PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO - EPIDEMIOLOGICZNA W PILE

PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO - EPIDEMIOLOGICZNA W PILE OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ POWIATU PILSKIEGO W 2015 ROKU PIŁA LUTY, 2016 ROK

Spis treści Wstęp... 3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych... 6 II. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku... 14 III. Jakość wody przeznaczonej do spożycia... 32 IV. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk... 35 V. Stan sanitarny podmiotów leczniczych... 51 VI. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy... 62 VII. Warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych 72 VIII. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny... 81 IX. Oddział Laboratoryjny... 86 X. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia... 89 Zakończenie... 112 2

WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2015 roku było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie powstawaniu chorób i zaburzeń zdrowia, w tym chorób zakaźnych, niezakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Powyższy cel w powiecie pilskim realizowany był przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile w oparciu o ustawę z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015r., poz.1412) oraz inne akty prawne normujące kompetencje Inspekcji Sanitarnej. Pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile w 2015 roku znajdowało się 2758 obiektów. Nadzorowane obiekty kontrolowane były zgodnie z wymogami zawartymi w obowiązujących procedurach i instrukcjach systemu zarządzania jakością, w oparciu o harmonogram kontroli na 2015r. W działalności laboratoryjnej, jak i kontrolnej doskonalono wdrożone systemy zarządzania jakością zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 i PN EN ISO/IEC 17020:2012. Gwarantują one uzyskanie wiarygodnych wyników badań i kontroli, jak również skuteczną realizację zaplanowanych celów/przedsięwzięć w obszarze ochrony zdrowia ludzkiego. Laboratorium funkcjonujące w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile posiada certyfikat akredytacji nr AB 616 Polskiego Centrum Akredytacji od 2005 roku. Gwarancją wysokich kompetencji technicznych do wykonywania badań są pozytywne wyniki udziału w krajowych i międzynarodowych badaniach biegłości. Laboratorium Badania Wody i Gleby w 2015 roku potwierdziło kompetencje techniczne do wykonywania badań poprzez udział w badaniach biegłości zorganizowanych przez: 1. Sigma Aldrich RTC USA /ACLASS AP-1469/ - dla oznaczeń sensorycznych wody do picia (smak, zapach). 2. LGC Standards Wielka Brytania /UKAS 0001/ - dla oznaczeń wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w próbkach wody. 3. LGC Standards Wielka Brytania /UKAS 0001/ - dla oznaczeń mikrobiologicznych wody (bakterie grupy coli i Escherichia coli). 3

4. Firma Doradcza ISOTOP s.c. A. Wilczyńska Piliszek, S. Piliszek Polska w zakresie pomiarów drgań miejscowych w środowisku pracy. Laboratorium prowadziło badania próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wody z basenów kąpielowych, kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli oraz pomiary stężenia pyłu przemysłowego, natężenia hałasu, drgań miejscowych i oświetlenia na stanowiskach pracy. Badania próbek wody wykonywano w ramach nadzoru sanitarnego i zapobiegawczego pełnionego przez Państwową Inspekcję Sanitarną w obszarze zadań realizowanych z zakresu zdrowia publicznego dla Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w Pile, Chodzieży, Czarnkowie, Międzychodzie, Wągrowcu i Złotowie. Dodatkowo w ramach działalności usługowej prowadzone były badania próbek wody oraz badania i pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy. Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii potwierdziło wysoką jakość wykonywanych badań poprzez uzyskanie pozytywnych wyników w dwóch badaniach biegłości POLMICRO zorganizowanych przez Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Mikrobiologicznej w Warszawie w zakresie identyfikacji szczepów bakteryjnych oraz w badaniu porównawczym FOODLAB 2015 zorganizowanym przez Gdańską Fundację Wody w zakresie oceny skuteczności sterylizacji za pomocą wskaźników biologicznych. Wykonywano badania w kierunku obecności pałeczek Salmonella, Shigella w materiale ludzkim, w ramach nadzoru epidemiologicznego prowadzonego w celu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, prowadzonego przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych w Pile, Chodzieży, Czarnkowie, Międzychodzie i Złotowie. Prowadzono bieżącą działalność przeciwepidemiczną, aktywnie działano w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywności. Kontynuowano nadzór nad czynnym uodpornieniem populacji w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych, w szczególności nad warunkami przechowywania, przyjmowania, wydawania oraz transportu preparatów szczepionkowych. W ramach prowadzonej działalności oświatowo-zdrowotnej i w zakresie promocji zdrowia realizowano liczne programy edukacyjne. Edukacja zdrowotna kierowana była do ogółu społeczeństwa i wszystkich grup wiekowych. W każdym okresie życia pojawiają się bowiem nowe sytuacje, zadania i zagrożenia, które wymagają podejmowania decyzji i wyborów mogących mieć wpływ na zdrowie. Realizując zapisy ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej inicjowano, koordynowano i przeprowadzano działania, dotyczące następujących zagadnień: profilaktyka nikotynowa, profilaktyka HIV/AIDS i chorób zakaźnych, profilaktyka nadwagi i otyłości, profilaktyka chorób nowotworowych i chorób układu krążenia. Promowano zasady zdrowego stylu życia, aktywność fizyczną i racjonalne odżywianie. W przedkładanym stanie sanitarnym i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego za 2015 rok ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych oraz wyniki nadzoru 4

sanitarnego wskazując jednocześnie kierunki dalszych skutecznych działań w celu utrzymania na dotychczasowym, dobrym poziomie stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego. Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego w roku 2015 jest dostępna na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej PSSE w Pile. 5

I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH Działania podejmowane w 2015roku przez Sekcję Epidemiologii wynikały z aktualnej sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego i dotyczyły działań związanych z nadzorem epidemiologicznym mającym na celu ochronę zdrowia i życia ludzkiego, takich jak: - wczesne wykrywanie i zwalczanie chorób zakaźnych, ognisk chorób zakaźnych, zakażeń zakładowych oraz ognisk zatruć pokarmowych w ramach zabezpieczenia przeciwepidemicznego mieszkańców, - szczegółowe opracowywanie dochodzeń epidemiologicznych dotyczących zachorowań na choroby zakaźne celem wdrożenia działań profilaktycznych i przeciwepidemicznych, - nadzór nad osobami pokąsanymi przez zwierzęta, - nadzór nad nosicielami zakaźnych schorzeń jelitowych, - nadzór nad realizacją programu eradykacji wirusa Polio, Odry i Różyczki, - nadzór nad epidemią grypy w oparciu o program SENTINEL, - prowadzenie rejestrów chorób zakaźnych, - podejmowanie działań związanych z systemem wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami oraz atakami biologicznymi (RAS-BICHAT), obejmujący kraje UE, - sporządzanie raportów o zgonach, zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na wybrane choroby zakaźne, - nadzór nad właściwą realizacją Programu Szczepień Ochronnych, - poprawę jakości udzielanych świadczeń medycznych w ramach kontroli nad obiektami lecznictwa zamkniętego i otwartego. I.1. Nadzór nad chorobami zakaźnymi Analizę sytuacji epidemiologicznej przeprowadzono w oparciu o zgłoszone i zarejestrowane zakażenia i choroby zakaźne, zgodnie z obwiązującymi przepisami prawa. Liczbę zachorowań i współczynnik zapadalności (na 100 tys. mieszkańców) dla poszczególnych chorób zakaźnych w 2015 r. w porównaniu do 2014r. przedstawiono w poniższej tabeli. 6

Tabela 1. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności dla poszczególnych chorób zakaźnych Jednostka chorobowa w latach 2014-2015 Liczba zachorowań 2014r. 2015r. zapadalność * Liczba zachorowań zapadalność * Salmonellozy Ogółem 15 10,9 19 13,8 posocznica - - 1 0,7 Inne bakteryjne zakażenia wywołane przez C.difficile 8 5,8 7 5,1 jelitowe (ogółem) wywołane przez Campylobacter - - 1 0,7 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy 56 40,6 100 72,5 wywołane przez norowirusy - - 1 0,7 inne określone wirusy 10 7,2 8 5,8 inne nie określone 24 17,44 38 27,6 W tym wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 60 2.358,1 95 3.754,9 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu ogółem 54 39,1 21 15,2 w tym u dzieci do lat 2 47 1.847,1 18 711,5 Lamblioza (giardioza) 8 5,8 5 3,6 Krztusiec 6 4,3 20 14,5 Płonica (szkarlatyna) 37 26,8 48 34,8 Inwazyjna Choroba róża 6 4,3 13 9,4 wywołana przez Strptococcucs pyogenes zespół wstrząsu septycznego - - 1 0,7 Borelioza z Lyme 20 14,5 24 17,4 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 39 28,2 24 17,4 Ospa wietrzna 729 528,1 704 510,7 WZW typu B - przewlekłe 22 15,9 28 20,3 WZW typu C wg definicji przypadku z 2014r. 31 22,4 16 11,6 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 4 2,9 1 0,7 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 5 3,6 9 6,5 Zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone 2 1,4 3 2,2 Grypa - - 1 0,7 Kiła 3 2,2 1 0,7 Nowo wykryte zakażenie HIV 1 0,7 1 0,7 * współczynnik zapadalności liczony na 100 tys. mieszkańców W 2015r. zarejestrowano 1094 zakażenia i choroby zakaźne oraz 315 przypadków pokąsań przez zwierzęta (2014r. zarejestrowano 1118 zakażeń i chorób zakaźnych oraz 254 przypadki pokąsań przez zwierzęta). Sekcja Epidemiologii przeprowadziła 1118 wywiadów epidemiologicznych w zakresie chorób zakaźnych i 277 kontroli podmiotów leczniczych (2014r. - 972 wywiady epidemiologiczne i 190 kontroli podmiotów leczniczych), prowadziła dystrybucję szczepionek dla podmiotów leczniczych na terenie powiatu pilskiego, nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych oraz nad zakażeniami szpitalnymi i drobnoustrojami alarmowymi. 7

Tabela 2. Działalność nadzorowa w zakresie chorób zakaźnych w 2015 r. Liczba wywiadów przeprowadzona w związku ze zgłoszeniami zachorowań na chorobę zakaźną (pojedynczymi przypadkami). Liczba wywiadów przeprowadzonych w związku ze zgłoszeniami dodatnich wyników biologicznych czynników chorobotwórczych. Liczba wywiadów przeprowadzonych w związku ze stycznością/narażeniem na wściekliznę Dochodzenia epidemiologiczne ogółem 1118 nadzorem nad otoczeniem chorych na wzw typu B oraz przypadkami antygenemii HBS 727 76 315 102 w tym: nadzorem nad otoczeniem chorych na wzw typu C, lub osobami z obecnością przeciwciał anty HCV nadzorem nad prawidłowością postępowania w przypadku ekspozycji na zakażenie tężcem Liczba wykonanych przekierowań (do innych PSSE/WSSE) formularzy zgłoszeń zachorowań na choroby zakaźne lub dodatnich wyników laboratoryjnych w kierunku biologicznych czynników chorobowych 132 254 156 I.1.1. Choroby szerzące się drogą pokarmową W 2015 roku nastąpił wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2, w stosunku do roku poprzedniego. Ogółem zarejestrowano 113 zachorowań ( 2014r.- 107 zachorowań). Wszystkie chore dzieci były hospitalizowane. Badania wirusologiczne przeprowadzono u 60 pacjentów, u pozostałej liczby dzieci nie przeprowadzono wirusologicznych badań diagnostycznych. Na podstawie badań diagnostycznych zakwalifikowano zachorowania jako: biegunki wirusowe 95 zachorowań, w tym 54 zachorowania wywołane przez rotawirusy, 5 wywołanych przez adenowirusy; 1 przez norowirusy oraz 35 wirusowych zakażeń jelitowych, nie określonych, biegunki i zapalenia żołądkowo jelitowe bliżej nie określone o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu - 18 zachorowań. Wśród bakteryjnych zatruć pokarmowych nadal dominowały zachorowania wywołane przez pałeczki Salmonella. Zarejestrowano 19 zachorowań na salmonellozę, współczynnik zapadalności 13,8. Hospitalizowanych zostało 17 osób, 2 osoby były leczone ambulatoryjnie. Nastąpił wzrost zachorowań w stosunku do roku 2014, kiedy zarejestrowano 15 zachorowań, współczynnik zapadalności 10,9. Wszystkie zachorowania zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi, na podstawie których określono następujące czynniki etiologiczne: Salmonella Enteritidis (9 zachorowań); Salmonella Infantis (6 zachorowań); Salmonella Typhimurium (3 zachorowania) i Salmonella gr. B.O. (1zachorowanie). Z przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych, wynika, że domniemanym źródłem zakażenia w przeważającej liczbie zachorowań były jaja oraz mięso drobiowe. Miejscem spożycia zakażonych produktów były mieszkania prywatne (żywienie indywidualne). 8

W 2015r. podobnie jak w 2014 r. nie zarejestrowano ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych oraz ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową. I.1.2. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienie ochronne, w tym objęte programami eliminacji Krztusiec - zarejestrowano 20 zachorowań, współczynnik zapadalności 14,5 (w 2014r. -6 zachorowań, współczynnik zapadalności 4,3). Zgodnie z Definicją przypadków chorób zakaźnych zachorowania zostały podzielone na 15 zachorowań potwierdzonych, które spełniały kryteria laboratoryjne oraz 5 przypadków zachorowań możliwych, spełniających jedynie kryteria kliniczne. Poddanych hospitalizacji zostało 5 osób. Wśród osób chorych 15 pacjentów było zaszczepionych p/krztuścowi. Odnotowano brak danych nt. szczepień u 5 chorych. Liczbę zachorowań w poszczególnych grupach wiekowych z podziałem na płeć, miejsce zamieszkania oraz stan zaszczepienia przedstawia tabela 3. Tabela 3. Krztusiec (A37) w 2015 r. Płeć Zachorowania na krztusiec w roku 2015 Teren Wiek M K Ogółem M W Ogółem Liczba zachorowań ogółem Szczepienia p/krztuścowi Leczenie I II III IV V H A 0-4 1 4 5 3 2 5 5 2 3 3 2 5-9 1 1 1 1 1 1 1 10-14 6 1 7 6 1 7 7 7 2 5 15-19 1 1 2 2 2 2 2 2 20-29 - - - 30-39 1 1 1 1 1 1 40-49 1 1 2 2 2 2 2 50-59 2 2 1 1 2 2 2 >60 - - - Ogółem 10 10 20 15 5 20 20 - - 2 6 7 5 15 Wirusowe Zapalenie Wątroby typu B w 2014r. w Polsce została zmodyfikowana definicja przypadku zachorowania wprowadzona przez Komisję Europejską w 2012r., z punktu widzenia, której przebieg kliniczny choroby nie ma znaczenia, a uściślone zostało kryterium laboratoryjne. W 2015r. zarejestrowano 28 zachorowań, współczynnik zapadalności 20,3 (2014r. 22 zachorowania, współczynnik zapadalności 15,9), z tego 3 osoby zostały hospitalizowane. Zgodnie z powyższą definicją wszystkie zachorowania zostały zakwalifikowane jako przewlekłe. Wśród pracowników zakładów opieki zdrowotnej stwierdzono 1 przypadek zachorowania. Nagminne zapalenie przyusznic - zarejestrowano 1 zachorowanie, współczynnik zapadalności 0,7 (2014r- 4 zachorowania, współczynnik zapadalności 2,9). Zachorowanie wystąpiło 9

u dziewczynki w wieku 6 lat, zaszczepionej jedną dawką szczepionki MMR, czas od zaszczepienia do zachorowania wynosił 5 lat i 7 m-cy. W 2015r. podobnie jak w latach poprzednich, nie notowano zachorowań i podejrzeń zachorowań na odrę, tężec i ostre nagminne porażenie dziecięce. I.1.3. Neuroinfekcje W roku 2015 wystąpiło jedno zachorowanie na inwazyjną chorobę wywołaną przez Streptococcus pyogenes, przebiegające pod postacią wstrząsu septycznego (współczynnik zapadalności 0,7). Zachorowanie dotyczyło 66 letniego mężczyzny zamieszkałego na wsi. U pacjenta doszło do zakażenia skóry i tkanek miękkich dłoni prawej, wskutek oparzenia środkiem chemicznym (kret do udrażniania kanalizacji). Pacjent użył środka chemicznego kret, który wlał do toalety i następnie wymieszał środek dłonią nie zabezpieczoną w rękawice ochronne. Po chirurgicznym zaopatrzeniu rany dłoni, z powodu pogarszającego stanu zdrowia został przeniesiony na Oddział Intensywnej Terapii i Anestezjologii, gdzie nastąpił zgon pacjenta. Zarejestrowano 9 zachorowań, na wirusowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, współczynnik zapadalności 6,5 (2014r.- 5 zachorowań, współczynnik zapadalności 3,6). Wszystkie przypadki zachorowań zostały zakwalifikowane jako wirusowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych inne określone i nieokreślone. Ponadto zgłoszono 3 zachorowania na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakwalifikowane jak zapalenia inne i nieokreślone, współczynnik zapadalności 2,2 (2014r.-2 zachorowania, współczynnik zapadalności 1,4). Wszystkie osoby zostały hospitalizowane. I.1.4. Choroby przenoszone drogą płciową W 2015r. odnotowano spadek zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową. Zarejestrowano 1 zachorowanie na kiłę wczesną, współczynnik zapadalności 0,7. Zachorowanie dotyczyło mężczyzny w wieku 21 lat, zamieszkałego na wsi. Chory był leczony ambulatoryjnie. Przypadek zachorowania został zarejestrowany jako potwierdzony. W 2014r. zarejestrowano 3 przypadki zachorowań na kiłę,1 zachorowanie na rzeżączkę oraz 1 przypadek choroby wywołanej przez Chlamydie. I.1.5. Zapobieganie wściekliźnie W roku 2015 na terenie powiatu pilskiego doszło do 315 przypadków pokąsań przez zwierzęta. Z powodu styczności i narażenia na wściekliznę u 24 osób podjęto szczepienia p/wściekliźnie (tab.4). W 2014r. zgłoszono 254 pokąsania, z tego u 39 osób podjęto szczepienia. W większości przypadków doszło do pokąsań przez zwierzęta domowe (psy, koty). Wystąpił jeden przypadek pokąsania człowieka przez nietoperza. Podobnie jak w latach ubiegłych nie stwierdzono zachorowań na wściekliznę u ludzi. 10

Tabela 4. Szczepienia przeciwko wściekliźnie (Z20.3/ Z24.2) w 2015r. Grupy wiekowe Płeć Miejsce narażenia! M K Ogółem M W Podjęte szczepienia Pełen cykl Niepełen cykl (liczba dawek) Kontakt ze zwierzęciem Pies Kot Lis Inne* 5 dawek 1 2 3 4 0-4 1 1 1 1 1 5-9 1 1 2 2 1 1 2 10-14 1 1 1 1 1 15-19 1 1 1 1 1 20-29 5 2 7 3 4 6 1 4 2 1nietoperz 30-39 1 1 1 1 1 40-49 2 4 6 1 5 6 3 3 50-59 3 3 3 3 2 1 60 < 1 1 2 2 1 1 2 SUMA 12 12 24 12 12 21 2 1 13 10 1 Ogółem 24 21 3 24 I.1.6. Inne choroby zakaźne W 2015r. zarejestrowano 1 salmonellozę pozajelitową przebiegającą pod postacią posocznicy, współczynnik zapadalności 0,7. Zachorowanie wystąpiło u 70-letniej kobiety zamieszkałej w mieście. Pacjentka po przebytym przeszczepie nerki. W badaniach bakteriologicznych kału, krwi i moczu stwierdzono pałeczki Salmonella Infantis. Chora była hospitalizowana i wypisana do domu w stanie dobrym. Nastąpił nieznaczny spadek zachorowań na ospę wietrzną w stosunku do roku poprzedniego. Zarejestrowano 704 zachorowania, współczynnik zapadalności 510,7. Hospitalizacji poddano 4 osoby (2014r.-729 zachorowań, współczynnik zapadalności 528,1). Zgłoszono 24 zachorowania na boreliozę, współczynnik zapadalności 17,4 (2014r. -20 zachorowań, współczynnik zapadalności 14,5), z tego 23 przypadki zachorowań zostały zarejestrowane jako potwierdzone, natomiast 1 zachorowanie - jako prawdopodobne. Analiza przeprowadzonych wywiadów wykazała, że większość osób chorych zostało ukąszonych przez kleszcze, podczas przebywania na terenie kompleksów parkowo-leśnych na terenie powiatu pilskiego. Hospitalizowanych zostało 5 osób; leczonych ambulatoryjnie - 19 chorych. Narażenie zawodowe wystąpiło u 1 osoby i dotyczyło 32-letniego mężczyzny wykonującego zawód pracownika leśnego. W roku 2015 laboratoryjne potwierdzenie zakażenia wirusem grypy uzyskano w jednym przypadku zachorowania. Dotyczyło ono 86-letniego mężczyzny, zamieszkałego na wsi, u którego podczas hospitalizacji potwierdzono zakażenie wirusem grypy typu A (2014r. 0 zachorowań). 11

Wirusowe Zapalenie Wątroby Typu C - ze względu na konieczność zapewnienia porównywalności z danymi z wcześniejszych lat, wszystkie przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu C od 2009r. były w Polsce kwalifikowane równocześnie o dwie definicje. Według definicji przypadku zachorowania z 2005 r. wykazywane były jedynie zachorowania objawowe. Natomiast z punktu widzenia definicji wprowadzonej w 2009r., a zmodyfikowanej w 2014r., przebieg kliniczny choroby był bez znaczenia (rejestrowane były przypadki objawowe i bezobjawowe), a uściślone zostało kryterium laboratoryjne. W 2015r. zarejestrowano ogółem 16 zachorowań wg definicji z 2014r. (2014r.- 31 zachorowań). Hospitalizowanych zostało 11 chorych, a 5 osób było leczonych ambulatoryjnie. Jedno zachorowanie dotyczyło pracownika zakładu opieki zdrowotnej. I.2. Nadzór nad zakażeniami szpitalnymi Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Pile sprawowała nadzór nad dwoma podmiotami lecznictwa stacjonarnego. Rejestracja zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych prowadzona była zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2011 r. w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala (Dz. U. Nr 294, poz.1741). W szpitalach funkcjonuje Zespół i Komitet Kontroli Zakażeń Zakładowych. Procedury zapobiegania zakażeniom szpitalnym zostały opracowane i zawarte w Księdze Procedur Sanitarno - Higienicznych. Przestrzeganie wdrożonych procedur sanitarno-higienicznych nadzoruje Zespół Kontroli Zakażeń Zakładowych. Procedury dostępne są również w formie elektronicznej dla wszystkich pracowników. Szkolenie personelu w zakresie zwalczania i zapobiegania zakażeniom szpitalnym odbywa się według rocznego planu szkoleń. W 2015r. podobnie jak w roku poprzednim nie wystąpiły ogniska zakażeń zakładowych. I.3 Nadzór nad szczepieniami ochronnymi W PSSE w Pile istnieje system ciągłego monitorowania temperatury w urządzeniach chłodniczych w magazynie szczepionek. Jest to system elektroniczny do monitoringu całodobowego z funkcją odczytu temperatury, rejestracji i powiadamiania alarmowego (w przypadku odchyleń od normy) na telefon komórkowy Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile oraz kierownika Sekcji Epidemiologii. Urządzenia chłodnicze w przypadku przerw w dostawie prądu zasilane są przez agregat prądotwórczy. Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Pile dysponuje odpowiednią liczbą urządzeń chłodniczych (4 szafy chłodnicze oraz 4 chłodziarki). Transport szczepionek z PSSE do placówek medycznych organizują świadczeniodawcy z zabezpieczeniem łańcucha chłodniczego (termotorby z wkładami chłodzącymi). W placówkach POZ szczepionki są prawidłowo przechowywane w lodówkach z zapewnieniem ciągłości łańcucha w temp. od +2 do +8 stopni C. Każdego dnia kontrolowane są 12

wskazania termometrów a ich wartości są rejestrowane. Na podobnym poziomie, jak w roku poprzednim, kształtował się procent realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych. W roku 2015 zgłoszono 1 niepożądany odczyn poszczepienny po szczepionce BCG (w roku 2014 nie zgłoszono niepożądanych odczynów poszczepiennych) Podsumowanie: Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych, na terenie powiatu pilskiego, w roku 2015 w porównaniu z 2014r. kształtowała się następująco: 1. Nastąpił niewielki spadek ogólnej liczby zachorowań na choroby zakaźne. 2. Zarejestrowano wzrost zachorowań na: wirusowe zakażenia jelitowe (w tym u dzieci do lat 2), salmonellozy, WZW typu B, krztusiec, płonicę, boreliozę, różę, wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych inne i nieokreślone. 3. Odnotowano spadek zachorowań na takie choroby, jak: zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridium Difficile, biegunki i zapalenia żołądkowo - jelitowe BNO o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu (w tym u dzieci do lat 2), WZW typu C według definicji przypadku z 2014r., świnka, lamblioza, ospa wietrzna, kiła oraz przypadki styczności i narażenie na wściekliznę z potrzebą szczepień. 4. Na takim samym poziomie kształtowała się liczba zachorowań na nowo wykryte zakażenie HIV. 5. Wystąpiły zachorowania, których nie rejestrowano w roku poprzednim: salmoneloza pozajelitowa, bakteryjne zakażenie jelitowe wywołane przez Campylobacter, inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes przebiegająca pod postacią zespołu wstrząsu septycznego, grypa oraz wirusowe zakażenie jelitowe wywołane przez norowirusy. 6. Nie zarejestrowano zachorowań na: dur rzekomy, czerwonkę, odrę, tężec, ostre porażenie dziecięce, wściekliznę, inwazyjną chorobę wywołaną przez Haemophillus influenzae, Neisseria meningitidis i Streptococcus pneumoniae, AIDS, rzeżączkę i różyczkę. 7. Tak jak w poprzednich latach prowadzony był ścisły nadzór epidemiologiczny nad realizacją programów Sentinel oraz eradykacji poliomyelitis i nadzór nad przypadkami ostrych porażeń wiotkich (OPV). 8. W roku 2015 zarejestrowano 1 niepożądany odczyn poszczepienny (2014r.- 0). 13

II. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU II.1. Zakres nadzoru sanitarnego W roku 2015 Sekcja Higieny Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku nadzorem sanitarnym obejmowała 1636 zakładów żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz kosmetyków. W porównaniu z rokiem 2014 zwiększyła się liczba zakładów o 119 (7,8%). W nadzorowanych obiektach przeprowadzono ogółem 1246 kontroli i rekontroli. Liczbę wydanych poszczególnych decyzji w 2015r przedstawia poniższa tabela: Tabela 5. Zestawienie ilości wydanych decyzji DECYZJE obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności 14 Lata 2014 2015 wstrzymania działalności produkcyjno-handlowej lub ograniczenia produkcji 10 10 nakazujące doprowadzenia zakładu do właściwego stanu sanitarno-technicznego 6 17 poszerzające działalność produkcyjno-handlową 27 19 zatwierdzająco wygasające zatwierdzająco uchylające zatwierdzające zakład do prowadzenia działalności 198 208 wykreślające zakład w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności 136 139 warunkowego zatwierdzenia zakładu 9 10 płatnicze obciążające podmioty gospodarcze kosztami przeprowadzonych kontroli 160 161 przesunięcia terminów wykonania nieprawidłowości tzw. prolongaty 1 3 umorzenia wszczęcia postępowania 3 8 odmówienia udostępnienia informacji publicznej 1 - zmieniające 5 - wygaśnięcia 2 - RAZEM 570 588 Kontrole urzędowe żywności były przeprowadzane zgodnie z kompetencjami określonymi w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2015r. poz. 594 z późn. zm.) oraz w ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 14 marca 1985r. (Dz. U. z 2015r. poz. 1412 j.t.), a także w oparciu o rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Stan sanitarny nadzorowanych 11 1 13

oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych. Za stwierdzone nieprawidłowości nałożono 136 mandatów karnych, na łączną kwotę 21.600,- zł. Ponadto skierowano 8 wniosków o nałożenie kary pieniężnej do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, za prowadzenie działalności w zakresie produkcji lub obrotu żywnością bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS oraz prowadzenie działalności w zakresie niezgodnym z decyzją o zatwierdzenie zakładu. Wielkopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w drodze decyzji wymierzył kary pieniężne dla 8 podmiotów na łączną kwotę 5.600,-zł. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 239 próbek środków spożywczych, 9 próbek przedmiotów użytku i 3 próbki kosmetyków. Wymagań jakości zdrowotnej nie spełniały 2 próbki środków spożywczych, które zostały zakwestionowane. Ponadto 2 próbki zostały opatrzone uwagą. Najwięcej próbek pobrano z miejsc obrotu żywnością. W 2015 roku przyjęto 38 interwencji konsumentów w sprawie m.in.: - wprowadzania do sprzedaży artykułów spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, w tym ze zmianami organoleptycznymi, z zawartością,,ciał obcych i po terminie przydatności do spożycia, - nieprawidłowego przechowywania środków spożywczych tj. w złych warunkach sanitarno higienicznych (obecność szkodników- gryzoni, kotów), przerwania ciągłości łańcucha chłodniczego, - nie przestrzeganie warunków sanitarno-higienicznych przy produkcji i sprzedaży środków spożywczych, brudne kosze zakupowe w marketach, nieprawidłowe przechowywanie odpadów, zatrudnianie personelu bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno - epidemiologicznych oraz prowadzenie działalności bez zatwierdzenia zakładu. Potwierdziły się interwencje dotyczące wprowadzania do obrotu artykułów spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej (tzn. po terminie przydatności do spożycia, ze zmianami organoleptycznymi), złych warunków sanitarno-higienicznych w zakładach produkujących lub wprowadzających do sprzedaży żywność, nieprawidłowego przechowywania produktów spożywczych tj. z narażeniem na zanieczyszczenia, w warunkach niezgodnych z deklaracjami producentów, nieprawidłowego gromadzenia i przechowywania odpadów, prowadzenia działalności bez uzyskania decyzji zatwierdzającej zakład. Ogółem potwierdzono zasadność 21 interwencji. We wszystkich przypadkach prowadzono w trybie pilnym postępowanie ustawowe, zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Osobom wnoszącym interwencje z podaniem danych osobowych udzielano każdorazowo pisemnej odpowiedzi. W związku z potwierdzeniem się zgłoszonych interwencji nałożono 20 mandatów karnych na kwotę 3.850,- zł. oraz wydano 15

1 decyzję nakazującą zawieszenie działalności produkcyjnej w sklepie cukierniczym, z uwagi na prowadzenie działalności niezgodnie z posiadaną decyzją. W 2015r. wpłynęło 10 wniosków o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej środków spożywczych (skrobi ziemniaczanej, kawy mielonej w kapsułkach palonej i zielonej, herbaty i kawy rozpuszczalnej), eksportowanych do różnych krajów świata (Turcja, Hong Kong, Maroko, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Shanghaj, Iran, Egipt), z czego jeden wniosek został wycofany na prośbę podmiotu. 9 wniosków zostało rozpatrzonych. Przeprowadzono 9 kontroli obejmujących sprawdzenie dokumentacji, oględziny partii produktu. Wydano 11 świadectw spełniających wymagania zdrowotne przez środek spożywczy. Kontrole akcyjne stanowiły stały element działalności organu nadzoru sanitarnego nad żywnością i żywieniem, które wynikały z zaleceń GIS/WPWIS. W zakresie kontroli akcyjnych przeprowadzono następujące działania: - 15 kontroli sanitarnych w godzinach popołudniowych, które podyktowane były wzmożonym nadzorem nad zakładami żywnościowo-żywieniowymi. W wyniku przeprowadzonych kontroli nałożono 2 mandaty karne na sumę 500,- zł., z powodu przerwania ciągłości łańcucha chłodniczego, sprzedaży artykułów spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia oraz prowadzenie działalności bez posiadania decyzji wydanej przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile; - 55 kontroli sanitarnych w wolne soboty i niedziele w zakładach żywienia zbiorowego otwartego i w sklepach mięsnych na targowiskach. W wyniku tych kontroli nałożono 15 mandatów karnych na sumę 1.850.- zł. za następujące nieprawidłowości: nieprzestrzeganie bieżącego stanu sanitarno-higienicznego, sprzedaż artykułów spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, brak opracowanej i wdrożonej instrukcji GHP i/lub systemu HACCP, w tym brak prowadzonych rejestrów, brak rozdzielczości sprzedaży, brak dokumentu potwierdzającego źródło pochodzenia towaru; - w okresie przedświątecznym przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych na targowiskach i w sklepach w zakresie przestrzegania prawidłowych warunków sanitarno-higienicznych, podczas wprowadzania do obrotu ryb żywych. W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Ponadto z organizowanym przez Prezydenta Miasta Piły Pilskim Jarmarkiem Bożonarodzeniowym w okresie przedświątecznym, przeprowadzono 8 kontroli sanitarnych. Na wnioski podmiotów wydano 5 decyzji terminowych zatwierdzających stoiska handlowe oraz 2 zaświadczenia o wpisie terminowe. W ofercie sprzedażowej znajdowały się produkty typu: wyroby wędliniarskie, nabiałowe, dania garmażeryjne, rybne oraz cukiernicze; - 6 kontroli z przedstawicielami Komendy Powiatowej Policji w Pile podczas trwania zimowisk dla dzieci w szkołach; 16

- przeprowadzano kontrole tematyczne dotyczące oceny czystości wózków, koszy zakupowych, postępowania z odpadami, znakowania suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz żywności wzbogaconej; - przeprowadzono 4 kontrole tematyczne w związku z podejrzeniem wprowadzenia do obrotu środka spożywczego specjalnego przeznaczenia medycznego pn. Thionerv 600, posiadającego taki sam skład jak produkt leczniczy. Ponadto wysłano zapytania do 10 aptek dotyczące ww. środka, w wyniku których uzyskano elektroniczne informacje o braku posiadania na stanie ww. środka; - w okresie zimowego i letniego wypoczynku dzieci i młodzieży przeprowadzono odpowiednio 11 i 5 kontroli w placówkach żywieniowych, w wyniku których nie stwierdzono nieprawidłowości; - przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych u producentów produkcji pierwotnej, prowadzących działalność w zakresie upraw zbóż i zbiorów owoców i warzyw. Nie stwierdzono nieprawidłowości. Wydano 61 zaświadczeń o wpisie dla rolników indywidualnych prowadzących produkcję podstawową. Na 1603 nadzorowanych zakładów żywnościowo-żywieniowych 61,1% obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP, natomiast 20,3% obiektów wprowadziło system HACCP. Największy odsetek obiektów z wdrożonym systemem HACCP stwierdzono w wytwórniach i automatach do lodów, piekarniach, ciastkarniach, zakładach garmażeryjnych oraz zakładach żywienia zbiorowego otwartego, zamkniętego i innych wytwórniach żywności. II.2. Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Do grupy obiektów, w których nie stwierdzono zakładów niezgodnych z arkuszem oceny stanu sanitarnego należą: wytwórnie lodów, automaty do lodów, ciastkarnie, przetwórnie owocowo warzywne i grzybowe, wytwórnie napojów bezalkoholowych, wytwórnie makaronów, wytwórnie koncentratów spożywczych, wytwórnie chrupek, wytwórnie suplementów diety, inne wytwórnie żywności, kioski, obiekty ruchome i tymczasowe, środki transportu i inne obiekty obrotu żywnością. Do grupy obiektów, w których stwierdzono zakłady niezgodne z arkuszem oceny stanu sanitarnego należą: sklepy spożywcze i markety (19,2% w stosunku do sklasyfikowanych), piekarnie (38,5% w stosunku do sklasyfikowanych), zakłady żywienia zbiorowego otwartego (8,8% w stosunku do sklasyfikowanych), zakłady małej gastronomii (7,1% w stosunku do sklasyfikowanych), zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego (1,8% w stosunku do sklasyfikowanych), hurtownie (5,9% w stosunku do sklasyfikowanych) i zakłady garmażeryjne 17

(50% w stosunku do sklasyfikowanych). Odsetek obiektów żywności i żywienia o stanie sanitarnym niezgodnym z wymaganiami w latach 2014-2015 przedstawia poniższa tabela: Tabela 6. Obiekty o złym stanie sanitarnym w latach 2014-2015 Lata Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym (%) 2014 12,8 2015 11,3 Porównując lata 2014 2015 obserwujemy nieznaczny spadek liczby zakładów nie spełniających wymagań sanitarno higienicznych. Odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym według grup obiektów ocenionych na podstawie arkusza oceny poziomu występującego ryzyka w latach 2014-2015 przedstawia poniższy wykres: Wykres 1. Zakłady o złym stanie sanitarnym Porównując lata 2014-2015 nastąpiło pogorszenie stanu sanitarnego w zakładach żywienia zbiorowego otwartego, piekarniach, zakładach małej gastronomii, magazynach hurtowych 18

i zakładach garmażeryjnych. Natomiast w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego i sklepach spożywczych nastąpiła poprawa. II. 3. Opis grupy obiektów o najgorszym stanie sanitarnym II. 3.1. Zakłady garmażeryjne - na 4 sklasyfikowane, oceniono 2 zakłady jako niezgodne z wymaganiami, co stanowi 50% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-technicznego zakładu, - przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego, - używanie sprzętu nie posiadającego oznakowania do kontaktu z żywnością, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, - brak prowadzonych na bieżąco zapisów wynikających z dobrej praktyki higienicznej i systemu HACCP. Tabela 7. Działalność represyjna ilość mandaty na kwotę decyzje administracyjne decyzje w tym wykreślające razem nakazujące prolongaty decyzje zatwierdzające 3 450 4 2 2 2 2 II. 3.2. Piekarnie 13 sklasyfikowano, 5 zakładów oceniono jako niezgodne, co stanowi 38,5% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-higienicznego zakładu, - brak środków do higienicznego mycia i suszenia rąk podczas trwania prac produkcyjnych, - brak zabezpieczenia żywności przed zanieczyszczeniami, - artykuły spożywcze po upływie terminu/daty przydatności do spożycia. Tabela 8 Działalność represyjna ilość mandaty na kwotę zł decyzje administracyjne decyzje w tym wykreślające razem nakazujące umarzające 6 1350 7 6 1 1 II. 3.3. Sklepy spożywcze i supermarkety na 302 sklasyfikowanych, 58 oceniono jako niezgodne, co stanowi 19,2% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - artykuły spożywcze po upływie terminu/daty przydatności do spożycia, 19

- przerwany łańcuch chłodniczy środków spożywczych łatwo psujących się, - zły stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i urządzeń, - brak segregacji artykułów spożywczych w urządzeniach chłodniczych oraz brak rozdzielczości sprzedaży, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, - brak identyfikacji źródła pochodzenia na wprowadzane do obrotu artykuły spożywcze, - brak zapisów w rejestrach z monitoringu temperatury oraz dobrej praktyki higienicznej, - niewłaściwe magazynowanie artykułów spożywczych. Tabela 9. Działalność represyjna ilość mandaty na kwotę zł razem zawieszenia działalności decyzje administracyjne nakazujące w tym poszerzające działalność zatwierdzająco wygasające decyzje wykreślające decyzje zatwierdzające wnioski o nałożenie kary pieniężnej do WPWIS 91 14.350,- 15 2 1 8 4 56 54 1 II. 3.4. Obiekty żywienia zbiorowego II. 3.4.1. Zakłady żywienia zbiorowego otwartego na 80 sklasyfikowanych oceniono 7 zakładów jako niezgodne z wymaganiami, co stanowi 8,8% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - używanie stanowisk pracy niezgodnie z ich przeznaczeniem, - nieprawidłowe przechowywanie artykułów spożywczych niezgodnie z deklaracją producenta, - zły stan sanitarno - techniczny pomieszczeń i urządzeń, - brak prawidłowo prowadzonej dezynfekcji naczyń, - brak segregacji żywności w urządzeniach chłodniczych, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, - brak wdrożonego systemu HACCP. Tabela 10. Działalność represyjna mandaty decyzje administracyjne ilość na kwotę zł razem w tym nakazujące umarzające poszerzające zatwierdzająco wygasające decyzje wykreślające decyzje zatwierdzające decyzje warunkowe 13 2150,- 9 4 2 2 1 4 14 2 20

II. 3.4.2. Zakłady małej gastronomii na 98 sklasyfikowanych oceniono 7 zakładów jako niezgodne z wymaganiami, co stanowi 7,1% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - brak prawidłowo prowadzonej dezynfekcji naczyń, - nieprawidłowe przechowywanie artykułów spożywczych niezgodnie z deklaracją producenta, - brak bieżącej czystości i porządku w zakładzie, - zły stan sanitarno techniczny pomieszczeń i urządzeń, - brak segregacji żywności w urządzeniach chłodniczych, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, - stanowiska pracy wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem, - brak wdrożonego systemu HACCP. Tabela 11. Działalność represyjna ilość mandaty na kwotę zł razem nakazujące decyzje administracyjne umarzające w tym zawieszenia działalności poszerzająca decyzje wykreślające decyzje zatwierdzające decyzje warunkowe wnioski o nałożenie kary pieniężnej do WPWIS 10 1.500,- 12 2 2 3 5 35 31 9 3 II.3.5. Hurtownie na 51 sklasyfikowanych 3 oceniono jako niezgodne z wymaganiami, co stanowi 5,9% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - wprowadzanie do obrotu artykułów spożywczych po upływie terminu/daty przydatności do spożycia, - brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-higienicznego zakładu, - zły stan sanitarno-techniczny, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami. Tabela 12. Działalność represyjna mandaty decyzje administracyjne ilość na kwotę zł w tym razem prolongata nakazujące umarzające zatwierdzająco wygasające decyzje wykreślające decyzje zatwierdzające 3 500,- 6 1 2 1 2 4 3 21

II. 3.6. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego na 110 sklasyfikowanych oceniono 2 zakłady jako niezgodne z wymaganiami, co stanowi 1,8% ocenionych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: - wykorzystywanie stanowisk pracy niezgodnie z ich przeznaczeniem, - nieprawidłowe przechowywanie artykułów spożywczych niezgodnie z deklaracją producenta, - brak prowadzonych na bieżąco zapisów wynikających z dobrej praktyki higienicznej, - brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-higienicznego zakładu, - brak segregacji żywności w urządzeniach chłodniczych, - brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami. Tabela 13. Działalność represyjna ilość mandaty na kwotę zł razem umarzające decyzje administracyjne zawieszenia działalności w tym poszerzające zatwierdzająco wygasające decyzje zatwierdzające decyzje wykreślające wnioski o nałożenie kary pieniężnej do WPWIS 3 500,- 9 1 2 2 4 10 6 1 Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż większość uchybień wynikała z zaniedbań właścicieli i pracowników zatrudnionych w sektorze spożywczym, braku środków finansowych lub nadmiernej oszczędności, braku wdrożenia systemu HACCP oraz nie przestrzegania zasad dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej. II. 4. Stan sanitarny środków transportu żywności W roku 2015r. skontrolowano 80 środków transportu, w tym 54 środki transportu stanowiące samodzielny, pojedynczy zakład, należący do osób prywatnych i firm transportowych oraz 26 środków transportu, będących na wyposażeniu zakładów żywnościowo-żywieniowych. Wydano 54 decyzje zatwierdzające na przewóz artykułów spożywczych. II.5. Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W 2015 roku pobrano 239 próbek środków spożywczych, 9 próbek przedmiotów użytku i 3 próbki kosmetyków do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli, monitoringu oraz próbki do badań laboratoryjnych wspólnych w ramach kontroli urzędowej i monitoringu. Zgodnie z rocznym planem pobierania próbek na rok 2015 zaplanowano 113 próbek do badań w kierunku zanieczyszczeń fizykochemicznych oraz 131 próbek do badań w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Roczny plan został zrealizowany w 100%. Zgodnie z planem 22

poboru próbek dokonano oceny tłuszczów smażalniczych w 6 zakładach małej gastronomii oraz w 4 ciastkarniach za pomocą Oleo Testów, których wskazania nie przekroczyły wartości granicznej. Poza planem pobrano 7 próbek, w tym 4 próbki środków spożywczych i 3 próbki kosmetyków. Zakwestionowano 2 próbki środków spożywczych i 2 próbki środków spożywczych opatrzono uwagą. Pobór próbek prowadzony był zgodnie z procedurą pobierania próbek w ramach nadzoru bieżącego. Tabela 14. Liczba zbadanych, w tym zdyskwalifikowanych próbek Badanie w kierunku zanieczyszczeń chemicznych mikrobiologicznych pobranych 113 plan w tym : 9 PU 10 tłuszczy do smażenia Liczba próbek zdyskwalifikowanych/o patrzonych uwagą 2 kwestionowane 2 opatrzone uwagą krajowe import UE 65 9 29 5 poza planem - 4-1 131 plan - 101-30 2 poza planem - 2 - - Tabela 15. Próbki kwestionowane oraz te opatrzone uwagą Nazwa wyrobu 1.Pieczarki Marynowane - Mosso 2. Slimbel System środek spożywczy zastępujący posiłek do kontroli masy ciała o smaku jogurtowym z kawałkami czekolady 3.Pierwsze Ciasteczka HiPP BIO Przyczyna kwestionowania lub uwag Zwrócono uwagą, że w oznakowaniu produktu nie podano warunków przechowywania Zakwestionowano z uwagi na oznakowanie. W oznakowaniu środka spożywczego stwierdzono: - liczne błędy językowe np. zawiera cukrów, kawałkami czekolady, hydroksy węglanu magnezu, zawiera pochodzi od laktozy, błonnik, tłuszcze. - w wykazie składników wymieniono substancje dodatkowe zawarte w oleju słonecznikowym: E-472c, E-304 i E-306 bez podania ich funkcji technologicznej, nieprawidłowy zapis numeru dodatku do żywności - w składnikach wymieniono dodatek glukonianu żelazowego a może być dodany glukonian żelazawy. W tabeli wartości odżywczej: - dla cynku nie podano jednostki, - prezentacja informacji jest niewłaściwa np. w tym nasycone, kolejność danych, - podano skrót Z.D.S.- zalecane dzienne spożycie, a powinna być referencyjna wartość spożycia Próbka niekwestionowana, opatrzona uwagą ze względu na oznakowanie: podanie w tabeli wartości odżywczej producenta witaminy B1. W myśl wymagań określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25.10.2011r. w sprawie przekazania konsumentom informacji na temat żywności (Dz. U.UE L 304 z dnia 22.11.2011r. z późn. zm.) prawidłowy zapis to tiamina 4.Rutinoscorvit TM - suplement diety Zakwestionowano z uwagi na oznakowanie. Umieszczono w oznakowaniu informację Zawiera substancję słodzącą, a w składnikach nie określono, który dodatek do żywności pełni funkcję substancji słodzącej. Ponadto w składniach zdeklarowano użycie laktozy, a nie umieszczono tej informacji jako dodatkowego rodzaju danych szczegółowych 23

We wszystkich stwierdzonych niezgodnościach postępowano zgodnie z Algorytmem postępowania z próbkami żywności i przedmiotami użytku oraz wynikami badania próbek tzn. przekazywano wyniki badań odpowiednio do właściwego terenowo PPIS/PLW nadzorującego zakład produkcyjny oraz do zakładu, w którym pobierano próbki. Zgodnie z rocznym planem poboru próbek pobrano 2 próbki środków spożywczych do badań laboratoryjnych w kierunku GMO, 1 próbkę produktu z grupy galanteria ciastkarska, zawierającą w składzie mąkę kukurydzianą lub sojową, potencjalnie wyprodukowaną z GMO oraz 1 próbkę z grupy mrożone warzywa. W obu próbkach nie stwierdzono obecności organizmów zmodyfikowanych genetycznie. Ze względu na oznaczoną ilość GMO produkty nie wymagały oznakowania. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003r., dotyczącym możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie, znakowania wymagają produkty zawierające GMO w ilości większej niż 0,9%. II.6. Suplementy diety W trakcie kontroli sanitarnych sprawdzano prawidłowość znakowania środków spożywczych, w tym ze szczególnym uwzględnieniem suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i żywności wzbogaconej. Oceniono znakowanie 41 suplementów diety, 17 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym 5 środków specjalnego przeznaczenia medycznego, 25 środków spożywczych wzbogaconych. Stwierdzono nieprawidłowość w oznakowaniu 1 środka spożywczego wzbogaconego Nadziewane cukierki o smaku pomarańczowo cytrynowym wzbogacone witaminami Valensina, która dotyczyła nieczytelnego oznakowania w języku polskim - zbyt mała czcionka. W związku z powyższym zostało wysłane pismo do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, właściwego ze względu na siedzibę zakładu produkującego kwestionowany produkt. Na terenie objętym nadzorem PIS w Pile zlokalizowany jest 1 zakład zatwierdzony do prowadzenia działalności w zakresie produkcji i konfekcjonowania suplementów diety. Natomiast do roku 2015 nie rozpoczęto w zakładzie działalności produkcyjnej. Bieżące kontrole sanitarne wykazują, iż prowadzona jest działalność wyłącznie w zakresie konfekcjonowania suplementów diety. Nadto wpisano do rejestru zakładów 2 przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w sprzedaży na odległość m.in. suplementów diety (sprzedaż wysyłkowa) łączna ilość przedsiębiorców prowadzących sprzedaż internetową w powiecie pilskim 7. Pobrano do badań laboratoryjnych, w ramach urzędowej kontroli żywności 7 próbek suplementów diety, w tym: 5 w kierunku znakowania, 2 w kierunku zawartości składników odżywczych. Jedna 24

próbka została zakwestionowana z uwagi na oznakowanie. Ponadto do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności w kierunku znakowania pobrano 2 środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała. Jedna próbka została zakwestionowana. Niniejsze nieprawidłowości opisane są powyżej w części dotyczącej: Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych. II.7. Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne Podczas kontroli sanitarnych sprawdzano również implementację unijnych przepisów dotyczących oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, ujętych w rozporządzeniu (WE) Nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności oraz w rozporządzeniu Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012r. ustanawiającym wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, uwzględniając różne formy prezentacji i reklamy, w tym w sprzedaży na odległość (przez internet) oraz na ulotkach informacyjnych. Podczas kontroli sanitarnych przeprowadzonych w zakładach obrotu żywnością oceniono 38 środków spożywczych, w tym 12 suplementów diety, 13 artykułów spożywczych ogólnego spożycia, 3 środki spożywcze wzbogacone oraz 10 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Oceniane produkty zawierały 5 oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, 14 oświadczeń zdrowotnych oraz 17 oświadczeń żywieniowych. II. 8. Działania w ramach systemu RASFF W 2015r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w ramach funkcjonowania systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF) otrzymał 22 powiadomienia o niebezpiecznej żywności i paszach, w tym: 18 dotyczyło produktów spożywczych, pochodzących z Polski i dystrybuowanych do kraju przeznaczenia; 4 dotyczyły wyrobów do kontaktu z żywnością. Zagrożenia dzielone były na chemiczne (20) i mikrobiologiczne (2). Przesłane powiadomienia ze względu na rodzaj, podzielone były na alarmowe (17) i informacyjne (5). Zgłoszone produkty w systemie nie spełniały wymagań przepisów prawnych i stanowiły równocześnie potencjalne zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. Żywność niebezpieczna dla zdrowia objęta powiadomieniami zanieczyszczona była: chemicznie i zakwestionowana została ze względu na: - niezdeklarowaną zawartość substancji - ikaryny i innych substancji z roślin Epimedium w suplemencie diety pn. TEST CORE; - zawartość substancji dodatkowej cytrynianem trisodowym (E331) zanieczyszczonym arsenem, dodawanym do produktu alkoholowego pn. Jack & Ginger; 25