Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

Raport opracowany dla Urzędu Miasta Katowice przez Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych w Polsce (ABSL) we współpracy z: Jones Lang LaSalle, PwC i HAYS Poland Autorzy Raportu: Janusz Górecki, Head of Business Analysis Unit, ABSL e-mail: janusz.gorecki@absl.pl Małgorzata Jasińska, Corporate Accounts Director CEE, HAYS Poland e-mail: jasinska@hays.pl Paul Jasniach, Director, PwC e-mail: paul.jasniach@pl.pwc.com Mateusz Polkowski, Associate Director, Jones Lang LaSalle e-mail: mateusz.polkowski@eu.jll.com

Spis treści WSTĘP 5 1 DLACZEGO KATOWICE? 6 1.1 Położenie 6 1.2 Dane podstawowe 6 1.3 Siły napędowe 8 1.4 Katowice przestrzeń sukcesu 10 2 USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 11 2.1 Rodzaje świadczonych usług dla biznesu 14 2.2 Struktura branżowa firm obsługiwanych przez centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia 15 2.3 Struktura zatrudnienia według rodzaju świadczonych usług 16 2.4 Dojazdy do pracy 17 2.5 Języki, w których centra świadczą usługi 18 2.6 Świadczenia pozapłacowe oferowane przez centra usług 18 2.7 Ocena miejsca prowadzenia działalności 19 2.8 Relacje centrów usług z uczelniami wyższymi 20 2.9 Firmy o sobie: historie sukcesu 21 2.10 Prognozy i tendencje 22 3 RYNEK NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 23 3.1 Aktywność deweloperów w Katowicach 24 3.2 Rozmieszczenie nowoczesnej powierzchni biurowej w Katowicach 26 3.3 Zapotrzebowanie na powierzchnię biurową w Katowicach 26 3.4 Poziom czynszów w budynkach biurowych 28 3.5 Podsumowanie i prognozy 28 4 RYNEK PRACY 29 5 WSPARCIE INWESTORÓW Z SEKTORA NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH 33 5.1 Pomoc dla inwestorów 33 5.2 Informacje kontaktowe 34 POLSKA PODSTAWOWE INFORMACJE 35 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 3

Szanowni Państwo, Mam zaszczyt zaprezentować Państwu najnowszy raport na temat sektora nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia. Sektor nowoczesnych usług biznesowych (BPO, ITO, SSC i R&D) w naszym regionie z roku na rok rośnie coraz bardziej w siłę, co stanowi dla nas powód do niebywałej dumy. Dynamiczny rozwój tego sektora potwierdzają statystyki systematyczny wzrost zatrudnienia w ciągu ostatnich 3 lat. Przyciąganie inwestorów z tego właśnie sektora jest jednym z naszych najważniejszych celów długoterminowych, mających na celu wsparcie naturalnych procesów transformacji naszej gospodarki. Inwestorzy, zadowoleni z funkcjonowania w naszym mieście planują dalszą ekspansję oraz poszerzanie działalności w istniejących centrach o obsługę coraz bardziej zaawansowanych procesów, co stanowi ogromną wartość dla potencjalnych pracowników. Kolejne decyzje inwestycyjne są podejmowane w rezultacie zebranych przez inwestorów pozytywnych doświadczeń, którzy wśród głównych atutów Katowic i Metropolii Silesia wymieniają: dostęp do wykwalifikowanej kadry oraz silnego centrum akademickiego, doskonałą lokalizację, jak i wysoko rozwinięty system komunikacji. Tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy w sektorze nowoczesnych usług jest jednym z naszych priorytetów, dlatego zależy nam na poprawianiu klimatu inwestycyjnego i pozyskiwaniu nowych firm z tego sektora. Mimo że obecnie na terenie Katowic i Metropolii Silesia funkcjonuje znacząca liczba centrów usług m.in. IBM, Capgemini, ING Services, Unilever, Oracle, Tele-Fonika Kable, Grupa Żywiec, Ruch, Mentor Graphics, Rockwell Automation, Kroll Ontrack czy Ericsson to nadal mamy ogromny potencjał do rozwoju tego sektora i jesteśmy przygotowani na nowe projekty. Równocześnie jesteśmy świadomi faktu, iż atrakcyjność inwestycyjna jest także determinowana przez jakość życia. Z tego powodu staramy się nie tylko inwestować w zmiany infrastrukturalne lecz również skierowaliśmy nasze wysiłki na doskonalenie jakości życia w mieście. Dlatego podjęliśmy się realizacji projektu Strefa Kultury w jego efekcie na terenach po byłej kopalni węgla kamiennego Katowice, powstaną nowe obiekty kulturalne: Międzynarodowe Centrum Kongresowe oraz nowoczesna siedziba dla Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz nowa siedziba Muzeum Śląskiego. Miejsce jak i rodzaj nowych inwestycji mają wymiar symboliczny obrazują przemiany jakie zachodzą na terenie naszego miasta. Naszym celem nadrzędnym jest uzyskanie silnej pozycji na mapie inwestycyjnej Europy oraz stworzenie nowoczesnej metropolii o wysokiej jakości życia i biznesu, zarówno dla jej mieszkańców, jak i inwestorów. Piotr Uszok Prezydent Miasta Katowice Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 5

1 Dlaczego Katowice? Katowice to 300-tysięczne, dynamicznie rozwijające się miasto położone w południowej Polsce. Katowice to Metropolia Silesia także stolica prawie dwumilionowej Metropolii Silesia 1 oraz ważny ośrodek akademicki, kulturalny i gospodarczy Polski oraz Europy Środkowo-Wschodniej. W Katowicach cyklicznie odbywa się Europejski Kongres Gospodarczy Zabrze największa impreza biznesowa w tej części Europy. Gliwice Dzięki odpowiednim zasobom ludzkim, zapleczu naukowo-badawczemu, korzystnemu położeniu i niezwykłemu charakterowi tego obszaru Katowice i Metropolia Silesia są doskonałym miejscem do rozwoju centrów usług Ruda outsourcingowych (BPO/ITO), centrów usług wspólnych (SSC) oraz centrów badawczo-rozwojowych (R&D). 1.1 Położenie 1.2 Dane podstawowe Katowice położone są w centralnej części Europy między Berlinem a Krakowem oraz Warszawą i Wiedniem. Miasto charakteryzuje szybki dostęp do trzech międzynarodowych lotnisk: Katowice Airport (30 km od centrum miasta) a także Kraków Airport oraz Airport Ostrawa (oba w promieniu 100 km). Sieć połączeń drogowych (autostrady) i kolejowych jest bardzo dobrze rozwinięta. 521 Berlin Warszawa 289 190 Wrocław 450 Praga Kraków 75 390 Wiedeń Bratysława 360 Powierzchnia Katowice: 165 km 2 Metropolia Silesia: 1 218 km 2 Powierzchnia biurowa III kw. 2013 Katowice: 304 200 m 2 Metropolia Silesia: 360 000 m 2 Ludność (2012) Katowice: 307 tys. (16% ludności Metropolii Silesia) Metropolia Silesia: 1 917 tys. (5% ludności Polski) Studenci (2012) Katowice: 63 tys. Metropolia Silesia: 115 tys. Absolwenci (2012) Katowice: 19 tys. Metropolia Silesia: 35 tys. Budapeszt 424 1 Związek 14 sąsiadujących ze sobą miast położonych na terenie RYCINA 1 Odległości z Katowic do wybranych miast [w km] Źródło: opracowanie własne ABSL konurbacji katowickiej: Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze. 6 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

Metropolia Silesia DLACZEGO KATOWICE? Piekary Śląskie Bytom Dąbrowa Górnicza Siemianowice Śląskie Świętochłowice Chorzów Śląska Sosnowiec Katowice Mysłowice Jaworzno Tychy Atrakcyjność i jakość życia Międzynarodowe imprezy kulturalne, rozrywkowe i sportowe, rekreacyjne tereny zielone Powierzchnia biurowa Katowice to szósty największy rynek biurowy w Polsce z zasobami na poziomie 304 200 m 2 Kapitał ludzki Dostępność i jakość zasobów ludzkich 115 tys. studentów (2012) 35 tys. absolwentów (2012) Inwestycje Dynamiczny wzrost liczby nowych inwestorów z branży nowoczesnych usług biznesowych. Centra BPO/ITO, SSC, R&D świadczącą usługi dla licznych korporacji o zasięgu globalnym (np. IBM, ING, Capgemini) jak i dużych polskich przedsiębiorstw Otwartość i wsparcie Przychylność władz lokalnych dla inwestorów Wspieranie rozbudowy infrastruktury biurowej Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna Transport Rozwinięty system komunikacyjny (autostrady, transport szynowy). Katowice Airport to czwarty pod względem liczby obsługiwanych pasażerów port lotniczy w Polsce RYCINA 2 Mapa Metropolii Silesia oraz podstawowe dane Źródło: opracowanie własne ABSL Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 7

DLACZEGO KATOWICE? 1.3 Siły napędowe Zasoby ludzkie Katowice to miasto ludzi młodych, wykształconych, z bardzo dobrą znajomością niszowych języków obcych i gotowych na podjęcie wyzwań stawianych przez pracodawców z sektora nowoczesnych usług biznesowych. W szkołach wyższych Metropolii Silesia kształci się ponad 115 tys. studentów, co stanowi 7% krajowej liczby studentów. Co roku przybywa około 35 tys. absolwentów z doskonałymi i zróżnicowanymi umiejętnościami. Zaplecze naukowo-badawcze Na terenie Metropolii Silesia działa 29 szkół wyższych, o zróżnicowanym profilu kształcenia. Gwarantuje to dostęp do absolwentów z różnych dziedzin nauki, w tym również pożądanych dla rozwoju sektora nowoczesnych usług biznesowych kierunków z branży ekonomicznej, finansowej, bankowej i inżynieryjno-technicznej. Do najważniejszych uczelni należą Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnika Śląska w Gliwicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Tutaj znajduje się blisko 10% potencjału badawczo-rozwojowego kraju, tworząc drugi co do wielkości ośrodek naukowy w Polsce (po Warszawie), składający się z ponad 80 jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych. Jakość życia W Katowicach odbywają się liczne imprezy kulturalne, rozrywkowe, sportowe, artystyczne: Rawa Blues, Tauron Nowa Muzyka (zwycięzca European Festival Awards w kategorii Best Small Festival w 2013 r.), Śląski Festiwal Jazzowy, Mayday, OFF Festival, które przyciągają corocznie setki tysięcy fanów z całego świata. W Katowicach działa międzynarodowa szkoła kształcąca na trzech poziomach edukacji: podstawowym, gimnazjalnym i średnim. Katowice dzięki swoim rozległym terenom zielonym oraz licznym obiektom sportowym i rekreacyjnym stanowią atrakcyjne miejsce do spędzania czasu wolnego. Infrastruktura komunikacyjna Katowice oraz cała Metropolia Silesia obsługiwane są przez Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice (Katowice Airport KTW) położony w odległości 30 km na północ od centrum miasta. Jest to czwarty pod względem liczby obsługiwanych pasażerów port lotniczy w Polsce (ponad 2 550 tys. w 2012 r.), zapewniając szybki dostęp do ważnych centrów przesiadkowych 8 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

DLACZEGO KATOWICE? RYCINA 3 Mapa regularnych połączeń lotniczych Źródło: http://www.katowice-airport.com/pl/dla-podroznych/mapa-polaczen Bergen Stavanger Oslo Sztokholm Edynburg Dublin Liverpool Birmingham Bristol Manchester Malmö Doncaster - Sheffild Eindhoven Londyn Düsseldorf Kolonia / Bonn Dortmund Frankfurt / Hahn Frankfurt Warszawa Katowice Kijów Paryż Monachium Grenoble Mediolan Kutaisi Burgas Barcelona-Girona Barcelona Rzym Neapol Alicante Larnaka Kreta / Chania Tel Awiw Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 9

DLACZEGO KATOWICE? (m.in. Frankfurt, Monachium, Düsseldorf) oraz umożliwia łatwą i szybką podróż do USA. Na terenie Katowic działa również lotnisko miejskie Katowice Muchowiec (EPKM), obsługujące mniejszy ruch biznesowy i regionalny. W odległości około 100 km znajdują się dwa inne międzynarodowe porty lotnicze Kraków Airport oraz Airport Ostrawa w Czechach. W Katowicach krzyżują się ważne międzynarodowe szlaki komunikacyjne: z Berlina (Niemcy) do Lwowa (Ukraina) oraz z Gdańska (Polska) do Wiednia (Austria). Miasto ma zapewnione dogodne połączenia kolejowe z: Warszawą, Wrocławiem, Opolem, Krakowem, Gdańskiem oraz ze stolicami sąsiadujących z Polską państw: Berlinem, Pragą, Wiedniem, Bratysławą i Kijowem. Sieć komunikacyjna Katowic jest bardzo dobrze rozwinięta dzięki autostradom, drogom ekspresowym i transportowi szynowemu. Inwestowanie w rozwój infrastruktury komunikacyjnej sprawia, że z każdym rokiem rośnie dostępność komunikacyjna miasta. Zachęty inwestycyjne Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna oferuje inwestorom możliwość skorzystania z pomocy publicznej w formie zwolnień podatkowych (40%), ponosząc nakłady inwestycyjne lub tworząc nowe miejsca pracy. Do końca 2012 r. w Katowickiej SSE zainwestowało ponad 200 firm, w tym również z sektora nowoczesnych usług biznesowych. 1.4 > > I miejsce w kategorii Newcomer city of the year, przeznaczonej dla wschodzących polskich destynacji sektora nowoczesnych usług biznesowych w 2013 r. Nagroda przyznana podczas gali Poland Outsourcing and Shared Services Awards. > > Laureat Prime Property Prize 2013 w kategorii Miasto Przyjazne Inwestorom > > I miejsce (po raz trzeci z rzędu) w konkursie Przyjazna Gmina 2012, organizowanego przez wydawcę Forum Biznesu, pod patronatem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Katowice przestrzeń sukcesu > > I miejsce pod względem jakości strategii przyciągania zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2012 r. w rankingu czasopisma fdi Magazine Europejskie miasta i regiony przyszłości 2012/2013 oraz 5 pozycja w grupie małych europejskich miast w ramach tej samej kategorii. > > Katowice to najlepsze miasto do życia w Polsce w rankingu tygodnika Newsweek (2010). 10 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

2 Usługi dla biznesu w Katowicach i Metropolii Silesia Katowice i Metropolia Silesia umacniają swoją pozycję jednego z liderów usług dla biznesu w Polsce. Dynamiczny wzrost branży w aglomeracji katowickiej coraz częściej przyciąga uwagę globalnych, wiodących marek, które decydują się na ulokowanie tu swoich inwestycji. Wysoki potencjał regionu przekłada się również na rozwój centrów BPO, ITO, SSC, R&D, które działają już na tutejszym rynku. Katowice i Metropolia Silesia to jeden z sześciu najważniejszych ośrodków nowoczesnych usług dla biznesu w Polsce. Zlokalizowanych jest tu 56 centrów usług, należących do 49 inwestorów z 10 państw. Są to głównie firmy z USA (16) i przedsiębiorstwa polskie (11), ale również korporacje z Wielkiej Brytanii (6), Francji (5) oraz Holandii (4), Niemiec (2), Szwecji (2), Finlandii (1), Indii (1) i Kanady (1). Obecnie centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia zatrudniają już 12 000 osób. Zdecydowana większość z nich (8,2 tys.) pracuje w podmiotach z udziałem kapitału zagranicznego. To szósty wynik pod względem wielkości zatrudnienia w zagranicznych centrach usług w skali kraju (po Krakowie, Warszawie, Wrocławiu, Trójmieście i Łodzi). Dominująca większość centrów na obszarze Metropolii Silesia znajduje się w Katowicach (39 z 56), które skupiają 66% całkowitego zatrudnienia w omawianym sektorze. Silesia wzrosło od stycznia 2012 roku do października 2013 o 4 000 osób (z 8 000 do 12 000). Około 35% tych nowych miejsc pracy zostało stworzone w powstałych w tym okresie centrach, pozostałe 65% wygenerowały podmioty funkcjonujące już przed 2012 rokiem. Biorąc pod uwagę plany rozwojowe firm można zakładać, że do końca 2014 roku zatrudnienie w branży osiągnie 15 000 osób czyli prawie podwoi się w porównaniu do stanu z początku 2012 roku. Ponadto, do tej wartości należy dodać kolejne nowe miejsca pracy stworzone przez podmioty, które nie ogłosiły jeszcze swoich inwestycji. O dynamicznym rozwoju sektora nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia świadczy fakt, że centra usług które rozpoczęły działalność w latach 2012-2013 wygenerowały już 14% ogólnego zatrudnienia w branży. Można zakładać, że pod koniec 2014 roku ich udział zwiększy się do ponad 20%. W sumie inwestycje z lat 2012-2013 do końca 2014 roku wygenerują dodatkowo prawie 2,1 tys. nowych miejsc pracy, z czego dominującą większość w Katowicach. Katowice i Metropolia Silesia Większość zatrudnienia w sektorze wygenerowały firmy z kapitałem polskim (31%), francuskim (22%), amerykańskim (17%) i brytyjskim (17%). 8 000 (2012) 12 000 (2013) 15 000 (2014) zatrudnienie w centrach usług BPO, ITO, SSC, R&D, Contact Centers Spośród centrów usług w Katowicach i Metropolii Silesia 18 to centra usług wspólnych (SSC), 12 centra outsourcingu usług IT (ITO), 12 centra kontaktu z klientem (contact centers), 8 centra badawczo-rozwojowe (R&D), 6 centra outsourcingu usług biznesowych (BPO). Zatrudnienie w centrach usług w Katowicach i Metropolii 50% wzrost zatrudnienia w branży 2012-2013 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 11

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA TABELA 1 Lista inwestorów posiadających swoje centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia Inwestor Typ centrum usług Lokalizacja centrum Rok powstania centrum Zatrudnienie [w osobach] Kategorie usług dla biznesu świadczonych w centrum 1 Capgemini ITO, BPO Katowice 2006 >1 000 IT, F&A, CS, FS 2 Gallup Arteria Management CC Ruda Śląska 1999 >1 000 CS 3 Orange CC Katowice 2004 500-1 000 CS 4 Future Processing ITO Gliwice 2008 500-1 000 IT 5 ING Services SSC, R&D Katowice 2003 500-1 000 IT, CS, R&D 6 ista SSC Gliwice, Katowice 2006 500-1 000 CS, F&A 7 ArcelorMittal SSC Dąbrowa Górnicza 2008 250-500 F&A, HR 8 Archidoc (Grupa OEX) BPO Chorzów 2008 250-500 DM 9 Grupa Żywiec CC Katowice 2011 250-500 CS 10 HireRight BPO Katowice 2004 250-500 CS, HR, Other 11 IBM ITO Katowice 2013 250-500 IT, HR, CS 12 Katowicki Holding Węglowy SSC Katowice 2012 250-500 F&A, HR, IT, CS 13 Mentor Graphics R&D, SSC Katowice 2005 250-500 F&A, R&D 14 Poczta Polska SSC Katowice 2012 250-500 CS, DM 15 PwC SSC Katowice 2009 250-500 Other 16 Rockwell Automation SSC Katowice 2006 250-500 F&A, HR, IT, CS, R&D 17 Ruch SSC Katowice 2011 250-500 F&A 18 Sine Qua Non CC Sosnowiec 2008 250-500 CS 19 Steria ITO Katowice 2007 250-500 IT 20 Tauron SSC Gliwice, Katowice 2008 250-500 F&A, CS, HR, IT 21 Unilever SSC Katowice 2008 250-500 F&A, CS, Other 22 Bombardier Transportation R&D Katowice 2001 100-250 R&D 23 Ericsson ITO Katowice 2009 100-250 IT 24 Maksimum CC Katowice 2008 100-250 CS 25 NorthgateArinso BPO Katowice 2007 100-250 HR, IT 26 Pregis SSC Gliwice 2008 100-250 F&A 27 TELE-FONIKA Kable SSC Katowice 2012 100-250 F&A, CS 28 UPC CC Katowice 2008 100-250 CS 29 Wipro BPO Dąbrowa Górnicza 2009 100-250 F&A, HR, IT 30 4EverNET CC Katowice 2002 <100 CS 31 Aegon CC Chorzów 2009 <100 CS 32 Barona ITO Katowice 2012 <100 IT 33 Cyclad ITO Katowice 2008 <100 IT 34 DisplayLink R&D Katowice 2008 <100 R&D 12 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA Inwestor Typ centrum usług Lokalizacja centrum Rok powstania centrum Zatrudnienie [w osobach] Kategorie usług dla biznesu świadczonych w centrum 35 Eniro CC Katowice 2001 <100 CS 36 General Motors SSC Gliwice 2008 <100 F&A 37 Generali CC Katowice 2011 <100 CS 38 Goyello ITO Gliwice 2008 <100 IT 39 Grant Thornton BPO Katowice 2007 <100 F&A 40 Kroll Ontrack R&D, ITO Katowice 2004 <100 IT, R&D 41 Neubloc R&D Katowice 2009 <100 IT, R&D 42 Oracle ITO, Technical Solution Center Katowice 2012 <100 IT, CS 43 Proximetry R&D, ITO Katowice 2006 <100 IT, R&D 44 Saint-Gobain SSC Dąbrowa G., Gliwice 2008 <100 F&A 45 SMT Software ITO Katowice, Gliwice 2011 <100 IT 46 Tenneco R&D Gliwice 2001 <100 R&D 47 Timken CC Sosnowiec 2006 <100 CS 48 Warta CC Katowice 2009 <100 CS 49 Webanywhere ITO Katowice 2012 <100 IT Źródło: opracowanie własne ABSL IT: Usługi IT, CS: Obsługa klienta, F&A: Finanse i księgowość, FS: Usługi finansowe, R&D: Badania i rozwój, HR: Zarządzanie zasobami ludzkimi, DM: Zarządzanie dokumentacją Typy centrów: CC: Contact Center, R&D: Research&Development, SSC: Shared Service Center, BPO: Business Process Outsourcing ITO: IT Outsourcing Uwagi metodyczne: Charakterystyka sektora nowoczesnych usług biznesowych zawarta w niniejszej części publikacji została przygotowana na podstawie informacji ujętych w bazie danych Związku Liderów Sektora Usług Biznesowych w Polsce (ABSL) oraz wyników internetowej ankiety skierowanej do kadry zarządzającej centrami usług. Udział w badaniu ankietowym wzięło 21 firm z regionu zatrudniających 7 000 osób czyli 58% ogółu pracowników sektora w Katowicach i Metropolii Silesia. Informacje uzyskane dzięki ankiecie pozwoliły na rozbudowanie bazy danych centrów usług funkcjonujących na analizowanym obszarze oraz wykonanie zbiorczych opracowań statystycznych, dotyczących działalności omawianych podmiotów (analizy tematyczne w raporcie). W publikacji przyjęto szeroką definicję branży, obejmującą również działalność badawczo-rozwojową. Rozważania dotyczące sektora oparto na analizie centrów usług z kapitałem zagranicznym oraz polskim: centrów usług wspólnych (SSC), outsourcingu procesów biznesowych (BPO), outsourcingu usług IT (ITO), badawczo-rozwojowych (R&D) oraz centrów kontaktu z klientem (Contact Centers). Kategoria centrów outsourcingowych w raporcie nie uwzględnia podmiotów sektora IT, w których outsourcing usług nie stanowi większości przychodów. Warto dodać, że niektóre centra obsługują zarówno firmę macierzystą, jak i klientów zewnętrznych. Jest to tzw. hybrydowy model świadczenia usług. W raporcie nie wydzielono oddzielnego, mieszanego typu centrów BPO/SSC lecz przyporządkowano poszczególne podmioty do podstawowych typów (BPO, ITO, SSC, R&D, CC) na podstawie ich dominującego profilu działalności. Przestrzenną jednostkę analityczną w zakresie charakterystyki centrów usług stanowi w opracowaniu Metropolia Silesia. W niektórych miejscach podano również szczegółowe informacje dotyczące samych Katowic. Autorzy raportu pragną podziękować wszystkim przedstawicielom firm oraz instytucji, którzy poświęcili swój czas na wypełnienie ankiet lub przygotowanie informacji wykorzystanych na potrzeby niniejszej publikacji. Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 13

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.1 Rodzaje świadczonych usług dla biznesu Największa liczba centrów w Katowicach i Metropolii Silesia świadczy usługi IT (38% ogółu podmiotów) oraz zajmuje się obsługą klienta (również 38%). Niecała 1/3 jednostek wykonuje usługi finansowo-księgowe (32%). Kolejną pozycję na liście procesów zajmuje działalność badawczo-rozwojowa (21% centrów), która realizowana jest nie tylko w centrach R&D, ale również w niektórych jednostkach świadczących bardziej zaawansowane usługi outsourcingu IT. W 16% centrów realizuje się procesy związane z zarządzaniem zasobami ludzkimi. Wśród pozostałych działalności wykonywanych w centrach usług w Katowicach i Metropolii Silesia znajdują się także m.in.: zarządzanie zaopatrzeniem, Decision Support i Knowledge Process Outsourcing, usługi finansowe, zarządzanie dokumentacją, wsparcie usług audytorskich itp. Zatrudnienie w centrach usług BPO, ITO, SSC, R&D oraz CC: 12 000 osób Zatrudnienie w sektorze w Katowicach: 7 900 osób Liczba centrów w Katowicach: 39 z 56 w Metropolii Silesia Katowice skupiają 66% ogólnego zatrudnienia w sektorze usług dla biznesu w Metropolii Silesia Bytom Piekary Śląskie 9 Gliwice Zabrze Siemianowice Śląskie Świętochłowice 2 Chorzów 3 Dąbrowa Górnicza 1 Ruda Śląska 1 Sosnowiec 39 Katowice Jaworzno Mysłowice 7 900 49 inwestorów z 10 państw Tychy RYCINA 4 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia: kluczowe informacje Źródło: badania własne ABSL 1 Liczba centrów 600 Liczba zatrudnionych 1 700 1 000 400 14 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.2 Struktura branżowa firm obsługiwanych przez centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia W niniejszej części raportu omówiono strukturę branżową wewnętrznych i zewnętrznych klientów analizowanych centrów usług. Zaprezentowano ponadto strukturę zatrudnienia w centrach usług wspólnych (SSC) z Katowic i Metropolii Silesia w podziale na branże ich firm macierzystych. Profile działalności firm przypisano do podziału branżowego zamieszczonego w Tabeli 2. Głównymi usługobiorcami analizowanych centrów są firmy zajmujące się produkcją towarów przemysłowych i konsumenckich oraz firmy z sektora finansowego (po 48% wskazań). Centra pracują również na rzecz klientów (wewnętrznych i zewnętrznych) z takich branż jak: usługi konsumenckie, sektor energetyczny i usług komunalnych oraz technologie i telekomunikacja (po 38% wskazań). Wśród branż rzadziej obsługiwanych znalazł się sektor publiczny (33%) oraz opieka zdrowotna (24%). Na klientów pozycjonowanych w innych branżach wskazało 24% respondentów. Zasięg geograficzny świadczonych usług Centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia obsługują procesy biznesowe firm z wielu różnych części świata. Większość z nich koncentruje się jednak na obsłudze klientów z Europy Zachodniej. Dla co trzeciego centrum, głównym obszarem świadczenia działalności jest Polska. Wśród analizowanych podmiotów są również takie, które skupiają się na obsłudze klientów z Ameryki Północnej oraz Europy Środkowo-Wschodniej. TABELA 2 Struktura branżowa firm obsługiwanych przez centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia Branża Produkcja towarów przemysłowych i konsumenckich Usługi konsumenckie Ochrona zdrowia Energia, usługi komunalne (media), surowce i półprodukty Usługi finansowe Technologie i Telekomunikacja Sektor publiczny Inne Źródło: opracowanie własne ABSL Przykładowe działalności gospodarcze produkcja sprzętu budowlanego, przemysł lotniczy i obronny, produkcja kontenerów i opakowań, produkcja sprzętu elektronicznego, przemysł motoryzacyjny, przemysł spożywczy, towary konsumenckie itd. handel i dystrybucja, media i rozrywka, turystyka w tym przemysł farmaceutyczny i biotechnologia wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej i gazu ziemnego; zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę; przemysł chemiczny, przemysł drzewny i papierniczy, wydobycie i przetwórstwo surowców mineralnych, przetwórstwo metali usługi bankowe, ubezpieczeniowe, inwestycyjne oprogramowanie, hi-tech, telekomunikacja usługi związane z sektorem publicznym np. usługi konsultingowe 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0 Usługi finansowe Produkcja towarów przemysłowych i konsumenckich Technologie i Telekomunikacja Energia, usługi komunalne (media), surowce i półprodukty Usługi konsumenckie Sektor publiczny Ochrona zdrowia RYCINA 5 Udział centrów świadczących usługi na rzecz firm z poszczególnych branż Źródło: badania własne ABSL Inne Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 15

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA Struktura zatrudnienia w centrach usług wspólnych (SSC) w podziale na branże ich firm macierzystych pokazuje, że to centra działające na rzecz przedsiębiorstw produkcyjnych charakteryzują się największym udziałem w strukturze zatrudnienia analizowanych podmiotów (34%). Drugą branżą pod względem wielkości zatrudnienia są firmy macierzyste z sektora energetycznego (31% ogółu zatrudnienia w analizowanych podmiotach). Zdecydowanie mniej osób zatrudniają centra pracujące dla firm świadczących usługi konsumenckie (13%) oraz usługi finansowe (11%). Centra wykonujące prace na rzecz firm macierzystych z pozostałych branż wygenerowały 11% zatrudnienia. 2.3 Struktura zatrudnienia według rodzaju świadczonych usług Struktura zatrudnienia badanych firm pokazuje, że najwięcej pracowników centrów zajmuje się usługami IT (łącznie 39% ogółu), na co składa się zatrudnienie w usługach z zakresu zarządzania infrastrukturą (23%) oraz w usługach z zakresu zarządzania aplikacjami (16%). Ponad 28% pracowników badanych centrów zatrudnionych jest w finansach i księgowości. Prawie 15% pracowników świadczy usługi z zakresu obsługi klienta. Udział osób zatrudnionych w badaniach i rozwoju wynosi ponad 5%. Warto dodać, że 2,5% pracowników analizowanych centrów usług w Katowicach i Metropolii Silesia to obcokrajowcy. 1,2% Zarządzanie infrastrukturą 11% 3,4% 7,7% 11% 34% 5,4% 14,7% 39,4% 13% 31% 28,2% Zarządzanie aplikacjami Produkcja towarów przemysłowych i konsumenckich Energia, usługi komunalne (media), surowce i półprodukty Usługi konsumenckie Usługi finansowe Inne RYCINA 6 Struktura zatrudnienia w centrach usług wspólnych (SSC) z Katowic i Metropolii Silesia w podziale na branże ich firm macierzystych Źródło: badania własne ABSL Usługi IT [zarządzanie infrastrukturą (23,2%) i aplikacjami (16,2%)] Finanse i księgowość Obsługa klienta Badania i rozwój HR Usługi finansowe Inne usługi RYCINA 7 Struktura zatrudnienia w centrach usług w Katowicach i Metropolii Silesia według rodzajów świadczonych usług Źródło: badania własne ABSL 16 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.4 Dojazdy do pracy Zdecydowaną większość pracowników centrów usług w Katowicach i Metropolii Silesia stanowią osoby dojeżdżające spoza miejscowości, w której znajduje się dane centrum usług. Świadczy to o dużej mobilności przestrzennej mieszkańców regionu. Wysoka wartość odsetka dojeżdżających w ogólnej puli zatrudnionych wynika z dobrze rozwiniętego systemu dróg oraz transportu miejskiego w całej Metropolii Silesia. Warto dodać, że w 38% analizowanych centrów, dojeżdżający do pracy z innych miejscowości w regionie stanowili ponad 3/4 pracowników. Strefa dojazdów do pracy katowickich centrów usług jest rozległa. Pracownicy analizowanych podmiotów dojeżdżają z ponad 13 różnych miast. Większość z nich dojeżdża z miejscowości bezpośrednio sąsiadujących z Katowicami, czyli z Sosnowca, Tych, Chorzowa, Rudy Śląskiej. Katowice przyciągają również pracowników z położonych nieco dalej Gliwic, Zabrza, Bytomia czy Dąbrowy Górniczej. Katowickie centra usług zatrudniają również osoby dojeżdżające z innych polskich miast, np. z Jastrzębia-Zdroju, Knurowa, Mikołowa, Żor, Krakowa a nawet Wrocławia. Centra usług zlokalizowane w mniejszych miastach np. w Dąbrowie Górniczej, Chorzowie, czy Rudzie Śląskiej posiadają bardziej ograniczoną przestrzennie strefę dojazdów do pracy (średnio 3-4 miejscowości). Charakteryzują je przeważnie dojazdy z sąsiednich miejscowości. 5% Kraków Jastrzębie-Zdrój Knurów Mikołów Żory 4% Bytom 2% Piekary Śląskie 9% Dąbrowa Górnicza 4% Zabrze 4% Siemianowice Śląskie 12% Gliwice 2% Świętochłowice 11% Chorzów 13% Sosnowiec 10% Ruda Śląska Katowice 5% Jaworzno 5% Mysłowice 29% centrów 38% centrów Udział dojeżdżających do pracy z innych miast 33% centrów >75% 50-75% 25-50% 14% Tychy RYCINA 8 Struktura dojazdów do pracy do centrów usług w Katowicach Źródło: badania własne ABSL Udział miast w ogólnej liczbie osób dojeżdżających do Katowic >10% 5-10% <5% Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 17

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.5 Języki, w których centra świadczą usługi Plany rozwojowe centrów usług Centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia świadczą swoje usługi w 26 językach - głównie europejskich. Badania ankietowe wykazały, że zdecydowana większość centrów (86%) świadczy usługi posługując się językiem angielskim. Na drugim miejscu uplasowały się centra usług wykorzystujące w pracy język polski (81%), następnie niemiecki (43%), francuski (33%) i hiszpański (33%). Duży odsetek stanowiły również centra usług posługujące się innymi europejskimi językami tj. rosyjskim, ukraińskim, białoruskim, litewskim i łotewskim. Warto dodać, że około 1/3 centrów wykorzystuje do pracy 8 i więcej języków, a dwa największe centra używają ich ponad 18. Specjalistyczne centra usług głównie R&D posługują się z reguły jednym językiem (angielskim), podczas gdy centra BPO i ITO wykorzystują do kontaktu z klientami szerszy wachlarz języków (5-8). Zdecydowana większość centrów w Katowicach i Metropolii Silesia w ciągu najbliższych trzech lat planuje wprowadzić zmiany w zakresie prowadzonej działalności (76% ankietowanych). Wśród tej grupy centrów, głównym kierunkiem przekształceń będzie wprowadzenie bardziej zaawansowanych działalności bez zmniejszania dotychczasowego zakresu świadczonych usług (94% respondentów). W pozostałych centrach przekształcenia będą polegały na wprowadzeniu bardziej zaawansowanych działalności przy jednoczesnym zmniejszeniu dotychczasowego zakresu świadczonych usług. 2.6 Świadczenia pozapłacowe oferowane przez centra usług Zdecydowana większość analizowanych centrów usług w Katowicach i Metropolii Silesia oferuje swoim pracownikom dodatki pozapłacowe (ponad 85%). Większość 100% 90% 80% 26 języków Udział centrów usług 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0 angielski polski niemiecki francuski hiszpański holenderski włoski czeski portugalski rosyjski słowacki szwedzki turecki duński fiński węgierski norweski arabski estoński grecki łotewski litewski mołdawski rumuński słoweński flamandzki RYCINA 9 Języki używane w centrach usług w Katowicach i Metropolii Silesia Źródło: badania własne ABSL 18 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA z nich daje pracownikom możliwość wyboru kilku różnych dodatków (od 6 do 9). W centrach, które oferują dodatki pozapłacowe, najczęściej oferowanym świadczeniem jest pakiet medyczny (78%), dofinansowane kursów językowych (72%) oraz karta typu Benefit (72%). Duża część centrów oferuje także swoim pracownikom możliwość dofinansowania studiów wyższych, podyplomowych lub innego rodzaju specjalistycznych kursów (67%) oraz ubezpieczenie na życie (67%). Mniej popularnym dodatkiem pozapłacowym są: zajęcia sportowe (44%), zakup akcji na preferencyjnych zasadach (22%), czy dodatkowe ubezpieczanie zdrowotne (22%). Należy podkreślić, że podobnie jak w centrach usług zlokalizowanych w innych miastach, możliwość korzystania z wybranych dodatków pozapłacowych jest w niektórych przypadkach zależna od stanowisk zajmowanych przez pracowników. 2.7 Ocena miejsca prowadzenia działalności W badaniu ankietowym zapytano przedstawicieli centrów usług o opinię dotyczącą cech Katowic jako miejsca prowadzenia działalności. Wyniki pokazują, że wszystkie opiniowane cechy zostały ocenione pozytywnie. Przedstawiciele centrów uznali, że dobrze układa się ich współpraca z władzami miasta (średnia ocena to 3,9 w pięciostopniowej skali). Respondenci równie wysoko ocenili Katowice pod kątem dostępności komunikacyjnej (3,9). Według przedstawicieli firm Katowice mogą poszczycić się dość dobrym wizerunkiem w opinii inwestorów (średnia ocena 3,6) i dobrą dostępnością nowoczesnej powierzchni biurowej (3,6). Dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry i jakość komunikacji miejskiej również oceniono zdecydowanie powyżej średniej (3,5). 80% 5.00 Udział centrów usług 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 4.00 3.00 2.00 0 Pakiet medyczny Karta Benefit (lub inna tego typu) Dofinansowanie kursów językowych Ubezpieczenie na życie Dofinansowanie studiów wyższych, kursów Zajęcia sportowe Zakup akcji na preferencyjnych zasadach Dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne (inne niż pakiet medyczny) RYCINA 10 Świadczenia pozapłacowe oferowane przez centra usług w Katowicach i Metropolii Silesia Źródło: badania własne ABSL Inne 1.00 Współpraca z władzami lokalnymi Dostępność komunikacyjna Wizerunek miasta w opinii inwestorów Dostępność do nowoczesnej powierzchni biurowej Dostępność wysoko wykwalifikowanej kadry Jakość komunikacji miejskiej RYCINA 11 Opinie przedstawicieli centrów dotyczące wybranych cech miejsca prowadzenia działalności Źródło: badania własne ABSL Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 19

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.8 Centra usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia chętnie korzystają z możliwości współpracy z uczelniami wyższymi. Jedną z istotnych form aktywności centrów w tym zakresie jest prowadzenie staży, zarówno dla studentów jak i pracowników naukowych. Centra usług angażują się również w działalność dydaktyczną: wykłady, warsztaty a także aktywną współpracę z organizacjami studenckimi. Centra usług kooperują z akademickimi biurami karier i wspomagają procesy rekrutacji, uczestniczą w targach pracy. Ponadto aktywnie partycypują w spotkaniach dotyczących programów nauczania. Przykładem kooperacji uczelni wyższych z sektorem nowoczesnych usług biznesowych jest działalność Centrum Innowacji i Transferu Technologii (CITT) Politechniki Śląskiej: Relacje centrów usług z uczelniami wyższymi Jako jednostka ogólnouczelniana CITT blisko współpracuje z wieloma firmami z branży oferując m.in. wspólne prowadzenie projektów badawczych, wdrażanie najnowszych rozwiązań technicznych w centrach usług biznesowych, organizowanie dedykowanych kursów dokształcających dla pracowników. Ponadto CITT oferuje szeroką gamę usług eksperckich (opracowanie analiz, opinii, ekspertyz, studiów wykonalności, audytów), laboratoryjnych, badawczych oraz oryginalnych rozwiązań prawnie chronionych np.: patentów, wzorów przemysłowych, praw autorskich (min. programów komputerowych) czy know-how. Dzięki ogólnodostępnym bazom Technologii i Usług, Ekspertów i Aparatury (www.citt.polsl.pl) partnerzy mogą samodzielnie wyszukiwać nowatorskie rozwiązania, doradców merytorycznych, zespoły badawcze czy aparaturę. Oprócz wskazanych powyżej partnerów kooperujących na polu aktywizacji zawodowej studentów i profilowania kierunków kształcenia, CITT skupione jest na rozwijaniu współpracy badawczej i wdrożeniowej z firmami z sektora MŚP, jak i międzynarodowymi korporacjami. Z usług eksperckich, gotowych technologii i innych rozwiązań korzystają centra usług (BPO, ITO, SSC, R&D), firmy konsultingowe oraz produkcyjne. Wśród wielu firm realizujących wspólne projekty z uczelniami wyższymi można wymienić m.in. IBM oraz Future Processing: Centrum usług IBM współpracuje z kilkoma najważniejszymi uczelniami wyższymi w regionie m.in. z Politechniką Śląską, Uniwersytetem Śląskim, Górnośląską Wyższą Szkołą Handlową oraz Wyższą Szkołą Biznesu w Dąbrowie Górniczej. W 2013 roku IBM Polska zawarło kolejną umowę o współpracy z Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach w ramach Inicjatywy Akademickiej IBM. Na mocy tego porozumienia uczelnia rozszerzy swój program dydaktyczny o zajęcia z wykorzystaniem najnowszej technologii i oprogramowania IBM w zakresie Big Data i analityki biznesowej. Dodatkowo studenci, doktoranci i pracownicy naukowi uczelni będą mogli uczestniczyć w programie wirtualnych praktyk w chmurze (modelu cloud computing), a część z nich odbędzie praktyki zawodowe w centrum IBM w Katowicach. Future Processing współpracuje z Politechniką Śląską w Gliwicach m.in. w zakresie badań i rozwoju. Future Processing podpisała także umowę o współpracy z Uniwersytetem Śląskim. Jest również fundatorem dwóch w pełni wyposażonych laboratoriów komputerowych na Politechnice Śląskiej oraz Uniwersytecie Śląskim. Ponadto wspiera cykliczne imprezy m.in. Indywidualne Zawody w Programowaniu organizowane na Politechnice Śląskiej. Efektem tej współpracy są działania związane z transferem wiedzy do gospodarki. Ponadto umowa przewiduje odbywanie praktyk i staży przez studentów, wspólne szkolenia i seminaria, które będą związane z informatyką. 20 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.9 Firmy o sobie: historie sukcesu Capgemini Capgemini uwierzyło w potencjał Katowic już w 2006 roku, a dziś zatrudnia już prawie 1 500 specjalistów. Katowicki oddział firmy to dwie prestiżowe lokalizacje biurowe skąd głownie dostarczamy i rozwijamy nowoczesne usługi w zakresie zarządzania infrastrukturą informatyczną naszych klientów mających swoje siedziby na wszystkich kontynentach powiedział Marcin Nowak, Dyrektor Zarządzający Centrum Infrastructure Services EE, Capgemini. Działalność w Katowicach rozpoczynaliśmy od świadczenia podstawowego wsparcia dla użytkowników końcowych, a dziś oferujemy kompleksowe rozwiązania wsparcia struktur informatycznych, udoskonalając oraz rozwijając technologie IT oparte o najwyższe standardy. Katowicka lokalizacja jest znaczącym miejscem na mapie Globalnej Sieci Centrów Usług Wsparcia IT, zapewniając tym samym naszym klientom ciągłość procesów i sprawne osiągnięcie celów operacyjnych i biznesowych na całym świecie. Nasze kompetencje obejmują też innowacyjne podejście do zarządzanie usługami IT, w którym bierzemy odpowiedzialność za grupę dostawców IT, scalając gamę usług informatycznych oraz monitorując poziom i zakres świadczenia usług. Bierzemy udział w najbardziej złożonych projektach dla firm sektora publicznego, energetycznego, farmaceutycznego, chemicznego, finansowego wspierając ich biznesowe potrzeby poprzez zapewnienie obsługi systemów informatycznych na najwyższym poziomie zgodnie z modelem dopasowanym do potrzeb klienta. IBM IBM Delivery Center Poland zlokalizowane w Katowicach rozpoczęło działalność operacyjną w sierpniu 2013 roku. Centrum świadczy szeroki zakres usług IT, w tym zarządzanie systemami operacyjnymi serwerów, ochronę i bezpieczeństwo systemów, usług dla klientów końcowych, w tym utrzymanie i monitorowanie sprzętu IT oraz systemów oprogramowania. Katowice i region śląski oferują utalentowane zasoby rynku pracy, mocne zaplecze akademickie, oraz przyjazne otoczenie biznesu, co jest niezbędne dla naszego rozwoju powiedział Ales Bartunek, Dyrektor Generalny IBM Polska i Kraje Bałtyckie. Centrum poszukuje do pracy zarówno osób z dużym doświadczeniem, jak absolwentów rozpoczynających swoją karierę zawodową. W najbliższej przyszłości centrum zamierza także rozwijać bliską współpracę IBM z lokalnymi instytucjami edukacyjnymi przy wspieraniu rozwoju talentów i profesjonalnych kompetencji. PwC PwC Service Delivery Center (SDC) w Katowicach powstało w roku 2009. Obecnie centrum zatrudnia około 450 pracowników i ciągle poszerza zakres swojej działalności zarówno w wymiarze geograficznym, jak i poprzez rozwój gamy oferowanych produktów. SDC koncentruje się na zapewnieniu wsparcia zespołom audytowym w ramach sieci PwC (PwC network). Usługi świadczone są w sześciu różnych językach. Centrum w Katowicach stanowi cześć szerszej globalnej sieci, tzw. Service Delivery Network, będącej istotnym komponentem strategii biznesowej PwC i optymalizacji świadczenia usług dla klientów. Dla swoich pracowników, SDC oferuje możliwość ciągłego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w profesjonalnym, międzynarodowym środowisku. Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 21

USŁUGI DLA BIZNESU W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 2.10 Prognozy i tendencje W Europie Środkowo-Wschodniej, sektor usług dla biznesu nadal dynamicznie się rozwija. Stał się lepiej zorganizowany i dojrzalszy. Wzrost w sektorze wynika obecnie z usług o wyższej wartości: np. procesów związanych z rozwojem wiedzy (KPO) oraz prac badawczo-rozwojowych (R&D), zwłaszcza w rozwiniętych ośrodkach usług biznesowych. W Polsce przewiduje się kontynuację wzrostu w branży, pojawianie się nowych centrów oraz rozbudowę już istniejących. W ostatnich latach Polska wykonała doskonałą pracę w zakresie wzrostu możliwości dla centrów usług poza miastami takimi jak Warszawa, Kraków i Wrocław, w miastach rozwijających się, z chęcią służenia inwestorom z sektora nowoczesnych usług biznesowych. Dostrzegamy to na przykładzie takich miast jak np. Katowice, Gdańsk i Łódź, którym towarzyszy szereg innych, zyskujących na znaczeniu ośrodków. Katowice od wielu lat są aktywnym graczem w krajobrazie usług biznesowych w Polsce. Są tam już obecni dostawcy outsourcingu procesów biznesowych oraz lokalne i międzynarodowe centra usług wspólnych. Wciąż jednak pozostaje dużo przestrzeni na powstawanie i funkcjonowanie w Katowicach nowych centrów. Miasto ma dostęp do ogromnej puli pracowników, a także położone jest w bliskim sąsiedztwie Krakowa i Wrocławia, co zapewnia dostęp do specjalistów z tych dwóch czołowych w Polsce ośrodków usług biznesowych. W ostatnich latach nastąpiły istotne ulepszenia zarówno w infrastrukturze kolejowej i drogowej (np. autostrady do lotniska) oraz inwestycje w powierzchnię biurową klasy A. Katowice są dobrze przygotowane do tego, aby stać się czołową lokalizacją usług wspólnych, zarówno dla firm chcących założyć w Polsce swoje pierwsze centrum usług biznesowych, jak i dla tych, które chcą utworzyć tu kolejne centrum. Firmy, zakładając centrum i oceniając lokalizację, powinny zadawać sobie pytanie: Jak ta lokalizacja będzie wyglądać i sprzyjać mojej firmie za 4-5 lat? Z tego punktu widzenia, Katowice są niezwykle dobrze przygotowane i powinny być na liście każdego inwestora chcącego założyć centrum usług. Paul Jasniach Director PwC Shared Services Advisory Centre of Excellence ABSL Regional Chapter w Katowicach ABSL Regional Chapter w Katowicach to lokalna grupa działania złożona z inwestorów reprezentujących sektor nowoczesnych usług dla biznesu. Do priorytetów katowickiego oddziału ABSL należy wspieranie członków Związku w ich działalności, wymiana wiedzy i najlepszych praktyk służących budowaniu przyjaznego klimatu inwestycyjnego oraz podejmowanie inicjatyw służących promowaniu sektora nowoczesnych usług dla biznesu w tym regionie. W tym celu firmy zrzeszone w katowickim oddziale ABSL aktywnie współpracują z przedstawicielami Urzędu Miasta Katowice, Urzędu Marszałkowskiego, Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz lokalnych ośrodków akademickich w całej Metropolii Silesia. Uczestnikami ABSL Regional Chapter są między innymi firmy: ArcelorMittal, Capgemini, Comarch, Cooper Standard, DisplayLink, Future Processing, Grant Thorton. Grupa Żywiec, HAYS Poland, IBM, ING Services, Ista, Jones Lang LaSalle, Kroll Ontrack, Manpower, Oracle, Proximetry, PwC, Rockwell Automation, Saint Gobain, Unilever, UPC, Wipro, jak również zaproszeni goście reprezentujący administrację publiczną oraz przedstawiciele władz uczelni. Marcin Nowak Head of ABSL Regional Chapter Dyrektor Zarządzający Centrum Infrastructure Services EE, Capgemini 22 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

3 Rynek nowoczesnych powierzchni biurowych w Katowicach i Metropolii Silesia Katowice są szóstym największym rynkiem w Polsce oraz największym zagłębiem biurowym Metropolii Silesia, z całkowitymi zasobami nowoczesnej powierzchni biurowej na poziomie 304 200 m 2. Około 80% całkowitej podaży nowoczesnej powierzchni biurowej w mieście zostało zrealizowane z przeznaczeniem na wynajem. Podaż nowoczesnej powierzchni biurowej w pozostałych miastach Metropolii Silesia jest dość ograniczona i na koniec III kwartału 2013 roku wynosiła około 55 000 m 2. Chorzów, Gliwice, Bytom czy Sosnowiec to główne miasta- -lokalizacje powierzchni biurowej poza Katowicami. Największymi projektami biurowymi dostępnymi do wynajęcia w Katowicach są: > Green Park I-III (24 000 m 2 ) > Centrum Biurowe Francuska A i B (21 600 m 2 ) > Katowice Business Point (17 500 m 2 ) > Kompleks Biurowy Opolska 22 A-F (16 400 m 2 ) > Chorzowska 50 (15 500 m 2 ) A4 Business Park Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 23

RYNEK NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 3.1 Aktywność deweloperów w Katowicach W Katowicach do końca lat 90-tych zasoby powierzchni biurowej znajdowały się głównie w odnowionych kamienicach oraz w zmodernizowanych obiektach biurowych niskiej klasy. Większość istniejących wtedy biurowców zostało wybudowanych oraz użytkowanych na własne potrzeby firm mających swoją siedzibę w mieście. Pierwsze biurowce przeznaczone wyłącznie na wynajem powstały w Katowicach w 2001 r. i były to Chorzowska 50 oraz Millennium Plaza. W latach 2010 III kw. 2013 na katowicki rynek trafiło około 90 950 m 2 nowoczesnej powierzchni biurowej, zlokalizowanej w 16 budynkach. Do największych obiektów oddanych w tym okresie należą: Centrum Biurowe Francuska A i B, Katowice Business Point, Nowe Katowickie Centrum Biznesu, Reinhold Center A i B czy GPP Business Park I. Proces komercjalizacji w wyżej wymienionych budynkach (z wyłączeniem Nowego Katowickiego Centrum Biznesu) przyśpieszył dopiero w momencie oddania budynków do użytku, a w przypadku Centrum Biurowego Francuska B, gdy wynajęto 70% budynku A, czyli po prawie dwóch latach od momentu uzyskania przez tę inwestycję pozwolenia na użytkowanie. Jedną z głównych przyczyn było spowolnienie gospodarcze obserwowane na polskim rynku nieruchomości. Aktualnie Katowice są dobrze przygotowane, aby spełnić wymagania najemców pod kątem dostępności powierzchni biurowej. Dotyczy to zarówno firm, które dopiero rozpoczynają swoją działalność w mieście, jak również tych, które już tutaj funkcjonują i poszukują większych biur. Silesia Business Park 24 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia

RYNEK NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 78 300 m 2 Powierzchni biurowej pozostaje obecnie w trakcie realizacji Aktualnie około 78 300 m 2 nowoczesnej powierzchni biurowej pozostaje w trakcie realizacji, z czego 5,5% zostanie oddane do użytkowania w IV kw. 2013. W fazie budowy znajdują się m.in. takie budynki jak: Silesia Business Park I i II (21 340 m 2 ), A4 Business Park I i II (17 800 m 2 ), GPP Business Park II i III (15 000 m 2 ) czy Silesia Star I (12 700 m 2 ). Co więcej, w fazie planowania pozostają takie projekty biurowe jak Silesia Star II (11 000 m 2, deweloper LC Corp), A4 Business Park III (12 100 m 2, deweloper Echo Investment), Silesia Business Park III i IV (kolejne 21 340 m 2, deweloper Skanska) oraz kolejny etap GPP Business Park (7 500 m 2, deweloper Górnośląski Park Przemysłowy). GPP Business Park 400 000 m 2 350 000 m 2 300 000 m 2 250 000 m 2 200 000 m 2 150 000 m 2 100 000 m 2 50 000 m 2 0 < 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 p 2014 p RYCINA 12 Podaż nowoczesnej powierzchni biurowej w Katowicach Źródło: Jones Lang LaSalle, III kw. 2013 Istniejąca podaż Nowe realizacje Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia 25

RYNEK NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W KATOWICACH I METROPOLII SILESIA 3.2 Analizując rozmieszczenie nowoczesnej powierzchni biurowej w Katowicach można zaobserwować koncentrację w następujących obszarach: Centrum Obszar Centrum obszar zlokalizowany pomiędzy Rynkiem, Al. Korfantego i ul. Sokolską oraz wzdłuż ul. Chorzowskiej i dalej Al. Roździeńskiego. Podaż powierzchni biurowej w tym rejonie to 127 450 m 2, co stanowi około 42,5% całkowitych zasobów miasta. Największe inwestycje biurowe w tej strefie to m.in.: 19 21 5 Katowice Business Point, Nowe Katowickie Centrum Biznesu, Chorzowska 50, 8 Altus, 6 2 13 biurowiec ING Bank Śląski, biurowiec Citi Handlowy, biurowiec NBP. Autostrada A4 rejon ten jest drugim pod kątem wielkości dystryktem biurowym z zasobami na poziomie 110 350 m 2 (36,7% istniejących powierzchni biurowych w mieście). Zlokalizowany jest pomiędzy ulicami Graniczną, Francuską, Mikołowską oraz Powstańców Śląskich zapewniając dogodny dostęp do autostrady A4 i centrum miasta. Głównymi inwestycjami biurowymi w tej lokalizacji są: 7 Millennium Plaza, 16 Atrium, 10 biurowiec PKO BP, 4 biurowiec mbank, 18 Centrum Biurowe Francuska A i B. Północ okolice na północ od Ronda im. Gen. Jerzego Ziętka to mały rejon biurowy skupiający 9,5% (28 600 m 2 ) zasobów miasta. Największymi inwestycjami biurowymi są: 17 22 Rozmieszczenie nowoczesnej powierzchni biurowej w Katowicach Reinhold Centre, GPP Business Park. Południowo-Zachodni obszar ograniczony ulicami Ligocką, Gawronów, Kolejową i Tadeusza Kościuszki. Jego zasoby biurowe ograniczają się głównie do kompleksu biurowego Euro-Centrum (7 istniejących budynków oferujących około 19 000 m 2 ). Łącznie ten rejon skupia 6,3% całkowitych istniejących zasobów miasta (21 700 m 2 ). Wschód najmniejszy rejon biurowy z podażą na poziomie około 15 000 m 2 (5%). 3.3 Zapotrzebowanie na powierzchnię biurową w Katowicach Popyt na nowoczesne powierzchnie biurowe w Katowicach jest kreowany przez m. in.: inwestorów zagranicznych, którzy decydowali się na prowadzenie działalności w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz przez firmy z sektora nowoczesnych usług biznesowych (BPO/ SSC). W latach 2006-2008 miasto rejestrowało wysoki poziom zapotrzebowania na powierzchnie biurowe, jednak wraz z pogorszeniem się sytuacji gospodarczej pod koniec 2008 i w 2009 roku, zarówno najemcy jak i deweloperzy z dużą dozą ostrożności podchodzili do podejmowania decyzji o wynajmie nowej powierzchni biurowej w przypadku najemców jak i rozpoczęcia nowej budowy w przypadku deweloperów. I-III kw. 2013 roku charakteryzował się wysoką aktywnością najemców, którzy wynajęli łącznie około 49 500 m 2 powierzchni biurowej (co stanowi 96% łącznego popytu zarejestrowanego w całym 2012 roku). Ponad 81% zawartych umów to nowe transakcje (wliczając umowy przednajmu) połączone w większości przypadków z relokacją najemcy lub rozpoczęciem jego działalności w mieście. Największe transakcje w tym okresie zawarły: IBM (przednajem i nowa umowa, odpowiednio 8 700 m 2 i 3 200 m 2 ), Polski Koks (na potrzeby własne, 6 157 m 2 ), instytucja finansowa (na potrzeby własne 6 000 m 2 ), ING Services Polska (przednajem 5 600 m 2 ), Unilever Ultra Logistik (ekspansja, 1 935 m 2 ). 26 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Katowicach i Metropolii Silesia