(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/IL02/00463 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/IL02/00463 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO03/04206 PCT Gazette nr 03/03 (51) Int.Cl. B23C 5/20 ( ) (54) Płytka skrawająca, zwłaszcza freza tarczowego (30) Pierwszeństwo: ,IL, (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 25/04 (73) Uprawniony z patentu: ISCAR LTD.,Tefen,IL (72) Twórca(y) wynalazku: Amir Satran,Kfar Vradim,IL Daniel Ulianitsky,Maalot-Tarshiha,IL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 10/09 (74) Pełnomocnik: Kamiński Zbigniew, Rzecznik Patentowy, Kanclearia Patentowa PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest płytka skrawająca, zwłaszcza freza tarczowego, obracana do położenia roboczego, przy czym ten frez jest stosowany zwłaszcza do obróbki krzywek wałka rozrządczego. Z japońskiej publikacji nr JP znany jest frez tego rodzaju. Jest on wyposażony w usytuowane stycznie na obwodzie, kolejno przemiennie, grupy po dwie płytki skrawające. Dwie płytki skrawające z danej pary przynajmniej częściowo przekrywają się. Jak to uwidocznia fig. 8 tej publikacji frez jest przeznaczony wyłącznie do obrabiania zewnętrznej powierzchni krzywek wałków rozrządczych. Z japońskiej publikacji nr JP znany jest inny frez tego rodzaju. Może on obrabiać nie tylko zewnętrzną powierzchnię krzywki, ale również boczne fazy tej zewnętrznej powierzchni. Frez omówiony w tej publikacji jest również wyposażony w usytuowane stycznie na obwodzie, kolejno przemiennie, grupy par płytek skrawających. Pierwsze pary płytek skrawających przynajmniej częściowo przekrywają się i obrabiają zewnętrzne powierzchnie krzywki jak według publikacji nr JP Natomiast drugie pary płytek skrawających, usytuowane na obwodzie freza odmienne względem płytek pierwszych par, obrabiają boczne fazy zewnętrznej powierzchni krzywki. Celem wynalazku jest opracowanie konstrukcji takiego freza i płytki skrawającej, które umożliwią dokładniejsze i ekonomiczniejsze obrabianie zewnętrznej powierzchni krzywki wałka rozrządczego, jak również obrabianie bocznych faz tej zewnętrznej powierzchni. Cel powyższy zrealizowano przez opracowanie konstrukcji freza, tarczowego, wyposażonego w usytuowane na obwodzie freza kolejno przemiennie grupy po dwie płytki skrawające, zaopatrzone każda w osiem krawędzi tnących. Płytka skrawająca według wynalazku, obracana do położenia roboczego, stanowiąca element freza tarczowego, jest zaopatrzona w ogólnie kwadratową górną i dolną powierzchnie, w cztery zasadniczo identyczne boczne powierzchnie, usytuowane między górną powierzchnią i dolną powierzchnią płytki, w dwa przeciwległe, usytuowane po przekątnej płytki występy, w widoku z góry albo z dołu na płytkę wystające w przeciwnych kierunkach z płytki skrawającej, przy czym każdy występ jest zaopatrzony w boczną powierzchnię składającą się z przejściowej bocznej powierzchni i z dwóch mniejszych bocznych powierzchni płytki, przy czym przejściowa boczna powierzchnia jest usytuowana między dwoma mniejszymi bocznymi powierzchniami płytki i stanowi ich przedłużenie, każda boczna powierzchnia płytki zawiera większą boczną powierzchnię i przylegającą do niej mniejszą boczną powierzchnię, a równocześnie sąsiednie większe boczne powierzchnie przylegają do dwóch przeciwległych po przekątnej narożników płytki skrawającej, w osiem identycznych głównych krawędzi tnących, po cztery główne krawędzie tnące utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni z górną powierzchnią i cztery główne krawędzie tnące utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni z dolną powierzchnią oraz w osiem pomocniczych krawędzi tnących, po cztery pomocnicze krawędzie tnące, utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni z górną powierzchnią i cztery pomocnicze krawędzie tnące, utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni z dolną powierzchnią przy czym każda pomocnicza krawędź tnąca stanowi przedłużenie głównej krawędzi tnącej. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku pomocnicze krawędzie tnące są krótsze od głównych krawędzi tnących i w widoku z góry albo z dołu na płytkę skrawającą tworzą z nimi kąt rozwarty. Ponadto w korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku każda boczna powierzchnia płytki skrawającej ma zmienną wysokość. Wysokość bocznej powierzchni płytki skrawającej przyjmuje korzystnie najmniejszą wartość w środkowym obszarze tej bocznej powierzchni. Ponadto korzystnie wysokość bocznej powierzchni płytki skrawającej zmniejsza się jednostajnie od największej wartości w zewnętrznym obszarze bocznej powierzchni płytki skrawającej do najmniejszej wartości w środkowym obszarze bocznej powierzchni płytki skrawającej. Górna i dolna powierzchnie płytki skrawającej są korzystnie zaopatrzone w rowek formowania wióra, usytuowany w pobliżu i wzdłuż głównych i pomocniczych krawędzi tnących. Górna powierzchnia płytki skrawającej jest korzystnie zaopatrzona w górną powierzchnię oporową usytuowaną ogólnie centralnie względem głównych krawędzi tnących, a równocześnie dolna

3 PL B1 3 powierzchnia płytki skrawającej jest zaopatrzona w dolną powierzchnię oporową usytuowaną ogólnie centralnie względem głównych krawędzi tnących i przeciwległą względem górnej powierzchni oporowej. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku górna i dolna powierzchnie oporowe są płaskie i są równoległe do siebie, oraz są oddalone od siebie na określoną odległość. Ponadto w korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku odległość między górną i dolną powierzchniami oporowymi jest przynajmniej równa największej wartości wysokości bocznej powierzchni płytki skrawającej. Na żądanie płytka skrawająca jest zaopatrzona w wąską powierzchnię, sięgającą od głównych i pomocniczych krawędzi tnących do rowka formowania wióra. Przedmiotem wynalazku jest również frez tarczowy, wyposażony w korpus i w identyczne płytki skrawające osadzone rozłącznie w gniazdach osadczych. Korpus tarczy freza ma dwie przeciwne okrągłe boczne powierzchnie, połączone obwodową powierzchnią osadczą ma oś obrotu przechodzącą przez te dwie boczne powierzchnie i obraca się dokoła tej osi obrotu. Na obwodowej powierzchni osadczej są rozmieszczone równomiernie kątowo gniazda osadcze. Płytki skrawające tego freza są zaopatrzone w ogólnie kwadratową górną i dolną powierzchnie, w cztery zasadniczo identyczne boczne powierzchnie, usytuowane między górną powierzchnią i dolną powierzchnią płytki, w dwa przeciwległe, usytuowane po przekątnej płytki występy, w widoku z góry albo z dołu na płytkę wystające w przeciwnych kierunkach z płytki skrawającej, przy czym każdy występ jest zaopatrzony w boczną powierzchnię składającą się z przejściowej bocznej powierzchni i z dwóch mniejszych bocznych powierzchni płytki, natomiast przejściowa boczna powierzchnia jest usytuowana między dwoma mniejszymi bocznymi powierzchniami i stanowi ich przedłużenie, każda boczna powierzchnia płytki zawiera większą boczną powierzchnię, i przylegającą do niej mniejszą boczną powierzchnię, a równocześnie sąsiednie większe boczne powierzchnie przylegają do dwóch przeciwległych po przekątnej narożników płytki skrawającej, w osiem identycznych głównych krawędzi tnących, po cztery główne krawędzie tnące utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni z górną powierzchnią i cztery główne krawędzie tnące utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni z dolną powierzchnią oraz w osiem pomocniczych krawędzi tnących, po cztery pomocnicze krawędzie tnące utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni z górną powierzchnią i cztery pomocnicze krawędzie tnące utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni z dolną powierzchnią przy czym każda pomocnicza krawędź tnąca stanowi przedłużenie głównej krawędzi tnącej. Płytki skrawające są usytuowane parami kolejno przemiennie w taki sposób, że górna albo dolna powierzchnia oporowa każdej płytki skrawającej jest usytuowana w kierunku obrotu tarczy freza, pierwsza płytka skrawająca z pary ma pierwszy występ przynajmniej częściowo wystający osiowo z pierwszej bocznej powierzchni korpusu tarczy freza, natomiast druga płytka skrawająca z pary ma drugi występ przynajmniej częściowo osiowo wystający z drugiej bocznej powierzchni korpusu tarczy freza. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku pierwsza płytka skrawająca jest zaopatrzona w pierwszą główną krawędź tnącą usytuowaną w zadanej promieniowej odległości od osi obrotu, a druga płytka skrawająca jest zaopatrzona w drugą główną krawędź tnącą usytuowaną w tej samej zadanej promieniowej odległości od osi obrotu. Ogólnie pierwszy i drugi występy płytek skrawających wystają przynajmniej częściowo promieniowo z obwodowej powierzchni osadczej. Przedmiot wynalazku w przykładzie wykonania pokazany jest na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia płytkę skrawającą w widoku perspektywicznym, fig. 2 - płytkę skrawającą według fig. 1, w widoku z góry, fig. 3 - płytkę skrawającą według fig. 1, w widoku z boku, fig. 4 - fragment płytki skrawającej według fig. 2, w przekroju IV-IV, fig. 5 - fragment płytki skrawającej według fig. 2, w przekroju V-V, fig. 6 - frez z osadzonymi w jego tarczy płytkami skrawającymi, w widoku perspektywicznym, fig. 7 - fragment freza według fig. 6, w widoku perspektywicznym, fig. 8 - fragment freza według fig. 6, w widoku promieniowym, a fig. 9 - fragment freza według fig. 6, uwidoczniający przekrywanie się płytek skrawających celem uzyskania wymaganego kształtu przedmiotu obrabianego. Płytka skrawająca 10 ma ogólnie kwadratową górną powierzchnię 12 i dolną powierzchnię 14. Płytka skrawająca może być wytwarzana przez prasowanie i spiekanie, albo przez formowanie wtryskowe. Między górną powierzchnią 12 i dolną powierzchnią 14 płytki są usytuowane cztery zasadniczo identyczne boczne powierzchnie 16. Boczne powierzchnie 16 są zasadniczo identyczne, jednakże w wyniku procesu produkcyjnego mogą się nieco różnić od siebie. Na przykład podczas spiekania płytka skrawająca kurczy się, a to kurczenie się może nie być równomierne. Czyli określenie zasadniczo identyczne" oznacza, że muszą zostać uwzględnione tolerancje wykonawcze. Każda boczna po-

4 4 PL B1 wierzchnia 16 płytki składa się z większej bocznej powierzchni 18 i przylegającej do niej mniejszej bocznej powierzchni 20. Sąsiednie większe boczne powierzchnie 18 łączą się ze sobą przeciwległymi po przekątnej płytki narożnikami 22. Sąsiednie mniejsze boczne powierzchnie 20 przylegają do przejściowej bocznej powierzchni 24. Dwie sąsiednie mniejsze boczne powierzchnie 20 i przejściowa boczna powierzchnia 24 tworzą boczną powierzchnię 26 występu 28, wystającego z sąsiednich bocznych powierzchni 16 płytki skrawającej 10. Płytka skrawająca 10 jest zaopatrzona w dwa przeciwległe występy 28, skierowane przeciwnie, w widoku z góry albo z dołu na płytkę skrawającą 10 (fig. 2). Przecięcie każdej większej bocznej powierzchni 18 z górną powierzchnią 12 albo dolną powierzchnią 14 ma postać głównej krawędzi tnącej 30. Płytka skrawająca jest zaopatrzona w osiem zasadniczo identycznych głównych krawędzi tnących 30. Przecięcie każdej mniejszej bocznej powierzchni 20 z górną powierzchnią 12 albo z dolną powierzchnią 14 ma postać pomocniczej krawędzi tnącej 32. Każda pomocnicza krawędź tnąca 32 łączy się z sąsiednią główną krawędzią tnącą 30. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku pomocnicze krawędzie tnące 32 są krótsze niż główne krawędzie tnące 30 i tworzą wraz z nimi rozwarty kąt α w widoku z góry albo z dołu na płytkę skrawającą 10 (fig. 2). Dla każdej bocznej powierzchni 16 płytki wysokość H jest to wysokość tej bocznej powierzchni w widoku z boku na płytkę skrawającą (fig. 3). Innymi słowy wysokość H jest odległością między pierwszym punktem P 1 głównej krawędzi tnącej 30, stanowiącej część dolnej powierzchni 14 i przeciwnym pionowo drugim punktem P 2 głównej krawędzi tnącej 30 stanowiącej część górnej powierzchni 12. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku każda boczna powierzchnia 16 płytki ma zmienną wysokość H. Wysokość H ma korzystnie najmniejszą wartość, wynoszącą H min, w środkowym obszarze 34 bocznej powierzchni 16 płytki. Ponadto korzystnie, wysokość H zmniejsza się stopniowo od największej wartości H max w zewnętrznym obszarze 36 bocznej powierzchni 16, do najmniejszą wartość, wynoszącej H min, w środkowym obszarze 34 bocznej powierzchni 16. Dwie płaszczyzny są ważne dla dalszych rozważań (fig. 3). Płaszczyzna środkowa M usytuowana w środku między górną powierzchnią 12 i dolną powierzchnią 14, oraz płaszczyzna odniesienia N, równoległa do płaszczyzny środkowej M i przechodząca przez zewnętrzne końce 38 pomocniczych krawędzi tnących 32, stanowiących elementy górnej powierzchni 12. Podobna płaszczyzna odniesienia związana z dolną powierzchnią 14 mogłaby również zostać określona, ale jest to zbędne, gdyż dolna część płytki skrawającej 10 stanowi lustrzane odbicie względem płaszczyzny środkowej M Dla określonej bocznej powierzchni 16 płytki główne i pomocnicze krawędzie tnące 30, 32, związane z odpowiednią boczną powierzchnią mają zmienne nachylenie zależne od zmiennej wysokości płytki. Pomocnicza krawędź tnąca 32 sięga od jej zewnętrznego końca 38 do punktu 40, w którym przechodzi w główną krawędź tnącą 30, odchylając się od płaszczyzny odniesienia N w kierunku płaszczyzny środkowej M. Główna krawędź tnąca 30 składa się z dwóch odcinków, z pierwszego odcinka 30, który sięga od punktu 40, w którym przechodzi w pomocniczą krawędź tnącą 32, do środkowego obszaru 34 bocznej powierzchni 16, odchylając się od płaszczyzny odniesienia N w kierunku płaszczyzny środkowej M, oraz z drugiego odcinka 302, który sięga od środkowego obszaru 34 bocznej powierzchni 16, odchylając się w kierunku płaszczyzny odniesienia N i od płaszczyzny środkowej M. Fig. 4 i 5 przedstawiają rowek 42 formowania wióra usytuowany na górnej i dolnej powierzchni 12, 14. Rowek 42 formowania wióra jest usytuowany wzdłuż głównych i pomocniczych krawędzi tnących 30, 32. Górna powierzchnia 12 płytki skrawającej jest uzupełniona górną powierzchnią oporową 44, usytuowaną centralnie, w obszarze wewnątrz głównych krawędzi tnących 30, a dolna powierzchnia 14 płytki skrawającej jest uzupełniona dolną powierzchnią oporową 46, usytuowaną centralnie w obszarze wewnątrz głównych krawędzi tnących 30, przeciwległą względem górnej powierzchni oporowej 44. W korzystnym rozwiązaniu konstrukcyjnym według wynalazku górna i dolna powierzchnie oporowe 44, 46 są płaskie i są do siebie równoległe. Odległość górnej i dolnej powierzchni oporowej 44, 46 jest przynajmniej równa maksymalnej wartości H max wysokości H bocznych powierzchni płytki. Płytka skrawająca 10 jest zaopatrzona w wąską powierzchnię 48 sięgającą od głównych i pomocniczych krawędzi tnących 30, 32 do rowka 42 formowania wióra. Fig. 6 do 8 przedstawiają frez 50, wyposażony w korpus 52 mający postać okrągłej tarczy. W gniazdach osadczych 54 tarczy są osadzone rozłącznie płytki skrawające 10 według wynalazku. Na fig. 6 uwidocznione są tylko trzy płytki skrawające 10 i te same trzy płytki skrawające są uwidocznione na fig. 7 i 8. Korpus 52 tarczy ma dwie przeciwległe boczne powierzchnie 56, połączone ze sobą ob-

5 PL B1 5 wodową powierzchnią osadczą 58. Oś obrotu A tarczy freza przechodzi przez boczne powierzchnie 56 tarczy. Tarcza freza obraca się w kierunku R dokoła osi obrotu A. Gniazda osadcze 54 są rozmieszczone kątowo na obwodowej powierzchni osadczej 58, a płytki skrawające 10 są osadzone parami, kolejno przemiennie w taki sposób, że górna albo dolna powierzchnia oporowa 44, 46 każdej płytki skrawającej 10 jest usytuowana w kierunku R obrotu tarczy freza. Pierwsza płytka skrawająca 10' z ich pary ma pierwszy występ 28" przynajmniej częściowo wystający osiowo z pierwszej bocznej powierzchni 56' korpusu 52. Druga płytka skrawająca 10'' z ich pary ma drugi występ 28" przynajmniej częściowo osiowo wystający z drugiej bocznej powierzchni 56'' korpusu 52. Ogólnie pierwszy i drugi występy 28', 28'' wystają również promieniowo, przynajmniej częściowo, z obwodowej powierzchni osadczej 58. Fig. 9 przedstawia sposób, w jaki dwie płytki skrawające 10', 10'' freza 50 obrabiają przedmiot 62, wykonując jego obwodowy obrys 60, 60', 60''. Obrabiany przedmiot 62 ma postać krzywki wałka rozrządczego. Dwie płytki skrawające 10, 10" wzajemnie się uzupełniają, przy czym pierwsza płytka skrawająca 10' jest oznaczona linią ciągłą i jest usytuowana przed drugą płytką skrawającą 10'' oznaczoną linia przerywaną. Żądany obrys obrabianego przedmiotu składa się ze środkowego prostego odcinka 60 obrysu (czoło krzywki) i dwóch ukośnych odcinków 60', 60" obrysu (faz) z każdej strony środkowego prostego odcinka 60 obrysu. Pierwszy ukośny odcinek 60" obrysu jest obrabiany przez pierwszą pomocniczą krawędź tnącą 32', pierwszego występu 28, pierwszej płytki skrawającej 10', natomiast drugi ukośny odcinek 60" obrysu jest obrabiany przez drugą pomocniczą krawędź tnącą 32", drugiego występu 28" drugiej płytki skrawającej 10". Prosty odcinek 60 obrysu jest obrabiany tak przez pierwszą główną krawędź tnącą 30' pierwszej płytki skrawającej 10', jak i przez drugą główną krawędź tnącą 30'' drugiej płytki skrawającej 10", które się uzupełniają. Ponieważ pierwsza główna krawędź tnąca 30' pierwszej płytki skrawającej 10' i druga główna krawędź tnąca 30'' drugiej płytki skrawającej 10" uzupełniają się, są one usytuowane w tej samej odległości od osi obrotu. Fig. 8 uwidocznia, że główna krawędź tnąca 30 (30', 30") jest nachylona, co zapewnia nieodzowne nachylenie obróbcze krawędzi tnącej, co umożliwia uniknięcie kątowego położenia górnej powierzchni 12 płytki skrawającej 10 względem osi obrotu A. W wyniku tego rozwiązania konstrukcyjnego kątowa podziałka między sąsiednimi płytkami skrawającymi może być zmniejszona, wykorzystując znane zalety frezów tarczowych o małej podziałce płytek skrawających. Dalszą zaletą płytki skrawającej według wynalazku jest możliwość zastosowania tych samych płytek skrawających w frezach tarczowych o różnej szerokości. Dzięki regulacji osiowego przekrywania się i uzupełniania się płytek skrawających, może być zmieniana długość środkowego prostego odcinka 60 obrysu obrabianego przedmiotu. Ponadto dalszą zaletą wynalazku jest to, że dla freza zastosowano jeden rodzaj płytki skrawającej, która może być obracana osiem razy i może być użyta jako lewostronna albo prawostronna, po jej odpowiednim osadzeniu w frezie. Fig. 7 i 8 uwidoczniają że płytka skrawająca 10 jest zamocowana w gnieździe osadczym za pomocą klina 64, który przylega do górnej powierzchni oporowej 44 płytki skrawającej 10. Klin 64 jest przymocowany do korpusu 52 freza 50 za pomocą śruby 66. Płytka skrawająca 10 jest zaklinowana między klinem 64 i powierzchnią oporową 68 gniazda osadczego 54. Powierzchnia oporowa 68 jest skierowana w stronę zgodną z kierunkiem obrotu R freza. Dolna powierzchnia 14 płytki skrawającej 10 przylega do powierzchni oporowej 68 również w obszarze występu 28 i narożnika 22, umożliwiając całej płytce skrawającej 10 przejmowanie sił w czasie obróbki frezem 50. Fig. 3 uwidocznia, że obydwa narożniki 22 mają kształt cylindryczny o większej powierzchni, niż miałoby to miejsce w przypadku krawędzi narożnej, utworzonej przez przecięcie sąsiednich większych bocznych powierzchni 18. Ponieważ wynalazek został omówiony w ograniczonym tylko stopniu szczegółowości, mogą być dokonane różne odmiany i modyfikacje nie wykraczając poza ideę albo zakres wynalazku, które zostały poniżej zastrzeżone. Zastrzeżenia patentowe 1. Płytka skrawająca, zwłaszcza freza tarczowego, obracana do położenia roboczego, znamienna tym, że jest zaopatrzona w ogólnie kwadratową górną i dolną powierzchnie (12, 14), w cztery zasadniczo identyczne boczne powierzchnie (16), usytuowane między górną powierzchnią (12) i dolną powierzchnią (14) płytki, w dwa przeciwległe, usytuowane po przekątnej płytki występy (28), w widoku z góry albo z dołu na płytkę wystające w przeciwnych kierunkach z płytki skrawającej (10), przy czym

6 6 PL B1 każdy występ (28) jest zaopatrzony w boczną powierzchnię (26) składającą się z przejściowej bocznej powierzchni (24) i z dwóch mniejszych bocznych powierzchni (20), natomiast przejściowa boczna powierzchnia (24) jest usytuowana między dwoma mniejszymi bocznymi powierzchniami (20) i stanowi ich przedłużenie, każda boczna powierzchnia (16) płytki zawiera większą boczną powierzchnię (18), i przylegającą do niej mniejszą boczną powierzchnią (20), a równocześnie sąsiednie większe boczne powierzchnie (18) przylegają do dwóch przeciwległych po przekątnej narożników (22) płytki skrawającej (10), w osiem identycznych głównych krawędzi tnących (30), po cztery główne krawędzie tnące (30), utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni (18) z górną powierzchnią (12) i cztery główne krawędzie tnące (30), utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni (18) z dolną powierzchnią (14), oraz w osiem pomocniczych krawędzi tnących (32), po cztery pomocnicze krawędzie tnące (32), utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni (20) z górną powierzchnią (12) i cztery pomocnicze krawędzie tnące (32), utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni (20) z dolną powierzchnią (14), przy czym każda pomocnicza krawędź tnąca (32) stanowi przedłużenie głównej krawędzi tnącej (30). 2. Płytka skrawająca według zastrz. 1, znamienna tym, że pomocnicze krawędzie tnące (32) są krótsze od głównych krawędzi tnących (30) i w widoku z góry albo z dołu na płytkę skrawającą (10) tworzą z nimi rozwarty kąt (α). 3. Płytka skrawająca według zastrz. 1, znamienna tym, że każda boczna powierzchnia (16) ma zmienną wysokość (H). 4. Płytka skrawająca według zastrz. 3, znamienna tym, że wysokość (H) bocznej powierzchni (16) płytki skrawającej (10) przyjmuje najmniejszą wartość (H min ) w środkowym obszarze (34) bocznej powierzchni (16). 5. Płytka skrawająca według zastrz. 4, znamienna tym, że wysokość (H) bocznej powierzchni (16) płytki skrawającej (10) zmniejsza się jednostajnie od największej wartości (H max ) w zewnętrznym obszarze (36) bocznej powierzchni (16) płytki skrawającej (10) do najmniejszej wartości (H min ) w środkowym obszarze (34) bocznej powierzchni (16) płytki skrawającej (10). 6. Płytka skrawająca według zastrz. 1, znamienna tym, że jej górna i dolna powierzchnie (12, 14) są zaopatrzone w rowek (42) formowania wióra, usytuowany w pobliżu i wzdłuż głównych i pomocniczych krawędzi tnących (30, 32). 7. Płytka skrawająca według zastrz. 1, znamienna tym, że jej górna powierzchnia (12) jest uzupełniona górną powierzchnią oporową (44), usytuowaną ogólnie centralnie względem głównych krawędzi tnących (30), oraz jej dolna powierzchnia (14) jest uzupełniona dolną powierzchnią oporową (46), usytuowaną ogólnie centralnie względem głównych krawędzi tnących (30) i przeciwległą względem górnej powierzchni oporowej (44). 8. Płytka skrawająca według zastrz. 7, znamienna tym, że górna i dolna powierzchnie oporowe (44, 46) są płaskie i równoległe do siebie, oraz oddalone od siebie na określoną odległość. 9. Płytka skrawająca według zastrz. 8, znamienna tym, że odległość między górną i dolną powierzchniami oporowymi (44, 46) jest przynajmniej równa największej wartości (H max ) wysokości (H) bocznej powierzchni (16) płytki skrawającej (10). 10. Płytka skrawająca według zastrz. 6, znamienna tym, że jest zaopatrzona w wąską powierzchnię (48), sięgającą od głównych i pomocniczych krawędzi tnących (30, 32) do rowka (42) formowania wióra. 11. Frez tarczowy, wyposażony w korpus i w identyczne płytki skrawające osadzone rozłącznie w gniazdach osadczych, znamienny tym, że korpus (52) ma dwie przeciwne okrągłe boczne powierzchnie (56), połączone obwodową powierzchnią osadczą (58), ma oś obrotu (A) przechodzącą przez te dwie boczne powierzchnie (56) i obraca się dokoła tej osi obrotu (A) w kierunku (R), na obwodowej powierzchni osadczej (58) są rozmieszczone równomiernie kątowo gniazda osadcze (54), a równocześnie płytki skrawające (10) są zaopatrzone w ogólnie kwadratową górną i dolną powierzchnie (12, 14), w cztery zasadniczo identyczne boczne powierzchnie (16) usytuowane między górną powierzchnią (12) i dolną powierzchnią (14) płytki, w dwa przeciwległe, usytuowane po przekątnej płytki występy (28), w widoku z góry albo z dołu na płytkę wystające w przeciwnych kierunkach z płytki skrawającej (10), przy czym każdy występ (28) jest zaopatrzony w boczną powierzchnię (26) składającą się z przejściowej bocznej powierzchni (24) i z dwóch mniejszych bocznych powierzchni (20), natomiast przejściowa boczna powierzchnia (24) jest usytuowana między dwoma mniejszymi bocznymi powierzchniami (20) i stanowi ich przedłużenie, każda boczna powierzchnia (16) płytki zawiera większą boczną powierzchnię (18), i przylegającą do niej mniejszą boczną powierzchnią (20), a równocze-

7 PL B1 7 śnie sąsiednie większe boczne powierzchnie (18) przylegają do dwóch przeciwległych po przekątnej narożników (22) płytki skrawającej (10), w osiem identycznych głównych krawędzi tnących (30), po cztery główne krawędzie tnące (30), utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni (18) z górną powierzchnią (12) i cztery główne krawędzie tnące (30), utworzone na przecięciu większych bocznych powierzchni (18) z dolną powierzchnią (14), oraz w osiem pomocniczych krawędzi tnących (32), po cztery pomocnicze krawędzie tnące (32), utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni (20) z górną powierzchnią (12) i cztery pomocnicze krawędzie tnące (32), utworzone na przecięciu mniejszych bocznych powierzchni (20) z dolną powierzchnią (14), przy czym każda pomocnicza krawędź tnąca (32) stanowi przedłużenie głównej krawędzi tnącej (30), a także płytki skrawające (10) są usytuowane parami kolejno przemiennie w taki sposób, że górna albo dolna powierzchnia oporowa (44, 46) każdej płytki skrawającej (10) jest usytuowana w kierunku (R) obrotu tarczy freza, pierwsza płytka skrawająca (10') z pary ma pierwszy występ (28') przynajmniej częściowo wystający osiowo z pierwszej bocznej powierzchni (56') korpusu (52) tarczy freza, a druga płytka skrawająca (10") z pary ma drugi występ (28") przynajmniej częściowo osiowo wystający z drugiej bocznej powierzchni (56") korpusu (52) tarczy freza. 12. Frez według zastrz. 11, znamienny tym, że pierwsza płytka skrawająca (10') jest zaopatrzona w pierwszą główną krawędź tnącą (30), usytuowaną w zadanej promieniowej odległości od osi obrotu (A), a druga płytka skrawająca (10") jest zaopatrzona w drugą główną krawędź tnącą (30"), usytuowaną w tej samej zadanej promieniowej odległości od osi obrotu (A). 13. Frez według zastrz. 12, znamienny tym, że pierwszy i drugi występy (28', 28") płytek skrawających wystają promieniowo przynajmniej częściowo z obwodowej powierzchni osadczej (58).

8 8 PL B1 Rysunki

9 PL B1 9

10 10 PL B1

11 PL B1 11

12 12 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 4,00 zł.