INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY. Do użytku służbowego PROGRAM DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ I ROZWOJOWEJ

INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Do użytku służbowego PROGRAM DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ I ROZWOJOWEJ PUŁAWY

2

3 SPIS TREŚCI A. Prace naukowo-badawcze w ramach działalności statutowej 5 B. Zadania w ramach programu wieloletniego IUNG-PIB 32 C. Zadania w ramach programu wieloletniego IHAR-PIB pn. Ulepszanie roślin dla zrównoważonych agroekosystemów, wysokiej jakości żywności i produkcji roślinnej na cele nieżywnościowe D. Zadania w ramach programu wieloletniego pn. Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach 44 44 E. Projekty badawcze 45

4

5 A. PRACE NAUKOWO-BADAWCZE W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ W p r o w a d z e n i e Działalność statutowa IUNG-PIB jest realizowana w ramach programu naukowo -badawczego pt. Zrównoważony rozwój produkcji roślinnej i kształtowanie przestrzeni rolniczej Polski. Program ten stanowi kontynuację programu realizowanego w latach 1997-2001 pt. Podstawy zrównoważonego gospodarowania i ochrony przestrzeni rolniczej w Polsce". Zmiana tytułu związana jest z nieco innym rozłożeniem akcentów, wynikających z programu organizacji zaplecza badawczo-rozwojowego resortu rolnictwa i rozwoju wsi, uwzględniającego zapisy znowelizowanych ustaw o JBR i KBN oraz ustaleń Międzyresortowego Zespołu d/s Reformy JBR. Realizacja koncepcji rozwoju zrównoważonego jest celem nadrzędnym wszystkich działań o charakterze gospodarczo-społecznym podejmowanych w Polsce. Konieczność jej realizacji wynika z zapisów zawartych w dokumentach o charakterze międzynarodowym, takich jak konwencje, agendy czy też oficjalnie i powszechnie akceptowane teorie rozwoju. Koncepcja rozwoju zrównoważonego, zwanego także ekorozwojem, jest również jedną z podstawowych zasad wymienionych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. Produkcja rolnicza, jako jedna ze sfer działalności gospodarczej powiązanych ze środowiskiem przyrodniczym, obejmuje produkcję roślinną i zwierzęcą. Oba te działy są powiązane szeregiem zależności i sprzężeń zwrotnych. Jednak pierwotny, surowcowy charakter produkcji roślinnej w przeważającej części wykorzystywanej na paszę hierarchizuje problematykę, wskazując na rolę i znaczenie produkcji roślinnej. Problemem podstawowym będzie zatem zrównoważony rozwój produkcji roślinnej bezpośrednio zdeterminowany różnorodnymi zależnościami w układzie rolnicza przestrzeń produkcyjna roślina. Zależności te uwidaczniają się na różnych poziomach; w odniesieniu do pojedynczej rośliny, pola (łanu, technologii produkcji), gospodarstwa i regionu. Realizacja programu, mającego charakter interdyscyplinarny, wymaga działań zespołowych prowadzących do kompleksowego rozwiązywania problemów. Program nawiązuje do oficjalnie obowiązujących dokumentów oraz zobowiązań Polski wynikających z procesów integracji europejskiej. Program ma układ horyzontalny, nakierowany na realizację celów badawczych na 4 poziomach: rośliny i gleby, łanu roślin i zmianowania, gospodarstwa i wsi, regionu i kraju. W związku z tym program składa się z 4 podprogramów (obszarów) badawczych merytorycznie powiązanych ze sobą i stanowiących integralną całość. Jego zakres obejmuje problematykę rozwoju produkcji roślinnej na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych oraz jej oddziaływanie na kształtowanie przestrzeni rolniczej. Każdy z podprogramów składa się z szeregu zadań, które charakteryzują zakres merytoryczny obecnych i przyszłych badań. Program ma charakter otwarty, może bowiem być rozszerzony o nowe zadania. Działalność IUNG-PIB koncentruje się głównie na problemach agronomii i kształtowania środowiska. Celem głównym programu jest wspieranie decyzji resortu i władz regionalnych w zakresie zrównoważonego rozwoju produkcji roślinnej oraz kształtowania środowiska rolniczego, a także dostarczanie informacji, wytycznych i zaleceń dla praktyki rolniczej.

6 WYKAZ PODPROGRAMÓW Nr Nazwa podprogramu badawczego Koordynator podprogramu Liczba tematów Strony w planie 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości prof. dr hab. Teresa Doroszewska 9 13-16 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów 23 16-24 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych prof. dr hab. Stanisław Krasowicz 9 25-27 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich 11 28-31

7 INFORMACJA O PODPROGRAMACH BADAWCZYCH W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ IUNG-PIB PODPROGRAM 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości Badania pozwolą na rozpoznanie potrzeb i wymagań nowych odmian poszczególnych gatunków roślin uprawnych oraz doskonalenie (bądź opracowanie) podstaw naukowych nowych technologii produkcji, uwzględniających wymagania roślin i pozwalających na osiąganie opłacalności produkcji roślinnej o pożądanej jakości. Produkcja roślinna uzależniona jest od szeregu czynników, z których do najważniejszych należą cechy biologiczne samej rośliny, jak i uwarunkowania siedliskowe jej wzrostu. Generalnie plony roślin uprawnych związane są ściśle z intensywnością wzrostu i przebiegiem rozwoju generatywnego. Rozwój ten natomiast regulowany jest czynnikami środowiskowymi takimi jak światło, temperatura, woda i substancje pokarmowe. Ważne w tym względzie są również czynniki agrotechniczne, gdyż wpływają one bezpośrednio na potencjalną produktywność roślin. Od strony środowiska wzrostu rośliny, elementami warunkującymi otrzymywanie optymalnych, dobrych jakościowo plonów jest gleba, jej żyzność i produkcyjność rozumiana w ujęciu dynamicznym, tzn. z uwzględnieniem wszystkich procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych. Celem podprogramu badawczego jest rozpoznanie wpływu uwarunkowań biologicznych i siedliskowych na przebieg procesów warunkujących wysoki poziom i pożądaną jakość produktów roślinnych. Wyniki badań pozwolą na opracowanie takich zasad działania, które zapewnią utrzymanie w dobrym stanie właściwości gruntów ornych oraz na osiąganie optymalnych plonów roślin uprawnych o wysokich parametrach jakościowych z jednoczesnym zachowaniem walorów środowiska przyrodniczego. Podprogram obejmuje 4 zadania, które wyznaczą szczegółowy zakres badań: 1.1. Wykorzystanie genetyki i biotechnologii w kreowaniu postępu biologicznego produkcji roślinnej. 1.2. Określenie potencjału plonowania, cech jakościowych i podstawowych wymagań środowiskowych nowych odmian roślin uprawnych. 1.3. Możliwości wykorzystania biologicznie aktywnych substancji naturalnych i ekstraktów roślinnych w ochronie roślin oraz w żywieniu ludzi i zwierząt. 1.4. Siedliskowe i agrotechniczne uwarunkowania produkcji roślinnej.

8 PODPROGRAM 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Specyfika produkcji roślinnej polega na realizacji procesów technologicznych w przestrzeni i czasie. W skali gospodarstwa przestrzeń stanowią wszystkie wydzielone pola uprawne, a czas obejmuje jedną lub kilka rotacji zmianowania, to znaczy kilka uprawianych po sobie roślin. Skutki wielu zabiegów agrotechnicznych można ocenić dopiero w skali całej tak zdefiniowanej czasoprzestrzeni, a więc na całym areale gospodarstwa w okresie kilku lat. Dotyczy to w szczególności zabiegów uprawy roli i regulacji zachwaszczenia oraz gospodarki składnikami mineralnymi, to znaczy nawożenia. Zagadnienia uprawowe i nawozowe muszą być dlatego rozpatrywane zarówno w aspekcie technologii produkcji poszczególnych roślin, jak i w obrębie całego zmianowania. Technologie muszą być efektywne, to znaczy zapewniające minimalny nakład środków produkcji na wytworzenie jednostki produktu oraz bezpieczne dla szeroko rozumianego środowiska przyrodniczego. Bezpieczeństwo technologii produkcji polega na eliminowaniu ujemnego wpływu zabiegów agrotechnicznych na glebę, wodę gruntową i uprawianą roślinę, a także na uzyskiwaniu produktów roślinnych o założonych parametrach jakościowych i użytkowych. Produkty takie powinny sprzyjać zachowaniu zdrowia człowieka i zwierząt gospodarskich. Celem podprogramu badawczego jest opracowanie technologii produkcji roślinnej jako podstawowego elementu dobrej praktyki rolniczej, ujętej w wielu krajach i w Polsce w formę Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Opracowanie i wdrożenie Kodeksu DPR stanowi podstawową formę realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski wynikających z Agendy Bałtyckiej (HELCOM) i Dyrektywy Azotanowej UE. W części dotyczącej zasad zrównoważonego nawożenia uwzględnia się wymagania ustawy o nawozach i nawożeniu. Zakres prac w podprogramie został określony w formie 6 zadań badawczych: 2.1. Opracowanie technologii towarowej produkcji roślinnej na gruntach ornych z przeznaczeniem na różne kierunki użytkowania. 2.2. Opracowanie technologii produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich. 2.3. Opracowanie bezpiecznych dla środowiska glebowego technik uprawy roli. 2.4. Opracowanie metod i sposobów regulacji zachwaszczenia. 2.5. Opracowanie zasad zrównoważonego nawożenia. 2.6. Oddziaływanie uprawy roli i roślin oraz nawożenia i herbicydów na jakość wód i środowiska glebowego.

9 PODPROGRAM 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych Współczesne rozwiązania wprowadzane do praktyki gospodarczej powinny być zgodne z zasadami rozwoju zrównoważonego. W przypadku rolnictwa oznacza to konieczność właściwego dostosowania kierunków i intensywności produkcji do występujących warunków przyrodniczych. Rolnictwo zrównoważone powinno spełniać następujące warunki: produkować surowce żywnościowe o wysokiej jakości w ilościach pokrywających potrzeby żywnościowe kraju lub wynikające z przyznanych kwot produkcyjnych; produkcja nie może stwarzać, większych niż to nieuniknione, zagrożeń dla środowiska przyrodniczego; gospodarstwa muszą osiągać dochody pokrywające bieżące potrzeby życiowe rodziny rolnika oraz pewną nadwyżkę niezbędną na rozwój lub przynajmniej odtworzenie majątku produkcyjnego; obszary wiejskie muszą stwarzać możliwości rozwoju alternatywnych rodzajów działalności dla ludności wiejskiej. Wymienione uwarunkowania i cele stanowią podstawowe przesłanki badań w ramach tego podprogramu. Prace badawcze będą przede wszystkim ukierunkowane na poszukiwanie takiej struktury produkcji, która umożliwi efektywne wykorzystanie zasobów własnych gospodarstwa oraz właściwe powiązanie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zalecane technologie powinny być kapitałooszczędne i zgodne z podstawowymi zasadami dobrej praktyki rolniczej. Inne rozwiązania będą proponowane dla obszarów cennych przyrodniczo, gdzie priorytetowe znaczenie ma ochrona walorów środowiskowych, krajobrazowych i różnorodności biologicznej. Po akcesji do UE obszary te mogą korzystać ze wsparcia finansowego w ramach programów rolno-środowiskowych, z tytułu gospodarowania w mniej korzystnych warunkach lub rozwoju rolnictwa ekologicznego. Celem podprogramu badawczego jest opracowanie zasad organizacji i funkcjonowania gospodarstw rolniczych, umożliwiających realizację celów zrównoważonego rozwoju w różnych warunkach przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnych. Podprogram obejmuje 3 zadania, które wyznaczają szczegółowy zakres badań: 3.1. Organizacja i prowadzenie gospodarstw o różnych kierunkach produkcji zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej. 3.2. Produkcyjne i środowiskowe skutki ekologicznego systemu gospodarowania. 3.4. Ocena możliwości produkcji biomasy na cele energetyczne.

10 PODPROGRAM 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich Rolnictwo polskie, zgodnie z nakreśloną strategią jego rozwoju oraz wymaganiami akcesyjnymi, podlegać będzie dość głębokim przemianom. Warunkiem ich przeprowadzenia jest racjonalizacja użytkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz uwzględnienie w jej kształtowaniu nowych potrzeb i programów rozwoju rolnictwa. Konieczność sprostania tym wyzwaniom zwiększy zapotrzebowanie na wspomaganie informacyjne, które jest nieodzowną podstawą właściwych decyzji. Budowa systemów informatycznych, zgodnych z potrzebami i standardami przyjętymi w Unii Europejskiej, wymaga pilnego przetworzenia danych agroklimatycznych, glebowych oraz urządzeniowych do postaci numerycznej. Podprogram będzie realizowany poprzez tworzenie i adaptację modeli i aplikacji umożliwiających szybki dostęp do informacji charakteryzujących: warunki produkcji rolniczej, waloryzację przestrzeni, sposoby jej użytkowania, spodziewane efekty produkcyjne, skutki wykorzystywania przyrodniczych zasobów rolnictwa i inne funkcje przestrzeni. Opracowywane modele i aplikacje opisywać będą w sposób dynamiczny zmienność zjawisk i procesów przyrodniczych oraz antropogenicznych z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych i zasad ekorozwoju. Bazy danych, modele i aplikacje generujące niezbędne informacje odnosić się będą do trzech szczebli zarządzania i podejmowania decyzji krajowego, regionalnego i lokalnego. Ponadto będzie prowadzona ocena potencjalnych możliwości produkcyjnych różnych regionów Polski, gdyż po wprowadzeniu gospodarki rynkowej zróżnicowanie to wyraźnie wzrosło i uległy dezaktualizacji dotychczasowe kryteria rejonizacji produkcji roślinnej. Uzyskane wyniki mogą być przydatne do regionalizacji przyszłej polityki rolnej. Celem podprogramu badawczego jest tworzenie podstaw nowoczesnych systemów informacji dla rolnictwa i instytucji z jego otoczenia - niezbędnych do planowania, prowadzenia i oceny skutków produkcji roślinnej. Zakres prac w podprogramie został określony w formie 3 zadań badawczych: 4.1. Gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystanie informacji o glebach, agroklimacie i użytkowaniu przestrzeni rolniczej Polski. 4.2. Opracowanie zasad wykorzystania i kształtowania przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań wielofunkcyjnego rozwoju wsi. 4.3. Ocena jakości środowiska oraz stanu zrównoważenia produkcji rolniczej.

11 W planie zastosowano następujące symbole jednostek organizacyjnych IUNG-PIB: NCH - Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli NGEO - Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów NHB - Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin NMR - Zakład Mikrobiologii Rolniczej NSE - Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej NUP - Zakład Uprawy Roślin Pastewnych NUZ - Zakład Uprawy Roślin Zbożowych NMI - Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki NŻN - Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia DUW - Dział Upowszechniania i Wydawnictw GLACH - Główne Laboratorium Analiz Chemicznych SDW - Stacja Doświadczeń Wegetacyjnych SD - Stacja Doświadczalna RZD - Rolniczy Zakład Doświadczalny

12

13 PODPROGRAM 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości Symbol tematu aktualny i dotychczasowy Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 1 2 3 4 5 1.1. Wykorzystanie genetyki i biotechnologii w kreowaniu postępu biologicznego produkcji roślinnej 1.01 (1.1.5) 1.02 (1.1.6) Ocena odporności na stres suszy mieszańca Festulolium braunii i jego mieszanek z wybranymi gatunkami roślin motylkowatych 1) Ocena produktywności, cech biometrycznych, wskaźników wymiany gazowej oraz fluorescencji chlorofilu w liściach badanych gatunków 2) Frakcjonowanie materiału roślinnego metodą SPE, analiza uzyskanego ekstraktu metodami LC-PDA-ESI- MS/MS oraz ocena jakościowa i ilościowa fitozwiązków Charakterystyka wirusa mozaiki tytoniu, określenie wpływu infekcji wirusowych (TMV, PVY, TSWV) na skład chemiczny surowca oraz identyfikacja i ocena skuteczności źródeł odporności 2012 NUP, NŻN, NHB, NBP dr M. Staniak prof. J. Księżak dr J. Bojarszczuk dr A. Kocoń dr A. Czubacka mgr J. Kaźmierczak mgr A. Fariaszewska mgr B. Ciarkowska mgr Ł. Pecio dr M. Staniak dr J. Bojarszczuk mgr J. Kaźmierczak mgr A. Fariaszewska mgr Ł. Pecio mgr B. Ciarkowska dr M. Przybyś prof. T. Doroszewska dr A. Czubacka dr G. Korbecka dr D. Laskowska dr A. Trojak-Goluch mgr A. Depta mgr H. Olszak-Przybyś mgr K. Kursa mgr M. Kawka mgr D. Czarnecka 2 doświadczenia wazonowe (łącznie 376 wazonów), SDW Puławy; laboratoryjne laboratoryjne, eksperyment szklarniowy

14 1 2 3 4 5 1) Charakterystyka biologiczna dr M. Przybyś i serologiczna izolatów wirusa mozaiki tytoniowej (TMV) prof. T. Doroszewska mgr M. Kawka 2) Krzyżowanie tytoniu odmian VAM i Wiślica z N. africana i ocena odporności na PVY uzyskanych mieszańców dr A. Czubacka mgr A. Depta prof. T. Doroszewska 1.2. Określenie potencjału plonowania, cech jakościowych i podstawowych wymagań środowiskowych nowych odmian roślin uprawnych 1.03 (1.2.6) Możliwość zastosowania mieszańców wielokrotnych w tworzeniu postępu hodowlanego tytoniu (raport końcowy) 2010 NHB prof. A. Berbeć dr A. Trojak-Goluch dr D. Laskowska polowe o łącznej pow. 0,12 ha, RZD Kępa; laboratoryjne, GLACH 1.04 (1.2.7) Reakcja wybranych gatunków i odmian roślin rolniczych na herbicydy (raport końcowy) 2010 NCH dr hab. H. Gołębiowska dr hab. R. Weber dr R. Kieloch mgr M. Badowski 4 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,7 ha, Jelcz-Laskowice; o pow. 0,31 ha, gospodarstwo prywatne w Turowie 1.3. Możliwości wykorzystania biologicznie aktywnych substancji naturalnych i ekstraktów roślinnych w ochronie roślin oraz w żywieniu ludzi i zwierząt 1.05 (1.3.4) Wpływ elicytorów biotycznych na produkcję metabolitów wtórnych w warunkach in vivo i in vitro (raport końcowy) 2010 NBP, NHB dr J. Krzyżanowska dr A. Czubacka dr I. Kowalska laboratoryjne 1.06 (1.3.5) Związki aktywne wybranych gatunków roślin z rodziny bobowatych 2012 2014 NBP, NUP dr I. Kowalska mgr Ł. Pecio prof. A. Stochmal dr M. Staniak mgr B. Szajwaj mgr S. Pawelec mgr D. Jędrejek doświadczenia mikropoletkowe o łącznej pow. 156 m 2, SDW Puławy; laboratoryjne

15 1 2 3 4 5 1) Wyodrębnienie i izolacja dr I. Kowalska pojedynczych związków fenolowych mgr S. Pawelec oraz saponin 2) Wyodrębnianie wybranych metabolitów wtórnych 3) Ustalenie struktury wyizolowanych związków i konsultacje naukowe mgr B. Szajwaj prof. A. Stochmal mgr D. Jędrejek 1.07 (1.3.6) Poszukiwanie możliwości zwiększenia plonowania grochu siewnego (Pisum sativum L.) poprzez usprawnienie procesu symbiotycznego wiązania azotu 2016 prof. J. Podleśny prof. A. Stochmal dr A. Podleśna dr E. Gaweł laboratoryjne, eksperyment szklarniowy i wazonowy 1) Wykonanie izolacji czynników Nod (LCOs) i flawonoidów oraz ustalenie ich optymalnego stężenia dla zwiększenia efektywności procesu symbiotycznego wiązania azotu prof. J. Podleśny prof. A. Stochmal dr A. Podleśna 1.4. Siedliskowe i agrotechniczne uwarunkowania produkcji roślinnej 1.08 (1.4.6) Wpływ różnych systemów uprawy roli na występowanie grzybów endomikoryzowych w ryzosferze pszenicy ozimej i rzepaku 2012 2014 NMR, NSE dr A. Księżniak dr J. Czaban dr J. Smagacz pobieranie próbek z pola RZD Kępa; laboratoryjne 1) Badania zasiedlenia korzeni i liczebności spor grzybów endomikoryzowych w pszenicy i rzepaku uprawianych w różnych systemach uprawy roli dr A. Księżniak dr J. Czaban dr J. Smagacz 1.09 (1.4.7) Kształtowanie żyzności gleby i jakości plonu poprzez stosowanie preparatów z mikroorganizmami pożytecznymi 2012 2014 NŻN, NMR, NGEO dr A. Kocoń dr A. Gałązka dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr T. Jadczyszyn dr J. Niedźwiecki polowe o pow. 0,85 ha; RZD Grabów

16 1 2 3 4 5 1) Ocena efektywności stosowania dr A. Kocoń testowanych produktów dr A. Gałązka z mikroorganizmami pożytecznymi na wybrane parametry żyzności gleby i plon ziarna dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr T. Jadczyszyn dr J. Niedźwiecki Symbol tematu PODPROGRAM 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 1 2 3 4 5 2.1. Opracowanie technologii towarowej produkcji roślinnej na gruntach ornych z przeznaczeniem na różne kierunki użytkowania 2.01 (2.1.4) Ocena zróżnicowania wielkości i jakości plonów pszenicy ozimej w zależności od sposobu nawożenia azotem w układzie regionalnym (raport końcowy) 2010 NUZ, NŻN prof. G. Podolska dr hab. J. Grabiński dr T. Jadczyszyn dr M. Mikos laboratoryjne; prace kameralne 2.02 (2.1.5) Wpływ intensywności technologii produkcji na jakość ziarna żyta i pszenżyta ozimego 1) Określenie przydatności paszowej ziarna żyta i pszenżyta ozimego uzyskanego w zależności od intensywności technologii uprawy 2014 NUZ, NMR dr B. Jaśkiewicz prof. G. Podolska dr hab. J. Grabiński dr J. Czaban dr M. Mikos dr B. Jaśkiewicz dr hab. J. Grabiński 4 doświadczenia polowe o pow. 1,22 ha, RZD Kępa (Osiny); polowe o pow. 0,12 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne

17 1 2 3 4 5 2.03 Określenie produkcyjności i jakości 2012 (2.1.6) ziarna zbóż oraz właściwości gleby 2016 w warunkach rożnych technologii produkcji 1) Określenie wpływu udziału zbóż w strukturze zasiewów, sposobu uprawy roli i technologii produkcji na parametry fizjologiczne łanów 2) Określenie stopnia zachwaszczenia pola w zależności od udziału zbóż w strukturze zasiewów, sposobu uprawy roli i intensywności technologii NUZ, NGEO, NBP, NMR, NŻN prof. G. Podolska prof. E. Czyż prof. K. Noworolnik dr hab. J. Grabiński prof. A. Stochmal dr A. Księżniak dr B. Jaśkiewicz dr D. Leszczyńska dr D. Pikuła dr A. Sułek dr M. Mikos dr D. Leszczyńska prof. K. Noworolnik dr hab. J. Grabiński 6 doświadczeń polowych o łącznej pow. 1,5 ha RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne; prace kameralne 3) Określenie stopnia porażenia przez choroby roślin pszenicy i jęczmienia jarego w zależności od udziału zbóż w strukturze zasiewów, sposobu uprawy roli i intensywności technologii dr B. Jaśkiewicz dr A. Sułek 2.2. Opracowanie technologii produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich 2.04 (2.2.1) Porównanie efektu gospodarczego różnych sposobów renowacji trwałego użytku zielonego 2016 dr E. Gaweł prof. J. Podleśny dr A. Madej 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 1 ha, RZD Grabów; 1) Określenie zasobności gleby w próchnicę, C org, N min, P, K, Ca i Mg oraz ph w porównywanych obiektach w ekologicznym i konwencjonalnym sposobie uprawy dr E. Gaweł analizy chemiczne, GLACH

18 1 2 3 4 5 2.3. Opracowanie bezpiecznych dla środowiska glebowego technik uprawy roli 2.05 (2.3.7) Zmienność plonowania i zachwaszczenia nowych odmian pszenicy ozimej w zależności od systemu uprawy roli 2014 NCH dr hab. R. Weber dr hab. H. Gołębiowska dr A. Biskupski dr S. Włodek polowe o pow. 1,5 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne 1) Ocena zachwaszczenia i występowania chorób grzybowych u odmian pszenicy ozimej w III roku badań dr hab. H. Gołębiowska dr hab. R. Weber dr A. Biskupski 2) Ocena plonowania oraz wybranych cech jakościowych pszenicy ozimej w zależności od systemu uprawy roli w III roku badań dr hab. R. Weber dr A. Biskupski dr S. Włodek 2.06 (2.3.8) Wpływ międzyplonów ozimych oraz zróżnicowanej uprawy roli na właściwości gleby i plonowanie kukurydzy NCH dr A. Biskupski dr hab. R. Weber dr S. Włodek dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa polowe o pow. 1 ha; Jelcz-Laskowice 1) Wpływ zróżnicowanej uprawy na plonowanie i zachwaszczenie kukurydzy dr A. Biskupski dr hab. R. Weber dr S. Włodek dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa 2.07 (2.3.9) Rozpoznanie przestrzennej zmienności właściwości fizycznych i agrochemicznych gleb na polu uprawianym metodą uproszczoną 2012 NŻN, NGEO, NMI, NSE, SD Baborówko dr hab. A. Pecio dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr R. Pudełko dr J. Smagacz dr K. Kubsik dr A. Madej dr P. Ochal polowe o pow. 70 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, GLACH

19 1 2 3 4 5 1) Przestrzenne rozpoznanie dr hab. A. Pecio podstawowych właściwości gleby i łanu z wykorzystaniem metod dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene bezpośrednich i pośrednich dr R. Pudełko w II polu pszenicy 2.08 (2.3.10) 2) Prowadzenie bazy danych pola oraz sporządzenie bilansu nakładów i wpływów ze sprzedaży ziarna Ocena produkcyjnych i środowiskowych skutków uprawy kukurydzy w monokulturze i zmianowaniu w zależności od sposobu przygotowania roli 1) Ocena życia mikrobiologicznego w środowisku glebowym w warunkach monokultury i uprawy kukurydzy w zmianowaniu 2) Wpływ stanowiska i sposobu uprawy roli na plony ziarna kukurydzy i strukturę roślin 3) Symulacja sekwestracji węgla organicznego w glebie oraz emisji CO 2, CH 4 i N 2 O w kukurydzy uprawianej w monokulturze i zmianowaniu (lata 2004-2012) dr J. Smagacz dr K. Kubsik dr A. Madej dr P. Ochal 2.4. Opracowanie metod i sposobów regulacji zachwaszczenia prof. J. Księżak prof. E. Czyż prof. A. Faber prof. M. Król dr A. Gałązka prof. M. Król dr A. Gałązka prof. J. Księżak prof. A. Faber polowe o pow. 0,71 ha, RZD Grabów; polowe o pow. 0,71 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, 2.09 (2.4.4) Dobór herbicydów do ograniczania ekspansji wybranych gatunków roślin inwazyjnych (raport końcowy) 2010 NCH mgr M. Badowski prof. K. Domaradzki dr hab. M. Kucharski mgr T. Snopczyński polowe o pow. 0,25 ha, Jelcz-Laskowice; polowe o pow. 0,25 ha, gosp. prywatne w Mojęcicach

20 1 2 3 4 5 2.10 Ocena możliwości łącznej aplikacji (2.4.5) herbicydów i wybranych agrochemikaliów w uprawie zbóż (raport końcowy) 2.11 (2.4.6) Wpływ interakcji czynników środowiskowych i fazy rozwojowej chwastów na efektywność działania wybranych herbicydów 1) Ocena wpływu interakcji fazy rozwojowej chwastów i temperatury powietrza na skuteczność działania herbicydów 2014 2.5. Opracowanie zasad zrównoważonego nawożenia NCH prof. K. Domaradzki dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr hab. J. Korzeniowska dr K. Marczewska -Kolasa dr R. Kieloch NCH dr R. Kieloch prof. K. Domaradzki dr hab. M. Kucharski prof. K. Domaradzki dr R. Kieloch dr hab. M. Kucharski polowe o pow. 0,32 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne 2 doświadczenia w komorze klimatycznej 2.12 (2.5.8) Wpływ łącznego nawożenia siarką i mikroelementami na plonowanie i zawartość tłuszczu w nasionach rzepaku ozimego (raport końcowy) 2009 NCH dr U. Sienkiewicz- Cholewa dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr hab. J. Korzeniowska polowe o pow. 0,35 ha, SD Baborówko; polowe o pow. 0,35 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne; 2.13 (2.5.11) Adaptacja metody Mehlich 3 do oceny zawartości przyswajalnych makroskładników w glebie (raport końcowy) NŻN, GLACH dr K. Kęsik dr T. Jadczyszyn dr A. Kocoń dr D. Pikuła dr A. Podleśna dr A. Tujaka laboratoryjne, prace kameralne 2.14 (2.5.12) Adaptacja metody Mehlich 3 do oceny zawartości mikroelementów w glebie 2014 NCH, NŻN dr hab. J. Korzeniowska prof. S. Wróbel dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr T. Jadczyszyn dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Kocoń 2 doświadczenia mikropoletkowe (120 mikropoletek), Jelcz-Laskowice i SD Baborówko

21 1 2 3 4 5 1) Opracowanie właściwych liczb dr hab. J. Korzeniowska granicznych dla zbóż na podstawie kolekcji prób i roślin dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr U. Sienkiewicz -Cholewa 2.15 (2.5.13) 2.16 (2.5.15) 2.17 (2.5.16) Produkcyjne i środowiskowe skutki wieloletniego wyczerpania gleb z fosforu, potasu i magnezu 1) Ocena produkcyjnych i środowiskowych skutków wyczerpywania gleby z fosforu, potasu i magnezu po dziesiątym roku prowadzenia doświadczenia Ocena przydatności produktów pofermentacyjnych pochodzących z biogazowni do celów nawozowych (raport końcowy) Ocena ilości i jakości glebowej materii organicznej zależnie od nawożenia oraz doboru gatunków w zmianowaniu 1) Ocena masy resztek pozbiorowych (korzeni) oraz plonów głównych i ubocznych roślin w każdym roku doświadczenia 2014 NŻN dr A. Rutkowska dr K. Kęsik dr D. Pikuła dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr K. Kęsik 2012 NŻN, GLACH dr T. Jadczyszyn dr P. Ochal NŻN, NGEO, NSE, NMR dr D. Pikuła dr A. Rutkowska dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr J. Smagacz dr A. Gajda 2012 dr D. Pikuła dr A. Rutkowska polowe o pow. 2 ha, RZD Grabów polowe o pow. 2 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, GLACH polowe o pow. 0,5 ha, RZD Kępa; laboratoryjne polowe o pow. 1,28 ha, RZD Grabów; pobieranie próbek z pola RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne

22 1 2 3 4 5 2.6. Oddziaływanie uprawy roli i roślin oraz nawożenia i herbicydów na jakość wód i środowiska glebowego 2.18 (2.6.1) Kształtowanie zasobów azotu w glebie poprzez różne sposoby użytkowania mieszanek motylkowato-trawiastych w warunkach gospodarstwa ekologicznego 2010 2014 NSE, NMR, NUP, NŻN dr K. Jończyk prof. S. Martyniuk prof. J. Księżak dr J. Stalenga dr A. Rutkowska polowe o pow. 1 ha, RZD Grabów; laboratoryjne 1) Analiza dynamiki mineralizacji substancji organicznej i zawartości N min w glebie zależnie od zmianowania i udziału w strukturze zasiewów roślin motylkowatych dr A. Rutkowska prof. S. Martyniuk dr K. Jończyk 2.19 (2.6.2) Wpływ adiuwantów na pozostałości i zachowanie w glebie herbicydów stosowanych przedwschodowo 2014 NCH dr hab. M. Kucharski prof. J. Sadowski prof. K. Domaradzki dr K. Marczewska -Kolasa dr J. Trajdos mgr M. Badowski modelowe i laboratoryjne 1) Ocena skuteczności i wpływu na środowisko łącznego stosowania herbicydów z adiuwantami w zabiegach przedwschodowych (pszenica ozima, rzepak ozimy) dr hab. M. Kucharski prof. J. Sadowski dr K. Marczewska -Kolasa mgr M. Badowski dr J. Trajdos 2.20 (2.6.3) Zmiany w doborze herbicydów a stan zanieczyszczenia wód na terenach rolniczych 2014 NCH prof. J. Sadowski dr hab. M. Kucharski laboratoryjne 1) Analiza zanieczyszczeń herbicydowych z uwzględnieniem substancji charakteryzujących się wysoką persystencją w środowisku prof. J. Sadowski dr hab. M. Kucharski

23 1 2 3 4 5 2.21 Wpływ cynku i miedzi na degradację 2012 herbicydów w glebie 2014 (2.6.4) NCH prof. J. Sadowski prof. S. Wróbel dr hab. M. Kucharski dr U. Sienkiewicz -Cholewa mgr M. Dziągwa laboratoryjne 1) Oznaczanie zawartości cynku i miedzi w badanych glebach prof. J. Sadowski prof. S. Wróbel dr hab. M. Kucharski dr U. Sienkiewicz -Cholewa mgr M. Dziągwa 2) Aplikacja mikroelementów i drugiego herbicydu stosowanego w uprawie rzepaku prof. J. Sadowski prof. S. Wróbel dr hab. M. Kucharski dr U. Sienkiewicz -Cholewa mgr M. Dziągwa 3) Pobieranie próbek gleby i oznaczanie zawartości substancji aktywnej stosowanego herbicydu prof. J. Sadowski prof. S. Wróbel dr hab. M. Kucharski dr U. Sienkiewicz -Cholewa mgr M. Dziągwa 2.22 (2.6.5) Opracowanie metody łączenia zabiegów doglebowej ochrony herbicydowej i nawożenia mikroelementami z uwzględnieniem różnych systemów uprawy roli 2012 NCH prof. S. Wróbel prof. K. Domaradzki dr A. Biskupski dr S. Włodek mgr A. Mickiewicz polowe o pow. ok. 0,6 ha, Przedsiębiorstwo Rolne PolTor w Jegłowej; laboratoryjne; prace kameralne 1) Określenie efektywności doglebowej aplikacji herbicydów stosowanych oddzielnie lub łącznie z chelatami mikroelementowymi na tle warunków glebowych zróżnicowanych systemami uprawy prof. S. Wróbel prof. K. Domaradzki dr A. Biskupski dr S. Włodek mgr A. Mickiewicz

24 1 2 3 4 5 2.23 Ocena środowiskowych skutków 2012 stosowania osadów ściekowych (2.6.6) NGEO, NŻN dr G. Siebielec dr T. Jadczyszyn dr A. Klimkowicz -Pawlas dr W. Mroczkowski dr J. Niedźwiecki mgr B. Suszek eksperyment mikroparcelowy (24 poletka o pow. 1 m 2 ); doświadczenie wazonowe (50 wazonów); biotesty laboratoryjne; prace kameralne 1) Ocena stopnia wykorzystania składników nawozowych z osadów ściekowych i odpadów z biogazowni oraz migracji zanieczyszczeń i składników biogennych do wód gruntowych 2) Określenie wpływu osadów ściekowych na aktywność biologiczną i funkcję retencyjną gleby oraz wpływu składu chemicznego osadu ściekowego na biodostępność kadmu i ołowiu dr T. Jadczyszyn dr G. Siebielec dr W. Mroczkowski mgr B. Suszek dr G. Siebielec dr A. Klimkowicz -Pawlas dr J. Niedźwiecki mgr B. Suszek

25 Symbol tematu PODPROGRAM 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Stanisław Krasowicz Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 1 2 3 4 5 3.1. Organizacja i prowadzenie gospodarstw o różnych kierunkach produkcji zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej 3.01 (3.3.3) Produkcyjne, ekonomiczne i środowiskowe efekty długotrwałego stosowania płodozmianów zbożowych 2010 NSE, NMR, NŻN dr J. Smagacz prof. J. Kuś prof. S. Martyniuk dr J. Kopiński dr D. Pikuła 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 2,9 ha, RZD Grabów; polowe o pow. 9 ha, RZD Kępa; 3.02 (3.1.2) Ocena skuteczności wybranych metod agrotechnicznych regulacji zachwaszczenia w uprawach polowych w ekologicznym systemie produkcji 2010 NSE, NUP dr K. Jończyk prof. J. Księżak dr B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak dr J. Stalenga mgr J. Kaźmierczak 3 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,39 ha; RZD Grabów 3.03 (3.1.3) Wpływ długotrwałego stosowania różnych systemów gospodarowania na żyzność gleby i efektywność produkcji NSE, NMR, NUP prof. J. Kuś prof. S. Martyniuk dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak polowe o pow. 16 ha, RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne 1) Ocena wpływu różnych systemów gospodarowania na nasilenie chorób pszenicy ozimej i jarej oraz zasobność i biologiczną aktywności gleb prof. J. Kuś dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak prof. S. Martyniuk

26 1 2 3 4 5 3.04 Oddziaływanie systemów produkcji na wybrane elementy żyzności gleby (3.1.4) NMR, NGEO dr A. Gajda prof. S. Martyniuk prof. E. Czyż prof. A. Dexter pobieranie próbek z pola RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne 3.05 (3.1.5) Ocena efektywności technologii produkcji roślinnej w zróżnicowanych warunkach gospodarowania 2012 NSE, NMI prof. A. Harasim dr hab. A. Doroszewski dr J. Kopiński dr M. Matyka dr A. Madej produkcyjno -ekonomiczne we wszystkich RZD IUNG-PIB; prace kameralne 1) Ocena organizacyjna i produkcyjna technologii produkcji wybranych roślin uprawnych oraz opracowanie bilansów składników pokarmowych (NPK) i glebowej substancji organicznej prof. A. Harasim dr J. Kopiński dr M. Matyka dr A. Madej dr hab. A. Doroszewski 3.06 (3.1.6) Ocena organizacji produkcji i efektywności wykorzystania powierzchni paszowej w gospodarstwie wyspecjalizowanym w chowie bydła mlecznego 2012 2014 NUP, NSE, RZD Werbkowice dr J. Bojarszczuk prof. J. Księżak dr J. Kopiński dr M. Staniak dr B. Feledyn- Szewczyk dr P. Kozera prace kameralne 1) Ocena organizacji i efektywności produkcji w gospodarstwie wyspecjalizowanym w produkcji mleka w aspekcie wykorzystania powierzchni paszowej i stopnia zrównoważenia prof. J. Księżak dr P. Kozera dr J. Bojarszczuk dr J. Kopiński dr M. Staniak dr B. Feledyn- Szewczyk 3.2. Produkcyjne i środowiskowe skutki ekologicznego systemu gospodarowania 3.07 (3.3.2) Ocena gospodarki nawozowej i żyzności gleby w gospodarstwach ekologicznych o różnych kierunkach produkcji 2010 NSE dr J. Stalenga dr J. Kopiński dr K. Jończyk ankietowe i laboratoryjne, GLACH

27 1 2 3 4 5 3.4. Ocena możliwości produkcji biomasy na cele energetyczne 3.08 (3.4.5) Ocena produkcyjności wybranych gatunków roślin uprawianych na cele energetyczne w różnych warunkach siedliskowych oraz doskonalenie ich agrotechniki 2012 NSE, NMI, NUZ, NGEO, NCH, RZD Grabów, dr M. Matyka prof. A. Faber prof. J. Kuś dr hab. J. Grabiński dr hab. F. Woch dr M. Sowiński dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Biskupski mgr M. Badowski polowe o pow. 2,78 ha, RZD Kępa (Osiny); polowe o pow. 0,2 ha, RZD Grabów; polowe o pow. 21,2 ha, RZD Kępa; 1) Gromadzenie i wstępna analiza danych o warunkach, efektach produkcyjnych i ekonomicznych oraz wpływie wybranych gatunków roślin energetycznych na środowisko przyrodnicze (3.4.5) 2) Ocena zdolności produkcji biomasy przez nawłoć (Solidago sp.) na terenach odłogowanych i jej wykorzystanie do celów energetycznych (raport końcowy) dr M. Matyka prof. A. Faber dr hab. J. Grabiński prof. J. Kuś dr hab. F. Woch dr M. Sowiński dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Biskupski mgr M. Badowski polowe o pow. 0,3 ha, Jelcz-Laskowice; mikropoletkowe o pow. 0,02 ha, Jelcz-Laskowice; 3.09 (3.4.6) Wpływ uprawy wieloletnich roślin na cele energetyczne na różnorodność flory segetalnej dr B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak dr T. Sekutowski dr M. Matyka eksperyment polowy, RZD Kępa (Osiny); Jelcz-Laskowice; Sadłowice, Pisarzowice i Wołczyn 1) Ocena różnorodności flory na plantacjach roślin energetycznych i w typowych uprawach rolniczych oraz analizy struktury łanu i przenikania światła aktywnego fotosyntetycznie dr B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak dr T. Sekutowski dr M. Matyka

28 Symbol tematu PODPROGRAM 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Stanisław Krasowicz Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 1 2 3 4 5 4.1. Gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystanie informacji o glebach, agroklimacie i użytkowaniu przestrzeni rolniczej Polski 4.01 (4.1.11) Doskonalenie zdalnych metod oceny warunków glebowych i struktury krajobrazu, opartych na wykorzystaniu zdjęć satelitarnych i lotniczych 2012 NGEO, NSE, NMI mgr P. Koza dr J. Jadczyszyn dr G. Siebielec dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr J. Kopiński dr M. Matyka dr R. Pudełko mgr A. Łopatka prace kameralne; ankietowe; terenowe 1) Analiza możliwości wykorzystania zdalnych metod do identyfikacji i oceny stanu upraw oraz do określenia zasięgów gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi dr R. Pudełko dr J. Kopiński mgr A. Łopatka dr G. Siebielec dr J. Jadczyszyn dr M. Matyka mgr P. Koza 4.02 (4.1.12) Zastosowanie metod chemometrycznych do określania właściwości gleb mineralnych Polski 2012 2014 NGEO dr G. Debaene prof. E. Czyż dr M. Kowalik dr J. Niedźwiecki dr G. Siebielec dr R. Wawer laboratoryjne i statystyczne 1) Stworzenie bazy danych spektralnych i jej wykorzystanie do wykonania krajowych modeli kalibracyjnych dla przewidywania poszczególnych właściwości gleb dr G. Debaene dr M. Kowalik dr J. Niedźwiecki dr R. Wawer dr G. Siebielec

29 1 2 3 4 5 4.03 Warunki agroklimatyczne w Polsce dr K. Mizak prace kameralne według scenariuszy klimatycznych na dr M. Borzęcka (4.1.13) lata 2030, 2050, 2080 -Walker dr hab. A. Doroszewski dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr R. Pudełko dr A. Zaliwski mgr J. Hołaj mgr E. Wróblewska mgr M. Kozak mgr T. Jóźwicki inż. L. Purchała 1) Przegląd i wybór dostępnych scenariuszy klimatycznych oraz utworzenie bazy danych poszczególnych elementów meteorologicznych dla wybranych scenariuszy klimatycznych dr J. Kozyra dr K. Mizak dr A. Nieróbca inż. L. Purchała mgr T. Jóźwicki 4.2. Opracowanie zasad wykorzystania i kształtowania przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań wielofunkcyjnego rozwoju wsi 4.04 (4.2.7) Ocena wpływu PROW na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich i ograniczanie skutków zmian klimatu NGEO, NMI, NSE dr J. Jadczyszyn prof. S. Krasowicz dr K. Jończyk dr B. Feledyn- Szewczyk dr J. Kozyra dr J. Kopiński dr M. Matyka mgr A. Łopatka mgr P. Koza ankietowe; prace kameralne 4.05 (4.2.8) Ocena zmian środowiska rolniczego obszarów wiejskich pod wpływem wybranych działań Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej 2012 NGEO, NMI, NSE, DUW dr hab. F. Woch dr A. Syp dr B. Podolski dr E. Nowocień dr R. Wawer dr J. Kopiński dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr M. Nierubca mgr Cz. Pietruch mgr A. Żurek terenowe; analizy kameralne; ankietowe

30 1) Analiza zmian wykorzystania przestrzeni wiejskiej wynikających z realizacji wybranych działań Programu Rozwoju Obszarów wiejskich 2007- realizowanego w ramach WPR UE dr hab. F. Woch mgr M. Nierubca dr E. Nowocień dr B. Podolski dr M. Zarychta dr R. Wawer dr J. Kopiński dr A. Bochniarz mgr A. Żurek mgr Cz. Pietruch 4.3. Ocena jakości środowiska oraz stanu zrównoważenia produkcji rolniczej 4.06 (4.3.1) Analiza przydatności modeli wykorzystujących zobrazowania satelitarne do celów monitoringu wilgotności gleb i stresu wodnego roślin na obszarze kraju 1) Opracowanie algorytmów łączenia wyników pochodzących z modeli o różnej rozdzielczości czasowej i przestrzennej w celu zwiększenia poprawności ich przewidywań 2014 NGEO, NMI mgr A. Łopatka dr J. Jadczyszyn dr R. Pudełko dr J. Kozyra mgr P. Koza mgr A. Łopatka mgr P. Koza prace kameralne; terenowe (ok. 30 punktów, kilka razy w roku); polowe o pow. 1,05 ha, Rogalów; laboratoryjne 4.07 (4.3.2) Wykorzystanie procedur ryzyka ekologicznego do oceny funkcji retencyjnej gleb w stosunku do zanieczyszczeń chemicznych NGEO dr A. Klimkowicz- Pawlas prof. B. Maliszewska - Kordybach dr B. Smreczak dr J. Niedźwiecki mgr B. Suszek terenowe i laboratoryjne 4.08 (4.3.3) Opracowanie metabazy przestrzennych danych glebowych przydatnych do wdrażania Dyrektywy INSPIRE NGEO, NMI dr J. Jadczyszyn dr hab. A. Doroszewski dr R. Wawer dr E. Nowocień dr B. Podolski dr J. Kozyra dr K. Mizak mgr P. Koza mgr A. Łopatka prace kameralne

31 1 2 3 4 5 4.09 Ocena zawartości pierwiastków śladowych w ziarnie pszenicy (4.3.4) w zależności od właściwości gleby i innych czynników środowiskowych w ujęciu przestrzennym NGEO, NCH, NUZ, dr G. Siebielec dr hab. J. Korzeniowska dr D. Leszczyńska dr W. Mroczkowski dr B. Smreczak dr G. Debaene mgr A. Łopatka laboratoryjne 4.10 (4.3.5) Biodostępność i ekotoksykologiczne skutki oddziaływania trwałych zanieczyszczeń organicznych w glebach użytkowanych rolniczo 2012 2014 NGEO dr B. Smreczak prof. B. Maliszewska -Kordybach dr A. Klimkowicz -Pawlas mgr B. Suszek laboratoryjne 1) Wykonanie testów ekotoksykologicznych i oznaczeń zawartości frakcji biodostępnej TZO dla próbek glebowych zanieczyszczonych związkami z grupy TZO dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz -Pawlas prof. B. Maliszewska -Kordybach mgr B. Suszek 4.11 (4.3.6) Wieloskalowa parametryzacja modeli symulacyjnych jako narzędzi oceny oddziaływania rolnictwa na środowisko 2012 NGEO, NMI dr R. Wawer dr G. Debaene dr J. Jadczyszyn dr J. Kozyra dr J. Niedźwiecki dr E. Nowocień dr B. Podolski dr R. Pudełko dr R. Wawer mgr A. Łopatka doświadczenie poletkowe o pow. 0,12 ha, SDW Puławy; laboratoryjne i terenowe; prace kameralne 1) Badania podstawowe w zakresie hydrologii i podatności gleb na erozję oraz modelowanie zmian i kalibracja modeli w zlewniach pilotażowych dr E. Nowocień dr J. Jadczyszyn dr R. Wawer dr R. Pudełko dr B. Podolski dr J. Niedźwiecki dr J. Kozyra dr G. Debaene mgr A. Łopatka

32 B. ZADANIA W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO IUNG-PIB Uchwałą nr 175/ z dnia 6 września r. Rada Ministrów ustanowiła program wieloletni pn. Wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, przewidziany do realizacji w latach -. Program ten jest kontynuacją programu realizowanego w latach 2005-2010 pn. Kształtowanie środowiska rolniczego Polski oraz zrównoważony rozwój produkcji rolniczej, podczas którego dokonano identyfikacji i rozpoznania (diagnozy) problemów związanych z procesami kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonym rozwojem produkcji rolniczej w Polsce. Przewidziane w ramach aktualnego programu zadania będą stanowiły wsparcie dla realizacji działań o istotnym znaczeniu dla polskiego rolnictwa dotyczących: 1) wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, 2) dywersyfikacji działalności rolniczej w celu zapewnienia alternatywnych źródeł dochodu, 3) zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych obszarów wiejskich, 4) aktywizacji społeczności wiejskiej i poprawy infrastruktury społecznej, 5) poprawy konkurencyjności rolnictwa, 6) poprawy efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych przez ich modernizację i zmianę struktur rolnych, 7) wzmocnienia rozwoju społeczeństwa informacyjnego, 8) wzmocnienie znaczenia i udziału rolników na rynku produktów rolnych. Zadania badawcze programu wpisują się w tematykę prac, w których będzie uczestniczyć Polska na forum UE, w zakresie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, a także w zakresie takich zagadnień jak: reforma WPR, bezpieczeństwo energetyczne wspólnoty, przegląd strategii Morza Bałtyckiego, rolnictwo w kontekście zmian klimatycznych. Realizowane zadania będą miały duże znaczenie praktyczne, stanowiąc istotne wsparcie dla podejmowanych decyzji. Głównym celem Programu jest wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, z uwzględnieniem zasad WPR. Realizacja Programu będzie służyła wspieraniu działań i decyzji ministra właściwego do spraw rolnictwa, jak również innych organów administracji państwowej, w zakresie kształtowania środowiska rolniczego oraz zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej. Ważnym celem, służącym wzmacnianiu realizacji Programu, jest uporządkowanie tematyki w grupy nawiązujące do fundamentalnych potrzeb rolnictwa w zakresie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, doradztwa technologicznego i jego adaptacji do zmian klimatu w Polsce. Uporządkowanie zadań według priorytetów o kluczowym znaczeniu dla rolnictwa ułatwi koordynację Programu oraz podporządkuje jego realizację określonym celom. Uwzględniając specyfikę Programu przyjęto następujące cele szczegółowe: 1) budowę systemu informacji o zmianach warunków produkcji w rolnictwie w Polsce, 2) budowę i rozwój narzędzi analitycznych oraz baz danych umożliwiających ilościową ocenę wpływu rolnictwa na stan środowiska, 3) przygotowanie zaleceń pozwalających na podwyższenie produkcji rolnej, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju i jakości produktów, 4) podniesienie poziomu wiedzy doradców rolnych oraz wprowadzenie wyników badań do praktyki.

33 Zadania realizowane w ramach Programu pozwolą na: aktualizację i wzbogacenie systemu informacji o przestrzeni rolniczej oraz wskazanie możliwości wielokierunkowego wykorzystania nagromadzonych informacji w strategicznym planowaniu regionalnym, stworzenie naukowego wsparcia dla działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), obiektywną ocenę zmian w gospodarowaniu ziemią i głównych kierunków przekształceń strukturalnych na obszarach wiejskich, racjonalizację wykorzystania środowiska rolniczego, z uwzględnieniem koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju oraz specyfiki obszarów problemowych, opracowanie wskaźników umożliwiających ocenę stopnia zrównoważenia gospodarowania środowiskiem rolniczym na różnych poziomach zarządzania, ocenę stanu agrochemicznego gleb Polski oraz ich żyzności, wskazanie zagrożeń dla środowiska rolniczego oraz sposobów usuwania i ograniczania skutków jego degradacji, ocenę wpływu rolnictwa na zanieczyszczenie wód Morza Bałtyckiego, w nawiązaniu do postanowień Konwencji Helsińskiej, opracowanie metod oceny skutków środowiskowych polityki wobec rolnictwa i obszarów wiejskich, wskazanie optymalnych kierunków rozwoju produkcji roślinnej, z uwzględnieniem specyfiki regionalnej, ocenę możliwości różnych systemów produkcji rolniczej oraz ich oddziaływania na środowisko przyrodnicze, wspieranie procesów dostosowania polskiego rolnictwa do zmian klimatycznych, opracowanie, ocenę i upowszechnienie systemów i technologii produkcji roślinnej prowadzących do uzyskiwania surowców roślinnych o określonej jakości, bezpiecznych dla zdrowia ludzi i zwierząt, ograniczenie niekorzystnych oddziaływań produkcji rolniczej na środowisko przyrodnicze, dostosowanie polskiej produkcji roślinnej do standardów europejskich, w celu zwiększenia jej konkurencyjności na rynkach międzynarodowych, obiektywną ocenę możliwości pozyskiwania biomasy jako źródła energii oraz opracowanie technologii uprawy roślin na cele energetyczne, doskonalenie i upowszechnienie systemów doradztwa w zakresie produkcji roślinnej ukierunkowanych na wdrażanie postępu technologicznego, dostosowanie gospodarstw rolnych w zakresie zasady wzajemnej zgodności i racjonalizacji zużycia, stwarzających zagrożenie dla środowiska przyrodniczego, środków produkcji pochodzenia przemysłowego (nawozy, środki ochrony roślin), doskonalenie doradztwa w zakresie zwiększania konkurencyjności i dochodowości gospodarstw, wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacyjności gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych, zapewnienie samowystarczalności żywnościowej i bezpieczeństwa żywnościowego Polski.

34 Symbol zadania Nazwa zadania wieloletniego i celu/celów do osiągnięcia w roku realizacji programu, (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik zadania i wykonawcy 1 2 3 4 Priorytet Dostosowywanie rolnictwa do zmian klimatycznych w zakresie ochrony gleb, I gospodarki wodnej i pokrycia zapotrzebowania na bioenergię 1.1 System informacji o wpływie zmian klimatycznych na rolnictwo oraz o metodach adaptacji NMI dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr R. Pudełko dr hab. A. Doroszewski dr K. Mizak dr M. Borzęcka-Walker 1) Rozbudowa baz danych, strony internetowej Systemu i wykorzystanie systemu informacji wspomagającego adaptację rolnictwa do zmian klimatu do wykonywania analiz w ujęciu przestrzennym i dynamicznym dr hab. A. Doroszewski dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr K. Mizak dr M. Borzęcka-Walker dr R. Pudełko 1.2 Ocena rolniczych i pozarolniczych zagrożeń dla środowiska glebowego oraz opracowanie sposobów usuwania lub ograniczania skutków degradacji gleb na obszarach wiejskich NGEO dr B. Smreczak prof. B. Maliszewska -Kordybach prof. E. Czyż dr A. Klimkowicz- Pawlas dr E. Nowocień dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn dr G. Debaene 1) Charakterystyka i ocena zagrożeń (ryzyka) dla różnych funkcji gleb na obszarach użytkowanych rolniczo prof. B. Maliszewska -Kordybach prof. E. Czyż dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz-Pawlas dr E. Nowocień dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn dr G. Debaene

35 1 2 3 4 1.3 Monitorowanie wpływu rolnictwa na NŻN, NSE, NMI zanieczyszczanie wód powierzchniowych i podziemnych oraz Morza Bałtyckiego dr T. Jadczyszyn dr A. Rutkowska dr hab. A. Pecio dr D. Pikuła dr A. Tujaka dr J. Stalenga dr J. Kopiński mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1) Ocena zużycia składników pokarmowych dostarczonych w nawozach mineralnych i naturalnych w Polsce w ujęciu przestrzennym i dynamicznym dr T. Jadczyszyn dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr A. Tujaka dr J. Stalenga dr J. Kopiński mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1.4 Ocena możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii pochodzenia rolniczego oraz ich wpływu na środowisko i bezpieczeństwo żywnościowe Polski NMI, DUW dr A. Syp prof. A. Faber dr R. Pudełko dr A. Zaliwski dr M. Borzęcka-Walker dr R. Borek dr Z. Jarosz dr G. Kliza dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1) Opracowanie podstaw regionalizacji produkcji biomasy w Polsce w przekroju powiatów i gmin prof. A. Faber dr A. Syp dr M. Borzęcka-Walker dr R. Pudełko dr R. Borek dr Z. Jarosz dr G. Kliza dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr E. Wróblewska mgr Cz. Pietruch