Chemioterapia skojarzona CTD Stosowane leki CTD to skrót od nazwy następujących leków: Cyklofosfamid Endoxan Talidomid Deksametazon Leczenie Leczenie wg schematu CTD można stosować w warunkach ambulatoryjnych, ponieważ leki podawane są w postaci tabletek lub kapsułek. Przed rozpoczęciem leczenia zostaną wykonane badania krwi. Niezbędne jest także badanie przedmiotowe przez lekarza specjalistę zlecającego leczenie i odpowiadającego za jego przebieg. Po spełnieniu wszystkich kryteriów kwalifikacyjnych można rozpocząć leczenie. Tabletki lub kapsułki należy połykać bez rozgryzania popijając dużą ilością wody. Cyklofosfamid/Endoxan - jest dostępny w postaci 50 mg tabletek (kolor biały lub różowy), które należy przyjmować przed posiłkami. Talidomid - jest dostępny w postaci 100 mg białych kapsułek lub tabletek, które należy przyjmować godzinę po posiłku, najlepiej wieczorem. Deksametazon jest dostępny w postaci białych 1 mg tabletek, które należy przyjmować po posiłku lub popijając mlekiem, ponieważ może podrażniać błonę śluzową żołądka. Jak często podaje się chemioterapię skojarzoną CTD Przed rozpoczęciem chemioterapii skojarzonej CTD lekarz prowadzący powinien przedstawić plan leczenia i szczegółowe ustalenia dla każdego pacjenta. Chemioterapia skojarzona CTD może przebiegać według dwóch różnych schematów. Jeden schemat opiera się na podawaniu cytostatyków co 21 dni (tj. co 3 tygodnie), a drugi co 28 dni( tj. co 4 tygodnie). Lekarz prowadzący ustali dokładną dawkę leków i ustali porę dnia kiedy leki te należy przyjmować. Należy bardzo sumiennie przestrzegać zaleceń lekarza. Przyjmowanie leków w schemacie 21 dniowym ( cykle trzy tygodniowe) W pierwszym dniu leczenia będziecie Państwo przyjmować tabletki cyklofosfamidu/endoxanu, talidomidu, deksametazonu. Cyklofosfamid należy przyjmować w odstępach 7 dniowych czyli w 8 i 15 dniu cyklu. Dexametazon należy przyjmować raz dziennie przez cztery kolejne dni (1 4) i ponownie od 12 15 dnia cyklu. Tabletki lub kapsułki talidomidu należy przyjmować codziennie od 1 do 21 dnia cyklu czyli przez 3 tygodnie. Lekarz prowadzący może stopniowo zwiększać dawkę leku w zależności od indywidualnej tolerancji na lek i nasilenia objawów ubocznych. Cykl leczenia kończy się po 21 dniach. Leczenie będzie powtórzone, czyli rozpocznie się kolejny cykl chemioterapii. O liczbie cykli decyduje lekarz prowadzący.
Przyjmowanie leków w schemacie 28 dniowym (cykle cztero tygodniowe) W pierwszym dniu leczenia będziecie Państwo przyjmować tabletki cyklofosfamidu, talidomidu, deksametazonu. Cyklofosfamid należy przyjmować w odstępach 7 dniowych czyli w 8, 15 i 22 dniu cyklu. Dexametazon należy przyjmować raz dziennie przez cztery kolejne dni (1 4). Tabletki lub kapsułki talidomidu należy przyjmować codziennie przez 28 dni (cztery tygodnie). Lekarz prowadzący może stopniowo zwiększać dawkę leku w zależności od indywidualnej tolerancji na lek i nasilenia objawów ubocznych. Cykl leczenia kończy się po 28 dniach. Leczenie będzie powtórzone czyli rozpocznie się kolejny cykl chemioterapii. O liczbie cykli decyduje lekarz prowadzący. Możliwe skutki uboczne Pacjenci różnie reagują na chemioterapię. Jedni odczuwają nieliczne skutki uboczne, inni doświadczają ich więcej. Przedstawione poniżej skutki uboczne mogą ale nie muszą - wystąpić u pacjentów otrzymujących chemioterapię skojarzoną CTD. Wymieniamy najbardziej typowe objawy uboczne z pominięciem tych, które występują rzadko, zatem prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest niewielkie. Jeżeli zaobserwujecie Państwo u siebie objaw nie przedstawiony poniżej, należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Mdłości i wymioty Lekarz może przepisać bardzo skuteczne leki przeciwwymiotne, które powinny zapobiegać lub znacznie złagodzić dolegliwości. Jeżeli nudności i wymioty trwają pomimo zażywania leków przeciwwymiotnych należy poinformować lekarza, który wypisze inny, bardziej skuteczny lek. Niektóre leki przeciwwymiotne mogą powodować zaparcia. Jeżeli taki problem wystąpi, należy zgłosić go lekarzowi. Ryzyko zakrzepów Nowotwór zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi (zakrzepicy), a chemioterapia dodatkowo potęguje to ryzyko. Zakrzepica może wywoływać objawy takie jak ból, zaczerwienienie i obrzęk kończyn dolnych lub duszności i ból w klatce piersiowej. Jest to zjawisko niebezpieczne, dlatego należy natychmiast informować lekarza o wystąpieniu któregokolwiek z tych objawów. Otrzymacie Państwo wówczas leki przeciwkrzepliwe, rozrzedzające krew. Szczegółowych informacji udzieli Państwu lekarz lub pielęgniarka. Podrażnienia błony śluzowej żołądka Deksametazon może podrażniać błonę śluzową żołądka. Należy zawsze przyjmować tabletki w trakcie posiłku lub popijając mlekiem. O wszelkich objawach niestrawności czy bólu brzucha należy informować lekarza, który przepisze leki łagodzące podrażnienia. Zmiany w zachowaniu Możecie Państwo obserwować wahania nastroju, drażliwość i problemy ze snem. Objawy takie zazwyczaj towarzyszą leczeniu dużymi dawkami i przez dłuższy czas, a ustępują po zakończeniu leczenia sterydami. Problemom z zasypianiem można zaradzić przyjmując leki o wcześniejszej porze. Jeśli zauważycie Państwo niepokojące zmiany w zachowaniu należy zgłosić się do lekarza. Wady rozwojowe
Podczas leczenia talidomidem nie należy planować ciąży lub ojcostwa ponieważ lek powoduje poważne uszkodzenia płodu. Przed rozpoczęciem leczenia kobietom zaleca się wykonanie próby ciążowej. Zaleca się także stosowanie wysoce skutecznych metod antykoncepcji, takich jak wkładki wewnątrzmaciczne czy prezerwatywy. Mężczyznom (nawet po wasektomii) zażywającym talidomid zaleca się stosowanie prezerwatyw podczas współżycia z kobietą w wieku rozrodczym. Zarówno mężczyźni jak i kobiety w wieku rozrodczym powinni stosować antykoncepcję w trakcie leczenia jak również 4 tygodnie przed i 4 tygodnie po leczeniu talidomidem. Ze względu na możliwe uszkodzenia płodu w wyniku stosowania talidomidu być może będziecie Państwo musieli uczestniczyć w programie ograniczania ryzyka i wyrazić pisemną zgodę na stosowanie antykoncepcji według zaleceń lekarza. Jeśli jesteście Państwo w wieku rozrodczym lekarz prowadzący może jednorazowo przepisać tylko 4 tygodniowe leczenie talidomidem; wizyty w szpitalu będą zatem częste. Za każdym razem kiedy lekarz zwiększy dawkę talidomidu (co 4 tygodnie) będziecie Państwo proszeni o potwierdzenie zobowiązania do przestrzegania zasad antykoncepcji. Kobieta, która podejrzewa zajście w ciążę w trakcie zażywania talidomidu lub jeśli współżyła nie stosując skutecznej antykoncepcji powinna natychmiast zaprzestać zażywania leku i poinformować lekarza. Drętwienie i mrowienie w dłoniach lub stopach Jest to efekt oddziaływania talidomidu na końcówki nerwów, znany jako uszkodzenie nerwów obwodowych. Możecie Państwo zauważyć u siebie trudności w wykonywaniu drobnych czynności np. zapinanie guzików. O takich objawach należy natychmiast poinformować lekarza, ponieważ może będzie trzeba zaprzestać przyjmowania leku. Opisane wyżej objawy na ogół powoli ustępują kilka miesięcy po zakończeniu leczenia. Wzmożone łaknienie i przybieranie na wadze Podczas przyjmowania sterydów możecie Państwo odczuwać większy głód niż zazwyczaj. Wzmożone łaknienie ustępuje po zakończeniu leczenia. Jeśli dla Państwa jest to problem, warto porozmawiać z lekarzem lub dietetykiem. Zaburzenia smaku Jedzenie może smakować inaczej niż zwykle. Odczucie ma charakter przejściowy i zazwyczaj ustępuje po zakończeniu leczenia. Dietetyk pomoże Państwu przezwyciężyć problemy związane z jedzeniem i poradzi jak utrzymać prawidłową wagę. Obniżona odporność na infekcje (neutropenia) Chemioterapia skojarzona CTD wpływa na obniżenie liczby krwinek białych wytwarzanych w szpiku kostnym, dlatego mogą być Państwo bardziej podatni na infekcje. Objawy te mogą pojawić się 7 dni od rozpoczęcia leczenia. Jeśli zaobserwujecie Państwo: wzrost temperatury powyżej 38 C, nagłe pogorszenie samopoczucia przy prawidłowej temperaturze należy natychmiast kontaktować się z lekarzem. Przed każdym kolejnym cyklem chemioterapii należy wykonać badania krwi, pozwalające stwierdzić czy liczba białych krwinek wróciła do normy. Jeśli nie, może okazać się konieczne opóźnienie leczenia. Krwawienie lub siniaczenie Cyklofosfamid wpływa na obniżenie liczby wytwarzanych płytek i na zdolność krzepnięcia krwi. Należy
poinformować lekarza prowadzącego o jakichkolwiek objawach krwawienia czy siniaczenia, takich jak: krwotok z nosa, z dziąseł czy plamy lub wysypka na skórze. Niedokrwistość Podczas leczenia cyklofosfamidem może wystąpić niedokrwistość. Możecie Państwo odczuwać zmęczenie i trudności z oddychaniem. O objawach takich należy powiadomić lekarza lub pielęgniarkę. Zaparcia Należy pić dużo płynów, spożywać pokarmy bogate w błonnik i uprawiać mało forsowne ćwiczenia fizyczne. Jeśli objawy są bardzo dokuczliwe, należy zgłosić je lekarzowi, który przepisze odpowiednie środki przeczyszczające. Zmęczenie, senność zachwianie równowagi Objawy te często pojawiają się w trakcie leczenia talidomidem, ale ustępują w miarę przyjmowania leku. Podczas przyjmowania talidomidu nie wolno prowadzić samochodu ani obsługiwać urządzeń mechanicznych. Zaleca się przyjmowanie leku w godzinach wieczornych. Przejściowe wahania poziomu cukru we krwi Jeśli wysokie dawki deksametazonu przyjmowane są przez dłuższy czas niekiedy mogą wystąpić chwilowe zaburzenia poziomu cukru we krwi. Należy zatem kontrolować poziom cukru we krwi i w moczu. Szczególnie dotyczy to pacjentów chorych na cukrzycę, którzy powinni dokładnie kontrolować poziom cukru we krwi i informować lekarza o jakichkolwiek zmianach. Należy informować lekarza o objawach zwiększonego pragnienia lub wzmożonym wydalaniu moczu. Wypadanie włosów W trakcie chemioterapii obserwuje się przerzedzanie lub wypadanie włosów. Zaczyna się mniej więcej 2-4 tygodni po pierwszym cyklu leczenia cyklofosfaminą. Może również wystąpić przerzedzanie lub utrata rzęs, brwi oraz owłosienia w innych miejscach. Jest to zjawisko przejściowe i włosy odrastają po zakończeniu leczenia. Pielęgniarka poinformuje Państwa jak radzić sobie z problemem utraty włosów. Opryszczka i owrzodzenie jamy ustnej W trakcie leczenia w jamie ustnej może wystąpić suchość, popękanie śluzówki lub owrzodzenie. Zapobiegać temu można przyjmując duże ilości płynów, regularnie myjąc zęby miękką szczoteczką lub stosując płyny do płukania ust bądź leki przepisane przez lekarza. Rzadkie objawy uboczne Podrażnienie błony śluzowej pęcherza. Objawy występują w czasie przyjmowania cyklofosfamidu. Trzeba pić dużo płynów, które złagodzą podrażnienia. Jeśli zauważycie Państwo ślady krwi w moczu należy natychmiast poinformować lekarza prowadzącego. Wątroba Zburzenia funkcji wątroby obserwowane w tracie leczenia cyklofosfamidem mają charakter przejściowy i ulegają pełnej normalizacji po zakończeniu chemioterapii. Prawdopodobnie nie będziecie Państwo odczuwać żadnych dolegliwości, ale lekarz wykona odpowiednie badania monitorujące funkcje wątroby
przed kolejnym cyklem leczenia. Zmiany na paznokciach Możecie Państwo zaobserwować zmianę zabarwienia paznokci oraz kształtu powierzchni płytki. Zmiany takie zazwyczaj znikają w ciągu kilku miesięcy od zakończeniu leczenia. Zmiany skórne Zdarza się niekiedy, że skóra ciemnieje. W trakcie leczenia talidomidem może wystąpić swędzenie i wysypka. Należy poinformować o tym lekarza, który przepisze odpowiednie leki. Bóle głowy O bólach głowy podczas przyjmowania talidomidu należy informować lekarza. Zawroty głowy przy wstawaniu Możecie Państwo doświadczać chwilowych zawrotów głowy przy zbyt szybkim wstawaniu. Przyczyną jest chwilowy spadek ciśnienia krwi. Należy więc powoli przechodzić od pozycji leżącej do siedzącej, a następnie do stojącej. Jeśli macie Państwo jakiekolwiek problemy z ciśnieniem krwi i zażywacie leki należy poinformować o tym lekarza. Zatrzymanie płynów (z powodu sterydów) Możecie Państwo zauważyć, że puchną kostki lub palce. Niektórzy pacjenci mają uczucie wzdęcia. Na ogół objawy takie pojawiają się przy długotrwałemu leczeniu. Zmiany w płucach Cyklofosfamid może powodować zmiany w tkance płucnej Jeśli zaobserwujecie Państwo objawy kaszlu lub trudności z oddychaniem należy zgłosić się do lekarza. Należy zawsze zgłaszać lekarzowi lub pielęgniarce wszelkie objawy niepożądane. Na wszystko istnieją odpowiednie lekarstwa, które pozwalają kontrolować takie objawy. Informacje dodatkowe Inne leki Przyjmowanie w trakcie chemioterapii CTD innych leków kupowanych w sklepie lub w aptece może okazać się szkodliwe. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym także o lekach nabywanych bez recepty i o preparatach ziołowych. Płodność Leczenie może powodować zaburzenia płodności. Przed rozpoczęciem leczenia należy na ten temat porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Antykoncepcja Podczas leczenia nie należy planować ciąży ani ojcostwa ponieważ leczenie może powodować uszkodzenie płodu. W związku z powyższym, zaleca się stosowanie wysoce skutecznych metod antykoncepcji, zarówno w trakcie leczenia jak i przez kilka miesięcy po jego zakończeniu. O czym należy pamiętać tabletki należy przyjmować we właściwym czasie, zgodnie z zaleceniem lekarza każdego innego lekarza, którego porady Państwo zasięgacie, należy poinformować o stosowanej chemioterapii, której nie wolno przerwać bez powiadamiania onkologa.
Należy przechowywać lek w bezpiecznym miejscu, poza zasięgiem dzieci Jeśli lekarz podejmie decyzję o wstrzymaniu leczenia, należy zwrócić nie zużyte tabletki do apteki. Nie wolno ich wrzucać do toalety lub do śmietnika. Jeżeli zapomnicie Państwo przyjąć tabletkę nie wolno przyjmować podwójnej dawki leku. Należy poinformować o tym lekarza i trzymać się harmonogramu dawkowania leku. W razie wystąpienia mdłości lub wymiotów tuż po zażyciu leku należy poinformować o tym lekarza. Może trzeba będzie przyjąć kolejną dawkę. Nie wolno zażyć kolejnej tabletki bez wiedzy lekarza. Nie wolno/ nie zaleca się spożywania alkoholu w trakcie chemioterapii CTD. Jeśli planujecie Państwo podróż zagranicę warto sprawdzić, czy w danym kraju nie obowiązują szczególne wymagania dotyczące talidomidu. W Australii np. trzeba mieć zaświadczenie lekarskie uzasadniające powód przyjmowania tego leku. OOstatnia aktualizacja 4.2014 r. Następna aktualizacja 2015 r. Macmillan Cancer Support [2010]. Niniejsza publikacja oparta jest na informacji opublikowanej na stronie www.macmillan.org.uk przez Macmillan Cancer Support, 89 Albert Embankment, London SE1 7UQ, United Kingdom. Macmillan nie ponosi odpowiedzialności za dokładność niniejszego tłumaczenia, ani za kontekst, w jakim treści te się ukazują. Pełną odpowiedzialność za tłumaczenie ponosi Instytut Hematologii i Transfuzjologii, ul. Indiry Gandhi 14, Warszawa, Polska. Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)