Cytarabina jest cytostatykiem występującym także pod nazwą Ara C lub arabinozyd cytozyny, stosowanym w leczeniu niektórych typów chłoniaków.

Transkrypt

1 Cytarabina jest cytostatykiem występującym także pod nazwą Ara C lub arabinozyd cytozyny, stosowanym w leczeniu niektórych typów chłoniaków. W jakiej postaci występuje? Cytarabina ma postać bezbarwnego płynu. Sposób podawania Cytarabinę można podawać przez: wlew dożylny przez wenflon umieszczony w żyle, zazwyczaj na grzbiecie dłoni, wkłucie centralne (drobna, plastikowa rurka wprowadzona pod skórę do żyły w okolicy obojczyka) wkłucie obwodowe (drobna plastikowa rurka wprowadzona do żyły w pobliżu zgięcia łokciowego), Wlew może czasami trwać kilka dni. Cytarabinę można także podawać: podskórnie / w zastrzyku podskórnym dokanałowo, bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego, przez nakłucie lędźwiowe Zabieg podania dokanałowego wykonywany jest tylko przez personel wykwalifikowany, dlatego przeprowadzany jest w wydzielonej części szpitala lub w specjalnym ośrodku, do którego będziecie Państwo musieli specjalnie pojechać. Chemioterapia zwykle podawana jest w postaci kilku cykli przez okres kilku miesięcy. Czas trwania leczenia i liczba cykli zależy od rodzaju nowotworu. Lekarz prowadzący omówi z Państwem harmonogram indywidualnego leczenia. Zanim rozpocznie się leczenie trzeba wykonać badania krwi. Lekarz zazwyczaj zleca przyjmowanie leków przeciwwymiotnych zarówno przed rozpoczęciem leczenia, jak i w trakcie chemioterapii. Możliwe działania niepożądane Pacjenci różnie reagują na chemioterapię. Jedni odczuwają nieliczne skutki uboczne, inni doświadczają ich więcej. Przedstawione poniżej skutki uboczne mogą ale nie muszą wystąpić u pacjentów przyjmujących cytarabinę. Skutki uboczne mogą być różne także w zależności od tego, czy przyjmujecie Państwo jeden lek przeciwnowotworowy czy kilka. Wymieniamy najbardziej typowe objawy uboczne z pominięciem tych, które występują rzadko, zatem prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest niewielkie. Jeżeli zaobserwujecie Państwo u siebie objaw uboczny nie przedstawiony poniżej, należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Ryzyko infekcji Cytarabina wpływa na obniżenie liczby białych krwinek wytwarzanych w szpiku kostnym, dlatego mogą być Państwo bardziej podatni na infekcje. Zjawisko to nazywamy neutropenią. Objawy neutropenii występują zazwyczaj 7 dni od rozpoczęcia leczenia, a najniższy próg odporności wypada w dniu po chemioterapii. Następnie liczba białych krwinek stale rośnie i zazwyczaj osiąga poziom prawidłowy przed datą rozpoczęcia kolejnego cyklu chemioterapii. Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub udać do szpitala jeżeli zauważycie Państwo następujące objawy:

2 temperatura ciała powyżej 38 C nagłe pogorszenie samopoczucia, nawet przy prawidłowej temperaturze Poziom krwinek będzie stale kontrolowany podczas leczenia. Może się zdarzyć, że leczenie trzeba będzie opóźnić ze względu na wynik morfologii krwi (liczba krwinek jest nadal za niska). Krwawienie lub siniaczenie Cytarabina wpływa na obniżenie liczby wytwarzanych płytek i na zdolność krzepnięcia krwi. Należy poinformować lekarza prowadzącego o jakichkolwiek niewytłumaczalnych epizodach krwawienia czy siniaczenia, takich jak krwotok z nosa, krwawienia dziąseł czy wysypka skórna. Jeśli liczba płytek jest zbyt niska, może konieczne będzie przetoczenie płytek. Niedokrwistość/Anemia W trakcie przyjmowania cytarabiny może wystąpić niedokrwistość (anemia). Oznacza to, że liczba krwinek czerwonych odpowiedzialnych za dostarczanie tlenu do organizmu jest za niska. Możecie Państwo odczuwać zmęczenie i trudności z oddychaniem. O objawach takich należy powiadomić lekarza lub pielęgniarkę. Przy zbyt niskiej liczbie czerwonych krwinek może konieczne będzie przetoczenie krwi. Mdłości (nudności i wymioty) Nudności i/lub wymioty mogą wystąpić tuż po podaniu cytarabiny. Lekarz może przepisać bardzo skuteczne leki przeciwwymiotne, które powinny zapobiegać lub znacznie złagodzić dolegliwości. Jeżeli nudności i wymioty trwają pomimo zażywania leków przeciwwymiotnych należy poinformować lekarza, który wypisze inny, bardziej skuteczny lek. Niektóre leki przeciwwymiotne mogą powodować zatwardzenia; jeśli taki problem wystąpi, należy poinformować lekarza lub pielęgniarkę. Biegunka Cytarabina może powodować biegunkę, którą zazwyczaj kontroluje się odpowiednimi lekami. Należy dać znać lekarzowi, jeśli biegunka jest uporczywa. W trakcie biegunki należy przyjmować dużo płynów. Utrata apetytu W trakcie przyjmowania leków cytostatycznych u niektórych pacjentów występuje brak apetytu, który może utrzymywać się przez kilka dni. Jeśli problem utrzymuje się przez dłuższy czas, należy zwrócić się po poradę do dietetyka, który powie jak poprawić apetyt i utrzymać prawidłową wagę. Podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi Podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi powoduje dnę moczanową, która skutkuje zapaleniem stawów. Aby temu zapobiegać, będziecie Państwo przyjmować lek o nazwie allopurinol. Należy dużo pić. W trakcie leczenia cytarabiną krew będzie regularnie badana na obecność kwasu moczowego. Problemy z widzeniem Cytarabina powoduje zapalenie spojówek, co skutkuje suchością oczu, zaczerwienieniem oraz swędzeniem. O takich objawach należy informować lekarza, który przepisze odpowiednie krople do oczu. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

3 W trakcie leczenia w jamie ustnej może wystąpić suchość, ból lub owrzodzenie. Zapobiega się temu poprzez przyjmowanie dużej ilości płynów, regularnie myjąc zęby miękką szczoteczką lub stosując płyny do płukania ust bądź leki przepisane przez lekarza. Niektórym pacjentom ulgę przynosi ssanie kostki lodu. Jeśli którykolwiek z tych problemów wystąpi, należy zgłosić go pielęgniarce lub lekarzowi, który zaleci płyn do płukania ust lub odpowiednie środki. Zaburzenia smaku Może okazać się, że jedzenie smakuje inaczej. Smak powraca zazwyczaj po zakończeniu leczenia. Dietetyk lub pielęgniarka doradzą Państwu, jak radzić sobie z tym problemem. Mniej częste działania niepożądane Wypadanie włosów Zdarza się to rzadko, ale może wystąpić przerzedzenie włosów lub całkowite ich wypadanie, zazwyczaj około 3-4 tygodni od rozpoczęcia chemioterapii, niekiedy wcześniej. Jest to stan przejściowy, po zakończeniu leczenia włosy odrastają, chociaż nieco zmienione; mogą być bardziej proste, skręcone, cieńsze lub w innym kolorze. Pielęgniarka udzieli Państwu informacji, jak poradzić sobie z tym objawem. Zaburzenia funkcjonowania wątroby Zaburzenia funkcji wątroby obserwowane w trakcie leczenia cytarabiną występują przejściowo i ulegają pełnej normalizacji po zakończeniu chemioterapii. Prawdopodobnie nie będziecie Państwo odczuwać żadnych dolegliwości, ale lekarz zleci odpowiednie badania monitorujące funkcje wątroby przed kolejnym cyklem leczenia. Zmęczenie Zmęczenie jest bardzo częstym skutkiem ubocznym chemioterapii, zwłaszcza w trakcie jej trwania oraz kilka tygodni po zakończeniu leczenia. Ważne jest, aby prowadzić oszczędzający tryb życia i jak najwięcej odpoczywać. Wskazane są mało forsowne ćwiczenia fizyczne, takie jak spacery, które należy przeplatać odpoczynkiem. Jeśli zmęczenie powoduje senność, należy unikać prowadzenia pojazdów oraz obsługi maszyn. Zmiany w płucach Chemioterapia może powodować zmiany w płucach. Należy zgłosić lekarzowi jeśli palicie Państwo papierosy. Należy także informować o kaszlu i problemach z oddychaniem. Zmiany skórne W trakcie leczenia cytarabiną może pojawić się wysypka skórna. Należy poinformować o tym lekarza, który przepisze odpowiednie leki. Cytarabina powoduje także przejściowe zaczerwienienie i bolesność dłoni i podeszew stóp (zespół arytrodyzestezji dłoniowo-podeszwowej). Objawy ustępują po zakończeniu leczenia. Objawy grypopodobne Objawy grypopodobne mogą się pojawić kilka godzin po podaniu cytarabiny. Do objawów grypopodobnych zaliczamy: bóle głowy, bóle stawów i mięśni, gorączkę, spadek energii oraz dreszcze.

4 Jeśli zauważą Państwo takie objawy, należy dużo pić i odpoczywać. W sytuacji, gdy złe samopoczucie utrzymuje się dłużej niż jeden dzień, należy zgłosić się do lekarza. Zmiany w układzie nerwowym Standardowe dawki cytarabiny rzadko wpływają na układ nerwowy, jednakże dawki wysokie mogą powodować przejściowe lub trwałe zmiany w układzie nerwowym. Skutkuje to objawami takimi jak: drgawki, senność, chwiejność emocjonalna, wahania nastroju. Należy informować lekarza o wszelkich tego typu dolegliwościach jak: spadek energii (apatyczność), senność, utrata orientacji czy problemy z utrzymaniem równowagi. Ból w okolicy żyły W wyniku podawania cytarabiny może wystąpić bolesność żyły w miejscu wkłucia. Należy niezwłocznie poinformować lekarza, który obejrzy dokładnie miejsce wkłucia i zleci zmniejszenie szybkości podawania leku lub przepłukanie kroplówki. W przypadku cytarabiny podawanej dokanałowo, efekty uboczne mogą być inne. Szczegółowych informacji na ten temat udzieli Państwu lekarz lub pielęgniarka. Należy natychmiast informować lekarza o pogorszeniu samopoczucia lub wystąpieniu któregokolwiek z wymienionych lub nie wymienionych wyżej działań niepożądanych. Informacje dodatkowe Ryzyko zakrzepów krwi Choroba nowotworowa zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi (zakrzepicy), a chemioterapia dodatkowo potęguje to ryzyko. Zakrzepica może wywoływać objawy takie jak ból, zaczerwienienie i obrzęk kończyn dolnych lub duszności i ból w klatce piersiowej. Jest to zjawisko niebezpieczne, dlatego należy natychmiast informować lekarza o wystąpieniu któregokolwiek z tych objawów. Otrzymają Państwo wówczas leki przeciwkrzepliwe, rozrzedzające krew. Lekarz lub pielęgniarka udzielą Państwu dodatkowych informacji. Płodność Leczenie może spowodować zaburzenia płodności, dlatego przed rozpoczęciem leczenia warto na ten temat porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Antykoncepcja Podczas leczenia cytarabiną nie należy planować ciąży lub ojcostwa, ponieważ lek może powodować poważne uszkodzenia płodu. W związku z powyższym, zaleca się wysoce skuteczne metody antykoncepcji takie jak wkładki wewnątrzmaciczne czy prezerwatywy. Najlepiej przedyskutować tę kwestię z lekarzem. Nie jest wiadomo, czy leki chemioterapeutyczne mogą być obecne w nasieniu lub wydzielinie z pochwy, zatem dla ochrony partnera najlepiej unikać kontaktów intymnych lub stosować prezerwatywę w czasie około 48 godzin od podania leku. Karmienie piersią Istnieje potencjalne ryzyko, że leki chemioterapeutyczne przenikają do mleka matki, w związku z czym zaleca się zaprzestanie karmienia piersią w czasie terapii oraz przez kilka miesięcy po jej zakończeniu.

5 Inne leki Przyjmowanie w trakcie chemioterapii innych leków dostępnych w sklepie lub w aptece może okazać się szkodliwe. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, także o lekach kupowanych bez recepty i preparatach ziołowych. Hospitalizacja z przyczyn niezwiązanych z nowotworem Przy przyjęciu do szpitala z przyczyn niezwiązanych z nowotworem, należy poinformować lekarzy i pielęgniarki, że jesteście Państwo w trakcie leczenia cytostatykami. Należy podać nazwisko prowadzącego lekarza onkologa, aby można było z nim ustalić dalsze postępowanie. Kontakty alarmowe Warto mieć w domu listę osób, z którymi można kontaktować się w razie wystąpienia niepokojących objawów. Lekarz prowadzący dostarczy Państwu numery kontaktowe do osób, które w razie potrzeby udzielą pomocy nawet w godzinach wieczornych i nocnych oraz w weekendy. Ostatnia aktualizacja: Następna planowana aktualizacja: Macmillan Cancer Support [2010]. Niniejsza publikacja oparta jest na informacji opublikowanej na stronie przez Macmillan Cancer Support, 89 Albert Embankment, London SE1 7UQ, United Kingdom. Macmillan nie ponosi odpowiedzialności za dokładność niniejszego tłumaczenia, ani za kontekst, w jakim treści te się ukazują. Pełną odpowiedzialność za tłumaczenie ponosi Instytut Hematologii i Transfuzjologii, ul. Indiry Gandhi 14, Warszawa, Polska. Powered by TCPDF (