AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA PŁYWANIA ELEMENTARNEGO Pływanie radością, zdrowiem, młodością

AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA PŁYWANIA ELEMENTARNEGO Pływanie radością, zdrowiem, młodością Opracowanie: mgr Piotr Maziewski, trener pływania II klasy, SPIS TREŚCI. Wstęp..1 1. Założenia programu...2 2. Cele ogólne..3 3. Cele szczegółowe...3 4. Standardy osiągnięć....4 5. Treści nauczania..5 6. Opis procedur osiągania celów.....7 7. Sposoby sprawdzania, ewaluacja programu...8 8. Sposoby realizacji programu....8 Bibliografia......8 WSTĘP Pływanie metoda poruszania się w wodzie wykorzystywana przez człowieka oraz zwierzęta. Jest popularną aktywnością rekreacyjną, szczególnie w krajach o cieplejszym klimacie i naturalnych zbiornikach wodnych. Pływanie jest też dyscypliną sportową obejmującą wyczynowe pływanie na czas stylami pływania: dowolnym, grzbietowym, klasycznym, motylkowym oraz zmiennym. Umiejętność pływania znana jest już od czasów prehistorycznych. Nauczanie pływania służy nie tylko celom sportowym, ale także użytkowym, rekreacyjnym, zdrowotnym, higienicznymi i leczniczym. Nauczanie pływania podporządkowane jest ogólnym zadaniom wychowania fizycznego. Oparte jest na zasadach dydaktycznych i opiekuńczych oraz działaniu funkcji fizjologicznych w kształtowaniu umiejętności ruchowych. Pływanie jest dyscypliną sportu, którą może uprawiać każdy, niezależnie od wieku. Każdy też może rozpocząć naukę pływania. Nigdy na to nie jest zbyt późno. Im wcześniej to jednak zrobimy tym lepiej. Powszechnie uważa się pływanie za jeden z najzdrowszych sportów. Ruch w wodzie, połączony z pokonywaniem znacznego jej oporu, harmonijnie kształtuje postawę ciała. Symetryczna praca ramion w żabce, a nawet naprzemianstronna, ale rytmicznie się powtarzająca w kraulu, wyrabia równomiernie mięśnie grzbietu i brzucha, a tym samym poprawia postawę. Pływanie ma również ogromne działanie korekcyjne. Przyczynia się w szczególności do usuwania nadmiernych krzywizn kręgosłupa, lepszego wysklepiania klatki piersiowej, zwiększenia jej ruchomości oraz powiększenia pojemności płuc. Ciało przyjmuje w wodzie najbardziej prawidłową pozycję i dlatego wszelkie skrzywienia kręgosłupa, który w czasie pływania jest częściowo zwolniony od nacisku wywieranego przez ciężar ciała- mogą być przez systematyczne ćwiczenia korygowane. Pozycja ciała w wodzie w czasie pływania w dużym stopniu ułatwia pracę serca. Ponadto ciśnienie wody działa masująco na naczynia krwionośne i tym samym usprawnia krążenie krwi, powodując obfitszy jej dopływ do serca. Lepszy krwioobieg przyczynia się wychowaniefizyczne.pl 1

z kolei do wydatniejszego zaspokojenia zapotrzebowania ustroju w tlen. Duże potrzeby tlenowe ustroju w wodzie spowodowane są przyśpieszeniem przemiany materii w czasie pływania. A więc pływanie jest doskonałym środkiem likwidującym niedotlenienie ustroju i to w warunkach jak najbardziej sprzyjających, gdyż powietrze nad wodą jest wolne od kurzu i innych zanieczyszczeń. Woda jest również najlepszym środkiem hartowania termicznego. Kluczem do sukcesu edukacyjnego i zdrowotnego jest właściwe ujęcie treści nauczania dające możliwość prowadzenia atrakcyjnych zajęć. Umiejętność pływania zapewnia możliwość swobodnego utrzymywania się i poruszania w wodzie, a więc osobiste bezpieczeństwo. Nauka pływania natomiast, prowadzona systematycznie w ramach dobrze zorganizowanych grup, a także indywidualnie- rozwija nie tylko cechy fizyczne takie jak: siła, gibkość, zręczność, lecz także cechy wolicjonalne takie jak: odwaga, zdecydowanie, wytrwałość, systematyczność czy siła woli. 1. ZAŁOŻENIA PROGRAMU. Podstawą do napisania tego programu jest prowadzenie w naszej szkole nauki pływania w klasach I III w ramach zajęć wychowania fizycznego. W opinii fachowców, aby w ciągu trzech lat nauczyć pływać wszystkimi stylami zajęcia powinny odbywać się 2 3 razy w tygodniu. W naszym przypadku częstotliwość zajęć jest mniejsza. Zajęcia będą odbywały się raz w tygodniu. Niestety mniejsza częstotliwość zajęć obniża skuteczność nauczania. W zajęciach będą uczestniczyły dzieci z różnym stopniem umiejętności. Większość będą stanowiły dzieci nieoswojone z wodą oraz dzieci, które posiadają pewien zasób umiejętności pływackich. Fakt ten legł u podstaw moich działań. Doświadczenie wskazuje, że należy ostrożnie podchodzić do oceny umiejętności pływackich po pierwszym kontakcie z wychowankiem, gdyż często zdarza się, że umiejętność pływania elementarnego nie jest jednoznaczna z opanowaniem elementów podstawowych do nauczania pływania np. technikami sportowymi, które w moim odczuciu są najbardziej użytecznymi. Z tego wynikł mój wniosek, aby wszystkie dzieci przeszły również początkowe etapy nauki. Dopiero po takim jednolitym przygotowaniu grup, co, do których wymagania zostały ustalone, można posuwać się dalej stopniowo pozbywając się ewentualnych błędów. Jest bowiem znaną prawdą, ze dużo trudniej jest eliminować złe czy niepotrzebne nawyki niż od początku zapisywać dobrze na czystej tablicy. Te działania doprowadziły do powstania trzech grup zróżnicowanych pod względem umiejętności: podstawowej o nazwie Leszcze, zaczynającej naukę - poziom klasy pierwszej, średnio zaawansowanej o nazwie Foczki oswojonej z wodą, posiadają umiejętności wykonywania ruchów lokomocyjnych w wodzie z przyborem i bez przyboru poziom klasy drugiej, zaawansowanej o najwyższych w tym momencie umiejętnościach o nazwie Delfinki potrafiących przepłynąć 25 m stylem grzbietowym, a również kraulem, z którymi w najbliższej przyszłości będzie można skupić się bardziej na doskonaleniu szybkiego pływania i przygotowaniach do startów w zawodach pływackich poziom klasy trzeciej. Korzystne działanie środowiska wodnego stwarza dogodne warunki do stosowania ćwiczeń, których systematyczne wykonywanie bardzo pozytywnie wpływa na proces korekcji wad postawy u dzieci. Wprowadzając również te elementy mam nadzieję łączyć przyjemność przebywania i zabaw w wodzie z doskonaleniem umiejętności pływackich oraz, to co w tym wychowaniefizyczne.pl 2

momencie najważniejsze, oddziaływać niezauważenie terapeutycznie na układ kostnomięśniowy dziecka, również profilaktycznie. Oswojenie z wodą i nabycie nowych umiejętności na pewno zwiększy ochotę dzieci do przebywania w okresie letnim nad wodami otwartymi. Biorąc to pod uwagę wyposażyłem swój program w podstawowe informacje o samo- i ratownictwie wodnym. Podstawą opracowania programu było rozporządzenie MENiS z dn. 24.04.2002r. (Dz. U. 41, poz.362). 2. CELE OGÓLNE. 1. Adaptacja do środowiska wodnego i związane z tym pokonywanie negatywnych odczuć występujących niekiedy u dzieci. 2. Stworzenie optymalnych warunków do opanowania technik pływania. 3. Wdrażanie do zachowań prozdrowotnych poprzez kształtowanie postawy dbałości o własny rozwój fizyczny oraz higienę ciała. 4. Pobudzania potrzeby aktywności ruchowej i w efekcie ogólne usprawnienie, wzmocnienie i zwiększenie odporności fizycznej. 5. Stworzenie dzieciom warunków, w których możliwe będzie pokonywanie przez nie własnych słabości i niedoskonałości, a w konsekwencji osiągnięcie satysfakcji i coraz większej wiary we własne siły i możliwości. 6. Działania profilaktyczne skierowane na korekcję istniejących wad postawy. 7. Zwiększenie bezpieczeństwa dzieci w czasie wypoczynku letniego nad wodą. 3. CELE SZCZEGÓŁOWE. Leszcze 1. Podanie informacji na temat zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym i zachowania się w razie ich wystąpienia. 2. Zapoznanie ze środowiskiem wodnym. 3. Nauczenie zanurzania głowy. 4. Nauczenie wydechu do wody. 5. Zapoznanie z wypornością wody. 6. Nauczenie leżenia na wodzie na piersiach i na grzbiecie. 7. Nauczenie szybowania w wodzie na piersiach i na grzbiecie. 8. Nauczenie naprzemianstronnych ruchów NN do kraula i stylu grzbietowego. 9. Nauczenie naprzemianstronnych ruchów RR do kraula i stylu grzbietowego. 10. Nauczenie pływania na piersiach z deską z pracą RR i wdechem z przodu. 11. Nauczenie pływania stylem grzbietowym na dystansie 12,5 metrów. 12. Nauczenie startu z wody do kraula i stylu grzbietowego. 13. Nauczenie nurkowania w płytkiej wodzie i wyławiania przedmiotów. 14. Nauczenie skoków do wody na NN, wpadów oraz skoku na NN do wody głębszej z asekuracją. 15. Nauczenie ćwiczeń stosowanych przy korekcji pleców okrągłych, wklęsłych i wklęsło-okrągłych. Foczki 1. Przypomnienie informacji na temat zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym i zachowania się w razie ich wystąpienia. 2. Nauczenie oddychania do kraula. 3. Doskonalenie ruchów RR do kraula. 4. Nauczenie koordynacji ruchów RR, NN i oddechu do kraula. wychowaniefizyczne.pl 3

5. Doskonalenie stylu grzbietowego. 6. Doskonalenie kraula. 7. Pływanie odcinków 12,5m kraulem i 25m stylem grzbietowym z nawrotem zwykłym. 8. Nauczenie ćwiczeń stosowanych w korekcji płaskostopia i koślawości kolan oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Delfinki 1. Przypomnienie informacji na temat zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym i zachowania się w razie ich wystąpienia. 2. Doskonalenie kraula i stylu grzbietowego. 3. Nauczenie ruchów NN do stylu klasycznego. 4. Nauczenie ruchów RR do stylu klasycznego. 5. Nauczenie oddychania i koordynacji ruchów NN i RR w stylu klasycznym. 6. Nauczenie nawrotów kozłowych do stylu grzbietowego i kraula oraz nawrotu do stylu klasycznego. 7. Styl klasyczny i jego modyfikacje w profilaktyce i korekcji skolioz, korekcji stóp, kolan i ustawienia łopatek. 4. STANDARDY OSIĄGNIĘĆ. Po etapie Leszcze dziecko potrafi: wykonać podstawowe ćwiczenia wypornościowe, wykonać poślizg na piersiach i na grzbiecie, przepłynąć z deską 12,5m z pracą NN i RR do kraula z wdechem z przodu i wydechem do wody w odpowiedniej koordynacji, przepłynąć 12,5m stylem grzbietowym w poprawnej (prawidłowej) naprzemianstronnej koordynacji, wyłowić krążki z głębokości ok. 0,8m, samodzielnie i świadomie wykonać kilka ćwiczeń stosowanych przy korekcji pleców okrągłych i wklęsłych i być tego świadomym. Po etapie Foczki dziecko potrafi: pływać poprawnie stylem grzbietowym, pływać poprawnie kraulem, wyłowić krążki z głębokości 1m, wykonać ćwiczenia stosowane w korekcji stóp oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa i być świadomym przydatności tych ćwiczeń. Po etapie Delfinki dziecko potrafi: przepływać coraz dłuższe odcinki kraulem i stylem grzbietowym, dobrze technicznie pływać stylem klasycznym, wykonać zadany tor przeszkód, zachować bezpieczeństwo w czasie wypoczynku nad wodą i reagować właściwie w razie wystąpienia niebezpieczeństwa, wykonać modyfikację stylu klasycznego w celu jeszcze większego korekcyjnego działania na odcinek lędźwiowy kręgosłupa, odstające łopatki i płaskostopie. wychowaniefizyczne.pl 4

5. TREŚCI NAUCZANIA. 1. Różne sposoby wejścia do wody: po drabince, z siadu na krawędzi niecki, skoki z przysiadu, skoki z postawy zasadniczej. 2. Zapoznanie się z środowiskiem wodnym: przysiady, obroty, podskoki, marsze, biegi przodem, tyłem, na palcach, kroki różnej długości, z krążeniem RR w przód oraz w tył, naprzemianstronnie, oburącz jednocześnie z odpychaniem się od wody, w zanurzeniu do pasa, piersi i po szyję, obmywanie twarzy, ochlapywanie się i wzajemnie w zabawach. 3. Zanurzanie głowy: przysiady przy ścianie, w parach na wprost siebie trzymając się za ręce, w kole, podczas zabaw, wyścigów, przechodzenie pod żerdzią trzymając się za ręce w parach, szeregu itp., samodzielne przejście pod żerdzią jako zadanie kontrolne. 4. Otwieranie oczu pod wodą. wyjmowanie przedmiotów z dna niecki, zabawa Ile palców jako zadanie kontrolne. 5. Ćwiczenia oddechowe: dmuchanie na powierzchnię wody ze stopniowym zanurzaniem ust i nosa, dodawanie efektów akustycznych, rytmiczne przysiady przy ściance pływalni, w parach na zmianę i jednocześnie, serie wydechów do wody jako zadanie kontrolne, 6. Zapoznanie się z wypornością wody siady i leżenie na dnie, dotykanie dna oburącz jednocześnie, leżenie na piersiach z przyborem i bez przyboru leżenie na grzbiecie z przyborem i bez przyboru, pływak przodem i tyłem, meduza przodem i tyłem z podtrzymania i samodzielnie, korek. 7. Kombinacje ćwiczeń jako zadanie kontrolne: skoki do wody na NN z pełnym zanurzeniem, skoki do wody zakończone korkiem, wyławianie przedmiotów z dna. 8. Poślizgi na piersiach: z przyborem i bez przyboru, z odbicia od dna, z odbicia jednonóż od ścianki, z odbicia obunóż od ścianki, z nurkowaniem i łowieniem krążków. 9. Poślizgi na grzbiecie: z przyborem i bez przyboru, z podtrzymaniem pod biodra i samodzielnie, wychowaniefizyczne.pl 5

z RR wzdłuż tułowia, z RR za głową. 10. Ruchy nożycowe NN: na ławeczce na lądzie, w siadzie na krawędzi pływalni, w leżeniu przodem na brzegu z NN w wodzie, w zawieszeniu przy ściance pływalni z głową nad wodą, w zawieszeniu przy ściance pływalni z twarzą w wodzie i wydechem do wody, rytmiczna praca NN do kraula z wydechami do wody jako zadanie kontrolne. 11. Ruchy NN do stylu grzbietowego z deską z różnym ułożeniem RR. 12.Ruchy NN do stylu grzbietowego bez deski z różnym ułożeniem RR. 13. Zadanie kontrolne: przepłynięcie 12,5m powyższymi sposobami. 14. Skoki do wody głębszej trzymając się żerdzi lub samodzielnie z deską: przyjmowanie zadanej pozycji na grzbiecie po skoku, tak samo z pracą NN. 15.Ruchy NN do stylu grzbietowego ze zmianami ułożenia RR. 16. Ruchy RR do stylu grzbietowego na lądzie i w wodzie pokazy i objaśnienia. 17. Jednoczesna praca RR i dokładanki do stylu grzbietowego z deską i bez deski. 18. Przekładanka do stylu grzbietowego. 19. Koordynacja w stylu grzbietowym. 20. Skok startowy do stylu grzbietowego. 21. Pływanie pełnym stylem grzbietowym coraz dłuższych odcinków (25 m). 22. Ruchy NN do kraula z deską, pojedyncze naprzemienne ruchy RR, wdechy z boku po każdym ruchu R, a następnie po każdej parze ruchów. 23. Zadanie kontrolne: przepłynięcie 12,5m powyższym sposobem. 24. Ćwiczenia korekcji pleców okrągłych i wklęsłych stosowane na każdej lekcji. 25. Naprzemianstronna praca RR do kraula bez oddychania. 26. Nauka oddychania do kraula na lądzie i w wodzie stojąc przy ściance. 27. Pływanie na boku z pracą NN do kraula z deską. 28. Pływanie na boku z pracą NN do kraula i wydechem do wody z deską. 29. Ćwiczenie koordynacji oddechu z pracą RR w kraulu z deską. 30. Ruchy RR do kraula na lądzie i w wodzie pokazy i objaśnienia. 31. Dokładanki do kraula z deską. 32. Dokładanki do kraula bez deski. 33. Przekładanka do kraula. 34. Pływanie kraulem krótkich odcinków pełnym stylem z różnym rytmem oddechowym. 35. Zadanie kontrolne: przepłyniecie 12,5 m kraulem ze startu z wody. 36. Doskonalenie kraula i stylu grzbietowego poprzez m.in.: stosowanie płetw, łączenie stylów, liczenie ruchów, mierzenie kroku pływackiego, skracanie przerw wypoczynkowych, pływanie coraz dłuższych odcinków z nawrotami zwykłymi. 37. Zadania kontrolne: 25m kraulem i stylem grzbietowym na czas z kontrolą poprawnej techniki. 38. Nurkowanie na głębokości 1m z wyławianiem przedmiotów: nauka scyzoryka z pływania kraulem, pokonywanie toru przeszkód jako zadanie kontrolne, wykonywanie ćwiczeń zwinnościowych, wychowaniefizyczne.pl 6

doskonalenie orientacji przestrzennej w wodzie. 39. Systematyczne stosowanie (również profilaktycznie) ćwiczeń korekcji płaskostopia i koślawości kolan oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa. 40. Nauka ruchów NN do stylu klasycznego: na krawędzi basenu (NN w wodzie), w wodzie na grzbiecie z deską, w wodzie na grzbiecie bez deski, z różnym ustawieniem RR i kolan, na piersiach z deską i bez deski. 41. Nauka ruchów RR do stylu klasycznego: na lądzie, w wodzie. 42. Koordynacja ruchów RR i NN z oddychaniem w stylu klasycznym. 43. Pływanie pełnym stylem klasycznym odcinków 25 m. 44. Stosowanie pływania stylem klasycznym i modyfikowanie tego stylu w celu korekcji wad postawy zlokalizowanych w odcinku lędźwiowym, odstających łopatkach, płaskostopia i kolan szpotawych. 45. Nauka nawrotu odkrytego do stylu grzbietowego. 46. Nauka nawrotu odkrytego do kraula. 47. Nauka nawrotu do stylu klasycznego. 48. Doskonalenie kraula i stylu grzbietowego poprzez: pływanie z rozpędzaniem się, pływanie w zmiennym tempie, pływanie z zamkniętymi oczami, pływanie z różnym układem dłoni i palców, wykonywanie zadań zwiększających kondycję (siłę, wytrzymałość, szybkość) i poprawiających technikę ruchów. 49. Zadania kontrolne: 25m kraulem, stylem grzbietowym i klasycznym na czas oraz przede wszystkim z kontrolą poprawnej techniki. 6. OPIS PROCEDUR OSIĄGANIA CELÓW. 1. Lekcje pływania są być prowadzone w atmosferze radości, życzliwości oraz, akceptacji i cierpliwości. 2. Metody i formy nauczania dostosowane do przekazywanych treści, potrzeb i wymagań rozwojowych uczestników zajęć i wywołują u nich pozytywne nastawienie do stawianych zadań. 3. Indywidualizacja dotyczy zarówno uczniów o mniejszych jak i dużych zdolnościach oraz predyspozycjach do nauki pływania. 4. Działania nauczyciela prowadzą do rozbudzenia zainteresowań tą formą aktywności ruchowej człowieka. 5. Zajęcia na pływalni są bezwzględnie prowadzone w sposób zapewniający całkowite bezpieczeństwo w odpowiednich warunkach higienicznych równocześnie wpajając te zasady dzieciom. 6. Uświadamianie uczniom związku ćwiczeń w wodzie i umiejętności pływania różnymi stylami z korekcją często u nich występujących wad postawy oraz profilaktyką w tym zakresie. wychowaniefizyczne.pl 7

7. SPOSOBY SPRAWDZENIA, EWALUACJA PROGRAMU. Odbywa się na bieżąco i po realizacji programu. 1. Osiągnięty postęp w umiejętnościach pływackich. 2. Sposoby wykonania poszczególnych zadań kontrolnych. 3. Osiągane czasy na poszczególnych dystansach różnymi stylami pływania. 4. Udział najlepszych uczniów w międzyszkolnych zawodach pływackich. 5. Wizualna ocena sposobu pływania i wykonywania ćwiczeń. 6. Sprawdzanie systematyczności uczestnictwa w zajęciach. 7. Zaangażowanie w czasie zajęć. 8. Ocena dbałości o higienę ciała. 9. Ocena przestrzegania zasad bezpieczeństwa w czasie zajęć. 10. Wyniki ewaluacji zostaną wykorzystane do ewentualnych modyfikacji programu. 8. SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU. 1. Miejsce: pływalnia 12,5-metrowa, 4-torowa. 2. Czas i częstotliwość: 45 minut, raz w tygodniu. 3. Zajęcie prowadzi jeden trener pływania. 4. Nauka odbywa się w jednej grupie na równym poziomie zaawansowania. 5. Program opracowany został w cyklu 3-letnim, w trakcie którego oraz po jego zakończeniu osiągnięte cele poddane zostaną ewaluacji, której kulminacją będzie udział w sztafetach pływackich w ramach zawodów międzyszkolnych. BIBLIOGRAFIA. 1. Karpiński R.(2002): Pływanie. AWF Katowice. 2. Orzechowski K., Waade B.(1993): Wskazówki metodyczno-organizacyjne w nauczaniu pływania. AWF Gdańsk. 3. Bartkowiak E.(1999): Pływanie sportowe. COS. RCMSKFiS Warszawa. 4. Owczarek S.(1999): Korekcja wad postawy. Pływanie i ćwiczenia w wodzie. WSiP S.A. 5. Waade B.(praca zbiorowa)(2005): Pływanie sportowe i ratunkowe. AWFiS Gdańsk. 6. Laughlin T.(2006): Kraul metodą total immersion. BR Zielonka. 7. Palusiński R.(2006): Tao pływania. WAW Kraków. 8. Matynia J., Rostkowska E.(1986): Zabawy i gry w nauczaniu pływania. AWF Poznań. 9. Olszewski W.(1991): Ucz się pływać. SiT Warszawa. 10. Bartkowiak E.(1984): Pływanie. Sit Warszawa. 11. Czabański B., Fiłon M., Zatoń K.(2003): Elementy teorii pływania. AWF Wrocław. 12. Rozporządzenie MENiS z dn. 24.04.2002. Dz.U. 41 poz. 362. wychowaniefizyczne.pl 8