Frustracja i stres
Plan Frustracja: pojęcie, przyczyny, typy nastawienia wobec przeszkód, następstwa Stres: pojęcie, rodzaje, charakterystyka stanu stresu, pomiar stresu Wpływ stresu na funkcjonowanie człowieka Odporność na stres
Pojęcie frustracji przeszkoda, która pojawiła się na drodze do realizacji celu bezpośredni efekt wystąpienia przeszkody, czyli przerwanie ciągu czynności ukierunkowanych na zrealizowanie określonego celu zespół przykrych emocji, które pojawiają się w wyniku zablokowania dążeń podmiotu
Przyczyny frustracji przeszkody zewnętrzne (bierne, czynne) czynniki wewnętrzne (ułomności, ograniczenia, wady fizyczne człowieka) konflikty motywacyjne: dążenie-dążenie unikanie-unikanie dążenie-unikanie konfliktowa struktura osobowości
Typy nastawienia wobec przeszkód Zadaniowy ujawniający tendencje do realizowania celu, pomimo pojawienia się przeszkody Obronny przejawiający skłonności do rezygnacji z celu i koncentracji na sobie
Następstwa frustracji Bezpośrednie: agresja fiksacja (stereotypizacja, usztywnienie) regresja (prymitywizacja)
Odroczone: neurotyzacja osobowości zahamowanie rozwoju osobowości zaburzenia procesu socjalizacji
Rodzaje stresu Stres biologiczny zespół zmian fizjologicznych organizmu, pojawiający się w odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych
Stres psychologiczny zmiany występujące w psychologicznych mechanizmach regulacyjnych i czynnościach pod wpływem różnego rodzaju sytuacji trudnych
Typy sytuacji trudnych (źródła stresu) zakłócenia przeciążenia zagrożenia deprywacja
Zakłócenia - to takie elementy sytuacji, które utrudniają lub uniemożliwiają jednostce sprawne realizowanie podejmowanych przez nią czynności
Zagrożenia - są to sytuacje sygnalizujące możliwość utraty wysoko cenionych przez jednostkę wartości. Istotą zagrożenia jest to, że człowiek antycypuje, przewiduje wystąpienie jakiejś szkody, którą poniesie (lub może ponieść)
Przeciążenie - to nadmiernie obciążenie odnoszące się do takiego natężenia stresu, które wywołuje wyraźne negatywne zmiany w celowym działaniu człowieka
Deprywacja - występuje gdy człowiek nie zaspokoił swoich potrzeb lub nie osiągnął zamierzonych przez siebie celów
Pojęcie stresu Stres w literaturze rozumiany jest w trojaki sposób: jako bodziec - pewne wydarzenia w środowisku mają zdolność wywoływania silnych emocji
Wykaz niektórych wydarzeń życiowych i przypisana im wielkość obciążenia (według Holmesa i Rahe a): śmierć współmałżonka - 100 rozwód - 73 separacja - 65 więzienie - 63 śmierć bliskiego członka rodziny - 63 uraz lub choroba własna - 53 zawarcie związku małżeńskiego - 50
jako reakcja - to rozumienie stresu koncentruje się na fizjologicznych i psychologicznych skutkach pewnych wydarzeń
jako transakcja między jednostką a otoczeniem (podejście Lazarusa), oznaczająca, że stres to proces, który łączy zarówno doświadczane wydarzenia, jak i fizjologiczne i psychologiczne reakcje na wydarzenia. W tym rozumieniu podkreśla się to, jak człowiek spostrzega i reaguje na wydarzenia. Nie jest ważny więc sam bodziec (wydarzenie), ale to jak jest on spostrzegany i interpretowany
Charakterystyka stanu stresu podwyższenie się ogólnego poziomu aktywacji pojawienie się silnych emocji pojawienie się motywacji do przezwyciężenia stresu
Model reakcji na stres zmiany o charakterze niespecyficznym: - fazy mobilizacji, - rozstrojenia - destrukcji
Faza mobilizacji następuje aktywizacja procesów psychologicznych, zwiększa się sprawność spostrzegania, myślenia, reakcje są szybsze, człowiek próbuje koncentrować się na zadaniach
Faza rozstrojenia obniżenie poziomu czynności psychicznych, co przejawia się pogorszeniem koncentracji uwagi, myślenia logicznego, przewidywania skutków własnego działania. W obszarze emocji następuje obniżenie kontroli nad nimi i pojawiają się reakcje strachu lub gniewu. W działaniu dostrzega się zahamowanie, schematyzm, bezradność
Faza destrukcji Człowiek nie jest zdolny do adekwatnej oceny sytuacji, obniża się poziom motywacji do działania i radzenia sobie z sytuacją, co może prowadzić do rezygnacji z dalszej aktywności. W tej fazie ujawniają się niekiedy takie zachowania jak, gwałtowne poszukiwanie pomocy, płacz, ucieczka, agresja
zmiany o charakterze specyficznym: działania służące zwalczaniu stresu działania o charakterze obronnym
Zmiany w sferze ekspresji emocjonalnej
Wpływ stresu na funkcjonowanie negatywny: człowieka obniżenie sprawności działania różnego rodzaju zaburzenia: lęki, fobie, stany depresyjne, reakcje nerwicowe, postawa bierności i apatii, zmiany w hierarchii wartości, zmiany w systemie potrzeb, zaburzenia i choroby psychosomatyczne
pozytywny: podwyższenie motywacji do działania wzrost sprawności i efektywności działania zdobywanie nowych doświadczeń rozwój poczucia własnej skuteczności występowanie emocji pozytywnych wzrost satysfakcji życiowej
Odporność na stres zdolność do utrzymania uprzedniego kierunku, sprawności i poziomu organizacji zachowania się, pomimo występowania stanu stresu
Czynniki warunkujące odporność na stres rodzaj zadania, jakie człowiek ma do wykonania stan psychofizyczny jednostki stałe właściwości jednostki: typ temperamentu (niska reaktywność), wysoka samoocena, wysokie poczucie własnej skuteczności, optymizm życiowy
Zespół stresu męskiego Typowe reakcje na stres, czyli wczesne sygnały ostrzegawcze: szorstkie, gwałtowne, krytyczne wypowiedzi pod adresem innych wycofywanie; mężczyzna staje się ponury, nadąsany, wyciszony wyłączanie się - mężczyzna słucha, ale nie słyszy
nawyki psychomotoryczne: huśtanie stopą, stukanie palcami, ruchy kolanami, zgrzytanie zębami, zmęczenie, bądź nieco rzadziej, nadmierna aktywność i pobudzenie palenie tytoniu i większa skłonność do sięgania po alkohol ucieczka w sen nieostrożna jazda samochodem wędrówka po różnych kanałach telewizji jako sposób ucieczki przed koniecznością uczestniczenia w tym, co się akurat dzieje utrata zainteresowań seksualnych
Zespół stresu kobiecego Typowe objawy stresu kobiecego: bóle głowy, chroniczne zmęczenie, objadanie się bądź utrata apetytu, zaburzenia odżywiania się, trudności z przełykaniem (skurcz przełyku), zimne poty, bezsenność, ból w klatce piersiowej, bóle kręgosłupa, ataki paniki, oziębłość seksualna, zatrzymanie się miesiączki, zwiększony zespół napięcia miesiączkowego, depresja
Podsumowanie Pojęcie, przyczyny i skutki frustracji Trzy pojęcia stresu Typy sytuacji trudnych Co obejmuje model reakcji na stres? Co to jest odporność na stres i jakie czynniki ja warunkują?