- po zmianach z 22 lutego 2016 r.

Wypowiadanie umów terminowych - po zmianach z 22 lutego 2016 r.

Wypowiadanie umów terminowych przed 22 lutego 2016 r. W stanie prawnym przed 22 lutego 2016 r. nie każdą umowę na czas określony można było wypowiedzieć. Było to bowiem możliwe tylko wtedy, gdy łącznie były spełnione dwa warunki: - umowę zawarto na dłużej niż 6 miesięcy i jednocześnie - zamieszczono w umowie klauzulę o możliwości rozwiązania jej za 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia. Jeśli umowa spełniała te dwa warunki, to można ją było wypowiedzieć nawet po kilku dniach (niekoniecznie dopiero po 6 miesiącach). Okres wypowiedzenia wynosił 2 tygodnie niezależnie od zakładowego stażu pracy. A zatem nawet jeśli strony zawarły dłuższą umowę terminową (np. na 3 lata albo dłużej), i tak okres wypowiedzenia takiej umowy obejmował 2 tygodnie (o ile strony nie postanowiły inaczej, co bywało jednak dyskusyjne). Było to jedną z przyczyn kwestionowania przez sądy wieloletnich umów terminowych zawartych bez powodu uzasadniającego tak długie trwanie umowy.

Wypowiadanie umów terminowych przed 22 lutego 2016 r. c.d. Jeśli umowę zawarto na 6 miesięcy lub krócej, albo jeśli zawarto ją wprawdzie na dłuższy czas, ale bez klauzuli o wypowiedzeniu, to w starym stanie prawnym zasadniczo nie można jej było wypowiedzieć. Jednak nawet taką umowę można było rozwiązać za 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia w przypadku: - upadłości lub likwidacji pracodawcy (niezależnie od wielkości zakładu), - wystąpienia przyczyn niedotyczących pracownika (w razie zwolnień grupowych) lub wyłącznie niedotyczących pracownika (w przypadku zwolnień indywidualnych) w zakładach zatrudniających co najmniej 20 osób, czyli podlegających ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (czyli tzw. ustawie o zwolnieniach grupowych).

Co się zmieniło 22 lutego 2016 r. Strony mogą obecnie wypowiedzieć każdą bez wyjątku umowę na czas określony zawartą od momentu wejścia w życie nowelizacji Kodeksu pracy (czyli od 22 lutego 2016 r.). Nie jest już w tym celu potrzebna umowna klauzula o wypowiedzeniu. Za to okresy wypowiedzenia umów terminowych są takie, jak w przypadku umów na czas nieokreślony, czyli są uzależnione od zakładowego stażu pracy konkretnego pracownika. Dotyczy to także umów na zastępstwo. Nieco bardziej skomplikowane są zasady wypowiadania umów zawartych w starym stanie prawnym, ale wypowiadanych już pod rządami nowych zasad. Generalna reguła jest taka, że dopuszczalność ich wypowiedzenia jest sprawdzana po staremu, ale ich okresy wypowiedzenia po 22 lutego 2016 r. są już ustalane na nowych zasadach.

Ruchome okresy wypowiedzenia Ustawodawca zlikwidował sztywny, 2-tygodniowy okres wypowiedzenia umów na czas określony i wprowadził dla nich identyczne okresy wypowiedzenia, jak te, które dotyczą umowy na czas nieokreślony. A zatem okresy te zależą od zakładowego stażu pracy (czyli sumy wszystkich okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy) i wynoszą odpowiednio: - 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, - 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, -3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Staż sprawdza się na dzień ustania stosunku pracy. Zasadniczo wlicza się także okresy pracy w tym samym zakładzie, nawet sprzed przerw, łącznie z okresami pracy w poprzednim zakładzie, jeśli obecny jest następcą prawnym poprzedniego (doszło do przejęcia pracowników w trybie art. 23 1 kp)

Umowa zawarta przed 22 lutego 2016 r., ale wypowiedziana później zasady mieszane Jeżeli umowa na czas określony zostaje zawarta przed wejściem w życie zmian, ale pracownik lub pracodawca zechcą ją wypowiedzieć dopiero w nowym stanie prawnym, zasady są następujące. Dopuszczalność wypowiedzenia takiej umowy sprawdza się po staremu. A zatem jeśli zawarto ją na zbyt krótki okres albo nie dodano klauzuli o wypowiedzeniu, to nadal nie będzie można jej wypowiedzieć, także po 22 lutego 2016 r. (poza wyjątkowymi sytuacjami, które już wcześniej dopuszczały takie wypowiedzenie). Jeżeli jednak umowa ta już w starym stanie prawnym mogła być wypowiedziana (zawarto ją na ponad 6 miesięcy i zawiera klauzulę o wypowiedzeniu), to i w nowym stanie prawnym można ją wypowiedzieć, ale już z zastosowaniem zmienionych okresów wypowiedzenia. Nie ma przy tym znaczenia, że klauzula umowna przewiduje wciąż 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. Przepis przejściowy wyraźnie bowiem nakazuje stosować w takim przypadku okresy wypowiedzenia te same, które dotyczą umowy na czas nieokreślony (różnica dotyczy jedynie sposobu obliczania stażu patrz kolejny slajd).

Umowa zawarta przed 22 lutego 2016 r., ale wypowiedziana później zasady mieszane c.d. Przy określaniu długości okresu wypowiedzenia bierze się pod uwagę cały staż pracy (zatrudnienie na podstawie stosunku pracy), jaki pracownik osiągnie w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia. Wlicza się więc także wszelkie umowy o pracę terminowe i bezterminowe, również te, które łączyły strony w starym stanie prawnym. Taka zasada dotyczy jednak: - wszystkich umów na czas nieokreślony oraz - tych umów na czas określony, które zostaną zawarte w nowym stanie prawnym. Natomiast w przypadku umowy terminowej zawartej przed 22 lutego 2016 r., ale wypowiadanej już po tym dniu, przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia nie uwzględnia się okresów zatrudnienia u danego pracodawcy przypadających przed dniem wejścia w życie nowelizacji. A zatem w przypadku takiej umowy staż zakładowy do wyznaczenia długości okresu wypowiedzenia liczy się dopiero od 22 lutego 2016 r. Kolejnych umów już to nie dotyczy tam wlicza się już cały staż zakładowy.

Umowa zawarta przed 22 lutego 2016 r., ale wypowiedziana później zasady mieszane c.d. Przykładowo: strony miały umowę na okres próbny od 1 czerwca do 31 sierpnia 2015 r. Po niej zawarły umowę na roczny czas określony, od 1 września 2015 r. do 31 sierpnia 2016 r. (przewidując w niej możliwość jej wypowiedzenia). Załóżmy, że 4 maja 2016 r. pracodawca wypowiada tę umowę. Okresy wypowiedzenia będą już liczone na nowych zasadach tak jak w przypadku umowy na czas nieokreślony. Jednak do stażu przy ustalaniu okresu wypowiedzenia umowy trwającej na przełomie starych i nowych zasad nie wlicza się okresów zatrudnienia sprzed wejścia w życie zmian. A zatem do tego stażu należy wliczyć tylko okres od wejścia w życie zmian (22 lutego 2016 r.) do końca okresu wypowiedzenia (21 maja). Ponieważ w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia zaliczalny staż pracy jest krótszy niż 6 miesięcy, wiadomo, że okres wypowiedzenia będzie 2-tygodniowy.

Liczenie okresu wypowiedzenia umowy terminowej zawartej po 22 lutego 2016 r.- Przykładowo: strony zawierają następujące umowy: - na okres próbny od 1 czerwca do 31 sierpnia 2015 r., - na czas określony od 1 września 2015 r. do 31 marca 2016 r., - kolejną umowę na czas określony od 1 kwietnia 2016 r. do 31 marca 2017 r. Przyjmijmy jednak, że pracodawca wypowie ostatnią umowę 4 maja 2016 r. Ponieważ ostatnia umowa nie trwała w chwili wejścia w życie nowych przepisów (zawarto ją później), do stażu pracy przy wyznaczaniu okresu wypowiedzenia wlicza się całe poprzednio zakończone zatrudnienie pracownika na podstawie umowy o pracę. A zatem dolicza się także okresy pracy u tego pracodawcy przypadające przed 22 lutego 2016 r. Staż pracy jest zatem w tym przypadku dłuższy niż 6 miesięcy, ale krótszy niż 3 lata, więc okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc i zakończy się 30 czerwca 2016 r. Staż pracy obejmuje zatem okres od 1 czerwca 2015 r. do 30 czerwca 2016 r.

Liczenie okresu wypowiedzenia w przypadku przerwy między umowami - przykład Przykładowo: strony łączyła umowa na czas określony od 1 marca do 31 października 2015 r. Potem była kilkumiesięczna przerwa w zatrudnieniu, w czasie której weszły w życie nowe przepisy. Załóżmy, że w marcu 2016 r. podpiszą kolejną umowę na czas określony, od 1 marca do 31 października 2016 r. Każda ze stron może wypowiedzieć tę drugą umowę przed dniem jej zakończenia z zastosowaniem 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Do stażu przy liczeniu okresu wypowiedzenia umów zawartych w nowym stanie prawnym wlicza się bowiem wszystkie poprzednio zakończone umowy o pracę łączące te strony niezależnie od przerw między nimi. A zatem, po wliczeniu poprzedniej umowy staż ten przekracza 6 miesięcy, ale nie przekracza 3 lat czyli okres wypowiedzenia wyniesie 1 miesiąc.

Okres wypowiedzenia wyznaczanie granic Identyczny dla umów terminowych i bezterminowych jest także sposób liczenia okresów wypowiedzenia. A zatem okres wypowiedzenia liczony w: - tygodniach kończy się w sobotę, - miesiącach kończy się w ostatnim dniu miesiąca. Nowsze orzecznictwo SN wskazuje, że okres wypowiedzenia zaczyna się już w momencie złożenia pisma przez pracownika (czyli faktycznie trwa dłużej niż 2 tygodnie czy 1 lub 3 miesiące). Przykładowo: gdy wypowiedzenie wręczono w piątek, 25 września, 3-miesięczny okres wypowiedzenia będzie trwał od 25 września do 31 grudnia. W takim okresie wypowiedzenia pracownik ma: - dodatkowe przywileje np. dni wolne na poszukiwanie pracy lub - dodatkowe obowiązki np. konieczność wykorzystania całego przysługującego urlopu wypoczynkowego, jeśli pracodawca udzieli go pracownikowi w tym terminie. Wszystko to dotyczy także umów na czas określony.

Ochrona przed wypowiedzeniem Jeśli pracownik podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem, dotyczy to także wypowiadania umów na czas określony. Natomiast szczególna ochrona nie obroni pracownika przed rozwiązaniem umowy z upływem czasu, na jaki została zawarta, ani nie przesunie daty końcowej jej trwania (z jednym wyjątkiem przedłużenia do dnia porodu umowy na czas określony oraz okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca, jeśli ta miałaby się rozwiązać po upływie 3 miesiąca ciąży).

Krótka umowa terminowa, nowy stan prawny przykład Strony podpisują umowę na czas określony od 1 marca do 31 lipca 2016 r. Ponieważ umowa ta zostaje zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy, w starym stanie prawnym nie można by było jej wypowiedzieć (wyjątkowo mógłby to uczynić np. pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób, jeśli musiałby dokonać wypowiedzenia z przyczyn niedotyczących pracownika). Jednak jest ona zawierana już w nowym stanie prawnym, a więc każda ze stron może ją wypowiedzieć za 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia, bez spełniania jakichkolwiek dodatkowych warunków (m.in. bez konieczności wpisana do umowy klauzuli o możliwości wypowiedzenia).

Umowa na zastępstwo koniec z 3-dniowym okresem wypowiedzenia Szczególną formą umowy terminowej jest umowa zawarta na czas zastępstwa nieobecnego pracownika. Umowa ta rozwiązuje się automatycznie z dniem powrotu pracownika zastępowanego (w takim przypadku nie trzeba jej wypowiadać, wystarczy wydać świadectwo pracy). Przed 22 lutego 2016 r. okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo wynosił zawsze 3 dni robocze, niezależnie od długości trwania takiej umowy. Jednak po wejściu w życie nowelizacji, również umowa na zastępstwo ma takie same zasady wypowiedzenia, jak umowa na czas nieokreślony czyli: - okresy wypowiedzenia uzależnione od zakładowego stażu pracy i - staż do wypowiedzenia dla umów sprzed 22 lutego 2016 r. liczony od tego dnia. Wypowiadalności umowy na zastępstwo zawartej w starym stanie prawnym nie trzeba sprawdzać była ona bowiem zawsze wypowiadalna (zarówno kiedyś, jak i obecnie) Natomiast przy wypowiadaniu umowy na czas zastępstwa podobnie jak w przypadku innych umów terminowych nie trzeba podawać przyczyny wypowiedzenia oraz dokonywać konsultacji związkowej. Zasada ta została jest utrzymana.

Umowa na okres próbny zachowuje odrębne okresy wypowiedzenia Jedyną umową terminową, która zachowała odrębne okresy wypowiedzenia, będzie umowa na okres próbny. W jej przypadku okresy wypowiedzenia zależą nie od okresu przepracowanego w zakładzie, ale od tego, na ile zawarto umowę na okres próbny (która może trwać maksymalnie 3 miesiące). Okresy te wynoszą: - 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, - 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, -2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące. Nowelizacja umożliwiła natomiast w niektórych przypadkach ponowne zawarcie umowy na okres próbny (więcej na ten temat w dalszej części prezentacji).

Wypowiedzenie zmieniające Zarówno dopuszczalność wypowiedzenia zmieniającego umowę o pracę na czas określony, jak i okresy wypowiedzenia, są takie same jak w przypadku definitywnego wypowiadania umowy o pracę. A zatem zmiany z 22 lutego 2016 r. mają także wpływ na wypowiadanie warunków pracy i płacy umów terminowych.