Wykład: Bezrobocie a przestępczość

Wykład: Bezrobocie a przestępczość

Wielka depresja w USA, 1929-1933 Stopa bezrobocia w USA w 1933 r. 25,2% 13 milionów Amerykanów traci pracę

Przestępczość w czasie Wielkiej Depresji 1929-1932 President Hoover stated in his inaugural address, crime is increasing ( ), and speedy justice is decreasing (1932).

Przestępczość w czasie Wielkiej Depresji 1929-1932 Al Capone

Podaż pracy Podaż pracy jest określona przez decyzje poszczególnych pracowników dotyczące ilości czasu, który chcą przeznaczyć na pracę. Płaca realna jest miarą bodźców do pracy. Płaca realna iloraz płacy nominalnej i poziomu cen, informuje o ilości dóbr, które można nabyć za daną płacę nominalną. Przy wyższych płacach ci, którzy są już zatrudnieni, będą chcieli pracować więcej.

Indywidualna krzywa podaży pracy Realna stawka płacy W / P LS Indywidualna krzywa podaży pracy N Podaż pracy (czas pracy)

Efekt substytucyjny i dochodowy Efekt substytucyjny oznacza, że w miarę wzrostu stawek płac występują silniejsze bodźce do pracy cena czasu, który nie jest związany z pracą (alternatywny koszt pracy) jest wyższa. Efekt dochodowy (na rynku pracy) wzrost płac realnych poprawia położenie pracownika i zwiększa jego konsumpcję różnych dóbr w tym wypoczynku.

Krótkookresowa krzywa podaży pracy Realna stawka płacy W / P Krótkookresowa krzywa podaży pracy SLS N Podaż pracy

Długookresowa krzywa podaży pracy Realna stawka płacy LLS W / P Długookresowa krzywa podaży pracy N Podaż pracy

Liczba godzin pracy (w ciągu roku), 2011 Kraj Liczba godzin pracy Dania 1522 Francja 1475 Niemcy 1413 Grecja 2032 Japonia 1728 Korea Płd. 2193 Holandia 1379 Polska 1937 Hiszpania 1690 Wielka Brytania 1625 USA 1787 Źródło: OECD, Employment Outlook 2012.

Popyt na pracę Popyt na pracę reprezentują firmy. Popyt na pracę jest popytem pochodnym popytu na dobra i usługi (produkty pracy). Zależy od płacy i wydajności pracowników. Krańcowy produkt pracy jest równy przyrostowi produkcji wynikającemu z zatrudnienia dodatkowego pracownika przy danym zasobie kapitału rzeczowego. Jeżeli wartość krańcowego produktu pracy jest wyższa od płacy realnej, to przedsiębiorstwa zwiększają zyski przez wzrost zatrudnienia. Funkcja popytu na pracę jest ujemną funkcją płacy realnej, ponieważ krańcowy produkt pracy zmniejsza się wraz ze zwiększaniem nakładu pracy.

Krzywa popytu na pracę Stawka płacy W=MP Krzywa popytu na pracę ND=MP N Wielkość zatrudnienia

Równowaga na rynku pracy Stawka płacy LD AJ N Wielkość zatrudnienia

Stopa zatrudnienia Źródło: OECD. Kraj 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Australia 72,9 73,2 72,0 72,4 72,7 72,3 Austria 71,4 72,1 71,6 71,7 72,1 72,5 Belgium 62,0 62,4 61,6 62,0 61,9 61,8 Canada 73,5 73,6 71,5 71,5 72,0 72,2 Chile 56,3 57,3 56,1 59,3 61,3 61,8 Czech Republic 66,1 66,6 65,4 65,0 65,7 66,5 Denmark 77,0 77,9 75,3 73,3 73,1 72,6 Estonia 69,2 69,7 63,5 61,0 65,2 67,2 Finland 70,5 71,3 68,4 68,3 69,2 69,5 France 64,3 64,8 64,0 63,9 63,9 63,9 Germany 69,0 70,2 70,4 71,2 72,6 72,8 Greece 61,4 61,9 61,2 59,6 55,6 51,3 Hungary 57,3 56,7 55,4 55,4 55,8 57,2 Iceland 85,7 84,2 78,9 78,9 79,0 80,2 Ireland 69,2 67,9 62,2 60,0 59,2 58,8 Israel 58,9 59,8 59,2 60,2 60,9 66,5 Italy 58,7 58,7 58,3 57,7 57,8 57,6 Japan 70,7 70,7 70,0 70,1 70,3 70,6 Korea 63,9 63,8 62,9 63,3 63,9 64,2 Luxembourg 64,2 63,4 65,2 65,2 64,6 65,8 Mexico 61,1 61,3 59,4 60,3 59,8 61,3 Netherlands 74,4 75,9 75,6 74,7 74,9 75,1 New Zealand 75,2 74,7 72,9 72,3 72,6 72,1 Norway 76,9 78,1 76,5 75,4 75,3 75,8 Poland 57,0 59,2 59,3 58,9 59,3 59,7 Portugal 67,8 68,2 66,3 65,6 64,2 61,8 Slovak Republic 60,7 62,3 60,2 58,8 59,5 59,7 Slovenia 67,8 68,6 67,5 66,2 64,4 64,1 Spain 66,6 65,3 60,6 59,4 58,5 56,2 Sweden 74,2 74,3 72,2 72,1 73,6 73,8 Switzerland 78,6 79,5 79,0 78,6 79,3 79,4 Turkey 44,6 44,9 44,3 46,3 48,4 48,9 United Kingdom 72,4 72,7 70,6 70,3 70,4 70,9 United States 71,8 70,9 67,6 66,7 66,6 67,1

Ubóstwo pracujących na świecie Źródło: World Bank.

Roczna płaca na pełnym etacie, 2011 Kraj Roczna płaca (w USD) Roczna płaca (w USD PPP) Dania 73 032 45 560 Francja 47 704 38 128 Niemcy 46 984 40 223 Grecja 28 434 26 295 Japonia 51 613 35 143 Korea Płd. 29 053 35 406 Holandia 57 001 47 056 Polska 13 811 20 069 Hiszpania 37 583 34 387 Wielka Brytania 50 366 44 743 USA 54 450 54 450 Źródło: OECD, Employment Outlook 2012.

Płaca netto, płaca brutto i koszty pracodawcy (2014) Wyszczególnienie w zł Koszt pracodawcy 2137,10 Składki ZUS /pracodawca: emerytalna 172,75 zł, 321,96 rentowa 115,05 zł, wypadkowa 34,16 zł/ Składka na Fundusz Pracy 43,37 Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 1,77 Płaca brutto 1770,00 Składki ubezpieczeń społecznych (płaci pracownik) 242,67 /emerytalna 172,75 zł, rentowa 26,55 zł, chorobowa 43,37 zł/ Ubezpieczenie zdrowotne 137,46 Podatek dochodowy /zaliczka/ 90,00 Płaca netto 1300,00 Źródło: Sedlak & Sedlak, 2014.

Czynniki decydujące o elastyczności rynku pracy Źródło: EMU and labour market Flexibility. HM Treasury, UK 2003.

Praca w niepełnym wymiarze godzinowym (part-time) Bezrobocie w Holandii: 3,2% (2007) 6,4% (2013) Źródło: European Commission, Employment and Social Developments in Europe 2013.

Kontrakty terminowe w krajach UE Źródło: European Commission, Employment and Social Developments in Europe 2013.

Przymusowe kontrakty terminowe (osoby, które chcą, ale nie mogą znaleźć stałej pracy) Źródło: European Commission, Employment and Social Developments in Europe 2013.

Rynek pracy z uwzględnieniem związków zawodowych W / P Krzywa oferty związkowej (W / P)1 A B Krzywa indywidualnej podaży pracy (W / P)2 Krzywa popytu na pracę Bezrobocie przymusowe N1 N2 N

Stopa uzwiązkowienia w wybranych krajach Polska stopa uzwiązkowienia: 80% w 1980r.; 14% w 2001 r., 6% w 2012 r.

Wskaźniki uzwiązkowienia (density) oraz oddziaływania (coverage) umów związkowych USA 2013: density 11,2%, coverage 12,4% [Źródło: unionstat.com].

Wpływ płacy minimalnej na zatrudnienie

Płaca minimalna w UE, 2012 (euro miesięcznie) PL: 1600 zł brutto (2013) 1280 zł (pierwsza praca) Źródło: Eurostat 2012.

Modele płacy wydajnościowej Nazwa Autorzy Opis Model negatywnej selekcji Weiss Jeżeli zdolności robotnika są ściśle związane z zastrzeżoną płacą, to oferty wyższych płac przyciągną najbardziej wydajnych kandydatów, a każdy kandydat deklarujący gotowość pracy za płacę niższą od płacy wydajnościowej będzie Model rotacji siły roboczej Model bumelanta Model uczciwości Salop Shapiro i Stiglitz uważany za potencjalnego frajera. Chęć porzucenia pracy przez robotnika można wydatnie zmniejszyć, płacąc mu więcej, niż wynosi aktualna płaca; porzucanie pracy jest malejącą funkcją płacy realnej; gdy wzrasta bezrobocie, dodatkowa płaca konieczna do ograniczenia rotacji kadr zmniejsza się. Wynagradzanie płacą wydajnościową działa jako antybodziec do bumelowania; zarabiając więcej, niż wynosi normalna płaca, robotnicy stają wobec groźby realnej kary, gdy zostaną przyłapani na bumelowaniu. Akerlof Odczucia sprawiedliwości i uczciwości odgrywają rolę czynników odstraszających przedsiębiorstwa od oferowania zbyt niskich płac na rynku siły roboczej. Wysiłek robotników jest dodatnią funkcją ich morale, a najważniejszy wpływ na to morale wywiera wynagrodzenie.

Bezrobocie - definicja Bezrobocie - to zjawisko polegające na tym, że część osób zdolnych do pracy i chcących pracować pozostaje bez pracy. Bezrobotny osoba zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostająca bez pracy i nie ucząca się w szkole, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zamieszkania rejonowym urzędzie pracy. Dz.U. z 1991 r. Nr 106, poz. 457. Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu

Pomiar wielkości bezrobocia Stopa bezrobocia = liczba bezrobotnych wielkość siły roboczej Siła robocza = zatrudnieni + bezrobotni

Rodzaje bezrobocia Bezrobocie frykcyjne - jest związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub z powodu poszukiwania lepszej pracy. Bezrobocie strukturalne - powstaje na tle strukturalnych rozbieżności pomiędzy podażą pracy i popytem na pracę. Bezrobocie cykliczne - jest związane ze spadkiem popytu zagregowanego, podaży zagregowanej oraz zatrudnienia w okresie recesji.

Przyczyny bezrobocia Zła koniunktura gospodarcza (słaba kondycja finansowa przedsiębiorstw, likwidacja miejsc pracy). Niewystarczający popyt zagregowany; niewykorzystane moce wytwórcze. Niedopasowanie strukturalne popytu na pracę i podaży pracy; brak odpowiednich kwalifikacji wśród osób młodych. Szoki gospodarcze (w tym szoki technologiczne). Brak elastyczności rynku pracy (brak możliwości dostosowań cenowych i ilościowych); zbyt silna pozycja związków zawodowych; płace wyższe niż produkt krańcowy pracy; wysokie płace minimalne; restrykcyjne prawo pracy; wysokie narzuty podatkowe na płace. Niewystarczająca ilość informacji o rynku pracy; asymetria informacji w relacjach pracodawca pracownik. Brak programów aktywnej walki z bezrobociem.

Stopa bezrobocia Źródło: OECD. Kraj 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Australia [773 (2007) : 659 (2012)] 4,5 4,3 5,7 5,3 5,2 5,4 Austria [222 (2007) : 183 (2012)] 4,5 3,9 4,8 4,5 4,2 4,4 Belgium 7,5 7,0 8,0 8,4 7,2 7,6 Canada [409 (2007) : 329 (2011)] 6,1 6,2 8,4 8,1 7,5 7,3 Chile 7,4 8,0 10,0 8,4 7,4 6,7 Czech Republic 5,4 4,4 6,8 7,4 6,8 7,0 Denmark 3,8 3,5 6,1 7,6 7,7 7,7 Estonia [236 (2007) : 211 (2012)] 4,8 5,6 14,0 17,2 12,7 10,3 Finland 6,9 6,4 8,4 8,5 7,9 7,8 France 8,0 7,4 9,2 9,4 9,3 9,9 Germany [131 (2007) : 174 2012)] 8,7 7,6 7,8 7,2 6,0 5,5 Greece [125 (2007) : 253 (2012)] 8,4 7,8 9,6 12,7 17,9 24,5 Hungary [173 (2007) : 226 (2012)] 7,4 7,9 10,1 11,2 11,0 11,0 Iceland 2,3 3,0 7,4 7,7 7,2 6,2 Ireland 4,9 5,9 12,5 14,1 14,9 15,3 Italy [281 (2007) : 390 (2012)] 6,2 6,8 7,9 8,5 8,5 10,8 Japan 4,1 4,2 5,3 5,3 4,8 4,6 Korea 3,4 3,3 3,8 3,8 3,5 3,3 Luxembourg 4,1 5,1 5,2 4,4 4,9 5,2 Mexico 3,5 3,6 5,4 5,4 5,4 5,0 Netherlands 3,6 3,0 3,7 4,5 4,4 5,3 New Zealand 3,8 4,3 6,3 6,7 6,7 7,2 Norway [144 (2007) : 120 (2012)] 2,6 2,6 3,2 3,7 3,3 3,3 Poland [60 (2007) : 70 (2012)] 9,7 7,2 8,3 9,7 9,8 10,2 Portugal [212 (2007) : 237 (2012)] 8,5 8,1 10,0 11,4 13,4 16,4 Slovak Republic 11,0 9,6 12,1 14,4 13,6 14,0 Slovenia 5,0 4,5 6,0 7,4 8,3 9,0 Spain [184 (2007) : 270 (2012)] 8,3 11,4 18,1 20,2 21,8 25,2 Sweden [410 (2007) : 416 (2012)] 6,2 6,3 8,5 8,7 7,9 8,1 Switzerland 3,7 3,4 4,2 4,6 4,1 4,3 Turkey 10,5 11,2 14,3 12,1 10,0 9,4 United Kingdom 5,3 5,4 7,8 7,9 8,0 8,1 United States [489 (2007) : 494 (2012)] 4,7 5,8 9,4 9,8 9,1 8,2 [Liczba włamań (rocznie) na 100 tys. mieszkańców]

Stopa bezrobocia wśród osób młodych Źródło: OECD. Kraj 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Australia 9,4 8,8 11,5 11,5 11,3 11,7 Austria 8,7 8,1 10,0 8,8 8,3 8,7 Belgium 18,8 18,0 21,9 22,4 18,7 19,8 Canada 11,2 11,6 15,2 14,8 14,2 14,3 Chile 17,8 19,7 22,6 18,6 17,5 16,3 Czech Republic 10,7 9,9 16,6 18,3 18,0 19,5 Denmark 7,5 8,0 11,8 14,0 14,2 14,1 Estonia 9,8 11,7 26,8 32,0 21,6 19,9 Finland 15,7 15,7 21,6 20,3 18,9 17,8 France 19,1 18,6 23,2 22,8 22,0 23,8 Germany 11,7 10,4 11,0 9,7 8,5 8,1 Greece 22,9 22,1 25,8 32,9 44,4 55,3 Hungary 18,0 19,9 26,5 26,6 26,1 28,1 Iceland 7,2 8,2 16,0 16,2 14,6 13,6 Ireland 10,3 12,4 25,5 28,3 29,9 33,0 Israel 16,1 12,6 14,6 13,7 11,6 12,1 Italy 20,3 21,3 25,4 27,9 29,1 35,3 Japan 7,7 7,2 9,1 9,2 8,0 7,9 Korea 8,8 9,3 9,8 9,8 9,6 9,0 Luxembourg 15,2 17,9 17,2 14,2 16,8 18,8 Mexico 6,7 7,0 10,0 9,4 9,8 9,4 Netherlands 7,0 6,4 7,7 8,7 7,7 9,5 New Zealand 10,1 11,4 16,6 17,1 17,3 17,7 Norway 7,3 7,5 9,2 9,3 8,6 8,6 Poland 21,7 17,3 20,7 23,7 25,8 26,5 Portugal 16,6 16,4 20,0 22,3 30,1 37,7 Slovak Republic 20,1 18,8 27,3 33,6 33,2 34,0 Slovenia 10,1 10,4 13,6 14,7 15,7 20,6 Spain 18,2 24,6 37,9 41,6 46,4 53,2 Sweden 19,2 20,2 24,9 24,8 22,8 23,7 Switzerland 7,1 7,0 8,4 7,8 7,7 8,4 Turkey 20,0 20,5 25,3 21,7 18,4 17,5 United Kingdom 14,2 14,1 19,0 19,3 20,0 21,0 United States 10,5 12,8 17,6 18,4 17,3 16,2

Stopa bezrobocia w UE, wrzesień 2014 We wrześniu 2014 r. w Europie (EU28) liczba bezrobotnych wynosiła 24,5 mln osób. W grupie wiekowej do 25 lat stopa bezrobocia wynosiła w Niemczech 7,6%, w Austrii 9,1%, w Holandii 9,8%, w Polsce 22,6%, w Hiszpanii 53,7%, a w Grecji 50,7%. Źródło: Eurostat, X 2014.

Mikro- i makroekonomiczne skutki bezrobocia Skutki bezrobocia w skali mikro: - pogorszenie się sytuacji materialnej bezrobotnych i ich rodzin; - patologie społeczne. Skutki bezrobocia w skali makro: - straty produkcji w wyniku niepełnego wykorzystania siły roboczej; - obciążenie budżetu państwa z tytułu zasiłków; - straty we wpływach podatkowych do budżetu państwa, które miałyby miejsce, gdyby bezrobotni pracowali.

Wpływ bezrobocia na przestępczość - podstawy teoretyczne Teoria ekonomii sugeruje, że potencjalni przestępcy porównują korzyści i koszty związane z przestępczością, stąd przekonanie, że wyższy poziom bezrobocia powinien prowadzić do wyższych wskaźników przestępczości. Socjologowie sugerują, że osoby bezrobotne (wykluczone) będą bardziej skłonne popełniać przestępstwa wymierzone przeciwko systemowi / społeczeństwu.

Bezrobocie a przestępczość wyniki badań empirycznych Chiricos (1987), który przeanalizował 63 badania, odkrył, że w 40% przypadków odnotowano dodatni wpływ bezrobocia na przestępczość związaną z mieniem oraz w 22% na przestępczość związaną z przemocą. W nowszych badaniach Raphael i Winter-Ebmer (2001), Agell i Nilsson (2003), Levitt (2004) oraz Fougère i inni (2006), dotyczących USA, Szwecji i Francji, znaleziono podobne dodatnie zależności pomiędzy bezrobociem i przestępczością związaną z mieniem, natomiast słabą zależność lub brak zależności pomiędzy bezrobociem i przestępczością związaną z przemocą. Badania Gould, Weinberg i Mustard (2002) pokazały, że wzrost stopy bezrobocia o 1% w grupie młodych mężczyzn, słabo wykształconych i bez umiejętności zawodowych, zwiększa liczbę przestępstw przeciwko mieniu o 1-2%.

Bezrobocie a przestępczość w Wielkiej Brytanii W populacji więźniów w Wielkiej Brytanii: 67% osób było bezrobotnych w ciągu 4 tygodni przed aresztowaniem (w całej populacji tylko 5%). 27% jako dziecko trafiło do ośrodków opiekuńczych (w całej populacji tylko 2%). 52% mężczyzn i 71% kobiet nie posiadało kwalifikacji zawodowych /odpowiedniego wykształcenia/ (w całej populacji tylko 15%). Wzrostowi bezrobocia w Wielkiej Brytanii towarzyszył w szczególności wzrost liczby przestępstw narkotykowych. Źródło: Wu i Wu (2012), Crime, inequality and unemployment in England and Wales.

Stopa bezrobocia i wskaźniki przestępczości w Nowej Zelandii

Stopa bezrobocia i wskaźniki przestępczości w Nowej Zelandii

Stopa bezrobocia i napady rabunkowe w Kanadzie 2012: napady rabunkowe 79,5, stopa bezrobocia 7,3%

Status zawodowy więźniów na miesiąc przed aresztowaniem w USA, 1997 Źródło: BJS, Survey of Inmates in State and Federal Correctional Facilities, 1997.

Stopa bezrobocia i wskaźniki przestępczości związanej z przemocą w USA

Stopa bezrobocia a napady rabunkowe i włamania w 82 dużych miastach w USA * USA w 2012 r.: napady rabunkowe 111,7*, włamania 493,6*, stopa bezrobocia 8,2%

Stopa bezrobocia, zatrudnienie i morderstwa w USA Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2014. W USA w 2013 r. liczba morderstw wyniosła 14,196 [co oznacza spadek o 4,4% w porównaniu z 2012 r., 7,8% spadek w relacji do 2009 r. i 12,1% w relacji do danych z 2004 r.]. W 2013 r. wskaźnik liczby morderstw na 100 tys. mieszkańców wyniósł 4,5. Źródło: FBI.

Stopa bezrobocia wśród młodzieży a strach przed przestępczością Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat 2003-10/ (w %) Strach przed przestępczością (w %) Netherlands 7,9 18 Austria 9,0 19 Denmark 9,3 17 Germany 11,8 30 United Kingdom 14,4 31 Ireland 14,4 27 Portugal 17,2 34 Finland 18,7 14 Sweden 20,1 19 France 20,3 21 Belgium 20,8 26 Italy 23,8 35 Spain 25,6 33 Współczynnik korelacji 0,432 Uwaga: dla 22 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: 0,435

Stopa bezrobocia wśród młodzieży a przestępczość zorganizowana Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat 2003-10/ (w %) Przestępczość zorganizowana (WEF)* (w pkt.) Netherlands 7,9 6,0 Austria 9,0 6,6 Denmark 9,3 6,6 Germany 11,8 6,3 United Kingdom 14,4 6,0 Ireland 14,4 6,5 Portugal 17,2 6,2 Finland 18,7 6,7 Sweden 20,1 6,7 France 20,3 5,8 Belgium 20,8 6,3 Spain 25,6 5,6 Greece 26,1 5,6 Współczynnik korelacji -0,495 * skala 7-punktowa; im wyższe wskaźniki, tym niższy poziom przestępczości zorganizowanej Uwaga: dla 33 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: -0,176

Stopa bezrobocia wśród młodzieży a kradzieże samochodów Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat 2003-10/ (w %) Kradzieże samochodów (na 100 tys. mieszkańców) Netherlands 7,9 80,3 Austria 9,0 31,6 Germany 11,8 51,3 Sweden 20,1 146,0 France 20,3 184,1 Belgium 20,8 118,9 Italy 23,8 208,8 Spain 25,6 71,0 Greece 26,1 101,4 Współczynnik korelacji 0,549 Uwaga: dla 20 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: 0,236

Stopa bezrobocia wśród młodzieży a liczba kradzieży Kraj Stopa bezrobocia wśród młodzieży /średnia z lat 2003-10/ (w %) Liczba kradzieży (na 100 tys. mieszkańców) Netherlands 7,9 4 018,5 Austria 9,0 1 715,4 Denmark 9,3 3 543,8 Germany 11,8 2 335,8 Ireland 14,4 1 471,0 Portugal 17,2 920,5 Finland 18,7 2 299,4 Sweden 20,1 4 031,0 France 20,3 1 250,9 Belgium 20,8 2 311,0 Italy 23,8 1 709,0 Spain 25,6 380,3 Greece 26,1 1 133,9 Współczynnik korelacji -0,532 Uwaga: dla 30 krajów OECD współczynnik korelacji wynosi: -0,406

Odsetek bezrobotnych korzystających z zasiłków, 2008 Źródło: OECD Employment Outlook 2011