytrzymałość siłowa Ćwiczenia zwiększające gibkość Zwiększające zakres ruchu Ćwiczenia relaksacyjne

Rehabilitacja kardiologiczna przeciwskazania Niestabilny okres choroby Niewyrównana niewydolność serca Niedokrwienie mięśnia sercowego podczas wysiłku o małym natężeniu (<3 METs) Zmiany w EKG sugerujące niedokrwienie Niekontrolowane zaburzenia rytmu serca zagrażające NZK lub niewydolnością serca Zaburzenia przewodzenia P-K III Tętniak rozwarstwiający aorty Zapalenie serca lub osierdzia Hipotensja ortostatyczna Zakrzepowe zapalenie żył Świeża zatorowość płucna Ostre choroby systemowe i gorączkowe

Rehabilitacja kardiologiczna po zawale serca Zawał mięśnia serca Niepowikłany Chory stabilny Bez bólu w klp 8godzin Stabilne markery martwicy Brak objawów niewydolności serca/wstrząsu Stabilny zapis EKG 8 godzin Powikłania w ostrej fazie choroby Wstrząs Nawrót dolegliwości dławicowych Znaczna dysfunkcja LK/aparatu zastawkowego Nawrót złożonych arytmii Zaburzenia hemodynamiczne Unieruchomienie 12-24 godziny Unieruchomienie >24 godziny Wypis do domu po 3-5 dniach Praca zawodowa: Lekka do 30 dni Umiarkowana po 6 tyg. Wysiłki o dużej intensywności ->przekwalifikowanie

Dziękuję za uwagę!