Podział cefalosporyn na generacje DOUSTNE PARENTERALNE Cefalosporyny Cefaleksyna Cefradyna Cefadroksyl Cefaklor Aksetyl cefuroksymu Cefprozil Cefiksym Ceftibuten Cefpodoksym I generacja II generacja III generacja Cefazolina Cefradyna Cefamandol Cefuroksym Cefoksytyna Cefotaksym Ceftriakson Cefoperazon Ceftazydym IV generacja Cefepim Cefpirom I generacja cefalosporyn II generacja cefalosporyn Gram (+) ++++ Gram (-) - H. influenzae PEcK Gram (+) +++ Gram (-) ++ H. influenzae ++ HENPEcK Cefaleksyna Cefradyna Cefadroksyl Cefazolina Cefradyna Cefaklor Aksetyl cefuroksymu Cefprozil Cefamandol Cefuroksym Cefoksytyna 1
III generacja cefalosporyn Gram (+) zmienna aktywność Gram (-) ++++ H. influenzae ++++ IV generacja cefalosporyn G(+): gronkowce Jak parenteralne cefalosporyny III gen. Cefiksym Ceftibuten Cefpodoksym Cefotaksym Ceftriakson Cefoperazon Ceftazydym Cefepim Cefpirom Farmakokinetyka cefalosporyn Większość i.v.,i.m. DuŜa V d Cefazolina do kości Przechodzą przez barierę łoŝyskową Wydalane przez nerki (wyj. cefamandol, cefoperazon, ceftriakson) Działania niepoŝądane Reakcje alergiczne Bolesność i stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia po podaniu i.m. Stan zapalny Ŝyły i tworzenie zakrzepu przyściennego po podaniu i.v. Nudności, wymioty, biegunki, rzadko RZJG po podaniu p.o. Reakcje disulfiramopodobne (MTT:cefamandol, cefotetan, cefoperazon) Skaza krwotoczna 2
Karbapenemy Karbapenemy Bardzo szeroki zakres działania Znaczna odporność na działanie β-laktamaz Imipenem(+cilastatyna) meropenem Karbapenemy farmakokinetyka i.v. Dobra penetracja do tkanek Penetrują do PMR w stanie zapalnym Imipenem rozkład przez dihydropeptydazę + cilastatyna Efekt poantybiotykowy Tlenowe bakterie Gram(+) S. aureus S.epidermidis Streptococuss E. fecalis Listeria monocytogenes Nocardia sp. Karbapenemy spektrum działania Beztlenowe bakterie Gram(+) oraz Gram(-) Prevotella Bacteroides fragilis Fusobacterium Tlenowe bakterie Gram(-) H. influenzae N.gonorrhoeae N. meningitidis Enterobacteriaceae Enterobacter Serratia Citrobacter Pseudomonas Acinetobacter 3
Karbapenemy działania niepoŝądane Nudności, wymioty, biegunka Zapalenie Ŝył w miejscu podania Napady drgawkowe (meropenem niewielkie ryzyko) Monobaktamy Aztreonam, karumonam, tigemonam Monobaktamy spektrum aktywności Tlenowe pałeczki Gram-ujemne: Pseudomonas aeruginosa Proteus mirabilis Providencia spp. E. coli Salmonella spp. Shigella spp. Klebsiella pneumoniae Haemophilus influenzae Monobaktamy działania niepoŝądane Odczyny alergiczne Zapalenia Ŝył w miejscu podania Zaburzenia Ŝołądkowo-jelitowe 4
Wankomycyna MD:hamowanie syntezy ściany kom. bakteryjnej (powinowactwo do D-alanino- D-alaniny prekursora syntezy peptydoglikanów) SA:bakterie Gram(+):S.aureus (w tym MRSA), paciorkowce, enterokoki, Clostridium difficile Oporność na wankomycynę Zaburzenie barier przepuszczalności Modyfikacja miejsca docelowego działania antybiotyku Wankomycyna - farmakokinetyka Leczenie systemowe powolny wlew i.v. RZJG p.o. Wankomycyna działania niepoŝądane red man syndrome ototoksyczność nefrotoksyczność 5
Bacytracyna Spektrum działania: bakterie G(+) Działanie miejscowe Antybiotyki hamujące syntezę białek budowa chemiczna Tetracyklina, doksycyklina 6
mechanizm działania podział Hamowanie biosyntezy białka i procesów fosforylacji Oporność aktywne usuwanie antybiotyku z komórki Modyfikacja miejsca docelowego działania na rybosomie NATURALNE Chlorotetracyklina Oksytetracyklina Tetracyklina MODYFIKOWANE Doksycyklina Minocyklina Demeklocyklina Limecyklina spektrum aktywności Bakterie Gram(+) Bakterie Gram(-) Beztlenowce Drobnoustroje atypowe Krętki Pierwotniaki Nie są aktywne wobec: P.aeruginosa, Legionella pneumophila, Enterobacter, Serratia leki z wyboru ZakaŜenia wywołane przez rodzaje Chlamydia, Rickettsia, Mycoplasma DŜuma Borelioza Bruceloza Cholera Tularemia Wrzód miękki Ziarniak złośliwy 7
farmakokinetyka Doksycyklina, minocyklina najbardziej lipofilne lepsze przenikanie do wnętrza komórki bakteryjnej Zmniejszenie wchłaniania tetracyklin (jony dwuwartościowe, leki neutralizujące, posiłek) działania niepoŝądane gastroenterologiczne dysbakteriozy z hipowitaminozami ( czarny język ) i wtórnymi nadkaŝeniami grzybami (Candida albicans) lub gronkowcami przebarwienia i hipoplazja zębów u małych dzieci naturalne - hepato-, nefrotoksyczne hepatotoksyczność - m.in. ostre stłuszczenie wątroby reakcje fototoksyczne przeciwwskazania CięŜarne Matki karmiące Dzieci do 12 r.ŝ. Niewydolność nerek (wyj.-doksycyklina) Leki po terminie przydatności do spoŝycia interakcje Leki neutralizujące, zw. wapnia, glinu i bizmutu hamują wchłanianie tetracyklin Długotrwałe leczenie zmniejszenie skuteczność doustnych śr. antykoncepcyjnych Długotrwałe stosowanie hamowanie wytwarzania protrombiny nasilenie działania leków p/zakrzepowych 8
podział Antybiotyki aminoglikozydowe Streptomycyna, neomycyna, gentamicyna NATURALNE Streptomycyna Neomycyna Kanamycyna Gentamicyna Tobramycyna PÓŁSYNTETYCZNE Netilmicyna amikacyna mechanizm działania Wiązanie w sposób trwały z podjednostką 30S rybosomu Uszkadzanie struktury i funkcji błony zewnętrznej i ściany bakteryjnej Oporność: wytwarzanie enzymów aminoglikozydaz, modyfikujących leki tej grupy: N-acetylotransferaz, nukleotydylotransferaz, fosfotransferaz farmakokinetyka Nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego! Znakomita absorpcja po podaniu domieśniowym wyłączna forma iniekcyjna; wyjątek neomycyna doustnie w selektywnej dekontaminacji przewodu pokarmowego Minimalna absorpcja po podaniu miejscowym; wyjątek rany oparzeniowe Przechodzą przez barierę łoŝyskową Efekt poantybiotykowy 9
Efekt poantybiotykowy (PAE) PAE polega na zahamowaniu wzrostu bakterii w ognisku zakaŝenia po pierwotnej ekspozycji na antybiotyk, nawet wówczas gdy jego stęŝenie spada do poziomu poniŝej wartości MIC spektrum aktywności Bakterie Gram(-) zwłaszcza pałeczki Gram(-) z rodziny Enterobacteriaceae, Pseudomonas, Acinetobacter Prątki gruźlicy (streptomycyna, kanamycyna) Gronkowce wskazania CięŜkie postacie zakaŝeń o etiologii Gram(-); często w zakaŝeniu z beta-laktamami ZakaŜenia z udziałem beztlenowców w skojarzeniu z metronidazolem lub klindamycyną Bakteryjne zapalenie wsierdzia zawsze w skojarzeniu z beta-laktamami oraz z wankomycyną lub ryfampicyną w przypadku etiologii enterokokowej lub gronkowcowej Sepsa o nieznanej etiologii (w skojarzeniu z antybiotykiem aktywnym wobec bakterii Gram(+) oraz wobec beztlenowców) ZakaŜenia dolnych dróg oddechowych działania niepoŝądane Potencjalnie nefrotoksyczne (odwracalne) i ototoksyczne (nieodwracalne) Długotrwałe leczenie utrata jonów Mg z moczem (hipomagnezemia) PoraŜenie nerwowo-mieśniowe (zbyt szybki wlew antybiotyku) Kontaktowe zapalenie skóry 10
przeciwwskazania Ostra niewydolność nerek i wątroby Znaczne upośledzenie słuchu CiąŜa Doustne stosowanie zapalenie, niedroŝność jelit, zespół złego wchłaniania interakcje Synergizm antybiotyki beta-laktamowe (P. aeruginosa, paciorkowce, S.aureus) diuretyki pętlowe znaczne nasilenie otoi neurotoksyczności leki blokujące przewodnictwo nerwowo mięśniowe nasilenie bloku In vitro mieszanie penicylin i aminoglikozydów inaktywacja 11