13. Soja Uwagi ogólne Wyniki z doświadczeń PDO dla soi opracowano po trzyletnim okresie badań w 2012, 2013 i 2014 roku. Doświadczenia w roku 2014 zlokalizowano w czterech punktach: SDOO Przecław, ZDOO Nowy Lubliniec, ZDOO Skołoszów i ZDOO Dukla które przeprowadzono na jednym poziomie agrotechniki w czterech powtórzeniach. Tereny na których zostały założone doświadczenia jak i cały obszar województwa podkarpackiego (wyłączając rejony podgórskie) sprzyjają uprawie tego gatunku. Pomimo rosnącego zainteresowania uprawą soi w Krajowym Rejestrze Odmian są zarejestrowane obecnie tylko trzy odmiany. Warunki agrotechniczne prowadzenia doświadczeń, pochodzenie odmian przedstawiono w tabelach 1 i 2. Wyniki doświadczenia Warunki wegetacji w 2014 roku na Podkarpaciu dla uprawy soi należy uznać za korzystne pomimo paru niesprzyjających zjawisk atmosferycznych związanych z wystąpieniem ulew i burz. Zawiązywanie strąków i ich wypełnienie nasionami oceniano jako bardzo dobre. Przy średnim plonie nasion w 2014 roku 31,3 dt z ha i odpowiednio: w 2013 roku 28,1 dt z ha i 2012 28,8 dt za ha zróżnicowanie plonowania odmian w doświadczeniach i latach było duże. Z odmian badanych 3 lata największy plon w roku 2014 uzyskała odmiana Aldana w Przecławiu 38,6 dt z ha. Augusta plonowała na niższym poziomie i to we wszystkich doświadczeniach. Mavka, badana dwa lata osiągnęła średni plon na poziomie 106 % wzorca, który był średnio nieco niższy od poziomu plonowania odmiany Aldana (110 %) ale wyższy od odmiany Augusta. Wilgotność nasion przy zbiorze wynosiła od 14,0 do 14,6 %. Stopień wylegania roślin wpływa bezpośrednio na straty w czasie omłotu. Korzystnie pod kątem wylegania oceniano odmiany Aldana i Mavka. Odmiany te charakteryzują się roślinami wyższymi od Augusty. Na ograniczenie strat plonu podczas kombajnowania ma również bezpośredni wpływ wysokość osadzenia najniższego strąka, która u odmiany Mavka wyniosła średnio 15,0 cm, w porównaniu do 12,2 cm u odmiany Augusta i 10,7 cm odmiany Aldana. W latach 2012-2014 porażenie chorobami wystąpiło w niewielkim nasileniu. Askochytoza wystąpiła w Nowym Lublińcu, średnia ocena wynosiła 7,5 w skali 9. Warunki pogodowe, występujące opady, które wystąpiły we wrześniu, w czasie dojrzewania strąków, przyczyniły się do wydłużenia czasu do zbioru nasion. Potwierdzeniem tego była wyższa zawartość wody w nasionach podczas zbioru. Po zbiorze większa masą 500 nasion charakteryzowała się odmiana Mavka. Mavka uzyskała najkorzystniejsze oceny wśród odmian badanych, jednak jest to dopiero drugi rok badań tej odmiany. Z odmian badanych 3 lata największą masę uzyskała odmiana Aldana. Szczegółową analizę warunków polowych i ważniejszych cech rolniczo-użytkowych zawierają poniższe tabele 2-8.
Tabela 1 Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 1 2 3 Aldana Augusta Mavka Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 2 5 1992 2002 2013 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., ul. Główna 20, 99-307 Strzelce Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Wojska polskiego 28, 60-637 Poznań Agro Youmis sp. z o.o., Skórzewo, ul. Poznańska 80, 60-185 Poznań
Tabela 2 Soja. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Miejscowość SDOO Przecław ZDOO Skołoszów ZDOO Nowy Lubliniec ZDOO Dukla Powiat Mielec Jarosław Cieszanów Krosno Kompleks rolniczej przydatności gleby 1 1 4 11 Klasa bonitacyjna gleby 2 2 4a 4b ph gleby w KCl 7,11 6,04 6,45 6,80 Przedplon Owies Pszenica jara Jęczmień jary Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, 05 V 2014 24 IV 2014 30 IV 2014 02 V 2014 rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru -omłotu (dzień, m-c, rok) 70 70 70 70 29 IX 2014 19 IX 2014 06 X 2014 18 IX 2014 N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) 18 27 50 20 60 20 15 60 90 60 20 60 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. - - - Inne zabiegi Nitragina 0,3 kg/ha Nitragina 0,3 kg/ha Nitragina 0,6kg/ha Nitragina 0,3kg/ha Zaprawa nasienna (nazwa) - - Vitavax 200 FS Herbicyd (nazwa,dawka/ha) - - - - Inne zabiegi (desykacja) - - - -
Tabela 3 Soja. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Cecha Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec Dukla 1 Wysokość roślin (cm) 109 113 115 82 2 Wysokość osadzenia najniższego strąka (cm) 15,1 11,1 11,9 12,4 3 Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia łanu (skala 9 o ) 7,0 5,5 6,8 8,1 4 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,9 5,9 5,9 6,2 5 Porażenie przez choroby : Askochytoza (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,5 9,0 6 Bakteryjna ospowatość (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 7 Długość okresu od siewu do początku kwitnienia ( l. dni) 56 52 59 59 8 Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej l. dni) 132 119 134 134 9 Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu ( l. dni) 22 30 24 27 10 Początek kwitnienia łanu (data) 01 VII 2014 22 VI 2014 27 VI 2014 30 VI 2014 11 Koniec kwitnienia łanu (data) 03 VIII 2014 25 VII 2014 25 VII 2014 27 VII 2014 12 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 8,3 8,4 8,8 7,3 13 Dojrzałość techniczna ziarna (data) 26 IX 2014 30 VIII 2014 15 IX 2014 21 IX 2014 14 Koszenie (data) 29 IX 2014 19 IX 2014 06 X 2014 18 IX 2014 15 Omłot (data) 29 IX 2014 19 IX 2014 06 X 2014 18 IX 2014 16 Masa 500 nasion (g) 90,3 103,0 99,5 105,5 17 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 16,3 11,5 13,3 16,6 18 Plon ziarna (dt z ha) 30,5 25,1 32,1 37,6 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4 Soja. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014 r. Przecław Skołoszów Nowy Lubliniec Dukla Wzorzec, dt z ha 30,5 25,1 32,1 37,6 1 Aldana 127 115 112 92 2 Augusta 68 89 91 89 3 Mavka 106 97 96 119 Tabela 5 Soja. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013,2012 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 31,3 28,1 28,8 29,7 29,4 1 Aldana 110 98 111 107 2 Augusta 84 96 89 89 3 Mavka 106 106 106 Tabela 6 Soja. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014,2013,2012 Liczba lat Askochytoza Bakteryjna ospowatość badań 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec, (skala 9 o ) 7,5 8,5 9,0 8,4 1 Aldana 3 0,3 0,1 0,0-0,2 2 Augusta 3-0,2-0,1 0,0 0,0 3 Mavka 2-0,2-0,1 0,0 0,2 Liczba doświadczeń 1 1 0 2 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Tabela 7 Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014,2013,2012 Liczba lat badań końca kwitnienia łanu Wyleganie w fazie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Wysokość osadzenia najniższego strąka 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 6,9 7,7 5,7 6,8 105 95 12,6 12,9 1 Aldana 3 0,9 0,6 1,5 1,2-5,4-3,4-1,9-1,3 2 Augusta 3-0,9-0,6-1,5-1,2-12,5-8,5-0,5-0,2 3 Mavka 2 0,0 0,0 0,1 0,1 17,9 17,8 2,4 2,2 Liczba doświadczeń 4 6 4 6 4 10 4 10 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany, Tabela 8 Soja. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013,2012 Liczba lat badań Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu Równomierność dojrzewania Wilgotność nasion Masa 500 nasion (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 26,0 24 8,2 8,3 14,4 13,0 90,2 78,6 1 Aldana 3 0,3-0,9 0,4 0,3-0,4-0,1 3,0 4,2 2 Augusta 3-1,4 0,2 0,2-0,1 0,2-0,2-14,1-10,8 3 Mavka 2 1,1 1,1-0,6-0,3 0,2 0,5 11,1 9,9 Liczba doświadczeń 4 10 4 5 4 10 4 10 Równomierność dojrzewania: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany