Temat projektu: Gazeta Dookoła Świata Przedmiot język polski Opis projektu Zadaniem uczniów jest przygotowanie numeru gazety, który poświęcony będzie wybranemu zagadnieniu: wyprawa Zbigniewa Gutkowskiego, polskiego żeglarza startującego na jachcie OPERON RACING w regatach Velux 5 Oceans, uczestnicy regat, regaty dookoła świata. Możliwe jest określenie innego zagadnienia dotyczącego okołoziemskich regat dla samotników. Główne działania uczniów zdobycie informacji dotyczących zasad wydawania gazety, poznanie podstawowych pojęć związanych z wydawaniem gazety, zebranie informacji o wyprawie polskiego żeglarza na jachcie OPERON RACING lub o okołoziemskich regatach dla samotników, poznanie zasad redagowania form wypowiedzi publicystycznej, zaplanowanie tematów tekstów oraz wybranie najbardziej adekwatnych form, ustalenie ról i podział obowiązków (redaktor naczelny, grafik, dziennikarze, korektorzy; poszukiwanie i selekcja materiałów, napisanie tekstów i ich zredagowanie, łamanie stron, opracowanie materiału ilustracyjnego), napisanie tekstów z wykorzystaniem narzędzi komputerowych, nadanie im chwytnych tytułów i śródtytułów, zredagowanie nagłówków, rozplanowanie tekstów i materiału ilustracyjnego, sporządzenie makiety gazety, przygotowanie i wydrukowanie gazety. Proponowany czas trwania projektu 8 tygodni Cele projektu
poznanie zasad przygotowania i wydania gazety z wykorzystaniem technologii komputerowej [III.1.4] 1, poznanie podstawowych terminów związanych z wydawaniem gazety (np. layout, kolumna, szpalta, rubryka, lead, stopka redakcyjna) [I.3.3], kształcenie umiejętności redagowania tekstów dziennikarskich (np. notatka prasowa, artykuł, wywiad, reportaż, felieton) [I.1.10], doskonalenie umiejętności wyszukiwania informacji w różnych źródłach oraz ich selekcjonowania [I.2.1; I.2.2; I.2.3], nabycie umiejętności redagowania tekstów własnych i cudzych [III.1.4], kształcenie umiejętności stosowania zasad organizacji tekstu, planowania oraz redagowania spójnej pod względem logicznym i składniowym wypowiedzi [III.1.2; III.1.3], zdobywanie umiejętności redagowania tekstu napisanego na komputerze (umiejętne formatowanie tekstu, dobieranie rodzaju czcionki według rozmiaru i kształtu, stosowanie właściwych odstępów, wyznaczanie marginesów i justowanie tekstu, dokonywanie jego korekty) [III.1.4], rozwijanie umiejętności pracy w zespole, kształcenie umiejętności brania udziału w dyskusji, planowania pracy i przyjmowania za nią odpowiedzialności. Najważniejsze przewidywane rezultaty Uczniowie: opracują w grupie jeden numer gazety poświęcony wybranemu zagadnieniu związanemu okołoziemskimi regatami dla samotników, nauczą się planowania i oceniania pracy własnej i zespołu, współdziałania w grupie, zdobędą umiejętność redagowania tekstów publicystycznych (w szczególności artykułu, notatki prasowej), udoskonalą umiejętność korzystania z edytorów tekstu i narzędzi komputerowych, nauczą się korzystać z różnych źródeł informacji, dokonywać oceny i selekcji materiału, poznają podstawowe informacje dotyczące prawa autorskiego, wzbogacą zasób słownictwa, zdobędą umiejętność prezentacji efektów pracy. Praca metodą projektu przebiega w czterech głównych etapach: I. Wybór tematu projektu i wprowadzenie w jego problematykę 1 W nawiasach kwadratowych podano odsyłacze do podstawy programowej z języka polskiego dla III etapu edukacyjnego (treści nauczania wymagania szczegółowe).
1. Wyjaśnienie uczniom, na czym polega praca metodą projektu Metoda projektu polega na samodzielnej pracy zespołu uczniów nad wybranym problemem/zagadnieniem. Uczniowie pracują pod opieką nauczyciela, który udziela informacji, co jest zrobione dobrze, co trzeba poprawić i w jaki sposób, a także wspiera uczniów w ich działaniach i motywuje do pracy. Uczniowie pracują według ustalonego harmonogramu i realizują cele, które sobie postawili na początku pracy nad projektem. Grupa uczniów pracujących nad projektem samodzielnie zdobywa i selekcjonuje informacje, opracowuje wybrany problem/zagadnienie w wyznaczonych terminach, podejmuje konkretne, zapisane w harmonogramie działania i na koniec przedstawia publicznie efekty swojej pracy. Dzięki pracy nad projektem uczniowie zdobędą ważne umiejętności niezbędne do funkcjonowania w dorosłym życiu. Należą do nich: umiejętność współpracy w zespole, umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i przedstawiania informacji, umiejętność samoorganizacji, dzielenia się zadaniami i odpowiedzialnością, budowanie zaufania do innych. 2. Ustalenie sposobu doboru uczniów do grup (losowy, celowy, dowolny) Uczniów do grup można przydzielić na trzy sposoby: 1) uczniowie sami mogą się dobrać w zespoły, 2) nauczyciel tworzy grupy, 3) zespoły są wyznaczane drogą losowania. Należy zadbać o to, aby w grupie byli uczniowie obdarzeni różnymi zdolnościami intelektualnymi. Dlatego wskazane jest, aby to nauczyciel przydzielił uczniów do grup. Zapobiegnie to tworzeniu się zespołów składających się głównie z uczniów uzyskujących bardzo dobre wyniki w nauce lub grup składających się wyłącznie z uczniów mających trudności w nauce. Takie rozwiązanie umożliwi też nawiązywanie nowych relacji i wzmocni więzi między uczniami, którzy do tej pory nie utrzymywali ze sobą kontaktów. 3. Zatwierdzenie składu zespołów Optymalnym rozwiązaniem jest tworzenie małych grup, 3 5-osobowych. Zespoły nie powinny być liczniejsze, gdyż utrudni lub uniemożliwi to zaangażowanie wszystkich członków zespołu w pracę nad projektem. Jeśli zespoły będą liczyć więcej niż 6 7 członków, to warto utworzyć podzespoły. W każdej grupie należy wybrać lidera. 4. Wprowadzenie uczniów w problematykę projektu Należy przekazać uczniom podstawowe informacje dotyczące tematu projektu (np. kluczowe zagadnienia, główne pojęcia, źródła informacji). Powiedzieć im, jaki jest zakres tematyczny tekstów, które wejdą do gazety. Trzeba w tym momencie uściślić z uczniami, czy chcą oni przygotować numer poświecony: wyprawie Zbigniewa Gutkowskiego na jachcie OPERON
RACING, uczestnikom regat, regatom dookoła świata VELUX 5 OCEANS czy innemu zagadnieniu dotyczącemu wyprawy. Uczniowie mają samodzielnie pracować nad projektem, więc wprowadzając ich w problematykę zagadnienia, należy unikać podawania im gotowych rozwiązań i wiadomości, które mogą zdobyć sami. Uczniowie powinni samodzielnie opracować listę źródeł, z których będą korzystać (nauczyciel poszerza ją razie potrzeby). Ważne jest, aby na tym etapie zmotywować uczniów do pracy i zainteresować ich tematem. II. Określenie celów projektu i zaplanowanie etapów jego realizacji 1. Ustalenie sposobu dokumentacji pracy nad projektem. Omówienie wzorów dokumentów (karta projektu załącznik nr 1, sprawozdanie z projektu załącznik nr 2) i zasad ich uzupełniania Praca uczniów powinna być dokumentowana, aby uporządkować pracę nad projektem i ułatwić nauczycielowi monitorowanie postępów uczniów. Podstawowym dokumentem jest karta projektu, którą uczniowie powinni wypełniać na bieżąco. Warto też wymagać od uczniów, aby gromadzili zdobyte materiały w teczkach projektu (specjalnie założonych). Dzięki temu będą mieli możliwość sięgnięcia ponownie do materiałów, z których korzystali. Po przeprowadzeniu projektu warto napisać sprawozdanie. Kartę projektu i sprawozdanie trzeba przechowywać w szkolnej dokumentacji, jeśli temat projektu zostanie wpisany uczniom na świadectwie. 2. Określenie celów projektu i ustalenie, do jakich punktów podstawy programowej się odnoszą Cele projektu Gazeta Dookoła Świata poznanie zasad przygotowania i wydania gazety z wykorzystaniem technologii komputerowej [III.1.4], kształcenie umiejętności redagowania tekstów dziennikarskich (np. notatka prasowa, artykuł, wywiad, reportaż, felieton) [I.1.10], doskonalenie umiejętności wyszukiwania informacji w różnych źródłach oraz ich selekcjonowania [I.2.1; I.2.2; I.2.3], nabycie umiejętności redagowania tekstów własnych i cudzych [III.1.4], kształcenie umiejętności stosowania zasad organizacji tekstu, planowania oraz redagowania spójnej pod względem logicznym i składniowym wypowiedzi [III.1.2; III.1.3], zdobywanie umiejętności redagowania tekstu napisanego na komputerze (umiejętne formatowanie tekstu, dobieranie rodzaju czcionki według rozmiaru i kształtu, stosowanie
właściwych odstępów, wyznaczanie marginesów i justowanie tekstu, dokonywanie jego korekty) [III.1.4], rozwijanie umiejętności pracy w zespole, kształcenie umiejętności brania udziału w dyskusji, planowania pracy i przyjmowania za nią odpowiedzialności. 3. Sformułowanie celów projektu z uczniami Nie należy podawać uczniom sformułowanych przez siebie celów. Należy pozwolić, aby określili je samodzielnie i zapisali w karcie projektu. Przykładowe cele sformułowane przez uczniów: nauczyć się wydawać gazetę, wykorzystywać komputer w wykonaniu zadania, napisać teksty dziennikarskie (artykuły, notatki prasowe, reportaż), zaplanować własne teksty i poprawić je (dbać o właściwą kompozycję, poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną), wyszukać informacje w różnych źródłach, gromadzić je i oceniać, które z nich można wykorzystać, współpracować z innymi. 4. Sformułowanie z uczniami głównego problemu, który uczniowie mają rozwiązać w trakcie pracy nad projektem Główny problem, którym uczniowie mają się zająć w czasie pracy nad projektem, można sformułować następująco: Jak wydać gazetę poświęconą określonemu zagadnieniu? 5. Ustalenie i podanie uczniom czasu pracy nad projektem Proponowany czas pracy nad projektem to 8 tygodni. 6. Ustalenie z uczniami zasad pracy w zespołach Aby uczniowie pracowali sprawnie w zespołach, warto ich zachęcić, aby wspólnie sformułowali zasady pracy w grupie. Dzięki temu będą mieli poczucie, że mają wpływ na sposób pracy grupy i łatwiej im będzie przestrzegać wypracowanych reguł. Przykładowe zasady pracy w zespole: 1. Praca każdego członka zespołu jest ważna. 2. Pracujemy efektywnie i odpowiedzialnie. 3. Pamiętamy o czasie wyznaczonym na realizację zadania. 4. Pytamy, jeśli czegoś nie wiemy. 5. Wspieramy się, ale nie wyręczamy. 6. Słuchamy się nawzajem i dbamy o dobrą atmosferę. 7. Nie krytykujemy i nie oceniamy się nawzajem. 8. Jesteśmy dla siebie życzliwi, mili i pomocni.
9. Doceniamy pomysły zarówno swoje, jak i innych. 10. Szanujemy się nawzajem. 7. Przydzielenie zadań uczestnikom grup oraz ustalenie terminów ich realizacji wypełnienie z uczniami harmonogramu projektu w karcie projektu Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela ustalają listę zadań ogólnych i szczegółowych oraz kto będzie odpowiadał za ich realizację i w jakim terminie. Działania Uczniowie Terminy wykonania Informacje o stanie odpowiadający prac realizacji za realizację 1) zdobycie Rozpoczęcie: informacji na temat zasad wydawania gazety, poznanie Zakończenie: podstawowych pojęć związanych z wydawaniem gazety i przygotowanie słowniczka 2) zebranie Rozpoczęcie: informacji o wyprawie Velux 5 Oceans pod kątem wybranego Zakończenie: tematu gazety 3) poznanie Rozpoczęcie: zasad redagowania form wypowiedzi Zakończenie: publicystycznej, zaplanowanie tematów tekstów
oraz wybranie najbardziej adekwatnych form 4) napisanie tekstów z wykorzystaniem narzędzi komputerowych, nadanie im chwytliwych tytułów i śródtytułów, zredagowanie leadów, rozplanowanie tekstów i materiału ilustracyjnego, sporządzenie makiety gazety Rozpoczęcie: Zakończenie: 5) przygotowanie i wydrukowanie gazety Rozpoczęcie: Zakończenie: 8. Ustalenie wspólnie z uczniami kryteriów oceniania projektu i jego prezentacji Ważne jest, aby uczniowie znali kryteria oceny przed przystąpieniem do pracy nad projektem. Należy je sformułować wspólnie z uczniami. Przy ocenie projektu należy wykorzystać ocenianie kształtujące. Trzeba informować uczniów o poziomie osiągniętych efektów ich pracy, dostrzegać i nagradzać to, co zrobili dobrze, wskazywać im, co i jak mogą zrobić lepiej. Bardzo ważne jest, aby motywować ich do pracy
przez udzielanie pochwał. Jeśli rada pedagogiczna podejmie taką decyzję, można wystawić uczniom oceny do dziennika. Propozycja kryteriów oceniania projektu: 1. Realizacja tematu. 2. Stopień osiągnięcia sformułowanych celów. 3. Poprawność merytoryczna. 4. Dobór wykorzystanych źródeł. 5. Selekcja materiałów i stopień ich wykorzystania. 6. Kompozycja projektu właściwe przedstawienie poszczególnych elementów. 7. Poprawność językowa i poprawność zapisu. Stosowanie odpowiedniej terminologii. 8. Praca w grupie (zaangażowanie, terminowość, przepływ informacji, słuchanie się nawzajem). 9. Terminowość wykonania prac. 10. Dokumentowanie pracy nad projektem zgodnie z wymogami. Propozycja oceny prezentacji projektu: 1. Układ prezentacji (wstęp, rozwinięcie, zakończenie). 2. Skuteczne zaprezentowanie efektów pracy (zainteresowanie odbiorców, dobór informacji). 3. Wybór formy prezentacji projektu. 4. Wykorzystanie czasu prezentacji. 9. Wyznaczenie terminów konsultacji i zapisanie ich w karcie projektu Zaleca się, aby konsultacje odbywały się raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie. Konsultacje powinny być dokumentowane na przykład w karcie projektu. Termin konsultacji Cel konsultacji Wnioski po konsultacji Podpisy uczniów uczestniczących w konsultacji 10. Zaplanowanie z uczniami sposobu prezentacji projektu Prezentacja projektu powinna być przemyślana i zaplanowana. Uczniowie powinni wstępnie określić, jakie przygotują materiały, które wykorzystają w czasie prezentacji.
11. Podpisanie z uczniami kontraktu Warto podpisać z uczniami kontrakt. Wzmocni to poczucie odpowiedzialności uczniów za wykonanie zadania. Gdynia, 30.11.2010 Kontrakt zawarty między grupą uczniów w składzie 1... 2... 3... 4... 5... 6... pracujących nad projektem edukacyjnym na temat: Gazeta Dookoła Świata a nauczycielem opiekunem projektu... W ramach niniejszego kontraktu ww. grupa uczniów zobowiązuje się do terminowej, zgodnej z wymogami przestawionymi przez nauczyciela pracy nad projektem, czyli: wyznaczenia jego celów, ustalenia zadań i ich wykonania w wyznaczonych terminach, publicznej prezentacji projektu w określonym terminie oraz prowadzenia dokumentacji projektu w wymagany sposób. Podpisy członków zespołu opiekuna...... Podpis nauczyciela. III. Wykonanie zaplanowanych działań 1. Konsultacje
Należy spotykać się na konsultacjach z uczniami w wyznaczonych terminach. Omawiać na bieżąco stan prac na projektem i realizację zadań wyznaczonych w harmonogramie. Sprawdzać, czy praca jest dokumentowana (karta projektu, inne formy ustalone wcześniej z uczniami). 2. Sprawowanie opieki nad uczniami pracującymi nad projektem Uczniowie mogą się zwracać do nauczyciela także poza konsultacjami. Zarówno na doraźnych spotkaniach, jak i na konsultacjach zadaniem nauczyciela jest udzielanie wskazówek, zachęcanie do korzystania z różnych źródeł informacji, dawanie wsparcia oraz motywowanie do pracy i twórczego rozwiązywania problemów. Nie można jednak wyręczać uczniów, gdyż praca nad projektem ma być samodzielna. Warto pamiętać także o tym, że nauczyciel pełni funkcję opiekuna, nie eksperta. IV. Publiczne przedstawienie rezultatów projektów i ich ocena 1. Koordynowanie przygotowań do publicznego przedstawienia rezultatów pracy grupy W czasie przygotowań zwróć uwagę uczniów na to, że powinni: wybrać najbardziej adekwatną formę do prezentacji projektu, dobrze zaplanować poszczególne części wystąpienia, zaangażować w miarę możliwości wszystkich członków zespołu, wybrać materiały potrzebne do prezentacji, przeprowadzić próbę, mówić głośno i tak, by zaciekawić odbiorcę, pamiętać o odbiorcy (wyjaśniać trudne słownictwo itp.). 2. Dokonanie samooceny przez uczniów Samoocena własnych działań pomoże uczniom wyciągnąć wnioski, dostrzec swoje silne i słabe strony. Warto, by uczniowie zadali sobie pytania: Czy osiągnęliśmy zamierzone cele? Czy praca w grupie przebiegała skutecznie? Czego się nauczyliśmy? Co zmienilibyśmy, przystępując do pracy nad kolejnym projektem? 3. Publiczna prezentacja projektu Prezentacja powinna się odbyć w wyznaczonym terminie przed publicznością (klasa, szkoła, szersze audytorium, na przykład rodzice, społeczność lokalna). 4. Ocena projektów zgodna z ustalonymi kryteriami Kryteria oceny i wskazówki zob. pkt II.8. 5. Napisanie z uczniami sprawozdania z projektu
Sprawozdanie z projektu wzór 1. Strona tytułowa tytuł /temat projektu skład zespołu; imię i nazwisko nauczyciela opiekuna projektu 2. Spis treści 3. Opis projektu najważniejsze informacje o projekcie; cele projektu 4. Wstęp uzasadnienie wyboru tematu; przedstawienie problemu 5. Rozwinięcie przedstawienie działań, które umożliwiły osiągnięcie założonych celów opisanie metod dojścia do celu 6. Podsumowanie podanie wniosków 7. Załączniki 8. Bibliografia Opracowano na podstawie: E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2010. B. Kubiczek, Metody aktywizujące. Jak nauczyć uczniów uczenia się?, Opole 2009. T. Kostyra-Cieślak, Projekt edukacyjny w gimnazjum wobec nowej podstawy kształcenia ogólnego z języka polskiego, http://www.bc.ore.edu.pl/dlibra/doccontent?id=99&dirids=1 A. Mikina, B. Zając, Jak organizować i prowadzić gimnazjalne projekty edukacyjne. Poradnik dla dyrektorów, szkolnych organizatorów i opiekunów projektu, http://www.ore.edu.pl/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=3:j ak-organizowa-projekt&id=2:poradniki J. Strzemieczny, Metoda projektów w gimnazjum. Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów gimnazjum, http://www.ore.edu.pl/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=2: metoda-projektow&id=2:poradniki M. Szamański, O metodzie projektów, Warszawa 2000.