Witold Dąbrowski Zapomogi wyrównawcze do rent i dodatek urlopowy Palestra 12/1(121), 15-22 1968
N r 1 (121) Z a p o m o g i w y r ó w n a w c z e d o r e n t 15-6. Okręt Leon: Półtora roku sali sądowej, Warszawa 1925, str. 261-7. Okręt Leo n: Winien, czy nie winien? Z sali sądowej i.933 1934, Warszawa 1935, str. 341. 8. Okręt Leon: Między życiem a sądem, Warszawa Kraków Poznań Lwów, str. 365. 9. Hofmokl-Ostrowski: Moje obrony warszawskie (zeszyt I stanowiący odrębną całość zawiera sprawy I XVII; zeszyt II zawiera sprawy XVII XXXII), Warszawa 1926, str. 200. 10. Hofmokl-Ostrowski: Trylogia. Część I. Oskarżam. II. Adwokat i ciernie. III. Strzały w sądzie. Warszawa 1929, str. 160, 20 i 183. 11. Hofmokl-Ostrowski: Mój testament, Warszawa, Poznań, Kraków, Lwów, str. 267. 12. Hofmokl-Ostrowski: W Modzelinie rzeczy ponure, Warszawa 1932, str. 238. 13. Patek Stanisław: Obrony oskarżonych w sprawach politycznych, Palestra, styczeń lu ty 1937, nr 1 2. 14. Patek Stanisław: Ze wspomnień obrońcy, Warszawa 1937, str. 31. 15. Patek Stanisław: Wspomnienia ważkich okresów pracy, Warszawa 1938, str. 48. 16. Patek Stanisław: Jak umierali. Pamiętnik X Pawilonu. Zebrali i do druku przygotowali Aleksander Kozłowski i Henryk J. Mościcki (wyd. MON, Warszawa 1958, str. 294 304). WITOLD DĄBROWSKI Zapomogi wyrównawcze do rent i dodatek urlopowy Chcąc przedstawić w największym skrócie zadania władz adwokatury, należałoby, moim zdaniem, powiedzieć, że do zadań tych należą: a) organizacja zespołów adwokackich, utrzymanie właściwego poziomu pracy adwokatów oraz problem właściwej obsługi prawnej ludności, b) sprawy szkolenia aplikantów i doskonalenia zawodowego adwokatów, 3) sprawy bytowe adwokatów i aplikantów. To ostatnie zagadnienie, o bardzo szerokim zakresie, obejmuje zarówno starania o właściwe unormowanie taksy adwokackiej i zapomóg dla rencistów, jak i problem zapewnienia należytego wypoczynku i innych świadczeń socjalnych. Zagadnieniami bytow ym i zajmowano się w nikliw ie na plenarnym posiedzeniu NR A w dniu 25 lutego 1967 roku, na którym podjęto dwie ważne uchwały: pierwszą o zmianie Regulaminu Funduszu Samopomocy K oleżeńskiej przy NRA i drugą o Regulam inie Funduszu Urlopowego.
16 Witold Dąbrow ski N r 1 (121) Ze względu na zasadniczy charakter tych uchwał i zmiany, jakie cme wprowadziły, należy je pokrótce omówić. I. ZAPOMOGI WYRÓWNAWCZE» Regulamin Funduszu Samopomocy Koleżeńskiej przy NRA, obowiązujący od 1 kw ietnia 1959 r., wielokrotnie zresztą zmieniany, ustalał następujące świadczenia na rzecz adwokatów i członków ich rodzin: 1) zapomogi wyrównawcze: a) dla wszystkich adwokatów w takiej wysokości, aby łącznie z rentą adwokat otrzym ywał 1 500 zł m iesięcznie, b) dla wdów w takiej wysokości, aby łącznie z rentą zapomoga nie przekraczała 750 zł;.2) zapomogi dodatkowe w nie ustalonej wysokości dla adwokatów szczególnie zasłużonych dla adwokatury lub znajdujących się w szczególnie trudnych warunkach materialnych, jak również dla członków rodzin adwokatów szczególnie zasłużonych dla adwokatury; 3) zapomogi doraźne i jednorazowe, przyznawane przez Komisję Samopomocy Koleżeńskiej. Według danych z grudnia 1966 r. zopomogi z FSK otrzymywało; 303 adwokatów na sumę 162 826 zł miesięcznie, tj. przeciętnie po 537 zł na osobę (w tym 28 adwokatów pobierało zapomogi dodatkowe), oraz 106 członków rodzin adwokatów na sumę 31 872 zł miesięcznie, tj. po 300 zł m iesięcznie na osobę. Razem ze świadczeń korzystało 409 osób na łączną sumę 194 698 zł m iesięcznie. W skali porównawczej dane za ostatnie lata wykazują stały wzrost wypłacanych zapomóg, jak to wynika z poniższego zestawienia: adwokaci członkowie rodzin grudzień 1964 r. 120 36 grudzień 1965 r. 245 94 grudzień 1966 r. 303 106 Ogólna suma w ypłat z tytułu zapomóg wyniosła w 1966 r. kwotę 2 534 785 zł, pokrytą: z pozostałości z 1965 r. 406 320 zł, ze składek 5 512 adwokatów (po 30 zł m iesięcznie) 1 687 769 zł i z dotacji z nadwyżek finansowych Centralnego Funduszu Szkolenia Aplikantów Adwokackich 440 765 zł. Z powyższych zestawień liczbowych wynika w sposób jasny, że ija pokrycie świadczeń nie w ystarczały składki po 30 zł m iesięcznie i w skutek tego trzeba się było uciec do innych źródeł. Na zgromadzeniach delegatów izb adwokackich w 1966 r. wysuwano postulaty powiększenia świadczeń z tytułu zapomóg wyrównawczych do takiej wysokości, aby adwokat-rencista m ógł otrzym ywać łącznie z rentą z ZUS-u kw otę 2 000 zł m iesięcznie.» W spraw ie zapom óg w I kw artale 1968 r. patrz kom unikat NRA, zam ieszczony na str. 125 niniejszego num eru P alestry.
T łr 1 (121) Z a p o m o g i w y r ó w n a w c z e d o r e n t 17 Do zagadnienia zw iększenia zapomóg trzeba było jednak ustosunkow a ć się z w ielką ostrożnością. Podstawowym i najważniejszym problemem było ustalanie wysokości funduszów, jakie byłyby potrzebne na ten cel. Rozważając to zagadnienie, należało wziąć pod uwagę, że świadczenia na rzecz FSK są oparte na składkach adwokatów oraz że adwokatura jest zawodem ludzi starszych, wobec czego liczba kandydatów do uzyskiwania świadczeń będzie stale wzrastać. Konieczne jest w ięc zachow anie właściwej proporcji między świadczeniami adwokatów na FSK a wysokością w ypłat. N ie można dopuścić do tego, aby wysokość składek nadmiernie zwiększała i tak już bardzo duże obciążenia adwokatów. Według danych z 1966 r. adwokatów w wieku 50 60 lat było 2 058, w wieku 60 70 lat 1264 i powyżej 70 lat 489. Z tej liczby w grudniu 1966 r. pobierało zapomogi wyrównawcze: w w ieku 50 60 lat 38 adwokatów 60 70 lat 88 adwokatów powyżej 70 lat 177 adwokatów W tej liczbie było 191 adwokatów pozostających w zespołach przy obniżonych zarobkach do 750 zł m iesięcznie. Mając na uwadze stale zwiększającą się liczbę adwokatów-rencistów, należało dojść do wniosku, że świadczenia FSK przy podwyższeniu zapomóg w celu uzupełnienia renty do 2 000 zł dla wszystkich adwokatów w yniosłyby około 7 600 000 zł rocznie. Na pokrycie takiej sumy trzeba by ustalić wysokość składek na ca 110 zł m iesięcznie na każdego adwokata. Oczywiście wszystkie podane wyżej obliczenia należy uznać tylko za przybliżone. Opierają się one na doświadczeniu stosunkowo krótkiego jeszcze okresu wypłacania zapomóg z FSK. Nie można liczyć na to, że stale przychodzić będą z pomocą dotacje z nadwyżek Centralnego Funduszu Szkolenia Aplikantów Adwokackich. Nadwyżki tego Funduszu nie są aż tak wielkie (w 1966 r. około 8 000 000 zł), aby m ogły pokryć wszelkie zapotrzebowania rad adwokackich. Zresztą muszą one być przeznaczone przede wszystkim na poprawienie sytuacji lokalowej zespołów adwokackich. Dlatego też po dyskusji i przeanalizowaniu sprawy przyjęto w uchwale NRA z dn. 25 lutego 1967 r. zasadę pośrednią ustalając, że zapomogi wyrównawcze do wysokości 2 000 zł otrzymywać będą od 1 lipca 1967 r. adwokaci-renciści nie wykonujący zawodu w zespole adwokackim. Żeby zaś pokryć świadczenia z tego tytułu, należało podwyższyć składkę od każdego z adwokatów do wysokości 60 zł miesięcznie. Wymieniona w yżej uchwała NRA miała na celu zapewnienie adwokatom, którzy mają trudności w wykonywaniu zawodu ze względu na wiek lub stan zdrowia, uzyskania łącznych wpływów z renty i zapomogi w takiej wysokości, która by pozwoliła na skromną egzystencję. Należy przypuszczać, że wielu adwokatów, którzy pobierają łącznie tytułem renty i zapomogi 1 500 zł i którzy mają możność zarobienia w zespole do 750 zł, opuści zespół i ograniczy się do otrzymywania pewnych 2 000 zł m iesięcznie bez oglądania się na niestały dochód w zespole. Trzeba stwierdzić, że już w pierwszym miesiącu (lipiec 1967 r.) wielu adwokatów wykorzystało ow e m ożliwości stworzone uchwałą z dn. 25 lu- 2 Palestra
18 Witold D ąbrowski N r 1 (121) tego 1967 r. i w rezultacie na ogólną liczbę 191 adwokatów-rencistów w zespołach w ystąpiło z nich 59 osób, tj. około 34%. Zm ieniony w ięc uchwałą z dnia 25 lutego 1967 r. Regulam in Funduszu Samopomocy Koleżeńskiej daje możność od 1 lipca 1967 r. wszystkim adwokatom nie wykonującym zawodu w zespole adwokackim otrzym y wania zapomogi wyrównawczej w takiej wysokości, aby łącznie z otrzymywaną rentą z ZUS-u m ieli oni miesięcznie 2 000 zł. Mogą oni ponadto uzyskać wynagrodzenie z innych źródeł (poza zespołem) do wysokości 750 zł m iesięcznie, np. z radcostw, prac zleconych itp. W związku ze zmianą Regulaminu uległa również zmianie Instrukcja ustalająca formy postępowania przy udzielaniu i wypłacaniu świadczeń. Obecnie celem otrzymania zapomogi należy złożyć wniosek za pośrednictwem rady adwokackiej do Komisji Samopomocy Koleżeńskiej przy NRA, dołączając do niego: a) stwierdzenie, że adwokat rencista nie jest członkiem zespołu adwokackiego, b) dowód co do wysokości pobieranej renty (najlepiej ostatni odcinek pocztowy), c) oświadczenie o w y sokości otrzym ywanego wynagrodzenia z innych tytułów (poza zespołem), d) oświadczenie, że zapomoga wyrównawcza nie przysługuje w tym miesiącu, w którym przy otrzym ywaniu wynagrodzenia z innych tytułów renta z ZUS-u nie będzie wypłacana ( 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 6.V.1958 r. w sprawie zawieszania prawa do renty oraz zasad wypłacania renty wyrównawczej Dz. U. Nr 26, poz. 11 z późn. zmianami). Adwokat-rencista obowiązany jest o każdym wypadku przekroczenia wym ienionej w yżej granicy zarobków zawiadomić o tym Komisję Samopomocy Koleżeńskiej. Przy pobieraniu renty wyrównawczej (art. 39 ust. 5 8 dekretu o powszechnym zaopatrzeniu pracowników i ich rodzin) adwokat w tedy tylko m iałby prawo do otrzym ywania zapomogi wyrównawczej, gdyby otrzym ywał w zespole, w czasie pobierania tej renty, wynagrodzenie poniżej 750 zł m iesięcznie. Wielu adwokatów otrzymywało przed dniem 1 lipca 1967 r. zapomogi dodatkowe w wysokości 500 zł miesięcznie ze względu na szczególnie trudne warunki materialne, czyli m ieli łącznie 2 000 zł, tj. tyle, ile obecnie mogą otrzymać, jeżeli nie są członkami zespołu adwokackiego. Uchwałą z dnia 22 czerwca 1967 r., powziętą na wniosek Komisji Samopomocy Koleżeńskiej, Prezydium NRA ustaliło zasadę, że te wszystkie zapomogi dodatkowe przyznawane przez wzgląd na wyjątkowo trudne warunki materialne u legły skompensowaniu z podwyższoną zapomogą wyrównawczą. Pozostały nadal w m ocy przyznane zapomogi dodatkowe dla adwokatów szczególnie zasłużonych dla adwokatury. Na tle interpretacji przepisu dotyczącego takich zapomóg zachodzą nieporozumienia i dlatego należy zatrzymać się chwilę nad jego wyjaśnieniem. Zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami Komisji Samopomocy Koleżeńskiej, zatwierdzonym i przez Prezydium NRA, za adwokata szczególnie zasłużonego dla adwokatury należy uważać osobę, która zajmowała przez dłuższy okres stanowisko w samorządzie adwokackim lub wyróżniała się w pracy dla dobra tego samorządu i adwokatury. Natomiast nie bierze się pod uwagę jako jedynego kryterium długoletniego stażu w adwokaturze, nawet gdy staż ten był nieskazitelny, jeżeli adwokat nie czyni jednocześnie zadość drugiemu warunkowi, tj. wyróżnienia się w
N r 1 (121) Z a p o m o g i w y r ó w n a w c z e d o r e n t 19 pracy dla dobra społeczności adwokackiej.1 Również nie są tu brane pod uwagę bardzo wybitne osiągnięcia w innych zawodach, np. sędziowskim, prokuratorskim itp. Nawet przy otrzymywaniu zapomogi wyrównawczej do wysokości 2 000 zł istnieje możność wystąpienia za pośrednictwem rady adwokackiej o przyznanie zapomogi dodatkowej ze względu na specjalnie trudne warunki materialne adwokata-rencisty. Ponieważ wniosek taki musi mieć charakter wyjątkowy, przeto może on być złożony tylko po udowodnieniu takich potrzeb, które w żadnym razie nie dadzą się zaspokoić z otrzym ywanej renty, zapomogi wyrównawczej i ewentualnie z dochodów innych członków rodziny prowadzących wspólne gospodarstwo dom owe lub zobowiązanych do udzielania pomocy alimentacyjnej. Przy składaniu omawianego wniosku należy mieć na uwadze, że kwota 2 000 zł nie tylko określa wysokość, do której ma być wypłacana zapomoga wyrównawcza, ale stanowi także ustawowo przyjęty minim alny zarobek adwokata w zespole adwokackim ( 34 rozporządzenia w spraw ie zespołów adwokackich). Uchwałą NRA z dn. 25 lutego 1967 r. uległ również zmianie 4 ust. 3 lit. b Regulaminu Funduszu Samopomocy Koleżeńskiej o zapomogach dodatkowych dla rodzin adwokata. Poczynając od 1 lipca 1967 r. zapomoga dodatkowa może być przyznana nie tylko rodzinie adwokata, szczególnie zasłużonego dla adwokatury, ale również członkom rodzin po adwokatach znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji majątkow ej. W niosek w tej kw estii składa właściwa rada adwokacka i jeżeli zapomoga nie przekracza kwoty 250 zł miesięcznie, to decyzję podejmuje sama Komisja Samopomocy Koleżeńskiej bez potrzeby kierowania spraw y do Prezydium NRA. Wydaje się, że powyższe zmiany Regulaminu, chociaż spowodowały podwyższenie składki do 60 zł miesięcznie, zostały przyjęte przez ogół adwokatury z aprobatą. Zwiększenie pomocy finansowej dla starego adwokata lub członków rodziny zmarłego kolegi uznano za wyraz troski całej naszej społeczności o osoby, które większość swego życia poświęciły zaszczytnemu zawodowi adwokata, a u schyłku życia znalazły się w trudnej sytuacji m aterialnej. II. DODATKI URLOPOWE Drugi poważny problem, który był przedmiotem obrad Plenum NRA w dn. 25 lutego 1967 r., to jak zaznaczono w yżej Regulam in Funduszu Urlopowego. 1 Redakcja n ie podziela poglądu autora, iż adw okat szczególnie zasłużony dla adw okatu ry to tylko taki adw okat, który zajm ow ał stanow iska w sam orządzie adw okackim. N ie «najduje to oparcia ani w tek ście R egulam inu (mowa o zasługach dla adw okatury, a nie <Ua sam orządu ), ani też chyba w zasadach słuszności i solidarności k oleżeńskiej. Zdaniem Jledakcji n ie m ożna przekreślić a do tego zm ierza interpretacja przyjęta przez Autora m ożności przyznania zapom ogi dodatkow ej adw okatow i, k tóry np. przez 40 czy 50 lat n iertaziteln ie w ykonyw ał swój zawód, jego zaś sytuacja osobista wym aga przyjścia mu z dodatkową pom ocą m aterialną. Praca dla dobra społeczności adw okackiej (jak form ułuje to kryterium Autor) to n ie tylko praca w sam orządzie. W yjątkow o długi staż adw okacki przy Iftw noczesnym n ieskazitelnym w yk on yw an iu zaw odu i w ybitnych osiągnięciach zaw odow ych to przecież n ie m niejsza zasługa dla adw okatury (Red.).
20 Witold Dąbrowski Nr 1 (121) Sprawą urlopów dla adwokatów zajmowano się już od dłuższego czasu. 2 Za zjawisko zdecydowanie niezdrowe uznano różnice zachodzące pomiędzy adwokatami a pracownikami zatrudnionymi na podstawie umow y o pracę, którzy pracując przez jedenaście m iesięcy w roku, otrzymują wynagrodzenie za dwanaście miesięcy, gdy tymczasem adwokat, na którego konto nie wpływają pieniądze w czasie urlopu, może otrzymać najwyżej m inimum udziału w dochodzie ( 34 i 37 rozp. w sprawie zespołów adwokackich). Ustalono na podstawie wnikliwych badań, że wielu adwokatów nie wykorzystuje w tych okolicznościach należnego im urlopu miesięcznego, zdobywając się jedynie na kilkudniowe przerwy w swej pracy. Jak wiadomo, praca bez należytego wypoczynku, a tym samym bez regeneracji sił powoduje upadek zdrowia, częste zawały serca (zdarzające się naw et na sali sądowej) i inne przypadłości chorobowe. Rozwiązanie problemu finansowania częściowego urlopu adwokatów Naczelna Rada Adwokacka znalazła w obniżeniu skali podatku od w y nagrodzeń, co zostało wprowadzone rozporządzeniem Ministra Finansów z dn. 5.IV.1967 r. w sprawie obniżenia skali w podatku od wynagrodzeń adwokatów-członków zespołów adwokackich z tytułu kierowania tym zespołem oraz uczestnictwa w nim (Dz. U. Nr 13, poz. 58). Przy wprowadzeniu powyższej obniżki wyraźnie zobowiązano organa adwokatury do przeznaczenia uzyskanej różnicy na cele socjalne, a zwłaszcza na dopłaty urlopowe. Różnica uzyskana na obniżce podatku od wynagrodzenia waha się od 4,5% do 6,5% dochodu brutto. Część tej różnicy, a mianowicie 4%, przeznaczono na utworzenie Funduszu Urlopowego ( 2 Regulaminu), a część, tj. po 30 zł miesięcznie, przeznaczono na podwyższenie składek na Fundusz Samopomocy Koleżeńskiej. Fakt, że dzień wejścia w życie Regulaminu Funduszu Urlopowego ściśle uzależniono od daty uzyskania mocy obowiązującej powołanego w yżej rozporządzenia Ministra Finansów, świadczy najlepiej o ścisłym powiązaniu obniżki podatku ze spraw ą Funduszu Urlopowego. Rozporządzenie Ministra Finansów weszło w życie z dniem 19 kw ietnia 1967 r. i od tej daty obowiązuje Regulamin Funduszu Urlopowego. Pierwsze zatem potrącenia na Fundusz Urlopowy powinny mieć miejsce przy rozdziale dochodów zespołów adwokackich za kw iecień 1967 roku. Potrącenia 4% miesięcznie dokonuje się z wynagrodzenia netto, a więc z sum y przypadającej do w ypłaty na rzecz adwokata po potrąceniu podatku od wynagrodzenia. Rozdział Funduszu Urlopowego następuje w maju każdego roku. Fundusz według stanu na dzień 30 kwietnia danego roku dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich adwokatów, którzy w dniu rozdziału uzyskali prawo do urlopu, a więc zgodnie z 62 64 Regulaminu działania zespołów adwokackich pomiędzy tych, którzy przez 11 m iesięcy byli członkami zespołu. Do okresu tego zalicza się okres aplikacji adwokackiej oraz pracę na stanowisku radcy prawnego na warunkach przewidzianych w 63 Regulaminu. Przejście z jednego zespołu do drugiego nie przerywa ciągłości pracy koniecznej do nabycia prawa do 2 S. Garlicki: Urlopy dla adw okatów, P alestra nr 12/1964.
N r 1 (121) Z a p o m o g i w y r ó w n a w c z e d o r e n t 21 urlopu, jeżeli przerwa nie jest dłuższa niż trzy miesiące. Wykluczenie adwokata z zespołu powoduje utratę ciągłości pracy. N ie należy zapominać, że po sześciu miesiącach członkostwa w zespole adwokackim można uzyskać urlop dwutygodniowy na poczet należnego urlopu trzydziestodniowego. W tym ostatnim jednak wypadku adwokatowi przypada tylko połowa dodatku urlopowego. Jak wynika z 2 Regulaminu Funduszu Urlopowego, ani potrącenia na ten Fundusz, ani rozdział dodatku nie ma zastosowania do adwokatów rencistów, którzy ograniczyli swoje zarobki w zespole adwokackim do 750 zł. Poza dodatkiem urlopowym adwokat, udający się na urlop, uczestniczy w dochodach zespołu należnych mu w okresie urlopu. Zgodnie z 37 rozp. w sprawie zespołów adwokackich ma on prawo do minimalnego dochodu w kwocie 2 000 zł (bądź też większego, jśżeli w danej izbie został podwyższony) i do nadwyżki obliczonej w myśl zasad objętych 34 rozp. w sprawie zespołów adwokackich. Duże kontrowersje i dyskusję wywołała sprawa rozdziału dodatku urlopowego w równych częściach pomiędzy wszystkich członków zespołu. Poddano również krytyce samą zasadę potrącenia z tego, co się należy adwokatowi za jego pracę. Zabierając głos w dyskusji, ówczesny w iceprezes NRA adw. S. Garlicki powiedział: To, co chcemy zabrać adwokatom na rzecz Funduszu Urlopowego, chcemy uczynić w postaci ciężaru nałożonego na samorząd mocą uchw ały odpowiedniego organu adwokatury. Będzie to prawidłowe. Jeżeli tak postawimy kwestię, potrącana suma nie będzie zarobkiem adwokata. Będzie to kwota, którą zabiera samorząd na cele związane z interesem adwokatury. Chcemy dzielić Fundusz per capita, za czym przemawia to, że sumy będą niewielkie, około 1 500 rocznie. W uzupełnieniu tego wyjaśnienia dodać należy, że sumy potrącane wracają do adwokatów. Ci członkowie zespołu, którzy prawie całą sumę różnicy między stawkami podatku mają potrącaną na Fundusz (4% z 4,5%), otrzymują większą sumę dodatku, ci zaś, którzy otrzymaliby większą sumę dodatku ze względu na większe zarobki w zespole, mniej wpłacają na Fundusz (4% z 6,5%). Jak zaznaczono na wstępie, jednym z celów uchwalenia Regulaminu Funduszu Urlopowego było stworzenie odpowiedniego bodźca ekonomicznego i zachęcenie w ten sposób adwokatów-członków zespołów adwokackich do wykorzystania urlopu. Znajduje to odbicie w treści 5 Regulaminu zalecającego wypłacanie dodatku bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu i nakazującego zwrot dodatku w razie niewykorzystania tego w y poczynku. Jeżeli się zważy, że poza dodatkiem adwokat otrzyma w okresie urlopowym swój udział w dochodzie zespołu przypadający mu zgodnie z 37 rozporządzenia w sprawie zespołów adwokackich, to należy dojś do wniosku, że suma, którą będzie dysponował podczas przerwy w pracy zawodowej, pozwoli mu na stworzenie sobie dogodnych warunków w y poczynku. Regulamin stanowi, że niewykorzystane w danym roku kalendarzowym dodatki urlopowe przechodzą na rok następny i wchodząc w skład Funduszu Urlopowego, ulegają podziałowi pomiędzy wszystkich uczestni
22 Franciszek Błahuta N r 1 (121) ków zespołu. Tym samym więc adwokat nie wykorzystujący urlopu traci znaczną część przypadającego mu dodatku. Przy dokonywaniu rozliczeń z Funduszem Urlopowym należy pamiętać o tym, że w razie przejścia adwokata do innego zespołu w ciągu roku obliczeniowego kw oty potrącane z jego dochodów na rzecz Funduszu Urlopowego należy przekazać do nowego zespołu. Podobnie adwokat, który w wym ienionym wyżej okresie przeszedł na rentę, otrzymuje dodatek mniejszy, obliczony w stosunku do liczby m iesięcy przepracowanych w pełnym wym iarze w roku poprzedzającym ipodział. W ten sposób wysuwany od wielu lat postulat objęcia adwokatury prawem do płatnego wypoczynku konstytucyjnie zagwarantowanego można uznać za zrealizowany, choć zdajemy sobie oczywiście sprawę z tego, że obecnego rozwiązania sprawy nie należy traktować jako ostatecznego i że trzeba dążyć do dalszego polepszania sytuacji w omawianej dziedzinie. FRANCISZEK BŁAHUTA Ograniczenia przeniesienia własności nieruchomości rolnej przy umowie o dożywocie * I. Jednym ze świadczeń należących do istoty umowy o dożywocie jest przeniesienie w łasności nieruchom ości (art. 908 1 k.c.). Może to być każda nieruchom ość, a zatem także ro lna. W ty m ostatnim w ypadku (w p rak ty ce przew ażającym ) stosuje się niew ątpliw ie rów nież przepisy art. 160 166 k.c., k tó re uzależniają p rzeniesienie w łasności nieruchom ości rolnej od przew idzianych tam przesłanek. N a tom iast w razie zobowiązania się nabyw cy nieruchom ości rolnej do obciążenia jej n a rzecz zbywcy użytkow aniem (art. 908 2 k.c.) nie jest oczywiste, czy ustanow ienie takiego użytkow ania podlega, czy też nie podlega takim sam ym ograniczeniom jak przeniesienie własności nieruchom ości rolnej lub jej części. Zagadnienie to było już przedpiiotem rozw ażań w piśm iennictw ie praw niczym, w ju d y k atu rze zaś znajdujem y rozstrzygnięcie dotyczące dożywocia spadkowego. Na tych łam ach chciałbym dorzucić swą wypowiedź w kw estii zastrzeżonego na rzecz zbywcy użytkow ania oraz poruszyć niektóre zagadnienia w yłaniające się n a tle stosowania ograniczeń przeniesienia własności nieruchom ości rolnej do um owy o dożywocie, k tó re to zagadnienia m ają znaczenie szersze, gdyż zw iązane są ró w nież z innym i um ow am i zdolnym i do przeniesienia w łasności nieruchom ości ro l nej. n. Jeżeli przedm iotem um ow y o dożywocie jest przeniesienie w łasności n ie ru chomości rolnej, a nabyw cą jest osoba fizyczna, m usi ona mieć stosownie do art. 160 1 k.c. kw alifik acje do prow adzenia gospodarstw a rolnego. K w alifikacje