PL 217955 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217955 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 392093 (51) Int.Cl. B29C 45/33 (2006.01) B29C 33/42 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 10.08.2010 (54) Zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej (43) Zgłoszenie ogłoszono: 13.02.2012 BUP 04/12 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.09.2014 WUP 09/14 (73) Uprawniony z patentu: BĄK WOJCIECH LEO MINOR, Rzeszów, PL (72) Twórca(y) wynalazku: WOJCIECH BĄK, Rzeszów, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Tadeusz Warzybok
2 PL 217 955 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej, służący do formowania rowka pierścieniowego pod uszczelkę w kształtkach rurowych z tworzywa sztucznego, zwłaszcza zaopatrzonych w kielich z wewnętrznym rowkiem pierścieniowym. Znane są formy wtryskowe do wytwarzania kształtek rurowych z tworzywa sztucznego, zaopatrzonych w kielich i wewnętrzny rowek pierścieniowy, służący do umieszczania w nim uszczelki pierścieniowej. Formy te najczęściej składają się z dwu matryc, rdzenia formującego otwór rurowy, rdzenia formującego rowek pierścieniowy oraz mechanizmu przemieszczania tych rdzeni. Jedno ze znanych rozwiązań konstrukcji formy posiada gniazdo usytuowane w matrycach tej formy i w przylegającym do nich pierścieniu formującym, a od strony wewnętrznej obrys gniazda jest określony przez rdzeń rurowy połączony na stałe z tuleją rdzeniową umieszczoną w tulei prowadzącej segmentowy rdzeń pierścieniowy. Segmenty tego rdzenia są zamocowane obrotowo we wsporniku przytwierdzonym do czoła tulei rdzeniowej i połączonym z prowadnikiem segmentów, na końcu którego jest umieszczony pierścień formujący, przy czym segmenty te są rozpierane lub zaciskane pierścieniem rozpierającym połączonym cięgnami z uchwytem siłownika. Przemieszczanie tych rdzeni odbywa się przy pomocy mechanizmu składającego się z uchwytu siłownika, zaczepu siłownika osadzonego w uchwycie siłownika, oraz elementów sterujących. Wysuwanie rdzeni odbywa się w ten sposób, że uchwyt siłownika cofając się pociąga za sobą poprzez cięgna pierścień rozpierający, który najpierw naciska na ramiona segmentów powodując ich zaciśnięcie, a następnie przemieszcza wraz z tuleją rdzeniową rdzeń rurowy i rdzeń pierścieniowy do położenia początkowego. Po uwolnieniu wypraski i wypchnięciu formy, uchwyt siłownika przesuwając się w odwrotnym kierunku najpierw popycha pierścień rozpierający, który przemieszczając się rozpycha segmenty rdzenia pierścieniowego, a następnie gdy czoło uchwytu siłownika dosunie się do tulei rdzeniowej popycha je wraz z rdzeniami i innymi elementami. Gdy elementy przemieszczane zajmą końcowe położenie i uchwyt siłownika zatrzyma się następuje zamkniecie formy wtryskowej. Wadą tej formy jest to, że w miejscu styku obu matryc i pierścienia formującego po dłuższej eksploatacji formy powstają wypustki na powierzchni zewnętrznej formowanej kształtki. Znana jest także z polskiego opisu patentowego nr 177837 forma do wytwarzania kształtek rurowych z tworzywa sztucznego posiadająca również gniazdo odpowiadające formowanemu kielichowi z rowkiem pierścieniowym, składająca się z dwóch matryc, rdzenia rurowego połączonego na stałe z tuleją rdzeniową umieszczoną w tulei prowadzącej, rdzenia pierścieniowego złożonego z segmentów zamocowanych obrotowo do wspornika przytwierdzonego do tulei rdzeniowej i rozpieranych względnie zaciskanych pierścieniem rozpierającym połączonym cięgnami z uchwytem siłownika oraz z mechanizmu przemieszczania rdzeni złożonego z uchwytu siłownika, zaczepu siłownika osadzonego w jego uchwycie i z elementów sterujących. W formie tej gniazdo odpowiadające formowanemu kielichowi z rowkiem pierścieniowym kształtki znajduje się w obu matrycach formy, a jego obrys wewnętrzny określa rdzeń rurowy, połączony na stale z tuleją rdzeniową umieszczoną w tulei prowadzącej i rdzeń pierścieniowy składający się z segmentów zamocowanych obrotowo do wspornika przytwierdzonego do tulei rdzeniowej rozpieranych względnie zaciskanych pierścieniem rozpierającym połączonym cięgnami z uchwytem siłownika. Poza tym mechanizm przemieszczania rdzeni umieszczony w tulei prowadzącej i złożonej z uchwytu siłownika, zaczepu siłownika osadzanego w uchwycie siłownika, siłownika i elementów sterujących jest zaopatrzony w tarczę sprzęgłową umieszczoną suwliwie na zaczepie siłownika w odległości od uchwytu siłownika odpowiadającej drodze przemieszczania pierścienia rozpierającego do momentu zaciśnięcia segmentów i połączoną szpilkami z tuleją rdzeniową oraz w zabieraki sprzęgające uchwyt siłownika z tarczą sprzęgłową. Z kolei znany z polskiego zgłoszenia patentowego wynalazku nr P-376198 zespół stempla formy wtryskowej umożliwiający formowanie rowka pierścieniowego pod uszczelkę w kształtce kanalizacyjnej z tworzywa sztucznego, składa się z korpusu tulejowego, umieszczonej w nim koncentrycznie tulei z wewnętrznym kołnierzem obwodowym, na którym umieszczone jest łożysko toczne z osadzoną w nim tarczą krzywkową mechanizmu krzywkowego. W osi tej tarczy od spodu w jej gnieździe chwytowym osadzona jest śruba napędowa, a na górnym pierścieniu tego łożyska umieszczone są cztery trzpienie zastawu czterech segmentów suwaka umieszczone w profilowych wybrankach tarczy krzywkowej, przy czym człony formujące tych segmentów spoczywają na górnym czole korpusu tulejowego. Zestaw segmentów suwaka stanowią dwie pary segmentów mających w widoku z góry kształt zbliżony do skróconych liter T oraz wycinków pierścieni o zróżnicowanych ich długościach, usytuowanych
PL 217 955 B1 3 parami naprzeciw siebie, które w położeniu roboczym mają kształt zbliżony do pierścienia kołowego, przy czym wewnętrzne człony tych segmentów zaopatrzone są od spodu w trzpienie usytuowane prostopadle do tych segmentów. Z kolei mechanizm krzywkowy zespołu tego stempla stanowi śruba napędowa osadzona w gnieździe chwytowym tarczy krzywkowej oraz umieszczone przesuwnie w jej wybraniach profilowych trzpienie zestawu czterech segmentów suwaka. Celem wynalazku jest opracowanie prostej i zwartej konstrukcji zespołu rdzenia rozprężnego formy wtryskowej służącego do formowania rowka pierścieniowego pod uszczelkę w kształtkach z tworzywa sztucznego o dowolnym profilu, zwłaszcza w częściach kielichowych złączek prostych, kolan, trójników i innych łączników do przewodów rurowych instalacji wodnokanalizacyjnej. Zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej według wynalazku składa się z korpusu tulejowego, umieszczonej w nim przesuwnie tulei osadzonej na dwustopniowym tulejowym rdzeniu oporowym, którego zewnętrzny koniec stanowi walcowy kołnierz oporowy oraz spoczywającego na zewnętrznej powierzchni tej tulei zestawu formujących segmentów szczękowych połączonych ze sobą w kształt pierścienia kołowego, które dociskane są sprężynami walcowymi umieszczonymi w otworach kołowych, wykonanych w korpusie tulejowym oraz w górnej powierzchni tych segmentów szczękowych. Korzystnym jest gdy w pierścieniowej powierzchni kołnierza oporowego wykonany jest profilowy kanałek pierścieniowy, w którym umieszczony jest koniec przesuwnej tulei korzystnie o takim samym profilu. Poza tym zarówno drugie czoło korpusu tulejowego jak i przesuwnej tulei przysłonięte są deklem, w którym umieszczone są przesuwnie cięgna łączące tę tuleję z głowicą sprzęgłową. Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej w widoku perspektywicznym, fig. 2 - ten sam zespół rdzenia w widoku z boku od strony czoła rdzenia oporowego tego zespołu, fig. 3 - ten sam zespół rdzenia w przekroju osiowym wzdłuż linii A-A, w stanie przeznaczonym do formowania kanałka pierścieniowego w kształtce tworzywowej, fig. 4 - ten sam zespół rdzenia w przekroju osiowym wzdłuż linii A-A, w stanie uniemożliwiającym formowanie kanałka pierścieniowego w kształtce tworzywowej, fig. 5 - ten sam zespół rdzenia, po zdemontowaniu z niego korpusu tulejowego w widoku z przodu, a fig. 6 - ten sam zespół w przekroju pionowym wzdłuż linii B-B na fig. 3. Zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej służący do formowania rowka pierścieniowego pod uszczelkę w części kielichowej kształtki z tworzywa sztucznego składa się z korpusu tulejowego (1), umieszczonej w nim współosiowo i przesuwnie tulei (2), osadzonej luźno na dwustopniowym tulejowym rdzeniu oporowym (3), którego zewnętrzny koniec stanowi walcowy kołnierz oporowy (4) posiadający na pierścieniowej jego powierzchni obwodowy kanałek (5), mający w przekroju osiowym kształt trapeza prostokątnego, w którym umieszczony jest również trapezowy koniec (6) przesuwnej tulei (2), na powierzchni której umieszczony jest zestaw czterech formujących segmentów szczękowych (7), połączonych ze sobą w kształt pierścienia kołowego (8) i mających kształt identycznych wycinków pierścieniowych. Segmenty szczękowe (7) mają zewnętrzne powierzchnie o trójstopniowej średnicy, z których dwie o najmniejszych średnicach umieszczone są w czołowym pierścieniowym wybraniu korpusu tulejowego (1) a trzecią o największej średnicy stanowi element pierścieniowego kołnierza formującego (9), mającego w przekroju osiowym kształt zbliżony do trapeza równoramiennego, przy czym do czołowej powierzchni segmentów szczękowych (7) przylega wewnętrzna pierścieniowa powierzchnia (10) kołnierza oporowego (4). Zarówno na jednym końcu korpusu tulejowego (1) jak i w umieszczonych w czołowym jego wybraniu segmentach szczękowych (7) wykonane są współosiowo otwory kołowe (11), w których umieszczone są luźno sprężyny walcowe (12) przysłonięte od góry elementem oporowym (13). Drugie czoła korpusu (1) oraz tulejowego rdzenia oporowego (3) przysłonięte są deklem (14) przymocowanym do nich za pomocą śrub (15 i 16). Z kolei drugie pierścieniowe czoło przesuwnej tulei (2) połączone jest za pomocą trzech cięgien (17) równomiernie rozmieszczonych na obwodzie pierścieniowej jego powierzchni, których drugie końce połączone są ze znaną głowicą sprzęgłową (18) siłownika nie pokazanego na rysunku, wprawiającego w ruch posuwisto-zwrotny przesuwną tuleję (2) w czasie formowania rowka pierścieniowego w wytwarzanej przez formę wtryskową kształtce z tworzywa sztucznego. Zasada działania zespołu rdzenia rozprężnego polega na tym, że przed rozpoczęciem formowania rowka pierścieniowego w wytwarzanej w formie wtryskowej kształtce tworzywowej dokonuje się połączenia tłoka siłownika hydraulicznego stanowiącego wyposażenie tej formy z głowicą sprzęgłową (18) oraz przesuwu cięgien (17) wraz z tuleją (2) w kierunku pierścieniowej powierzchni (10) rdzenia oporowego (3), tak aby trapezowy koniec tej tulei został umieszczony w trapezowym kanałku (5) kołnierza oporowego (4) tego rdzenia. Wówczas formujące segmenty szczękowe (7) zostają wysunięte na
4 PL 217 955 B1 zewnątrz ponad powierzchnię kołnierza oporowego (4) tworząc pierścieniowy występ w wyniku czego sprężyny walcowe (12) umieszczone w otworach kołowych (11) korpusu tulejowego (1) i tych segmentów zostają ściśnięte. Po dokonaniu wtrysku tworzywa sztucznego i wykonaniu kształtki wraz z kanałkiem pierścieniowym o profilu identycznym jak wystający na zewnątrz pierścieniowy zestaw elementów kołnierza formującego (9) tłok siłownika przesuwając się w kierunku przeciwnym powoduje wysuwanie się tulei (2) z trapezowego kanałka (5) kołnierza oporowego (4) do styku lub w pobliże dekla (14), powodując tym samym promieniowe przesuwanie się w kierunku części tulejowej o mniejszej średnicy rdzenia oporowego (3) uniemożliwiając tym samym wykonanie kanałka pierścieniowego w wytwarzanej kształtce tworzywowej. Poza tym dekiel (14) zaopatrzony jest w króćce (19) doprowadzające medium do rdzenia oporowego (3). Zastrzeżenia patentowe 1. Zespół rdzenia rozprężnego formy wtryskowej służący do formowania rowka pierścieniowego pod uszczelkę w kształtkach rurowych z tworzywa sztucznego, posiadający tuleję rozpierającą połączoną rozłącznie poprzez cięgna z tłokiem siłownika umieszczoną w tulei prowadzącej oraz elementy kształtujące rowek pierścieniowy w tych kształtkach, znamienny tym, że składa się z korpusu tulejowego (1), umieszczonej w nim przesuwnie tulei (2) osadzonej na dwustopniowym tulejowym rdzeniu oporowym (3), którego zewnętrzny koniec stanowi walcowy kołnierz oporowy (4) oraz spoczywającego na zewnętrznej powierzchni tulei (2) zestawu formujących segmentów szczękowych (7) połączonych ze sobą w kształt pierścienia kołowego (8), które dociskane są sprężynami walcowymi (12) umieszczonymi w otworach kołowych (11) wykonanych w korpusie tulejowym (1) oraz w górnej powierzchni tych segmentów szczękowych. 2. Zespół rdzenia według zastrz. 1, znamienny tym, że w pierścieniowej powierzchni (10) kołnierza oporowego (4) wykonany jest profilowy kanałek pierścieniowy, w którym umieszczony jest koniec przesuwnej tulei (2) korzystnie o takim samym profilu. 3. Zespół rdzenia według zastrz. 1, znamienny tym, że zarówno drugie czoło korpusu tulejowego (1) jak i przesuwnej tulei (2) przysłonięte są deklem (14) w którym umieszczone są przesuwnie cięgna (17) łączące tę tuleję z głowicą sprzęgłową (18).
PL 217 955 B1 5 Rysunki
6 PL 217 955 B1
PL 217 955 B1 7
8 PL 217 955 B1 Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)