INNOWACJA PEDAGOGICZNA DLA KLASY VI W ŚWIECIE SZTUKI, SŁOWA I OBRAZU mgr ANETTA RACHFALSKA SZKOŁA PODSTAWOWA W ZAWADCE OSIECKIEJ 1
Miejsce wdrażania innowacji: Wdrażanie innowacji planowane jest w Szkole Podstawowej w Zawadce Osieckiej. Grupa docelowa innowacji: Innowacja adresowana jest do uczniów klasy VI szkoły podstawowej. Czas trwania innowacji: Wprowadzenie innowacji planowane jest od 1 września 2013 roku (rok szkolny 2013/2014). Źródła finansowania innowacji: Nie wymaga dodatkowego finansowania. 2
I. WSTĘP Innowacja pedagogiczna zachowuje cele kształcenia i umiejętności uczniów określone w podstawie programowej (w zakresie czytania i słuchania, samokształcenia i docierania do informacji, świadomości językowej, interpretacji, tworzenia wypowiedzi). Innowacja rozwija umiejętności kluczowe niezbędne do podjęcia nauki na kolejnym etapie kształcenia i funkcjonowania w życiu społecznym. 1. Celowość wprowadzenia innowacji W pracy z dziećmi zauważam konieczność usystematyzowania i pogłębiania wiedzy z zakresu teatru, filmu i dziennikarstwa. Dla wielu uczniów jest to obszar wiedzy nieznany. Poza tym nie umieją w sposób odpowiedzialny korzystać ze środków masowej komunikacji, tj. prasa, telewizja, radio czy Internet. Teatr Teatr to wcielanie się w role, zakładanie masek, to rodzaj sztuki widowiskowej, w której każdy może być kimś innym. Uczniowie bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach teatralnych. Przychodzą po to, by rozwijać swe pasje, wspólnie pracować nad nowymi projektami, realizować się twórczo. Dziennikarstwo w sieci W dobie Internetu i mediów młody człowiek nie wyobraża sobie funkcjonowania bez technologii informacyjnej. Uczniowie chętnie wypowiadają się na czatach, zakładają blogi (na których umieszczają swoje komentarze, zdjęcia, filmiki), porozumiewają się przy pomocy komunikatorów, wiadomości przesyłają e-mailem. Kontakt ze światem powoduje, że uczniowie często publikują swe prace, artykuły, zadania domowe, dzielą się opiniami i komentarzami, przyjmując rolę redaktorów. 3
Jedną z form aktywizowania uczniów jest umożliwienie im tworzenia własnych artykułów i upublicznianie ich. Ważne jest więc, by robili to poprawnie i zgodnie z zasadami publikacji. Powinni znać podstawowe formy dziennikarskie, wiedzieć czym jest prawo autorskie i plagiat. Chciałabym wykorzystać potencjał uczniów, zachęcić do publikowania w sieci, dzielenia się wrażeniami, np. po obejrzeniu przedstawienia, komentowania wydarzeń z życia klasy i szkoły. Uważam, że młody człowiek powinien sprawnie wyszukiwać informacje i przekazywać je odbiorcom. Umiejętnie komunikować się werbalnie i niewerbalnie, stosując przy tym normy poprawności językowej. W sposób odpowiedzialny korzystać z środków masowej komunikacji, tj. prasa, telewizja, radio czy Internet. Film Film to rodzaj sztuki, z którą uczniowie mają styczność niemal od urodzenia. Codziennie oglądają filmy i seriale. Podejmują własne próby kręcenia filmów przy pomocy telefonów komórkowych. Obecnie uczniowie dysponują sprzętem, który umożliwia im odbiór i nakręcenie filmu. Samodzielnie podejmują takie próby, często nie mając przygotowania merytorycznego. Ich wiedza ogranicza się tylko do kina popularnego. Uczniowie nie znają historii kina, nie znają języka filmu i etapów jego powstawania. Istnieje więc potrzeba usystematyzowania wiedzy o filmie. Chciałabym, aby dzięki poszerzeniu wiedzy o filmie, moi uczniowie stali się odpowiedzialnymi i świadomymi znawcami kultury obrazu. Obserwacje, rozmowy z uczniami stały się inspiracją do napisania tej innowacji pedagogicznej. 4
2. Założenia ogólne Innowacją zostaną objęci uczniowie klasy szóstej Czas realizacji: 1.09.2013-15.06.2014r. Treści programowe zawarte w innowacji będą realizowane w ramach zajęć z języka polskiego - 1 godz. tygodniowo z godzin dyrektorskich 3. Cele programu Cel główny: kształtowanie i doskonalenie umiejętności sprawnego poruszania się w świecie kultury, mass mediów i technologii informacyjnej; świadomego i odpowiedzialnego odbioru żywego słowa i obrazu; rozwijanie umiejętności społecznych ucznia. Cele szczegółowe: rozwijanie zainteresowań uczniów oraz ich indywidualnych zdolności; rozwijanie osobowości ucznia; rozbudzanie potrzeb kulturalnych uczniów; uczenie odpowiedzialności, rzetelności, dyscypliny; kształtowanie aktywnych, twórczych postaw; rozwijanie pozytywnych cech charakteru; przygotowywanie do udziału w konkursach; propagowanie poprawnej polszczyzny; wyposażanie uczniów w ogólną wiedzę na temat historii teatru i filmu; etapów ich rozwoju, znanych dramaturgów, reżyserów, warsztatu pracy aktora teatralnego i filmowego; poznanie różnorodnych technik i form teatralnych; 5
przybliżenie uczniom wartości tkwiących w literaturze dramatycznej i filmie; nabycie umiejętności pracy w zespole, współtworzenia dzieła scenicznego; zapoznanie z formami dziennikarskimi, warsztatem pracy dziennikarza; opanowanie umiejętności redagowania różnego rodzaju tekstów publicystycznych; doskonalenie poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej; kształtowanie umiejętności wykorzystania programów komputerowych do redagowania tekstów; kształcenie umiejętności świadomego i bezpiecznego korzystania z mediów; ukazanie potrzeby korzystania z różnych źródeł, tekstów kultury. 4. Metody i formy pracy Podczas zajęć uczniowie będą pracowali indywidualnie, grupowo oraz zbiorowo w zależności od realizowanych zagadnień z wykorzystaniem różnych metod, w tym szczególnie metod i technik aktywizujących /tj. burza mózgów, mapa pojęciowa, piramida priorytetów, dyskusja, drzewko decyzyjne, metaplan, metoda projektów, drama; techniki teatralne: inscenizacja, etiuda, pantomima, improwizacja/, metod ćwiczeniowych; metod podających /mini wykład, pogadanka, prelekcja/. Inne formy pracy to spotkania z ciekawymi ludźmi, np. redaktorami gazety i telewizji lokalnej, wyjazd na przedstawienie teatralne, do kina. 6
5. Oczekiwane efekty Uczeń będzie: przygotowany do tworzenia i odbioru dzieła scenicznego; umiał pracować w grupie; aktywnie uczestniczył w życiu szkoły i środowiska; promował szkołę; pogłębiał i systematyzował wiedzę z dziedziny teatru, filmu i form dziennikarskich; wykorzystywał w praktycznym działaniu zdobytą wiedzę i umiejętności; doskonalił dykcję, intonację, modulację i interpretację głosową; znał i rozumiał pojęcia dotyczące budowy teatru, różnych form i technik teatralnych, warsztatu pracy aktora; posługiwał się terminologią teatralną i filmową; stosował w praktyce umiejętności i wiedzę z zakresu teatru podczas tworzenia inscenizacji (scenografia, kostiumy, rekwizyty); potrafił wejść w różne role i stworzyć kreację postaci; umiał stosować formy dziennikarskie z zachowaniem poprawności językowej; świadomie korzystał z różnych źródeł informacji; potrafił wskazać podstawowe cechy gatunków filmowych analizować dzieło filmowe potrafił dokonać samooceny - spojrzeć krytyczne na dokonania własne i innych. 7
6. Tematyka prowadzonych zajęć Tematy zajęć zostały opracowane w oparciu o podstawę programową. aktywizującymi Nowatorstwo innowacji polega na prowadzeniu zajęć metodami /tj. burza mózgów, mapa pojęciowa, dyskusja, drzewko decyzyjne, metaplan, metoda projektów, drama; techniki teatralne: inscenizacja, pantomima, improwizacja/, metod ćwiczeniowych; metod podających /mini wykład, pogadanka, prelekcja/. Metody te pobudzą twórczą aktywność uczniów i wdrożą do samokształcenia, przygotują do świadomego uczestnictwa w kulturze. Tematyka zajęć została dostosowana do treści programowych w poszczególnych klasach. Celem innowacji jest zapoznanie uczniów nie tylko z różnorodnymi tekstami literackimi, ale także z formami przekazu stosowanymi przez media takie jak: telewizja, radio, reklama czy Internet. Chciałabym, aby zajęcia te przygotowały uczniów do krytycznego odbioru przekazów medialnych oraz kształtowały umiejętność poprawnego korzystania ze środków typowych dla kultury masowej, a także przygotowały ich do twórczego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Poza tym zajęcia te mają na celu rozwinąć indywidualne zdolności i zainteresowania dzieci, uczyć odpowiedzialności, rzetelności, dyscypliny, punktualności; propagować poprawną polszczyznę; wyposażyć uczniów w ogólną wiedzę na temat historii teatru i filmu; etapów ich rozwoju, warsztatu pracy aktora teatralnego i filmowego; zapoznać z różnorodnymi technikami i formami teatralnymi; zapoznać z formami dziennikarskimi, warsztatem pracy dziennikarza; opanowanie umiejętności redagowania różnego rodzaju tekstów publicystycznych; doskonalenie poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej Cele te będą realizowane przede wszystkim poprzez pracę z multimedialnym, interaktywnym podręcznikiem elektronicznym" EduROM Język polski", który obejmuje materiał z zakresu języka polskiego na poziomie klas 4-6 szkoły podstawowej. Organizowane będą lekcje muzealne, biblioteczne, wyjazdy do kina, czy też, w miarę możliwości, spotkania z aktorami. Uczniowie będą także przygotowywali przedstawienia teatralne. 8
Tematyka zajęć: KINO: Nie tylko słowa "mówią", czyli opowiadanie zdarzeń za pomocą obrazów. Ożywione fotografie, czyli czarodziejski świat filmu. "...I co dalej?", czyli logiczny ciąg opowieści filmowej. Film, czyli magia obrazu, muzyki i barw. Zapraszamy do kina, czyli porozmawiajmy o filmie. Książka a film, czyli związki literatury i kina.(5) Gdzie koniec, a gdzie początek, czyli kompozycja dzieła filmowego.(5) Jak dzielą się filmy, czy film dokumentalny a film fabularny.(5) Kto lubi oglądać filmy rysunkowe, czyli tajemnice filmowej animacji.(5) Szeroki ekran w kinie, czyli jak widzimy filmy.(5) Idziemy do kina, czyli porozmawiajmy o filmie.(5) Od początku do końca - etapy realizacji filmu.(6) Ludzie filmu.(6) Cuda i czary - o efektach specjalnych.(6) KOMPUTER: Kilka słów o komputerze. Jak obsługiwać program komputerowy? Komputer - urządzenie interaktywne, czyli reagujące.(5) Urządzenie peryferyjne - co jeszcze można przyłączyć.(5) Komputer jako multimedialne źródło informacji.(6) PISMO, ZNAK, KSIĄŻKA: Co znaki mówią? Pożytki z alfabetu. Książki. Biblioteki. Korzystanie z katalogów. MOWA: Mowa zwierząt i ludzi, czyli jak porozumiewamy się między sobą. Między stwierdzeniem a rozkazem, czyli o różnych funkcjach wypowiedzi (Informuję Państwa, czyli o stwierdzeniach słów kilka; Bardzo Państwa proszę, czyli o perswazji słów kilka.) 9
Czy róża pachniałaby tak samo, gdyby nazwano ją kapustą?(6) Jesteś świetny! O wyrażaniu ocen w języku.( Proszę, dziękuję, przepraszam o grzeczności w języku; Dosłownie i w przenośni, czyli o funkcjach językowych.) LITERATURA I OBRAZ: Czy baśnie żyją wiecznie? O czym mówią legendy? Opowiadam ciekawie.( Opisuję barwnie.; Listy, liściki.; W pamiętniku; Opowiadam jeszcze ciekawiej.) Opisuję to, co mi podsuwa wyobraźnia.(6) Opowiadam o przygodzie na wyspie.(6) Czytam, oglądam, słucham, oceniam.(6) Zabawy słowami.(6) RADIO: Co to jest radio? Świat radiowych dźwięków.(4,5) Kto tworzy radiowe audycje.(5) Radio, czyli jaką moc ma dźwięk.(6) TEATR: Co to jest teatr? Kim jest aktor? Królestwo teatru lalek. Między słowem a milczeniem w teatrze.(5) Dźwięki mowy (nie tylko teatralnej).(5) PRASA: Co to jest prasa? (rodzaje czasopism, funkcje prasy) Rodzaje prasy.(5) Podstawowe formy dziennikarskie.(5) Przegląd tytułów. Tytuły, podtytuły, lidy...(5) Prasa, czyli o potędze słowa.(6) 10
TELEWIZJA: Przed szklanym ekranem, czyli co to jest telewizja.(5) Obraz i dźwięk w pudełku, czyli o technice telewizyjnej.(5) Jak to było na początku, czyli o historii telewizji.(5) Telewizja - o sile obrazu.(6) Reklama w mediach.(6) 7. Ewaluacja innowacji - Test z zakresu wiedzy o filmie, teatrze, prasie i kinie. - Konkurs literacki - Przedstawienie teatralne 8. Bibliografia Bortnowski S, Warsztaty dziennikarskie, Warszawa 1999. Ciborowska-Lipko B., Program klasy teatralno-dziennikarskiej dla szkoły podstawowej i gimnazjum, Kielce 2000. Dyduchowa A, Metody kształcenia sprawności językowej uczniów, Kraków 1988. Dziedzic A, Drama na lekcjach języka polskiego, Warszawa 1992. Helman A, Co to jest kino? Kraków 1992. Maksymiak A, Teatr w szkole, Wrocław 1992. Słownik pojęć filmowych, red. Alicja Helman, Wrocław 1991. 11