28.11.2013 Rzymskie prowincje wokół granic dzisiejszej Polski Autor: Wieczorna Image not found http://wieczorna.pl/uploads/photos/middle_
W pobliżu ziem obecnej Polski istniało kilka prowincji cesarstwa rzymskiego. Rzeczpospolita Polska przez II wojną światową w swoich granicach posiadała nawet części wałów Trajana, pozostałości dawnych umocnień granicznych Cesarstwa Rzymskiego. Prowincje Sarmacja i Markomania Rzymianie przesiedlili część ludności z terenów obecnej Polski już w czasach antycznych. Doniesienia historyczne mówiące o podoboju i przesiedleniu ludności kraju Kotynów (cives Cotyni) oraz ślady obozów rzymskich legionów w Bramie Morawskiej, bezpośrednio przy źródłach Odry i Wisły. Ostatnia inskrypcja rzymska z roku 179 naszej ery znaleziona została ledwie kilkadziesiąt kilometrów od granic obecnej Polski. W położonym przy polskiej granicy Ołomuńcu zidentyfikowano dłuższą obecność rzymskich wojsk a wg lokalnej legendy tereny te miał zwiedzać sam Juliusz Cezar (por. link). Wg legend zachowanych w kronikach dotyczących Polski, miał on założyć także pierwszy fort w Lubuszu, wg relacji Thietmara z Merseburga oraz miał on założyć miasto Wolin (wówczas Julinum), gdzie do XIII wieku przechowywano jego włócznię oraz jego obraz na rynku miejskim. W 177 roku rozpoczęła się Expedicio Germanica secundo prowadzona przez Marka Aureliusza i współcesarza Kommodusa. Zima 179/180 roku była najważniejszym momentem wyprawy na polecenie Marka Aureliusza wszystkie przełęcze karpackie, głównie w Dolinie Wagu, zostały obsadzone (ok. 40 tys. Rzymian wzięło udział w tej akcji); mając na celu uniemożliwienie Kwadom przesiedlenia się na tereny Semnonów (nad środkową Łabę). Marek Aureliusz chciał tu założyć dwie nowe prowincje Markomanię i Sarmację. Istnieje w literaturze dyskusja, czy rzeczywiście one powstały, nawet jako krótkotrwałe administracje zdobycznych ziem. Istnieją tu nieliczne budowle rzymskie, które nie są pozostałościami założeń militarnych: Stupava na miejscu osady germańskiej z I w. założono w pocz. III w. kompleks murów i budowli z kamienia importowanego o charakterze cywilnym. Założenie funkcjonowało do II poł. III w., datowane mobiliami i tebulami (dachówkami). Ziferpatz (pd.-zach. Słowacja, także obszar na pn. od Dunaju) kompleks cywilny z cegły pochodzącej częściowo z warsztatów legionowych jeden z najpiękniejszych przykładów budowli późnoantycznej z IV w. (powstaje w I ćw. IV w. użytkowany do końca III ćw. IV w.) Obecność Rzymian na pn. od Dunaju w okresie wojen markomańskich potwierdzają głównie krótkotrwałe obozy marszowe i murowane staje rzymskie powstające w różnych okresach i spełniające różne funkcje (handlowe?, siedziby namiestników?) przez co rodzą się pytania odnośnie ich charakteru. Za czasów królowej Fritigil (*4.4.397 n.e.) doszło do porozumienia i Markomanowie przyjęli zwierzchność Rzymian.
To pozostawiła armia rzymska dość blisko obecnej polskiej granicy, w Trencinie. (cc) wikimedia Prowincja Dolna Germania Germania Inferior (pol. Dolna Germania) to dawna prowincja rzymska, położona na lewym brzegu Renu, obejmująca całe terytorium obecnej Belgii i Luksemburga, południową i zachodnią część dzisiejszej Holandii, skrawek północno-wschodniej Francji oraz zachodnich Niemiec. Stolicą prowincji było miasto Colonia Agrippinensis (obecnie Kolonia), inne większe ośrodki: Ulpia Noviomagus Batavorum (Nijmegen), Traiectum ad Rhenum (Utrecht), Tornacum (Tournai) i Bona (Bonn). Tereny te zostały najechane przez Rzymian podczas wojen galijskich Juliusza Cezara w 57 r. p.n.e. i opanowane w ciągu kilku lat. Ok. 50 p.n.e. rozpoczęło się tu osadnictwo rzymskie, następnie wcielono nowo zdobyte ziemie do prowincji Gallia Belgica, ok. 80-83 n.e. ustanawiając je osobną prowincją. Stacjonowała tutaj Classis Germanica, germańska część rzymskiej floty wojennej, początkowo stacjonując w pobliżu Xanten, a następnie w Kolonii. Od roku 395 n.e. prowincja nosiła nazwę Germania Secunda. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego i porzuceniu tej prowincji narodziło się w tym miejscu królestwo Franków.
Fot. Rekonstrukcja Praetorium, siedziby rzymskiego gubernatora w Kolonii, cc wikimedia Fot. Rekonstrukcja zabudowy i planu miasta rzymskiej "Kolonii", cc wikimedia
Fot. Położenie prowincji, cc wikimedia Fot. Mapa prowincji, cc wikimedia
opr. A. Fularz na podst. Wikipedii Ilustracja tytułowa: fragment mapy. autor: BONNE, R. Tytuł: Imperium Romanum pars Occidentalis & pars Orientalis. Wydano: Paris, 1787