Model Szkoła Drugiej Szansy

Model Szkoła Drugiej Szansy Innowacyjny Model kształcenia zawodowego i społecznego dla młodzieży w wieku 18-25 lat, która znajduje się poza systemem edukacji i pozostaje bez zatrudnienia

Model Szkoła Drugiej Szansy Innowacyjny Model kształcenia zawodowego i społecznego dla młodzieży w wieku 18-25 lat, która znajduje się poza systemem edukacji i pozostaje bez zatrudnienia Sopot 2012 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 Redaktorzy prowadzący: Ks. Janusz Steć, Małgorzata Niemkiewicz Autorstwo: Małgorzata Pobłocka, Wisenna Szymańska, Jolanta Kruk Recenzent: ks. prof. Wojciech Cichosz Edycja: Justyna Rozbicka - Stanisławska Ewaluacja: Alicja Zajączkowska Współpraca: Magdalena Marchlewska, Alicja Szostek, Anna Wyszadko, Dorota Skrzypkowska, Sylwia Synak - Kamińska, Izabela Mikołajewska, Dorota Kiciak, Marcin Bednarz, Anna Zdolska - Wawrzkiewicz, Ewa Czernowicz, Karolina Talarczyk, Agnieszka Humięcka, Anna Dąbrowska, Aleksandra Niedziałkowska Kierownik Projektu Druga Szansa : Jolanta Kruk

Spis Treści 3 ROZDZIAŁ I WPROWADZENIE 5 ROZDZIAŁ II PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA POLSKIEGO MODELU SZKOŁA DRUGIEJ SZANSY 11 ROZDZIAŁ III PROFIL UCZESTNIKA MODELU SZKOŁA DRUGIEJ SZANSY 17 ROZDZIAŁ IV ZESPÓŁ REALIZATORÓW MODELU SZKOŁA DRUGIEJ SZANSY 21 ROZDZIAŁ V HARMONOGRAM DZIAŁAŃ MODELU SZKOŁA DRUGIEJ SZANSY 33 ROZDZIAŁ VI LOKALNE UWARUNKOWANIA RYNKU PRACY. PROJEKTOWANIE ŚCIEŻEK ZAWODOWYCH W MODELU SZKOŁA DRUGIEJ SZANSY 49 ROZDZIAŁ VII WARUNKI KONIECZNE DO WDROŻENIA MODELU 53 ROZDZIAŁ VIII PODSTAWY PRAWNE REGULUJĄCE ORGANIZACJĘ MODELU ORAZ MOŻLIWOŚCI JEGO FINANSOWANIA 59 ZAŁĄCZNIKI 63 WYPOWIEDZI UCZESTNIKÓW 97

4

ROZDZIAŁ I Wprowadzenie 5

6

Wprowadzenie 7 Caritas Archidiecezji Gdańskiej wraz z Gminą Miasta oraz towarzyszenie w codziennych zmianach uczest- Sopotu i Kobenhavns Kommunes Ungdomsskole n ik a (o sobis ty t re ner) to szansa na skuteczną integracz Danii, opracowała innowacyjny Model kształcenia ję społeczną i zawodową. Młody wiek sprzyja uzyskazawodowego dla młodzieży w wieku 18-25 lat, która niu trwałych, pozytywnych zmian w postawach, a osiąnie zakończyła procesu edukacji, pn. Szkoła Drugiej gnięte korzyści mogą stanowić zachętę do naśladowa- Szansy. Model ten został opracowany w oparciu n ia p rzez środowisko. Działania prowadzone w rao wieloletnie doświadczenie Caritas we współpracy mach Modelu mają wpływ na zatrzymanie procesu z młodzieżą, a także na podstawie obserwacji wielu marginalizacji młodych ludzi i na zatrzymanie rosnąmłodych osób, które nie były w stanie sprostać cych kosztów społecznych w postaci bezrobocia, kowyzwaniom systemu edukacyjnego, przez co bardzo rzystania z finansowej pomocy państwa, popadania wcześnie zakończyły swoje kształcenie, pozbawiając w nałogi, wzrostu przestępczości, powielania negasię tym samym szans na podjęcie zatrudnienia. tywnych wzorców przez kolejne pokolenia, zaniku potrzeb społecznych i edukacyjnych. Ponadto, analizując obecny system edukacji w Polsce, obserwuje się brak oferty edukacyjnej dla osób po- Ważnym elementem wieńczącym udział uczestnika między 18 a 25 rokiem życia, które funkcjonują w programi e Sz koły Drugiej Szansy, jest otrzymanie w sposób społecznie nieakceptowany. Co to znaczy? certyfikatu, potwierdzającego zdobyte przez niego W naszym rozumieniu, są to młode osoby, które kwal if ik a cj e. ( P rzy kładowy certyfikat w załączeniu). z przyczyn środowiskowych i osobistych, nie uzyskały wystarczającego przygotowania zawodowego oraz Podstawowe problemy, z którymi borykają się nie posiadają dostatecznych umiejętności społecz- uczestnicy programu to: nych, aby w pełni uczestniczyć w życiu społecznym 1. słabo rozwinięta świadomość własnego potencjału i zawodowym. Dotychczas nie stworzono w Polsce i własnej wartości, systemowych rozwiązań, które pozwoliłyby pomóc 2. niski poziom motywacji do zmian, tym osobom, dokonać realnej i korzystnej zmiany 3. ni edostateczne umiejętności wchodzenia w pozyw ich życiu, polegającej na usamodzielnieniu się tyw ne re la cj e z in nymi, i wejściu na rynek pracy. 4. negatywne doświadczenia w procesie edukacji (niepowodzenia szkolne), często spowodowane Polski Model Szkoły Drugiej Szansy oparty jest na dysfunkcjami psychospołecznymi, doświadczeniach krajów zachodnich, w których od 5. brak przygotowania zawodowego, dłuższego czasu istnieją takie struktury, jak szkoły 6. brak samoakceptacji, drugiej szansy (Second Chance Schools) dla grup za- 7. nieumiejętność dostrzegania swoich mocnych grożonych marginalizacją. Kraje, w których funkcjo- stron, nują tego typu placówki, wypracowały własny profil 8. nieadekwatny obraz samego siebie, działalności, zaspokajający potrzeby specyficzne dla 9. niewielkie lub brak doświadczenia na rynku pracy, danego społeczeństwa. W praktyce funkcjonowania 10. silne wzorce pokoleniowe, utrwalające postawy szkół drugiej szansy zaobserwowano, że poważną nieakceptowane społecznie, przyczyną niepowodzeń we wchodzeniu w dorosłe 11. negatywny wpływ środowiska lokalnego, utrudżycie jest deficyt kompetencji społecznych oraz słabe nia jący dokonanie konstruktywnych zmian, możliwości edukacyjne młodych ludzi. 12. skłonności do podejmowania zachowań ryzykow- Polski Model Szkoły Drugiej Szansy zakłada udział nych (alkohol i inne substancje psychoaktywne, uczestników w 7-miesięcznym treningu dostoso- wczesna inicjacja seksualna, konflikty z prawem), wanym do ich indywidualnych potrzeb i możliwości. 13. różnego rodzaju dysfunkcje psychiczne i fizyczne Udział w programie, który gwarantuje kompleksowe (np. specjalne potrzeby edukacyjne, niesprawnośwsparcie (psychologiczne, zawodowe, społeczne) ci fizyczne).

8 Odpowiedzią na powyższe problemy jest prezento- na myśli działania, które zostały podjęte w trakcie wany Model, który opiera się o kilka prostych zasad realizowania projektu Druga Szansa w latach 2010- funkcjonowania: 2012 przez Caritas Archidiecezji Gdańskiej. 1. Holistyczne (całościowe) podejście z zachowaniem Model Szkoła Drugiej Szansy to innowacyjne rozrównowagi pomiędzy kształtowaniem umiejętnoś- wiązanie metodologiczne w podejściu do edukacji spoci społecznych i edukacyjno-zawodowych. łeczno-zawodowej i nie jest niezbędne dla sukcesu 2. Szeroki dostęp do specjalistów z zakresu poradnic- wdrożeniowego powołanie nowej placówki edukatwa zawodowego i wsparcia osobistego. cyjnej. 3. Precyzyjny system i harmonogram zajęć, zawierający stałe i powtarzalne elementy w celu wytworzenia nawyku systematycznej pracy, obowiązkowości, poczucia bezpieczeństwa. Testowany Model mial istotny wplyw na 4. Przewaga zajęć praktycznych nad teoretycznymi rozwiazywanie problemów spolecznozawodowych grupy docelowej. Wyniki - ( learning by doing ). 5. Jasne, przejrzyste zasady i cele uczestnictwa w programie Szkoły Drugiej Szansy, zawarcie ewaluacji potwierdzaja, ze wsparcie, które kontraktu na początku programu. uzyskali uczestnicy w ramach testowania 6. Systematyczne motywowanie podczas każdego Modelu, ma wyrazne efekty trwalosci etapu programu, a nie po jego zakończeniu. (75% osób które rozpoczely testowanie, 7. Indywidualne plany rozwoju (edukacyjnego, osobistego, zawodowego itp.). pracy po zakonczeniu udzialu, a 45% nadal funkcjonowalo przez jakis czas na rynku 8. Indywidualizacja podejścia do uczestników Szkoły Drugiej Szansy poprzez udział trenerów jako pracuje). Wskazniki te dowodza jego uzytecznosci oraz wskazuja na realny wplyw podstawowe założenie pracy. 9. Stały zespół osób realizujących program, dobierany wg ściśle określonych kryteriów. zmiany postaw wobec zachowan na rynku w dluzszym okresie czasu, na pozytywne 1 W niniejszym opracowaniu używamy określenia: Model, kiedy opisujemy polską wersję Szkoły Drugiej pracy. Szansy, natomiast gdy mówimy o programie, mamy 1 A. Zajączkowska, Raport ewaluacji nr 8 wstępnej wersji produktu finalnego, str. 16 3

9 Schemat funkcjonalny Modelu Szkoła Drugiej Szansy EDUKACJA SPOŁECZNA EDUKACJA ZAWODOWA WSPARCIE MOTYWACYJNE - TOWARZYSZENIE TRENERA WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE warsztaty 4 tyg. - 60h TRENING UMIEJĘTNOŚCI ŻYCIOWYCH warsztaty organizowane przez trenera w trakcie całego udziału w programie DIAGNOZA PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH 1. Warsztat (15 h) 2. Indywidualna rozmowa kierowana (3h) WSPARCIE INDYWIDUALNE (pomoc psychologa, lekarza, opieka nad dziećmi uczestników i inne wg potrzeb) średnio 5h dla uczestnika wg potrzeb SZKOLENIE KOMPUTEROWE (podstawy obsługi komputera -21h) WSPARCIE GRUPOWE (pomoc psychologa, terapeuty, doradcy zawodowego wg potrzeb) KLUB AKTYWNOŚCI (spotkania integracyjne) 1 spotkanie w tygodniu TRENING ZAWODOWY (max. 5 miesięcy) 1. Szkolenia teoretyczne i praktyczne 2. Praktyki zawodowe wewnętrzne i zewnętrzne Czas trwania treningu zależny od potrzeb Źródło: Opracowanie własne/ A. Zajączkowska, Raport ewaluacji nr 8 wstępnej wersji produktu finalnego

10

ROZDZIAŁ II Podstawowe założenia polskiego Modelu Szkoła Drugiej Szansy 11

12

Podstawowe założenia polskiego Modelu Szkoła Drugiej Szansy 13 Model Szkoła Drugiej Szansy zawiera w sobie dwa podstawowe elementy: edukację zawodowo - szkolną i edukację społeczną, co stanowi o istocie jego innowacyjności. Współistnienie edukacji zawodowej i społecznej stanowi gwarancję skutecznego rozwoju i wsparcia młodych osób pozostających bez perspektyw zawodowych i osobistych. Warunkiem ich powodzenia jest równomierny nacisk na oba elementy składowe. Do podstawowych założeń Modelu Szkoła Drugiej Szansy należy: A. Zapewnienie zróżnicowanych form indywidualnego i grupowego wsparcia uczestników (trener osobisty, psycholog, doradca zawodowy, trenerzy zawodu) B. Indywidualizacja nauki zawodu zgodnie z osobis- tymi predyspozycjami określonymi w wyniku diag- nozy. Kluczową postacią w procesie zmiany uczestnika w Modelu Szkoła Drugiej Szansy jest trener osobisty. W Modelu opisany jest jako osoba, która towarzyszy uczestnikom w zajęciach (zawodowych, wsparcia osobistego itp.) i jest pomocna przy rozwiązywaniu problemów oraz podejmowaniu decyzji dotyczących wyborów w trakcie trwania programu. Zastosowanie pracy trenerów w Modelu Szkoła Drugiej Szansy jest rozwiązaniem, które pozwala na wysoki stopień indywidualizacji działań skierowanych do uczestników. Metoda ta okazała się bardzo skuteczna w pracy z osobami wymagającymi szczególnego wsparcia (niedostosowani społecznie i zagrożeni niedostosowaniem, niepełnosprawni, z trudnościami adaptacyjnymi, itp.). Szansa na natychmiastową reakcję w sytuacji spadku motywacji, modelowanie zachowań poprzez dawanie przykładu własną osobą, towarzyszenie przy podejmowaniu decyzji i ponoszeniu ich konsekwencji oraz szeroko rozumiane wsparcie to atuty, jakie daje obecność trenerów. Istotne jest to, że 1 trener zajmuje się maksymalnie 5 uczestnikami, co dowym i społecznym. umożliwia pełną indywidualizację podejmowanych działań. Zespół (osobisty trener, psycholog, doradca zawodowy) wspólnie z uczestnikiem konstruuje plan indywidualnego rozwoju dla uczestnika. Plan ten powstaje w oparciu o dokumentację, jaką kompletuje zespół podczas trwania programu oraz w oparciu o możliwości osoby, dla której jest on przygotowywany. Na każdym etapie praca zespołu konsultowana jest tak, aby działania były ze sobą spójne. Podczas całego procesu uczestnik jest głównym kreatorem swojego planu rozwoju. Dotyczy to zwłaszcza wyboru ścieżki zawodowej oraz przyjęcia wsparcia indywidualnego. Do dokumentów osobowych ma wgląd uczestnik i osoby do tego upoważnione, według ustawy o ochronie danych osobowych. Predyspozycje zawodowe uczestników określane są na samym początku, w trakcie wstępnej diagnozy. Ze względu na specyfikę grupy docelowej, zaleca się wprowadzenie jednego dnia próbnego. Jest to dzień pracy, podczas którego uczestnik może dowiedzieć się, jak wygląda praca na konkretnym stanowisku (czas konfrontacji wyobrażeń uczestnika z rzeczywistością). Jednym z elementów diagnozy pre- dyspozycji zawodowych uczestnika może być test osobowości i zainteresowań (Erich Mitteneker, Walter 2 Toman). Informacje dotyczące predyspozycji poszcze- gólnych uczestników są uzupełniane w trakcie trwania całego programu i stwarzają podstawę do prognozy funkcjonowania osoby badanej w środowisku zawo- 2 Dostosowanie testu do możliwości/wymagań uczestników Szkoły Drugiej Szansy polega na tym, że może on być wypełniany przez prowadzącego badanie psychologa na podstawie obserwacji uczestniczącej, co pozwala uniknąć stawiania uczestnika w trudnej dla niego sytuacji egzaminacyjnej (wypełnianie testu).

14 C. Dostosowanie treści, metod i stylów nauczania wisko szkolne) jest jednym z kluczowych elementów do zróżnicowanych potrzeb uczestników - wy- tworzenia stabilnej motywacji do pozytywnych zmian bór odpowiedniego stylu przekazywania wie- w życiu. dzy, przewaga praktyki nad teorią. Podobną funkcję pełni zawarcie kontraktu z uczestnikami, w którym zasady udziału w programie zastały Model przewiduje dostosowanie metod nauczania do przedstawione w sposób prosty i zrozumiały dla preferencji osobowościowych i możliwości odbiorcy. intelektualnych uczestników oraz indywidualizację metodyki pracy z nimi. E. Elastyczny układ elementów harmonogramu - zależny od bieżących uwarunkowań sytuacyjnych i potrzeb poszczególnych uczestników. W programie wykorzystywane są takie metody pracy, które uwzględniają przewagę zdolności praktycznych uczestników nad metodami teoretycznymi. Sposób przekazywania wiedzy dostosowany jest do zasobów wiedzy i umiejętności uczestników. Wpływa to pozytywnie na proces motywacji i chęć dalszego uczestniczenia w programie. W ramach praktycznej nauki zawodu, mniej czasu przeznacza się na zajęcia teoretyczne (np. 200h praktyki/20h teorii). Pierwszy etap, zawierający edukację społeczną, musi charakteryzować się stałą strukturą. Stanowi to podstawę we wdrożeniu uczestników do systematyczności i obowiązkowości przy zachowaniu bezpieczeństwa psychologicznego (ograniczenie do minimum konieczności dopasowywania się do zmian, nowych osób, nowego rozkładu zajęć itp.). W etapie drugim - zawodowym - istnieje konieczność dopasowania się do wymagań zewnętrznych (np. praktyki w sklepach, gabinetach kosmetycznych, na budowach itp.), w godzinach określonych przez pracodawców). Ważnym elementem, mającym wpływ na harmono- D. Czytelny, prosty schemat funkcjonowania gram zajęć, jest sytuacja życiowa uczestników, w tym Modelu Szkoła Drugiej Szansy zawierający m. in. konieczność opieki nad osobami zależnymi (np. stałe, powtarzalne elementy oraz jasne zasady chorzy rodzice czy posiadane dzieci). (stały rozkład zajęć, te same osoby pracujące Elastyczny układ zajęć zawiera stopniowanie wymaz uczestnikami, zawarcie kontraktu). gań w formie wzrastającej liczby godzin zajęć w programie (uczestnicy zaczynają od 3 godzin dziennie na Czytelny harmonogram zajęć, powtarzalność działań, początku, a kończą udziałem w 8- godzinnym treningu stałe godziny rozpoczynania i kończenia zajęć, zawodowym). Pozwala to uczestnikom na przyswoułatwiają uczestnikom możliwie najlepsze funkcjo- jenie wymagań życiowych, w tym zawodowych, w nowanie w ramach programu. Stała struktura daje im sposób uwzględniający powolny wzrost ich poczucie uporządkowania i bezpieczeństwa. Podej- umiejętności adaptacyjnych. mowanie nowych wyzwań oraz umiejętność odnalezienia się w nowej sytuacji to kłopotliwe kwestie dla młodzieży z trudnościami adaptacyjnymi. Znana i pow- F. Stosowanie nazw, które nie wzbudzają Uczestnicy programu mają zazwyczaj negatywne doświadczenia związane ze szkołą i schematem obo- wiązkowej edukacji. Ponadto, nierzadko nie radzą so- bie z różnymi formalnościami urzędowymi. Zaleca się więc, aby nazwy poszczególnych modułów programu tarzalna struktura zajęć umożliwia podporządkowanie się zasadom i regułom grupowym oraz wzmacnia gotowość do podejmowania działań. Ważne jest również to, aby skład zespołu osób pracujących z uczestnikami był stały (w odniesieniu do jednej grupy uczestników), ponieważ zbudowanie zaufania i autorytetu wśród młodych ludzi, którzy doznali zawodu w kontaktach z dorosłymi (rodzina, środo- negatywnych skojarzeń z nazewnictwem urzędowo-szkolnym. 3

15 nie miały nazw, które mogą kojarzyć się z tą sferą życia. tak, aby na poziomie każdego etapu funkcjonowały elementy mające za zadanie motywowanie i podtrzymanie motywacji uczestników. Nazwy poszczególnych etapów zajęć nie powinny zawierać sformułowań, które mogą wywoływać negatywne skojarzenia z instytucjami: urzędem i szkołą, a także ze specjalistami (np. psycholog, terapeuta). Poniżej przedstawiono zastosowanie elementów motywacyjnych na poziomie każdego etapu programu: Rekrutacja Motywacyjną funkcję na tym etapie pełni wykorzystanie szczególnie atrakcyjnej formy zaproszenia i organizacji spotkania inaugurującego. Kandydaci zaprasza- G. Wykorzystanie nowych metod systematycz- ni są indywidualnie przez osobistych trenerów do nego motywowania uczestników, uwzględniających osiąganie sukcesów na każdym etapie programu. Motywowanie uczestników Szkoły Drugiej Szansy jest kwestią kluczową i powinno mieć charakter systematyczny, realizowany na każdym etapie programu. Taki system motywacji uczestników zmierza do zastąpienia modelu unikania porażki, modelem dążenia do sukcesu (wzbudzenie motywacji do podejmowania wyzwań w życiu). Szczególnym elementem systemu motywacji w Modelu jest praca osobistego trenera. Jest on odpowiedzialny za utrzymanie zainteresowania uczestnika i jego motywacji do udziału w programie. Motywowanie ma charakter ciągły, to znaczy, że wzmocnienia pozytywne dostarczane są uczestnikom na każdym etapie wykonywania zadania, a nie po jego ukończeniu. Odraczanie wzmocnienia pozytywnego (nagrody) wpływa demotywująco z powodu błędnie funkcjonującego u uczestników mechanizmu odraczania nagrody. I s t o t ą M o d e l u j e s t m o t y w o w a n i e zdemotywowanych, czyli wzbudzenie lub utrzymanie u młodzieży chęci do zmiany życiowego statusu: z biernego, roszczeniowego, oczekującego na: aktywny, samodzielny i sprawczy w zakresie własnej przyszłości. Model Szkoła Drugiej Szansy został skonstruowany miejsca przyjaznego i bezpiecznego dla młodych ludzi np. do klubu młodzieżowego. Prezentacja programu powinna być opracowana i przedstawiona z uwzględnieniem aktualnych trendów młodzieżowych np.: nowoczesna prezentacja multimedialna z wykorzysta- niem podkładu muzycznego. Spotkanie to powinno być przygotowywane przez osobistych trenerów, którzy we współpracy z koordynatorem, zaplanują w trak- cie spotkania przedstawienie wszystkich realizatorów programu. Wsparcie psychologiczne Wsparcie psychologiczne pełni ważną rolę we wzbu- dzaniu, podwyższaniu oraz utrzymaniu motywacji. Celem zajęć jest poprawa społecznego funkcjonowania uczestników, np. polepszenie ich relacji z najbliż- szym otoczeniem. Cel ten osiągany jest poprzez pro- wadzenie zajęć w sposób atrakcyjny dla młodych ludzi, tzn. zgodny z aktualnymi trendami młodzieżowymi. Większa świadomość siebie i swoich mocnych stron wpływa na wyższą samoocenę oraz wzrost poczucia własnej wartości. Posiadane deficyty dla tej szczególnej grupy młodych ludzi bywają największym obciążeniem oraz przeszkodą w nawiązywaniu i utrzymywaniu właściwych relacji społecznych. Wsparcie indywidualne Każdy uczestnik w sytuacjach problemowych ma możliwość skorzystania z indywidualnego wsparcia. Osobisty trener powinien być szczególnie wyczulony na pojawienie się takich momentów. Jest on wówczas zobowiązany do organizowania dodatkowych spotkań i konsultacji ze specjalistami, np. z psychologiem, terapeutą, lekarzem, itp.

16 Diagnoza predyspozycji zawodowych tywację do kontynuowania udziału w programie. Na poziomie tego działania ważnym punktem jest Zajęcia komputerowe to szansa na pozyskanie nowych prowadzenie obserwacji i wyciąganie wniosków lub rozwój umiejętności i pogłębienie już posiadanych dotyczących predyspozycji osobistych i zawodowych zainteresowań, w zależności od indywidualnych pouczestników na podstawie praktycznych aktywności, trzeb i możliwości uczestników. z mniejszym naciskiem na rezultaty testów badających predyspozycje zawodowe. Obserwacje te możliwe są Trening zawodowy wewnętrzny i zewnętrzny podczas realizacji warsztatu wyboru zawodu. Pod- W trakcie treningu uczestnicy zdobywają podstawowe czas zajęć uczestnicy mogą dowiedzieć się o różnych kwalifikacje zawodowe, które mogą szybko wykorzyszawodach i w komfortowych warunkach odkrywać tać i zastosować w swoim najbliższym otoczeniu, np. swoje preferencje, cechy, postawy, zainteresowania. zdobycie umiejętności gotowania, drobnych nappaw, Może to być podstawą do podjęcia świadomej decyzji, usług pielęgnacyjnych itp. Szybkie efekty działań wpłyzweryfikowanej późniejszym dniem próbnym, kon- wają bardzo motywująco. Ponadto, motywujący sultacjami z doradcami, psychologami oraz trenerem. wpływ na uczestników mają także instruktorzy zawo- Decyzja ta jest niezwykle istotna, ponieważ dotyczy du, którzy stanowią wzór profesjonalizmu i zaangawyborów życiowych i zawodowych. żowania. Podjęcie własnej decyzji, wsparte akceptacją osób obdarzonych przez młodych ludzi zaufaniem, zdecy- Klub Aktywności dowanie wzmacnia chęć jej realizacji. Klub Aktywności jest formą nagrody za trud poniesiony w ciągu tygodnia zajęć. Proponowane w klubie Trening Umiejętności Życiowych (TUŻ) zajęcia powinny być interesujące i zgodne z aktualnymi Moduł ten ma na celu poprawę codziennego funkcjo- trendami młodzieżowymi. W trakcie przebiegu tej nowania uczestników i co ważne, daje im bezpo- części programu uczestnicy wzmacniani są pozytywśrednio umiejętności rozwiązywania bieżących pro- nie, tzn. otrzymują nagrodę za wysiłek, zmierzający do blemów. Poradzenie sobie w jednej konkretnej sy- zmiany postaw, a w konsekwencji do zmiany dotychtuacji (np. w sprawie urzędowej), motywuje do podej- czasowego stylu życia. mowania kolejnego wysiłku w kierunku uporządkowania innych spraw. W trakcie Treningu Umiejęt- Stypendium ności Życiowych, uczestnicy uczą się m.in. jak zarzą- Istotną rolę w motywowaniu odgrywa comiesięczne dzać budżetem domowym, w tym środkami pocho- stypendium, które uczestnicy otrzymują pod koniec dzącymi z otrzymywanego stypendium. szkolenia w trakcie treningu zawodowego zewnę- Istotna jest postawa osobistego trenera, a zwłaszcza trznego (są to ostatnie 2 miesiące pracy uczestnika). jego umiejętności w pokierowaniu uczestnikiem tak, Wysokość stypendium określa realizator programu. aby miał przekonanie, iż sam jest w stanie poradzić Ważnym czynnikiem motywującym jest przyznawanie sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Wchodzenie s typ e ndium na określonych zasadach np.: otrzymyw nowe sytuacje, doświadczanie wyzwań i radzenie wanie pełnej kwoty za przepracowany pełny miesiąc, sobie z trudnościami jest łatwiejsze, jeśli odbywa się przysługiwanie 2 dni urlopu w miesiącu, wypłacanie 80 we wsparciu osób uznanych za przyjazne i godne % pełnej kwoty za każdy dzień choroby poświadczonej zaufania (osobiści trenerzy). zwolnieniem lekarskim, 0 - za każdy nie usprawiedliwiony dzień nieobecności. Dla większości uczestni- Zajęcia komputerowe ków stypendium może stanowić jedyne źródło docho- W czasie zajęć uczestnicy nie tylko zdobywają du i jest wówczas ważnym czynnikiem w podnoszeniu umiejętności przydatne w poszukiwaniu pracy (np. własnej wartości oraz poczucia bezpieczeństwa sporządzanie CV), ale mają okazję do zapoznania się ekonomicznego. z nowoczesnymi technikami komunikacji między młodymi ludźmi, obróbki muzyki, zdjęć, filmów, teledysków itp., co niewątpliwie może zwiększyć ich mo- 3

ROZDZIAŁ III Profil uczestnika Modelu Szkoła Drugiej Szansy 17

18

Profil uczestnika Modelu Szkoła Drugiej Szansy 19 Model Szkoła Drugiej Szansy skierowany jest do lenie na podejmowanie przez dzieci zachowań osób w wieku 18 25 lat, które nie posiadają wykształ- ryzykownych, wczesne rodzicielstwo; cenia zawodowego. b. przyczyny związane z edukacją - trudności Osoby te: szkolne spowodowane dysfunkcjami poznaw- - przerwały naukę po ukończeniu szkoły podstawowej czymi i rozwojowymi (deficyty edukacyjne, bądź gimnazjum i nie podjęły nauki na poziomie nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzona zawodowym lub koncentracja), złym stanem zdrowia powodu- - podjęły naukę na poziomie zawodowym, ale ją jącym częste absencje w szkole, fobią szkolną przerwały. przy jednoczesnym braku profesjonalnej pomocy ze strony szkoły i domu rodzinnego (brak Wśród uczestników Szkoły Drugiej Szansy znaleźć zorganizowania specjalistycznej pomocy dziecsię mogą: podopieczni kuratorów sądowych; pacjenci ku w celu kompensacji stwierdzonych deficyośrodków i poradni terapii uzależnień; wychowan- tów i trudności szkolnych), niepełnosprawność kowie rodzin zastępczych; osoby, które opuściły pla- intelektualna, opóźnienia rozwoju; cówki opiekuńczo-wychowawcze; klienci ośrodków pomocy społecznej; osoby zgłoszone do komisji roz- c. przyczyny tkwiące w środowisku lokalnym wiązywania problemów alkoholowych z powodu na- - powielanie negatywnych wzorców prezentodużywania alkoholu; młodociani rodzice i inna mło- wanych przez grupę rówieśniczą, kręgi sąsiedzdzież w wieku 18-25 lat, która z powodu różnego ro- kie, udział w negatywnych grupach nieformaldzaju dysfunkcji psychospołecznych przerwała edu- nych, podejmowanie zachowań ryzykownych kację, pozostając bez zawodu i bez pracy. W grupie tej (eksperymentowanie z substancjami psychoznaleźć się mogą również osoby z niepełnospraw- aktywnymi), opuszczanie zajęć szkolnych (wanością, pod warunkiem, że w przypadku głębszych gary), konflikty z prawem, zbyt wczesna inicjacograniczeń zdrowotnych, będą korzystać z dodatko- ja seksualna. wego wsparcia osobistego trenera, np. pomoc w przemieszczaniu się po strefie miejskiej, w przypadku za- Wyżej wymienione przyczyny nieukończenia edukacji łatwiania spraw osobistych. zawodowej i braku motywacji do jej kontynuowania lub uzupełnienia oraz nieradzenia sobie w życiu, Jakie mogą być przyczyny powyżej opisanych sytuacji występować mogą niezależnie od siebie. Mogą one też przerwania edukacji? Analizując doświadczenia kumulować się, np. osoba, która przerwała edukację osobiste, środowiskowe oraz szkolne grupy młodych zawodową, wychowywała się w rodzinie z problemem osób z trudnościami, określono trzy płaszczyzny alkoholowym, ma poważne dysfunkcje rozwojowe, przyczyn: nie kompensowane przez szkołę i dom oraz podejmowała zachowania ryzykowne. a. przyczyny tkwiące w rodzinie - niedostateczny nacisk na edukację w najbliższym otoczeniu, negatywne wzorce w rodzinie, dysfunkcje ro- Charakterystyka uczestnika dziny (niewydolność wychowawcza spowodowana m.in. niepełnosprawnością intelektual- Wskutek wyżej wymienionych powodów: przerwania ną, uzależnieniem od substancji psychoaktyw- nauki szkolnej, doznania wielu niepowodzeń szkolnych, problemami zdrowotnymi, zaburzeniami nych, utrwalonych negatywnych doświadczeń, trudpsychicznymi itp.), trudna sytuacja ekonomicz- ności rodzinnych, braku wsparcia i trudności emocna rodziny, rodzina niepełna lub zrekonstruo- jonalnych, problemów osobistych, braku zawodu i stawana - źle funkcjonująca, akceptacja i przyzwo- łej pracy, a przez to marginalizacji w najbliższym śro-

20 dowisku, młode osoby prezentować mogą poniższe cechy i postawy: - niska samoocena, nieadekwatna ocena własnych możliwości i ograniczeń, - brak lub zachwiane poczucie bezpieczeństwa, - brak lub niewielkie kompetencje społeczne (np. brak umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów), - trudności w utrzymaniu samodyscypliny, mała obowiązkowość, częste nie przestrzeganie norm i zasad, - unikanie odpowiedzialności, - nieumiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach (porażka), - nieumiejętność odraczania gratyfikacji, - roszczeniowy stosunek do instytucji pomocowych, - trudności w życiu codziennym (planowanie wydatków, radzenie sobie z budżetem domowym, dokonywanie wyborów, wypełnianie druków, unikanie wizyt w urzędach), Z uwagi na zróżnicowanie przyczyn trudności w realizowaniu się społecznym i zawodowym potencjalnych uczestników programu, należy podkreślić, iż nie ma ogólnych standardów pracy z nimi. Niewątpliwie każdy z nich wymaga indywidualnego podejścia, zwłaszcza, że nierzadko przyczyny ich niepowodzeń bywają sprzężone. Ważne jest dotarcie do prawdziwych powodów problemów adaptacyjnych i na tej podstawie należy opracować plan działań. Wiarygodne informacje uzyskać można od kuratorów sądowych, nauczycieli, pracowników socjalnych, a także dzięki rzetelnie przeprowadzonym wywiadom w danej rodzinie. W prawidłowym postępowaniu z uczestnikami najważniejsze są poniższe metody pracy: - zaspokajanie potrzeby bliskości poprzez częste an- 1. Jasne, zwięzłe i wspólnie ustalone zasady - zawargażowanie się w przypadkowe związki, wczesna cie kontraktu. inicjacja seksualna (dążenie do zaspakajania po- 2. Przestrzeganie stałego schematu dnia. trzeby miłości) związana z nieumiejętnością odróż- 3. Zintegrowany zespół realizatorów, pracujący wedniania bliskości fizycznej od emocjonalnej, ług tych samych zasad. - nieumiejętność planowania i wyznaczania celów, 4. Unikanie terapeutyzowania, podejmowania de- - słabo rozwinięta świadomość własnego potencjału cyzji bez konsultacji z zespołem i etykietowania i własnej wartości, uczestników. - niski poziom motywacji do zmian, 5. Praca oparta na zasobach uczestnika. - skłonności do podejmowania zachowań ryzykow- 6. Konsekwencja w rozliczaniu z realizowanych zanych (alkohol i inne substancje psychoaktywne, dań, stały i przejrzysty system wzmocnień. wczesna inicjacja seksualna, konflikty z prawem). 7. Przewaga praktyki nad teorią. 8. Uznanie prawa do popełniania błędów. 9. Dążenie za wszelką cenę do uzyskania samodzielności, nie uzależnianie od osobistego trenera czy psychologa. 10. Postawienie nacisku na rozwiązywanie problemów tu i teraz, a nie skupianie się na wcześniejszych trudnych doświadczeniach.

ROZDZIAŁ IV Zespół realizatorów Modelu Szkoła Drugiej Szansy 21

22

Zespół realizatorów Modelu Szkoła Drugiej Szansy 23 Wdrażaniem Modelu Szkoła Drugiej Szansy zarzą- których niechęć do systematyczności wynika z negadza koordynator. Jest on odpowiedzialny za pra- tywnych doświadczeń, związanych z trudnością w akwidłowy przebieg realizacji poszczególnych jego eta- ceptacji norm społecznych. pów, czuwa nad właściwym doborem zespołu realiza- Zaleca się, aby decyzję o zatrudnieniu pracowników na torów, sprawdza ich kwalifikacje i zgodność z posta- kluczowe stanowiska skonsultować z zespołem, wionymi w Modelu wymaganiami. Bierze on udział w skład którego wchodzą m.in. lokalni eksperci w obw rekrutacji uczestników (spotkanie inauguracyjne, szarze pracy z młodzieżą z grup podwyższonego ryrozmowy kwalifikacyjne), sprawdza zawartość doku- zyka. Ekspert lokalny rozumiany jest tutaj jako osoba, mentacji, organizuje systematyczne spotkania zespo- która posiada doświadczenie w pracy z młodzieżą łu realizatorów oraz nadzoruje ich pracę. Koordynator z trudnościami w adaptacji społecznej. Dodatkowo wdraża realizatorów programu i zapoznaje z całością ekspert powinien być dobrze zorientowany w specy- Modelu. Dokumentacja koordynatora zawiera wpisy fice środowiska lokalnego i znać potrzeby osób będąze spotkań, uwagi dotyczące jakości pracy zaanga- cych klientami placówek pomocowych itp. Lokalny żowanych osób, wyniki ewentualnych kontroli oraz ekspert to także osoba, która lubi pomagać innym i jest bieżącą ewaluację i monitoring programu. zaangażowana w tego typu działania i cieszy się autorytetem wśród swoich podopiecznych oraz lokalnych Zaleca się, by skład kadry przedstawiał się nastę- władz. Proponuje się takie osoby jak: kuratorzy sąpująco: dowi, pracownicy socjalni, pedagodzy szkolni i wychowawcy, członkowie organizacji pozarządowych dziaa. kadra zarządzająca (koordynator, asystent ko- łających na rzecz młodzieży, terapeuci i socjoteraordynatora, księgowa), peuci. b. psycholog - liczba zależna od ilości uczestników (1 psycholog na nie więcej niż 10 osób OSOBISTY TRENER - kluczowa postać zespołu podczas prowadzenia warsztatów), realizatorów. c. osobiści trenerzy liczba zależna od ilości uczestników (proponowana proporcja to Skuteczność oddziaływań wobec osób z trudnościami 5 uczestników na jednego osobistego trenera), w adaptacji społecznej jest możliwa i efektywna d. doradca zawodowy - liczba osób zależna od w przypadku zindywidualizowania metod pracy. Rola ilości uczestników, osobistego trenera spełnia te wymagania. Osobisty e. trener zawodu liczba osób zależna od ilości trener to osoba, która towarzyszy uczestnikom w caścieżek zawodowych, łym procesie readaptacji społecznej i szkolenia zawof. animator Klubu Aktywności, dowego, tj. w zajęciach edukacyjnych (zawodowych, g. specjaliści, adekwatnie do potrzeby uczestni- wsparcia osobistego itp.), jest pomocna przy rozwiązyków, np. lekarz, pracownik socjalny, psycho- waniu problemów oraz podejmowaniu decyzji dotylog, psychiatra w zależności od potrzeb, czących wyborów uczestnika. Zadaniem trenera jest h. superwizor. przede wszystkim podtrzymywanie motywacji uczestników do uczestnictwa w programie. Osobisty trener Zasadne jest, aby zespół realizatorów tworzyły osoby nie musi brać udziału we wszystkich zajęciach przewistałe w odniesieniu do pojedynczej grupy uczestni- dzianych w programie, jednak wskazana jest jego ków. Unikanie zmiany obsady jest elementem two- obecność podczas warsztatów psychologicznych np. rzenia atmosfery bezpieczeństwa. Osoby znane są w trakcie integracji grupy. Podczas udziału w zajęciach lepiej akceptowane, co znacznie wpływa na odnale- prowadzonych przez psychologa, osobisty trener ma zienie się uczestników i dostosowanie się do wymagań możliwość obserwacji zachowań, postaw, reakcji, spoprogramu. Mieści się to również w kategoriach zapew- sobów kontroli emocji, stylu pracy oraz jakości relacji nienia jasnych, powtarzalnych reguł dla uczestników, interpersonalnych, może także zdobyć zaufanie grupy.

24 4. Kończenie, wycofywanie się z relacji - to finalny etap współpracy pomiędzy osobistym trenerem a uczest- nikiem. Dobrze przeprowadzona, nie uzależniająca re- lacja ustaje w naturalny sposób. Uczestnik osiągnął swoje cele i jego życie zmieniło się na tyle, że dalej potrafi podążać samodzielnie. Spotkania stają się spo- radyczne i wychodzą głównie z inicjatywy uczestnika. Każdy z tych etapów może mieć różną długość w zależ- ności od indywidualnych potrzeb i możliwości uczest- nika. W czasie rekrutacji kandydatów na osobistych trenerów rekomenduje się zastosowanie metody analizy przypadku. Każda osoba, przystępująca do rekrutacji na osobistego trenera, otrzymuje opis hipotetycznego przypadku trudnej sytuacji w relacjach interpersonalnych i proszona jest o zaproponowanie rozwiązania. Sposób radzenia sobie w sytuacjach trudnych pozwala ocenić praktyczną znajomość pracy z uczestnikiem Szkoły Drugiej Szansy oraz styl pracy osobistego trenera. Etapy współpracy osobistego trenera z uczest- Kierunki pracy osobistego trenera z uczestnikiem nikiem: Warto zwrócić uwagę na kierunki pracy osobistego 1. Wzajemne zapoznawanie się oraz docieranie do po- trenera. W przypadku każdego etapu relacji z uczesttrzeb uczestnika - to czas, w którym osobisty trener nikiem, osobisty trener musi prowadzić pracę w trzech buduje swój autorytet, powstaje wzajemne zaufanie, kierunkach: uczestnik zaś zaczyna się otwierać i rozpoznawać swoje potrzeby oraz cele. W tym okresie częstotliwość spotkań uczestnika z osobistym trenerem powinna być dość intensywna, regularna, w określonych godzinach oraz na jasno określonych zasadach. 2. Motywowanie i wspieranie uczestnika w realizacji założonych celów - to jeden z najważniejszych etapów w pracy osobistego trenera. To tutaj bardzo często napotykane są pierwsze trudności i niechęć do zmian uczestnika. Wymaga to sporej empatii i umiejętności towarzyszenia uczestnikowi, ale nie wyręczania go z realizacji zamierzonych zadań. Podążanie za uczestnikiem pozwala na dostosowywanie stopnia trudności zadań do aktualnej sytuacji uczestnika. Częstotliwość kontaktów uczestnika z osobistym trenerem powinna nadal być utrzymana na wysokim poziomie. Inicjatywa spotkań powinna wychodzić od osobistego trenera, ale też i na prośbę uczestnika. Praca wś rodowisku uczestnika Praca z uczestnikiem w relacji 1 na 1 Pr ac a w ś r od o wi s ku lok a lnym 3. Osiągnięcie zmian i podtrzymanie ich - uczestnik Źródło: Opracowanie własne w tej fazie osiągając cele staje się coraz bardziej samodzielny i pewny siebie, kiedy odnosi sukcesy, wzrasta jego poczucie własnej wartości. Z drugiej strony oba- Praca w relacji 1 na 1 wia się on o to, na ile są one trwałe i czy poradzi sobie Praca z uczestnikiem w relacji 1 na 1 to wszelkie dziaw tej zmieniającej się wokół niego rzeczywistości. łania realizowane w jego obecności. Są to różnego ro- Zmiany dotyczą zarówno sfery społecznej, jak i zawo- dzaju spotkania indywidualne w trakcie wszystkich dowej. Ilość spotkań z osobistym trenerem maleje. etapów współpracy. Do kontaktu 1 na 1 zaliczyć też Uczestnik częściej zaczyna szukać potwierdzenia pra- można wszystkie kontakty telefoniczne i e-mailowe widłowości swoich wyborów. pomiędzy osobistym trenerem a uczestnikiem.

25 w kontaktach z urzędami, bądź innymi instytucjami. Uczestnik potrzebuje wsparcia w realizacji spraw ta- kich jak np. nadanie NIP-u, kwestie mieszkaniowe, wy- pełnianie druku PIT, rozliczanie się z Urzędem Skarbo- wym i otwieranie konta bankowego. Zdarza się, że istnieje potrzeba rozwinięcia u uczestnika sieci wspar- cia środowiskowego. Dotyczy to szczególnie osób uza- leżnionych, które potrzebują alternatywnych grup śro- dowiskowych, np. spotkań w klubie abstynenta, grupy AA, grupy AN, grupy muzyczne, różnego rodzaju kółka zainteresowań (fotograficzne, wędkarskie) czy też wspólnoty kościelne. Podczas rekrutacji Zespołu realizatorów zaleca się za- stosowanie kryteriów zawartych w tabelach poniżej. Tabele zawierają wymagania stawiane poszczególnym specjalistom. W tabeli gradację ważności poszczególnych elemen- tów oznakowano w sposób następujący: Trzy krzyżyki (xxx)- wymagania konieczne Dwa krzyżyki (xx) - wymagania pożądane Jeden krzyżyk (x) - wymagania zalecane Osobisty trener nie może mieć postawy nadrzędnej w stosunku do uczestnika. Nie może też uważać, że wszystko wie lepiej od niego. Jego postawa powinna być podążająca za uczestnikiem. Osobisty trener powinien być z uczestnikiem, towarzyszyć mu, wspierać go, przewidywać konsekwencje jego działań, ale nie oceniać go i nie narzucać swoich rozwiązań. Nie powinien moralizować, ani terapeutyzować. Osobisty trener do wiedzy i doświadczeń uczestnika musi podchodzić z szacunkiem i pokorą. Praca w środowisku uczestnika Chcąc przeprowadzić skuteczny proces reintegracji społecznej uczestnika, osobisty trener musi poznać jego środowisko. Uzyskując informacje o bliskich, osobisty trener z łatwością wychwyci osoby mające bezpośredni wpływ na uczestnika. Może dzięki temu dowiedzieć się, na kim dodatkowo uczestnik może się oprzeć i gdzie w środowisku otrzyma wsparcie, również po zakończeniu współpracy z osobistym trenerem. Warto także dowiedzieć się, które osoby lub czynniki mają negatywny wpływ na funkcjonowanie uczestnika. Osobisty trener musi mieć wgląd w przebieg reintegracji zawodowej uczestnika. To w tym miejscu osobisty trener może zobaczyć, jak uczestnik radzi sobie w relacji pracownik - przełożony, np. czy ma nawyki pracy? Czy potrafi wziąć odpowiedzialność za powierzone mu zadania? Dodatkową rolą osobistego trenera w tej sytuacji jest kreowanie pozytywnego wizerunku uczestnika przed potencjalnym pracodawcą. Tego typu wsparcie może być dokonane tylko i wyłącznie, gdy uczestnik wyrazi na to zgodę. Praca w środowisku lokalnym Praca w środowisku lokalnym to kontakt z osobami, które mają wpływ na sytuację uczestnika, np. pracownik socjalny, który może przyznać wsparcie finansowe lub inne; kurator; prawnik; osoby wspierające proces zmiany uczestnika, np. doradca zawodowy czy psycholog. Są to kluczowe osoby przy tworzeniu pełnego obrazu uczestnika, czyli tzw. diagnozy szczegółowej. Dobrze jest, gdy w trakcie współpracy z uczestnikiem osobisty trener ma możliwość konsultowania spraw uczestnika z zespołem interdyscyplinarnym. Istotna jest tu przede wszystkim współpraca z psychologiem. W środowisku ważna jest też pomoc uczestnikowi

26 KOORDYNATOR Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA Cały program - planowanie działań, - organizacja biura programu i monitorowanie realizowanych zadań, - udział w rekrutacji pracowników i uczestników programu, - tworzenie sieci kontaktów lokalnych, pomoc w budowaniu współpracy między uczestnikami a osobami reprezentującymi zasoby lokalne (przedstawiciele organizacji i instytucji pomocowych, pracodawcy, specjaliści), - opracowanie regulaminów i procedur koniecznych do prawidłowej realizacji programu oraz tworzenie dokumentów wewnętrznych programu, - podział obowiązków pomiędzy członków zespołu, w tym delegowanie odpowiedzialności oraz nadzorowania pracy wszystkich osób zaangażowanych w realizację, - koordynowanie działań programu, prac zespołu i podejmowania decyzji, - uczestnictwo w spotkaniach zespołu realizatorów wg ustalonego harmonogramu, - koordynacja działań merytorycznych i logistycznych związanych z programem, - kierowanie wykonaniem programu w formie nadzoru merytorycznego zgodnie z harmonogramem jego realizacji, - prowadzenie dokumentacji programu i nadzór nad rzetelnym i terminowym sporządzaniem wymaganej dokumentacji, płatności oraz sprawozdań z postępów realizacji programu, - nadzorowanie nad całością prac związanych z realizacją programu i ich jakością, - kontrola wydatkowania środków zgodnie z umową o dofinansowanie, - dokumentowanie przebiegu i wyników pracy własnej, - wykształcenie min. wyższe zawodowe, - znajomość zasad pracy systemem projektowym, - znajomość środowiska lokalnego, jego zasobów, najczęściej występujących problemów w obszarze wykluczenia społecznego osób w wieku 18-25 lat i polityki radzenia sobie z nimi, - przynajmniej kilkuletnie doświadczenie w pracy z osobami z trudnościami w adaptacji społecznej i wykluczonymi społecznie, - umiejętność pracy w zespole i kierowania nim, - umiejętność planowania, - koncentrowanie pracy zespołu na określone cele, - umiejętność budżetowania zadań, - dobra organizacja czasu pracy, - sumienność i rzetelność, empatia, wrażliwość na problemy drugiego człowieka, - biegła znajomość komputera (MS Word, MS Excel, Internet), XXX XXX XXX XX XXX XX XXX XX XX XXX XX

27 OSOBISTY TRENER Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA rekrutacja - zaznajomienie się z Modelem Szkoła Drugiej Szansy, - przygotowanie i realizacja rekrutacji uczestników (ulotka, dystrybucja, rozmowy osobiste w placówkach), - przygotowanie i udział w spotkaniu inauguracyjnym, - poznanie sytuacji osobistej uczestników i poziomu ich motywacji, - nawiązanie pozytywnych relacji z uczestnikami, - przygotowanie i realizacja profesjonalnego oraz atrakcyjnego programu działań dla młodzieży, objętej programem ( Trening Umiejętności Życiowych ), - rozpoznanie lokalnego rynku pracy, - zapoznanie się z lokalnymi zasobami w zakresie pomocy, - wykształcenie minimum wyższe zawodowe kierunkowe (np. pedagogiczne) oraz dodatkowe umiejętności wspomagające nawiązywanie pozytywnych kontaktów z młodymi ludźmi, - wnikliwa znajomość Modelu Szkoła Drugiej Szansy, jego treści programowych, - wiedza wyniesiona z udziału w szkoleniach organizowanych na samym początku, jak i podczas trwania całego programu, - wiedza o potrzebach lokalnego rynku pracy i miejscach, gdzie można poszukiwać pracy, - wiedza o miejscach, w których można uzyskać pomoc w sytuacjach wykraczających poza kompetencje osobistego trenera (mapa lokalnych zasobów), XXX XXX XXX XX XXX wsparcie psychologiczne, diagnoza, szkolenia zawodowe - udzielanie indywidualnego wsparcia osobistego, - konsultowanie i udzielanie pomocy w podejmowaniu decyzji, - udzielanie indywidualnego wsparcia w zakresie radzenia sobie w codziennych sytuacjach, - prowadzenie dokumentacji uczestnika od momentu rekrutacji do końca udziału w programie Szkoły Drugiej Szansy, umożliwiającej stworzenie profilu zawodowego i osobistego oraz indywidualnej ścieżki rozwoju zawodowego, - udział w spotkaniach dla uczestników (rozpoczęcie i podsumowanie dnia) oraz zespołu realizatorów (szkolenia, superwizje), - przeprowadzenie szkolenia dla uczestników programu: Trening Umiejętności Życiowych, - znalezienie miejsc zewnętrznych praktyk zawodowych oraz potencjalnych pracodawców, - empatia, wysoka zdolność analizy, doświadczenie w pracy z młodzieżą z grup ryzyka, - dobry poziom komunikatywności, wysoki poziom kultury osobistej, - wiedza, doświadczenie, umiejętność wykorzystania w praktyce wiedzy na temat motywowania, pomagania w wyborze ścieżki zawodowej i poszukiwania pracy, - umiejętność budowania autorytetu, - dyspozycyjność czasowa - możliwość udziału w zajęciach popołudniowych oraz w dni wolne, - orientacja w ofercie środowiska lokalnego, łatwość korzystania z nowoczesnych metod pozyskiwania informacji, - szerokie zainteresowania i umiejętność dzielenia się swoimi pasjami, zainteresowaniami, - kreatywność, elastyczność, otwartość na nowe pomysły i wyzwania - umiejętność podejmowania niestandardowych działań, - orientacja w lokalnym rynku pracy, XX XX XXX XX XX XXX X XX XXX XX

28 PSYCHOLOG Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA rekrutacja - przeprowadzenie rozmowy rekrutacyjnej w oparciu o wywiad przeprowadzony przez osobistego trenera (formularz w załączeniu) oraz sporządzenie notatek z rozmowy, które załącza do dokumentacji każdego uczestnika - doświadczenie w pracy z młodzieżą z grup ryzyka (powyżej 5 lat), - umiejętność przeprowadzania wywiadów indywidualnych, - doświadczenie w diagnozowaniu zaburzeń psychospołecznych młodzieży, - znajomość środowiska młodzieżowego XXX XX XX XX wsparcie psychologiczne - wsparcie psychologiczne (indywidualne i grupowe) w formie warsztatów, indywidualnych konsultacji i porad, - współpraca, konsultacje z osobistym trenerem (również w miarę potrzeb z doradcą zawodowym) w ich codziennej pracy, - udzielanie pomocy w rozwiązywaniu konfliktów indywidualnych i grupowych, - przeprowadzenie diagnozy w oparciu o techniki obserwacji uczestniczącej i innych dostępnych metod, - korzystanie z nowych rozwiązań i nowoczesnych metod w bieżącej pracy, - systematyczne uzupełnianie informacji o uczestnikach w dokumentacji indywidualnej oraz pomoc w opracowaniu profilu osobistego i zawodowego na podstawie rozmowy indywidualnej oraz warsztatów Wsparcie psychologiczne. - znajomość aktywnych technik warsztatowych, - wiedza i doświadczenie w prowadzeniu treningu umiejętności miękkich, - znajomość zasad budowania zespołu, - znajomość zasad aktywnej komunikacji, umiejętność pracy metodą stymulacji polisensorycznej, - umiejętność skutecznego motywowania, - umiejętność aktywizowania młodzieży, - doświadczenie we współpracy z instytucjami współdziałającymi w procesie resocjalizacji i wsparcia dla młodzieży, - umiejętność nawiązywania pozytywnych relacji z osobami będącymi w kryzysie życiowym, - umiejętność doboru zadań do sytuacji problemowych, które pozwolą na wstępną diagnozę uczestników, - umiejętność przeprowadzenia i analizy informacji z wywiadu diagnostycznego, - zdolność oceny procesów grupowych, określenie ról w grupie, mocnych i słabych stron poszczególnych członków grupy, - umiejętność stawiania diagnozy w oparciu o wyniki testów manualnych (w formie zabawy) i w oparciu o techniki obserwacji uczestniczącej, - orientacja w źródłach informacji na temat nowych metod pracy z młodzieżą z grup ryzyka, XX XX XX XX XXX XX XX XX XX XX XX XX XX

29 DORADCA ZAWODOWY Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA diagnoza - wsparcie grupowe i indywidualne w zakresie określenia predyspozycji zawodowych oraz wyboru zawodu, - dostosowanie metod pracy do wymagań określonych w programie dla danej grupy młodzieży, - przeprowadzenie obserwacji uczestniczącej przy zastosowaniu metody diagnoza poprzez praktykę oraz umieszczenie uwag i spostrzeżeń w dokumentacji uczestnika, - współpraca z psychologiem i osobistym trenerem w zakresie opracowania profilu osobistego i zawodowego uczestnika, - udział w codziennych spotkaniach z młodzieżą podczas trwania modułu (np. śniadania), - wykształcenie kierunkowe, znajomość potrzeb lokalnego rynku pracy, - znajomość i umiejętność posługiwania się metodami w zakresie pracy z młodzieżą wymagającą szczególnego podejścia z powodu tła środowiskowego i deficytów osobowościowych, - orientacja w zakresie prowadzenia warsztatów wyboru drogi życiowej, umiejętność prowadzenia obserwacji uczestniczącej praktycznych umiejętności uczestnika, XXX XX XX TRENER ZAWODU Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA trening zawodowy - przeprowadzenie praktycznego i teoretycznego treningu zawodu, - nawiązanie pozytywnych relacji z uczestnikami w celu podniesienia motywacji do kontynuowania nauki zawodu poprzez modelowanie (przykład własny), - skuteczne przekazywanie wiedzy i nauka umiejętności zawodowych w przystępny i zrozumiały sposób, - wiedza i doświadczenie w zakresie uczenia, - podstawowe umiejętności komunikacyjne, umiejętność zachęcenia i zaciekawienia zawodem, - wysoki poziom wiedzy i umiejętności w zakresie wykonywanego zawodu, - pożądane doświadczenia własne w zakresie budowania motywacji w trudnym środowisku - posiadanie własnego zakładu, przedsiębiorstwa, XX XX XXX X X

30 ANIMATOR KLUBU AKTYWNOŚCI Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA cały czas trwania programu - organizowanie i kierowanie działalnością Klubu Aktywności poprzez opracowanie programu cotygodniowych spotkań, uwzględniającego potrzeby uczestników (program powinien być przedstawiony uczestnikom do akceptacji lub tworzony z ich aktywnym udziałem), - motywowanie (zachęcanie) do udziału w zajęciach proponowanych przez Klub Aktywności, - aktywizowanie młodzieży poprzez osobiste uczestnictwo i zaangażowanie w zajęciach w celu podtrzymywania motywacji do udziału w programie, - modelowanie zachowania uczestników poprzez własną postawę, - inspirowanie młodzieży do działania, - zdolności organizacyjne, - dobra orientacja w ofercie atrakcyjnych zajęć w czasie wolnym w środowisku lokalnym, - umiejętność doboru adekwatnych aktywności dla młodych ludzi, - orientacja w potrzebach uczestników; umiejętność utrzymywania dystansu wobec roszczeniowości uczestników, - proponowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego, wobec form społecznie nieakceptowanych, - wrażliwość na pojawiające się problemy i umiejętność rozwiązywania ich w sposób konstruktywny i twórczy, - szeroki wachlarz zainteresowań własnych zachęcanie do działania poprzez przykład własny, XXX XXX XXX XXX XX XX XXX SUPERWIZOR Etap programu ZADANIA ZASOBY WAGA cały czas trwania programu - doradztwo dla realizatorów programu, - nauka konkretnych umiejętności, strategii rozwiązywania problemów, - kontrolowanie kwestii zawodowych i etycznych - wykształcenie wyższe magisterskie (wskazane psychologiczne), - doświadczenie w pracy w obszarze rozwiązywania problemów społecznych, w tym w pracy z młodzieżą z grup ryzyka, - znajomość standardów określonych dla pracy superwizora (patrz: Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa) XXX XXX XX