Lublin, dnia 05.06.2012 r. SPRAWOZDANIE z wyjazdu służbowego za granicę 1. Imię i nazwisko osoby oddelegowanej za granicę: (tytuł i stopień naukowy) dr inż. Arkadiusz Małek 2. Miejsce zatrudnienia: (Wydział, Instytut/Katedra) Wydział Mechaniczny, Katedra Termodynamiki, Mechaniki Płynów i Napędów Lotniczych 3. Miejsce pobytu za granicą: (kraj, miasto, uczelnia) Hiszpania, Walencja, Politechnika w Walencji Francja, Bethune, Uniwersytet D Artois Belgia, Bruksela, Siedziba Clean Sky 4. Data wyjazdu i powrotu: 16 31.05.2012 r. 5. Cel wyjazdu: Udział w międzynarodowych seminariach naukowych i warsztatach 6. Efekty wyjazdu: wg Załącznika 1 Podpis osoby sporządzającej sprawozdanie.... Akceptacja Kierownika Katedry 1
Załącznik 1 dr inż. Arkadiusz Małek Lublin, dnia 05.06.2012 r. Kierownik projektu LIDER/04/45/L/NCBiR/2011 realizowanego w Katedrze Termodynamiki, Mechaniki Płynów i Napędów Lotniczych SPRAWOZDANIE Z WYJAZDU ZAGRANICZNEGO DO HISZPANII, FRANCJI I BELGII w dniach 16 31.05.2012 r. Celem głównym wyjazdu było przedstawienie dotychczasowych osiągnięć naukowych w obszarze technologii wodorowych oraz promocja projektu Badania i rozwój sterowania energooszczędnym elektrolizerem PEM pracującym w podwyższonej temperaturze realizowanego w ramach programu LIDER. Podczas wyjazdu miały miejsce następujące aktywności naukowe: 1. współorganizacja i udział w seminarium 3D Modeling of Diesel Engines w Politechnice w Walencji (Hiszpania) 18-22.05.2012 r., 2. współorganizacja i udział w warsztatach International seminar & workshop on modern technologies in Diesel engine application w Universite D Artois - Bethune (Francja) 23-29.05.2012 r., 3. współorganizacja i udział w seminarium Modern technologies in Diesel engine application w Ośrodku Badawczo Rozwojowym CRITT-M2A (Francja) 29.05.2012 r., 4. udział w seminarium projektowym Green RotorCraft ITD w siedzibie instytucji wdrażającej program Clean Sky w Brukseli (Belgia) 30.05.2012 r., a także, 5. zwiedzanie parku technologicznego Paterna [Ciudad de Empresas] w Walencji (Hiszpania) 21.05.2012 r., 6. spotkanie w siedzibie Fuel Cells and Hydrogen Joint Undertaking w Brukseli (Belgia) 30.05.2012 r. W dalszej części zostaną szczegółowo opisane poszczególne aktywności oraz korzyści z nich wynikające. 2
1. 18-22.05.2012 r. współorganizacja i udział w seminarium 3D Modeling of Diesel Engines w Politechnice w Walencji (Hiszpania) Pobyt na Politechnice w Walencji miał na celu nawiązanie kontaktów z tamtejszymi naukowcami. umożliwiło Zwiedzanie poznanie laboratoriów posiadanego badawczych potencjału Wydziału badawczego. Silników Ogromne Cieplnych powierzchnie laboratoryjne pozwalają pomieścić nawet skrzydła oraz silniki Boeinga 737. Wśród 14 stanowisk hamownianych silników znajdują się zarówno nowoczesne jednostki napędowe z zapłonem iskrowym jak i Diesle. Naukowcy koncentrują się na badaniach podstawowych procesu bezpośredniego wtrysku paliwa do silników Diesla. Równolegle prowadzone są badania symulacyjne. Zdjęcie przed Wydziałem Silników Cieplnych Politechniki w Walencji. W środku prof. Antonio J. Terregrossa Uwieńczeniem pobytu na Politechnice w Walencji było zorganizowanie wspólnego międzynarodowego seminarium, w którym ze strony hiszpańskiej brało udział 3 profesorów i 10 doktorantów. Mogliśmy zauważyć, że doktoratami w Hiszpanii zainteresowani są także mieszkańcy sąsiedniej Portugalii oraz krajów azjatyckich (Wietnamu). Także doktoranci hiszpańscy bardzo często wyjeżdżają na kilkumiesięczne staże naukowe do innych krajów. Szczególnym kierunkiem są dla nich Stany Zjednoczone. Autor podczas prezentacji przedstawił osiągnięcia w obszarze technologii wodorowych i promował program LIDER. Prezentacja referatu Audytorium seminarium 3
Bardzo interesujące były dla nas rady kolegów związane z radzeniem sobie z prowadzeniem badań naukowych w dobie kryzysu, z którym boryka się obecnie Hiszpania. Jak się okazuje z wykorzystaniem bezpłatnych programów symulacyjnych można prowadzić zaawansowane badania. W podsumowaniu znalazło się miejsce na określenie punktów potencjalnej współpracy pomiędzy stronami. Okazuje się, że takich punktów jest bardzo wiele, nie tylko w obszarze badań symulacyjnych silników Diesla, ale także wykorzystania paliw alternatywnych (w tym wodoru) do zasilania nowoczesnych silników spalinowych. 2. 23-29.05.2012 r. współorganizacja i udział w warsztatach International seminar & workshop on modern technologies in Diesel engine application w Universite D Artois - Bethune (Francja) Uniwersytet D Artois w Bethune stanowi ważny punkt uniwersytecki w północnej Francji. Oprócz kształcenia inżynierów na potrzeby francuskiego przemysłu motoryzacyjnego stanowi silny ośrodek naukowy aktywnie współpracujący ze zlokalizowanym na tym obszarze sektorem produkcyjnym komponentów samochodowych. Pod przewodnictwem kierownika Instytutu Technicznego prof. Florina Breabana możliwe było zwiedzenie najważniejszych laboratoriów tam zlokalizowanych i poznanie kluczowych rozwijanych technologii. Podczas pobytu spotkaliśmy 10 osobową grupę studentów z Wydziału Ochrony Środowiska Politechniki Lubelskiej odbywających staż w ramach międzynarodowego programu wymiany studentów. Zdjęcie w budynku Uniwersytetu w Bethune. Po lewej prof. Florin Breaban Profesor Breaban oprócz aktywności w zakresie laserowej wibrometr skaningowej zajmuje się wraz ze swymi studentami badaniami wodorowych ogniw paliwowych PEM. 4
3. 29.05.2012 r. współorganizacja i udział w seminarium Modern technologies in Diesel engine application w Ośrodku Badawczo Rozwojowym CRITT-M2A (Francja) Ośrodek CRITT-M2A współpracuje aktywnie z Uniwersytetem D Artois w Bethune. Obie jednostki są zlokalizowane w bliskiej odległości (około 5 km). Oferta badawcza instytutu obejmuje w szczególności badania oraz rozwój technologii wysokiego doładowania silników spalinowych. Specjalistyczne oprzyrządowanie umożliwia także przeprowadzanie badań trwałościowych, termicznych i zmęczeniowych komponentów motoryzacyjnych. Kilka stanowisk do badania emisji spalin z nowoczesnych silników i pojazdów jest przystosowanych do wykorzystywania alternatywnych paliw gazowych (w tym wodoru) do ich zasilania. Cel oraz podstawy funkcjonowania instytutu zostały nam przedstawione podczas wspólnego seminarium przez dyrektora prof. Jerome Bodelle. Odpowiedzialny za sprawy współpracy międzynarodowej inżynier Andrea Rinaldi (Włoch) zachęcał do współpracy i przyjazdu na kilkumiesięczne staże naukowe w ramach dostępnych programów wymiany naukowców. Strona polska przedstawiła wyniki badań symulacyjnych osiągniętych podczas realizacji projektu Clean Sky mającego na celu zaprojektowanie idealnego silnika Diesla do napędu lekkiego śmigłowca. Autor podczas prezentacji przedstawił osiągnięcia w obszarze technologii wodorowych i promował program LIDER (na zdjęciu widoczne są loga programu LIDER i NCBiR). Zdjęcie przed budynkiem głównym CRITT M2A. W środku prof. Jerome Bodelle - dyrektor Prezentacja referatu Na koniec spotkania określono punkty potencjalnej współpracy pomiędzy stronami. Najważniejszym jest rozwój technologii wysokiego doładowania dla projektowanego silnika Diesla do lekkiego śmigłowca. Także stanowiska oraz zaawansowana aparatura może zostać w przyszłości użyta do badań wibroakustycznych przedmiotowego silnika. 5
4. 30.05.2012 r. udział w seminarium projektowym Green RotorCraft ITD w siedzibie instytucji wdrażającej program Clean Sky w Brukseli (Belgia) Strona polska przedstawiła opiekunowi projektu dotychczasowe analizy oraz wyniki badań symulacyjnych osiągniętych podczas realizacji projektu Clean Sky mającego na celu zaprojektowanie idealnego silnika Diesla do napędu lekkiego śmigłowca. Zdjęcie w siedzibie Clean Sky. W środku po prawej Sebastien Dubois opiekun projektu 5. 21.05.2012 r. zwiedzanie parku technologicznego Paterna [Ciudad de Empresas] w Walencji (Hiszpania) Park technologiczny Paterna w Walencji został otwarty w 1990 r. W chwili obecnej na jego terenie zlokalizowanych jest ponad 450 firm, w których zatrudnionych jest ponad 8 000 osób. W trzech sektorach parku znajdują się firmy działające w takich obszarach jak agrobiznes, technologie informatyczne, biotechnologie, energia i ochrona środowiska. Mieszczą się tam również przedstawicielstwa krajowe największych światowych koncernów oraz instytucje finansowe. W celu zobaczenia wszystkich zabudowań parku konieczny był godzinny spacer i półgodzinna jazda samochodem. Podczas spotkania w budynku administracji parku technologicznego mogliśmy poznać historię i etapy jego rozwoju. Zaobserwowane tam dobre praktyki mogą zostać wykorzystane we współpracy z lubelskim parkiem naukowo-technologicznym. Zdjęcie przed planem parku technologicznego. W środku pracownice administracji parku Rozmowy na temat współpracy 6
Podczas wizyty parku technologicznego zostaliśmy zaproszeni do odwiedzenia firmy GNG będącej częścią światowego koncernu Nagares. Firma zajmuje się projektowaniem oraz rozwojem elektronicznych jednostek sterujących dla potrzeb motoryzacji. Szczególną uwagę firma przykłada do systemów elektrycznego ogrzewania/klimatyzacji oraz sterowania napędami pojazdów elektrycznych i hybrydowych. Obszerna prezentacja dotycząca polityki firmy oraz stosowanych norm jakości produkcji oraz walidacji produktów była bardzo kształcąca dla młodych polskich naukowców. Podczas wizyty można było zobaczyć najnowszą wersję jednostki sterującej systemem ogniw paliwowych wykorzystywanej do zasilania pojazdu wodorowego marki General Motors. Firma umożliwiła także jazdę testową pojazdu z napędem elektrycznym Renault Twizy. Godny uwagi jest fakt, że jest ona producentem wykorzystywanej w pojeździe jednostki sterującej. Zdjęcie przed budynkiem firmy GND. W środku po prawej Juan Diego Navalon Garcia dyrektor działu sprzedaży i marketingu Testowanie pojazdu z napędem elektrycznym 6. 30.05.2012 r. spotkanie w siedzibie Fuel Cells and Hydrogen Joint Undertaking w Brukseli (Belgia) W tym samym budynku co Clean Sky posiada swoją siedzibę stowarzyszenie Fuel Cells and Hydrogen Joint Undertaking. Luciano Gaudio (Stakeholder Relationship Manager) przedstawił cele oraz obszary działania tej prywatno-publicznej organizacji. Okazało się, że poszukiwani są partnerzy z europy środkowo-wschodniej. Zostaliśmy zachęceni do tworzenia międzynarodowych konsorcjów zdolnych ubiegać się o wsparcie badań nad technologiami wodorowymi z wielomilionowego budżetu przewidzianego na rok 2013. 7