Spis treści OBLICZA CYWILIZACJI Test 1. Postęp i muzyka... 4 Test 2. W pogoni za...... 15 Test 3. O uczonych... 26 Test 4. Nauka i magia... 39 Test 5. W przestrzeniach kosmosu... 51 Test 6. Nowe życie... 64 SZTUKA A... Polemika... 78 Język reklamy... 87
Test 2. W pogoni za... 15 Test 2. W pogoni za... Tekst 1 Piotr Macierzyński *** ten płyn usuwa nawet najgorszy brud a wszyscy wiemy że najgorszy brud jest najgorszy teraz nie muszę już o nim myśleć mówi urocza pani domu płyn myśli za mnie moja nowa suszarka robi mi takie rzeczy że normalna szczotka nie dałaby rady cyfrowy aparat sam wykonuje tak udane zdjęcia że mnie w ogóle mogłoby tu nie być zapamiętuje moje najlepsze chwile robimy wszystko żeby nie myśleć mamy to co kiedyś wydawało się osiągalne dopiero po śmierci 1. Wskaż zdania zgodne z treścią wiersza Piotra Macierzyńskiego. 1. Zagadnienia poruszane w utworze to: A. Pozytywny wpływ reklam na człowieka. B. Człowiek wobec udogodnień współczesnego świata. C. Ocena dorobku cywilizacyjnego we współczesnym świecie. D. Pochwała nowinek podnoszących komfort codziennego życia. 2. Cechą wspólną nowinek, o których mowa w utworze, jest to, że: A. dają poczucie wolności. B. pozwalają zaoszczędzić czas. C. zwalniają człowieka z myślenia. D. zmniejszają wysiłek fizyczny człowieka.
16 OBLICZA CYWILIZACJI 2. Wskaż najtrafniejszą odpowiedź i uzasadnij ją. Środkiem stylistycznym tworzącym poetyckie obrazy płynu do prania, suszarki iaparatujest: A. metafora. B. animizacja. C. personifikacja. Uzasadnienie:... 3. Zaznacz poprawną odpowiedź. Język pierwszych czterech strof charakteryzuje się: A. brakiem epitetów. B. brakiem wyrazów oceniających. C. sformułowaniami typowymi dla języka reklam. D. brakiem emocjonalnego nacechowania wypowiedzi. E. wyrażeniami wskazującymi na obiektywne ukazanie świata. 4. Wpisz numery strof odpowiadające podanym częściom. część opisowa utworu część refleksyjna utworu numery strof 5. Napisz w kilku zdaniach, jak rozumiesz ostatnią strofę wiersza.
Test 2. W pogoni za... 17 6. Podkreśl sformułowania, którymi można określić wymowę utworu. optymistyczna ironiczna panegiryczna pesymistyczna satyryczna 7. Nadaj tytuł utworowi Piotra Macierzyńskiego. Tekst 2 Plakaty kampanii społecznej Manage your stress (Panuj nad swoim stresem) promującej styl życia, dzięki któremu można przyjąć odpowiednią postawę wobec współczesnej cywilizacji i tempa życia. SŁOWNICZEK mindfulness uważność, rozważność, świadomość playing on something wykorzystywać coś, kogoś 8. Wyjaśnij, jak pomysł graficzny łączy się z poruszaną problematyką.
18 OBLICZA CYWILIZACJI 9. Przeanalizuj podane poniżej frazeologizmy i uzupełnij tabelę. Wpisz znaki + i w odpowiednich miejscach. treść komunikatu wyrażonego na plakatach frazeologizm wiąże się z frazeologizmem ma znaczenie przeciwstawne do frazeologizmu nie ma związku z frazeologizmem mieć głowę w chmurach mieć (z kimś) urwanie głowy mieć głowę do interesów mieć pełną głowę mieć głowę na karku mieć spokojną głowę 10. Zaznacz poprawną odpowiedź. Zamieszczone plakaty w tekście 2. są: A. ilustracją do tekstu literackiego. B. reklamą komercyjną. C. reklamą społeczną. D. obrazem. 11. Zredaguj zaproszenie na wykład wybranej organizacji dotyczący problematyki, do której pasowałyby plakaty z poprzedniej strony.
Test 2. W pogoni za... 19 Tekst 3 Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę (fragment) Dzień dobry powiedział Mały Książę. Dzień dobry powiedział Zwrotniczy*. Cotyturobisz? spytałmałyksiążę. Sortuję podróżnych na paczki po tysiąc sztuk odpowiedział Zwrotniczy. Wysyłam w lewo i prawo pociągi, które ich unoszą. Oświetlony pociąg pospieszny, hucząc jak grzmot, zatrząsł domkiem Zwrotniczego. Bardzo się spieszą powiedział Mały Książę. Czego oni szukają? Nawet człowiek prowadzący parowóz tego nie wie odparł Zwrotniczy. I znów zagrzmiał oświetlony ekspres, pędzący w przeciwnym kierunku. Już wracają? spytał Mały Książę. To nie ci sami odpowiedział Zwrotniczy. To wymiana. Czy było im źle tam, gdzie byli przedtem? Zawsze się wydaje, że w innym miejscu będzie lepiej powiedział Zwrotniczy. Znowu rozległ się grzmot trzeciego oświetlonego ekspresu. Czy oni ścigają poprzednich podróżnych? zapytał Mały Książę. Oni nikogo nie ścigają odparł Zwrotniczy. Śpią w wagonach lub ziewają. Jedynie dzieci przyciskają noski do okien. Jedynie dzieci wiedzą, czego szukają odparł Mały Książę. Poświęcają czas lalce z gałganków*, która nabiera dla nich wielkiego znaczenia, i płaczą, gdy się im ją odbierze. Szczęśliwe powiedział Zwrotniczy. Tłumaczenie: Jan Szwykowski SŁOWNICZEK zwrotniczy pracownik kolejowy obsługujący urządzenia do przestawiania rozjazdu kolejowego gałganek kawałek tkaniny, szmatka
20 OBLICZA CYWILIZACJI 12. W każdym zadaniu wskaż jedną poprawną odpowiedź. 1. W podanym fragmencie dominuje: A. charakterystyka bezpośrednia. B. mowa zależna. C. opis sytuacji. D. dialog. 2. Główną przyczyną zdziwienia Małego Księcia podczas spotkania ze Zwrotniczym jest: A. wygląd ludzi. B. zachowanie ludzi. C. stosunek dorosłych do dzieci. D. niezrozumienie postępowania dzieci. 3. Odpowiedzi udzielane przez Zwrotniczego: A. pozwalają Małemu Księciu zaakceptować zachowanie ludzi. B. są źródłem kolejnych pytań Małego Księcia. C. wywołują smutek Małego Księcia. D. satysfakcjonują Małego Księcia. 13. Na podstawie tekstu 3. wstaw X w odpowiednie miejsca. prawda fałsz brak danych Dorośli nie obserwują otaczającego świata. W ocenie Małego Księcia dzieci nie potrafią odróżnić rzeczy błahych od tego, co istotne w życiu. Dorośli są znudzeni życiem, a przez to nieszczęśliwi. Ludzie nie potrafią racjonalnie gospodarować swoim czasem. Dzieci są ciekawe świata. 14. W 2 3 zdaniach napisz, na czym według Zwrotniczego polega szczęście.
Test 2. W pogoni za... 21 Zadanie 15. odnosi się do tekstu 1. i tekstu 3. 15. Zaznacz poprawną odpowiedź. Podobieństwo między tekstami 1. i 3. uwidacznia się w: A. budowie utworów. B. przytaczaniu wypowiedzi bohaterów w mowie niezależnej. C. przynależności utworów do tego samego rodzaju literackiego. D. przynależności utworów do tego samego gatunku literackiego. 16. Połącz liniami bohaterów utworu Mały Książę z odpowiadającą im etykietą. KRÓL PRÓŻNY PIJAK BANKIER LATARNIK GEOGRAF Bezrefleksyjne wykonywanie rozkazu. Żądza władzy. Zachłanność, chciwość. Pseudonaukowość. Trwanie w błędnym kole. Pragnienie uznania, pochlebstw. 17. W każdym zadaniu wskaż jedną poprawną odpowiedź. 1. W liczbie mnogiej takie same końcówki deklinacyjne jak rzeczownik książę ma rzeczownik: A. król. B. władca. C. chłopię. D. chłopak. 2. Pisownia wyrazu Zwrotniczy wielką literą jest uzasadniona: A. pochodzeniem wyrazu (zasada historyczna). B. autorskim pomysłem (zasada konwencjonalna). C. sposobem wymawiania wyrazu (zasada fonetyczna). D. budową słowotwórczą wyrazu (zasada morfologiczna). 3. Na podstawie tej samej zasady ortograficznej co wyraz Zwrotniczy zostały zapisane nazwy: A. Rejent, Cześnik, Podstolina. B. Śmigalski, Klara, Dyndalski. C. Rejent, Cześnik, Papkin. D. Wacław, Klara, Milczek.
22 OBLICZA CYWILIZACJI 18. Zaznacz poprawną odpowiedź. Wypowiedzeniu: Oświetlony pociąg pośpieszny, hucząc jak grzmot, zatrząsł domkiem Zwrotniczego odpowiada wykres: A. 1 2 3 B. 1a 2 1b C. 1a 2 1b D. 1a 1b 2 Tekst 4 Dlaczego Mały Książę opuścił swoją planetę? temat wypracowania pani podała w zeszłym tygodniu po omówieniu lektury. Książka nie podobała się prawie nikomu w klasie, za to Ela zachwyciła się na nowo opowieścią o jasnowłosym chłopcu z innej planety. [...] Pierwszy raz oglądała obrazki w książce o chłopcu z jasnymi włosami i długim szalem na szyi, kiedy dawno temu znalazła ją na jednej z dolnych półek Babcinej biblioteki. Ilustracje nie były może najpiękniejsze, ale zaciekawiły Elę, więc poprosiła Babcię, żeby przeczytała jej tę książkę. Babcia zawsze robiła to chętnie, więc i wtedy, przez kilka wieczorów, czytywała ją na dobranoc. Od tamtej pory książeczka została w pokoju Eli na półce między bajkami. Czasem jeszcze prosiła Babcię, żeby przeczytała jej jakiś fragment: Babciu, poczytaj mi o lisie albo tę historię o latarniku, albo jak pilotowi zepsuł się samolot, albo jak rysował węże boa zamknięte lub otwarte. [...] Opowieść o jasnowłosym chłopcu przeczytała znowu w zeszłym roku i nauczyła się na pamięć niektórych zdań, bo wydawało jej się, że są bardzo mądre. Niekiedy myślała, że te słowa mówią o niej. Teraz dowiedziała się, że miała rację. Była to historia trochę o niej i trochę o wszystkich ludziach, którzy potrzebują miłości i swobody, przyjaźni i samotności, chcą do kogoś należeć i żeby ktoś do nich należał. I o tym, że wszyscy żyjemy na osobnych planetach i jeżeli nie będziemy podróżować i poszukiwać, nigdy się nie spotkamy, żeby poznać siebie i innych. Katarzyna Pranić Ela-Sanela (fragment)
Test 2. W pogoni za... 23 19. Wstaw X w odpowiednie miejsca. Z analizowanego fragmentu wynika, że: prawda fałsz brak danych Ela znała utwór Mały Książę już w dzieciństwie. Bohaterka w dzieciństwie nauczyła się na pamięć wybranych fragmentów Małego Księcia. Dziewczynce zawsze najbardziej w utworze Mały Książę podobały się ilustracje. Ela już jako dziecko bardzo dobrze rozumiała uniwersalne myśli Małego Księcia. Ela zawsze traktowała utwór, jakby był napisany tylko o niej. Bohaterka należała do nielicznych osób w klasie, którym utwór się podobał. 20. Zaznacz poprawną odpowiedź. Z analizowanego fragmentu wynika, że tekst 4.: A. jest fragmentem Małego Księcia. B. nawiązuje do utworu Mały Książę. C. stanowi parafrazę Małego Księcia. D. przedstawia dalsze przygody Małego Księcia. 21. Wykreśl niepoprawne odpowiedzi. W analizowanym fragmencie wyraz Babcia pełni funkcję nazwy własnej. Świadczy o tym pisownia wielką literą: A. rzeczownika pospolitego. B. ze względów składniowych. C. ze względów grzecznościowych. D. przymiotnika oznaczającego osobę i odpowiadającego na pytanie czyj? 22. Wskaż poprawną odpowiedź. Rzeczowniki samotność, miłość, swoboda to: A. rzeczowniki utworzone za pomocą tego samego formantu. B. rzeczowniki utworzone od czasowników. C. rzeczowniki rodzaju nijakiego. D. rzeczowniki abstrakcyjne.
24 OBLICZA CYWILIZACJI 23. Czy twoim zdaniem utwór Antoine a de Saint-Exupéry ego Mały Książę jest wciąż aktualny? Napisz rozprawkę, w której wyrazisz swoją opinię i ją uzasadnisz. Odwołaj się co najmniej do dwóch przykładów z książki. Twoja praca powinna zająć nie mniej niż trzy czwarte wyznaczonego miejsca.
Test 2. W pogoni za... 25 (około 3/4 miejsca)