AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI W STOSUNKU DO ETAPU ROZWOJU DZIECKA: ZABURZENIAMI KONCENTRACJI UWAGI, NADMIERNĄ IMPULSYWNOŚCIĄ NADMIERNĄ RUCHLIWOŚCIĄ Objawy te są obecne (choć w różnym nasileniu) przez cały czas, dlatego też trudno ustalić początek występowania tych objawów. Dziecko nadpobudliwe ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania. ZABURZENIE UWARUNKOWANE GENETYCZNIE DZIEDZICZENIE WIELOGENOWE Geny odpowiedzialne za powstanie AD/HD wpływają między innymi na aktywność procesów zachodzących w korze czołowej i przedczołowej oraz w jądrach podkorowych. Struktury Podkorowe proces analizy ( odbiór bodźców) Kora mózgu procesy syntezy ( włączanie w system wiedzy) Struktury mózgu odpowiedzialne za kojarzenie słuchowych i wzrokowych informacji są bombardowane nieodfiltrowanymi informacjami. U ludzi z AD/HD jest zaburzona równowaga między dwoma podstawowymi neuroprzekaźnikami ( substancjami dzięki którym komunikują się komórki mózgowe) DOPAMINA właściwy jej poziom odpowiada za stan gotowości do odbioru i przetwarzania danej informacji oraz za zdolność koncentrowania się na jednym wybranym bodźcu. NORADRENALINA pozwala na szybkie rozpoznanie bodźca, który może być zagrażający i mobilizuje do działania. Pomaga nam skupić się na tym co nowe i niezwykłe. SEROTONINA reguluje nasz nastrój. U osób impulsywnych odkryto niedobór serotoniny.
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE AD/HD ( wg DSM IV) 1. 6 lub więcej objawów zaburzeń uwagi i 6 lub więcej objawów impulsywności i nadruchliwości musi utrzymywać się przez przynajmniej 6 miesięcy w stopniu: a) utrudniającym adaptację b) niewspółmiernym do jego rozwoju 2. Niektóre z objawów ujawniły się przed 7 rokiem życia dziecka 3. Upośledzenie funkcjonowania dziecka spowodowane tymi objawami występuje w dwóch lub więcej sytuacjach np. w domu i w szkole 4. Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub szkolnego ( w zakresie edukacji) 5. Objawy dziecka nie występują w przebiegu : a) zaburzeń rozwojowych b) schizofrenii lub innych psychoz c) zaburzeń nastroju d) zaburzeń lękowych e) nieprawidłowej osobowości Jeśli nauczyciel na lekcji poświęca przeciętnie każdemu uczniowi 3 % swojej uwagi to dziecko nadpobudliwe potrzebuje jej 10 15 %, aby jego obecność na lekcji przyniosła rzeczywiste korzyści ( zgodnie z ich możliwościami intelektualnymi) Objawy AD/HD utrzymują się u około 70 % dzieci w okresie dojrzewania i u 30 50% ludzi dorosłych. Chłopcy częściej wyrastają z AD/HD niż dziewczęta. NASTĘPSTWA AD/HD słabsze osiągnięcia szkolne, osiągnięcie niższego wykształcenia osobowość antyspołeczna uzależnienia od alkoholu, narkotyków, papierosów zaburzenia zachowania depresja samobójstwa rozwody utrata pracy 3 10 % dzieci w wieku szkolnym cierpi na AD/HD
DOWODY NA DZIEDZICZNOŚĆ ZABURZENIA 71 % krewnych dzieci z AD/HD miało lub ma podobne objawy 40 % dzieci z AD/HD ma rodziców z przetrwałym zespołem nadpobudliwości U 35% procent dzieci z AD/HD to samo zaburzenie występuje u rodzeństwa. Ryzyko wystąpienia AD/HD wzrasta ok. 7 razy jeśli w rodzinie występowało już to zaburzenie. Jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych miało stwierdzone AD/HD to prawdopodobieństwo wystąpienia tego samego zaburzenia u drugiego z bliźniąt jest 11 18 razy większe niż w przypadku zwykłego rodzeństwa. Ryzyko wystąpienia AD/HD wzrasta do 50% jeśli jedno z rodziców miało lub ma zespół nadpobudliwości psychoruchowej. SZCZEGÓŁOWA DIAGNOSTYKA AD/HD OBEJMUJE: informacje od rodziców na temat rozwoju dziecka i jego obecnego zachowania. informacje od nauczyciela na temat zachowania dziecka w szkole badania pediatryczne badania neurologiczne obserwację zachowania dziecka rozmowę z dzieckiem ocenę nasilenia zaburzenia przy pomocy kwestionariuszy diagnostycznych ocenę zachowania dziecka przy pomocy kwestionariuszy opartych o kryteria ICD 10 lub DSM IV ocenę aktywności ruchowej dziecka pomiar uwagi dziecka badanie psychologiczne, ocena ilorazu inteligencji.
TERAPIA AD/HD poradnictwo dla nauczycieli i rodziców behawioralna modyfikacja zachowań zmiana czynników środowiskowych ćwiczenia koncentracji uwagi ćwiczenia funkcji poznawczych terapia rodziny reedukacja farmakoterapia FARMAKOTERAPIA SAME LEKI nie wyleczą z nadpobudliwości. Mogą natomiast sprawić, że: - dziecko łatwiej skupi się podczas nauki - zacznie słyszeć co się do niego mówi - łatwiej mu będzie panować nad swoja ruchliwością - łatwiej mu będzie pomyśleć zanim coś zrobi Farmakoterapia nie może być jedyną metodą leczenia. Bez innych form terapii po odstawieniu leków objawy wrócą w tym samym nasileniu. CHOROBY PRZYPOMINAJĄCE AD/HD Podobne objawy mogą pojawiać się w przebiegu następujących chorób somatycznych: alergii nadczynności tarczycy anemii chorób pasożytniczych niedożywienia przewlekłego zatrucia ołowiem uszkodzeń wzroku lub słuchu zapalenia mózgu, wolno rosnących guzach mózgu padaczki zaburzeń psychicznych:
niski iloraz inteligencji silny lęk autyzm depresja mania oraz czynników środowiskowych: dziecko nadmiernie zdolne dziecko narażone na silny stres dziecko maltretowane fizycznie dziecko wykorzystywane seksualnie dzieci niewychowane, z domów w których brak jasnych reguł