STRATEGIA EUROPA 2020 PODSTAWOWE WSKAŹNIKI

STRATEGIA EUROPA 2020 PODSTAWOWE WSKAŹNIKI Strategia Europa 2020 to unijny program wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego na aktualne dziesięciolecie. Strategia ta, ze względu na czas jej tworzenia, stanowi odpowiedź na kryzys gospodarczy, uwzględniając równocześnie stojące przed Europą długofalowe wyzwania związane z globalizacją, starzeniem się społeczeństw czy rosnącą potrzebą racjonalnego wykorzystywania zasobów. Podobnie jak w poprzednio obowiązującej strategii lizbońskiej, głównym celem jest nadal wzrost gospodarczy, jednak szczególną uwagę zwrócono na kwestie dotyczące zrównoważenia rozwoju. Efektem realizacji strategii Europa 2020 ma być gospodarka bazująca na wiedzy, niskoemisyjna, promująca technologie przyjazne środowisku, oszczędnie gospodarująca zasobami, kreująca nowe zielone miejsca pracy, a zarazem zachowująca dbałość o spójność społeczną. W celu osiągnięcia powyższych założeń przyjęto trzy podstawowe, wzajemnie powiązane ze sobą priorytety: wzrost inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności wzrost tworzący wysoką wartość dodaną, wymagający znacznych nakładów na działalność badawczą i rozwojową oraz stosowania mechanizmów, które sprzyjają efektywnemu zastosowaniu wiedzy teoretycznej w praktyce. Prowadzenie gospodarki opartej na wiedzy jest niemożliwe bez odpowiednio wykształconego społeczeństwa, dlatego priorytet ten obejmuje również rozwój i podnoszenie jakości edukacji; wzrost zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Idea zrównoważonego wzrostu traktowana jest jako dodatkowa szansa zarówno na przejście na nowoczesne technologie, które będą wspierały ochronę środowiska naturalnego, jak i na tworzenie nowych miejsc pracy; wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną poprzez aktywizację zawodową i integrację społeczną możliwie jak największej liczby osób. Priorytety te ujęto w pięciu wymiernych celach określonych wskaźnikami monitorującymi sytuację w obszarach zatrudnienia, badań naukowych, edukacji, ubóstwa oraz klimatu i energii. Wartości docelowe zostały określone na poziomie całej Unii Europejskiej, a poszczególne państwa członkowskie zostały zobowiązane do wyznaczenia krajowych wartości, które osiągną do 2020 r. Mimo, że strategia Europa 2020 obowiązuje od 2010 r. poniższy opis analityczny dotyczy okresu od 2004 r., tj. roku przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

2 S t r o n a T. 01. Relacja nakładów na działalność badawczo-rozwojową do PKB Wykres 01. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową według źródeł finansowania w 2011 r. (w %PKB) 2004 2009 2010 2011 2012 w % Cel 2020 UE 28 1,82 2,01 2,00 2,04 2,06 3,00 Strefa euro 18 1,85 2,06 2,07 2,12 2,14. AT 2,24 2,71 2,80 2,77 2,84 3,76 BE 1,86 2,03 2,10 2,21 2,24 3,00 BG 0,49 0,53 0,60 0,57 0,64 1,50 CY 0,37 0,49 0,50 0,50 0,47 0,50 CZ 1,20 1,35 1,40 1,64 1,88. DE 2,50 2,82 2,80 2,89 2,92 3,00 DK 2,48 3,16 3,00 2,98 2,99 3,00 EE 0,85 1,41 1,62 2,37 2,18 3,00 EL 0,55.. 0,67 0,69 0,67 ES 1,06 1,39 1,40 1,36 1,30 3,00 FI 3,45 3,94 3,90 3,80 3,55 4,00 FR 2,16 2,27 2,24 2,25 2,26 3,00 HR 1,05 0,85 0,75 0,76 0,75 1,40 HU 0,88 1,17 1,17 1,22 1,30 1,80 IE 1,23 1,69 1,69 1,66 1,72. IT 1,09 1,26 1,26 1,25 1,27 1,53 LT 0,75 0,84 0,79 0,91 0,90 1,90 LU 1,63 1,74 1,51.. 2,30 LV 0,42 0,46 0,60 0,70 0,66 1,50 MT 0,51 0,53 0,66 0,72 0,84 0,67 NL 1,93 1,82 1,86 2,03 2,16 2,50 PL 0,56 0,67 0,74 0,76 0,90 1,70 PT 0,74 1,64 1,59 1,52 1,50 2,70 RO 0,39 0,47 0,46 0,50 0,42 2,00 SE 3,58 3,62 3,39 3,39 3,41 4,00 SI 1,39 1,85 2,10 2,47 2,80 3,00 SK 0,51 0,48 0,63 0,68 0,82 1,20 UK 1,67 1,82 1,77 1,78 1,72. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sektor przedsiębiorstw Sektor rządowy Sektor szkolnictwa wyższego Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych Zagranica W celu utrzymania wysokiej pozycji gospodarczej Unii Europejskiej realizacja strategii Europa 2020 zakłada wzmocnienie innowacyjności oraz poprawę konkurencyjności poprzez wzrost nakładów na działalność badawczo-rozwojową do 3% PKB (w Polsce celem jest 1,70% PKB). W Unii Europejskiej ogółem w 2012 r. nakłady na działalność B+R wyniosły 2,06% PKB (wobec 1,82% w 2004 r.). W Polsce w latach 2004 2012 również obserwowano poprawę w tym zakresie w 2012 r. nakłady zwiększyły się do 0,90% PKB (wobec 0,56% w 2004 r.). Liderami innowacyjności w UE są Finlandia oraz Szwecja, gdzie w 2012 r. relacja nakładów na działalność badawczo-rozwojową do PKB wyniosła odpowiednio 3,55% i 3,41%. Wysokimi nakładami na działalność B+R charakteryzowały się również Dania, Niemcy, Austria oraz Słowenia (w przedziale 2,99% PKB 2,80% PKB), natomiast najniższymi Rumunia oraz Cypr (odpowiednio 0,42% PKB i 0,47% PKB).

3 S t r o n a T. 02. Młodzież w wieku 18 24 lata niekontynuująca nauki Wykres 02. Młodzież w wieku 18 24 lata niekontynuująca nauki według płci w 2013 r. (w %) 2004 2010 2011 2012 2013 w % Cel 2020 3 UE 28 16,0 13,9 13,4 12,7 11,9 1 Strefa euro 18 17,9 15,5 14,7 13,8 12,9. AT 9,5 8,3 8,3 7,6 7,3 9,5 BE 13,1 11,9 12,3 12,0 11,0 9,5 BG 21,4 13,9 11,8 12,5 12,5 11,0 CY 20,6 12,7 11,3 11,4 9,1 1 CZ 6,3 4,9 4,9 5,5 5,4 5,5 DE 12,1 11,9 11,7 10,6 9,9 1 DK 8,8 11,0 9,6 9,1 8,0 1 EE 13,1 11,6 10,9 10,5 9,7 9,5 EL 14,7 13,7 13,1 11,4 10,1 9,7 ES 32,0 28,4 26,5 24,9 23,5 15,0 FI 1 10,3 9,8 8,9 9,3 8,0 FR 12,1 12,6 12,0 11,6 9,7 9,5 HR 5,4 3,7 4,1 4,2 3,7 4,0 HU 12,6 10,5 11,2 11,5 11,8 1 IE 13,1 11,5 10,8 9,7 8,4 8,0 IT 22,9 18,8 18,2 17,6 17,0 16,0 LT 10,5 7,9 7,4 6,5 6,3 9,0 LU 12,7 7,1 6,2 8,1 6,1 1 LV 14,7 13,3 11,6 10,6 9,8 13,4 MT 42,1 25,9 23,6 22,6 20,9 1 NL 14,1 1 9,1 8,8 9,2 8,0 PL 5,6 5,4 5,6 5,7 5,6 4,5 PT 39,4 28,7 23,2 20,8 19,2 1 RO 22,4 18,4 17,5 17,4 17,3 11,3 SE 9,2 6,5 6,6 7,5 7,1 1 SI 4,3 5,0 4,2 4,4 3,9 5,0 SK 6,8 4,7 5,1 5,3 6,4 6,0 UK 12,1 14,9 15,0 13,6 12,4. 25,0 2 15,0 1 5,0 Mężczyźni Kobiety Ważnym wyzwaniem rozwojowym dla gospodarki europejskiej jest jakość edukacji. Do 2020 r. kluczowym zadaniem w tym obszarze jest zmniejszenie do 10% odsetka osób zbyt wcześnie kończących naukę (w Polsce cel ten określono na 4,5%). W kolejnych latach sukcesywnie spada liczba osób w wieku 18 24 lata niekontynuujących nauki, w Unii Europejskiej w 2013 r. osoby te stanowiły 11,9% populacji w tej grupie wiekowej (wobec 16,0% w 2004 r.). Polska ze wskaźnikiem na poziomie 5,6% należy do grupy krajów o najkorzystniejszej sytuacji w tym zakresie. Niższy odsetek osób niekontynuujących nauki notowano w Chorwacji (3,7%), Słowenii (3,9%) oraz Czechach (5,4%), natomiast najwyższy w Hiszpanii (23,5%), na Malcie (20,9%), w Portugalii (19,2%), Rumunii (17,3%) oraz we Włoszech (17,0%). W Unii Europejskiej ogółem w 2013 r. odsetek mężczyzn zbyt wcześnie kończących naukę był o 3,4 p.proc. wyższy niż kobiet. Mężczyźni częściej niż kobiety byli skłonni kontynuować naukę jedynie w Bułgarii i Czechach. Znaczące różnice między płciami notowano na Cyprze, w Polsce, Estonii, na Łotwie i w Luksemburgu w tych krajach odsetek mężczyzn zbyt wcześnie kończących naukę był ponad dwukrotnie wyższy niż kobiet.

4 S t r o n a T. 03. Osoby w wieku 30 34 lata posiadające wykształcenie wyższe Wykres 03. Osoby w wieku 30 34 lata posiadające wykształcenie wyższe według płci w 2013 r. (w %) 2004 2010 2011 2012 2013 w % Cel 2020 UE 28 26,8 33,4 34,5 35,7 36,8 4 Strefa euro 18 27,9 33,3 33,8 34,6 35,6. AT 21,0 23,5 23,8 26,3 27,3 38,0 BE 39,9 44,4 42,6 43,9 42,7 47,0 BG 25,2 27,7 27,3 26,9 29,4 36,0 CY 41,0 45,3 46,2 49,9 47,8 46,0 CZ 12,7 20,4 23,7 25,6 26,7 32,0 DE 26,8 29,8 30,7 32,0 33,1 42,0 DK 41,4 41,2 41,2 43,0 43,4 4 EE 27,4 4 40,3 39,1 43,7 4 EL 24,9 28,4 28,9 30,9 34,6 32,0 ES 35,9 40,6 40,6 40,1 40,7 44,0 FI 43,4 45,7 46,0 45,8 45,1 42,0 FR 35,7 43,5 43,3 43,6 44,0 5 HR 16,8 24,3 24,5 23,7 25,9 35,0 HU 18,5 25,7 28,1 29,9 31,9 30,3 IE 38,6 50,1 49,7 51,1 52,6 6 IT 15,6 19,8 20,3 21,7 22,4 26,0 LT 31,1 43,8 45,7 48,6 51,3 4 LU 31,4 46,1 48,2 49,6 52,5 66,0 LV 18,5 32,3 35,9 37,2 40,7 34,0 MT 17,6 21,5 21,4 22,4 26,0 33,0 NL 33,6 41,4 41,1 42,2 43,1 4 PL 20,4 34,8 36,5 39,1 40,5 45,0 PT 16,5 23,5 26,1 27,2 29,2 4 RO 10,3 18,1 20,4 21,8 22,8 26,7 SE 33,9 45,3 46,8 47,9 48,3 4 SI 25,1 34,8 37,9 39,2 40,1 4 SK 12,9 22,1 23,2 23,7 26,9 4 UK 33,6 43,0 45,8 47,1 47,6. 65,0 6 55,0 5 45,0 4 35,0 3 25,0 2 15,0 1 5,0 Mężczyźni Kobiety Poziom wykształcenia ludności, a także zdobywanie nowych kwalifikacji i ich rozwijanie w kontekście zmieniających się potrzeb rynku pracy jest bardzo istotnym elementem właściwie funkcjonującej gospodarki. W 2004 r. w Unii Europejskiej 26,8% osób w wieku 30 34 lata posiadało wykształcenie wyższe, a w 2013 r. udział ten wzrósł do 36,8% (cel wyznaczony w ramach strategii Europa 2020 to 40%). We wszystkich krajach członkowskich w okresie 2004 2013 r. obserwowano zwiększenie odsetka osób z wykształceniem wyższym. Największy wzrost odnotowano w Polsce z 20,4% w 2004 r. do 40,5% w 2013 r. Do 2020 r. odsetek osób z wykształceniem wyższym powinien zwiększyć się w naszym kraju do 45,0%. W 2013 r. największy odsetek ludności w wieku 30 34 lata z wykształceniem wyższym notowano w Irlandii (52,6%), Luksemburgu (52,5%) i na Litwie (51,3%), natomiast najniższy: we Włoszech (22,4%), w Rumunii (22,8%), Chorwacji (25,9%) oraz na Malcie (26,0%).

5 S t r o n a T. 04. Emisja gazów cieplarnianych Wykres 04. Udział państw członkowskich w emisji gazów cieplarnianych w 2011 r. 2004 2007 2008 2009 2010 2011 1990=100 UE 28 93,7 92,2 90,3 83,8 85,7 83,1 Strefa euro 18...... AT 118,0 113,2 112,8 103,6 110,2 107,6 BE 103,2 94,2 96,4 87,8 93,0 85,1 BG 58,1 62,6 61,3 52,9 55,2 60,5 CY 149,9 156,7 160,4 155,6 150,6 147,5 CZ 74,8 75,7 72,9 68,5 70,4 68,4 DE 82,5 79,3 79,3 74,2 76,7 74,5 DK 100,4 99,1 94,3 89,7 90,3 83,4 EE 47,4 52,2 48,5 40,3 49,5 51,8 EL 125,6 128,1 124,6 118,0 111,5 109,6 ES 149,0 154,4 143,0 130,1 125,4 126,4 FI 114,6 112,1 100,8 94,7 106,7 96,6 FR 101,1 97,9 97,1 92,7 93,9 88,9 HR 94,6 102,1 98,3 91,9 90,2 89,1 HU 81,6 77,2 74,8 68,5 69,0 67,2 IE 125,0 126,9 125,1 113,8 113,3 105,8 IT 112,0 108,2 105,4 95,5 97,5 95,3 LT 45,5 53,6 51,2 41,8 43,3 44,3 LU 106,3 102,8 101,6 97,4 101,9 100,2 LV 42,0 46,5 44,7 42,2 46,7 44,7 MT 143,0 153,5 151,7 147,3 149,7 151,3 NL 104,5 99,5 99,1 96,3 101,4 94,7 PL 84,7 89,4 87,8 83,5 88,1 87,6 PT 140,8 133,0 129,9 124,3 118,6 116,5 RO 58,2 58,4 57,5 49,2 47,8 50,5 SE 96,9 91,4 88,9 82,9 91,3 86,0 SI 108,3 112,4 116,3 105,5 105,8 105,9 SK 71,6 67,7 68,6 61,3 64,0 63,2 UK 89,0 86,8 85,0 77,9 79,9 74,8 FR; 10,6% IT; 10,7% PL; 8,7% UK; 12,1% Jednym z podstawowych wymogów UE mających na celu zachowanie i poprawę jakości środowiska naturalnego jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych jest spalanie paliw w sektorze energetycznym, transporcie oraz przemyśle wytwórczym i budownictwie. W 2011 r. w Unii Europejskiej ogółem spalanie paliw oraz emisja lotna z paliw stanowiły 79,4% całkowitej emisji gazów cieplarnianych, a w Polsce 81,4% i w porównaniu z 2004 r. wielkości te zmniejszyły się odpowiednio o 0,2 p.proc. i 1,2 p.proc. Najwyższy udział w emisji gazów cieplarnianych w 2011 r. miały duże gospodarki UE: Niemcy, Wielka Brytania, Włochy i Francja, których łączna emisja stanowiła ponad 50% emisji wszystkich gazów cieplarnianych UE, natomiast udział Polski wyniósł 8,7%. W ramach Protokołu z Kioto kraje zobowiązały się w latach 2008 2012 do redukcji emisji gazów cieplarnianych (wyrażonej w ekwiwalencie dwutlenku węgla) o co najmniej 5% w stosunku do poziomu z 1990 r., a Polska o 6% w stosunku do 1988 r. Realizując postanowienia Protokołu, Unia Europejska założyła redukcję emisji o 8%, a następnie w strategii Europa 2020 zobowiązała się do dalszego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 20% (lub w sprzyjających warunkach nawet o 30% w stosunku do poziomu z 1990 r.). W 2011 r. emisja gazów cieplarnianych w stosunku do 1990 r. została zredukowana w UE o 16,9%. W Niemczech i Wielkiej Brytanii emisja gazów cieplarnianych obniżyła się o ponad 25%, we Francji o 11%, a we Włoszech o niecałe 5%. Największa redukcja w tym zakresie w okresie 1990 2011 r. miała miejsce w krajach bałtyckich oraz w Rumunii, przy czym udział emisji gazów cieplarnianych tych krajów w całym ugrupowaniu jest stosunkowo niski (w sumie ok. 4%). W Polsce w 2011 r. emisja gazów cieplarnianych była o 12,4% niższa niż w 1990 r. W dziewięciu krajach obserwowano wzrost emisji w stosunku do poziomu z 1990 r. największy w Hiszpanii, Portugalii oraz Grecji, a także na Malcie i Cyprze, tj. w krajach, których zapisy Protokołu nie dotyczą. NL; 4,2% CZ; 2,9% ES; 7,7% DE; 2% Inne; 12,5% RO; 2,7% BE; 2,6% EL; 2,5% Pozostałe kraje UE (o udziale mniejszym niż 1,0%); 2,8% AT; 1,8% PT; 1,5% FI; 1,5% HU; 1,4% BG; 1,4% SE; 1,3% IE; 1,3% DK; 1,2% SK; 1,0%

6 S t r o n a T. 05. Udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto Wykres 05. Zużycie energii pierwotnej (wyrażonej w tonach ekwiwalentu ropy naftowej TOE) 2004 2009 2010 2011 2012 w % Cel 2020 UE 28 8,3 11,9 12,5 12,9 14,1 2 AT 22,7 30,4 30,8 30,8 32,1 34,0 BE 1,9 4,6 5,0 5,2 6,8 13,0 BG 9,6 12,4 14,4 14,6 16,3 16,0 CY 3,1 5,6 6,0 6,0 6,8 13,0 CZ 5,9 8,5 9,3 9,3 11,2 13,0 DE 5,8 9,9 10,7 11,6 12,4 18,0 DK 14,5 20,4 22,6 24,0 26,0 3 EE 18,4 23,0 24,6 25,6 25,8 25,0 EL 6,9 8,5 9,8 10,9 13,8 18,0 ES 8,3 13,0 13,8 13,2 14,3 2 FI 29,2 31,2 32,4 32,7 34,3 38,0 FR 9,3 12,2 12,7 11,3 13,4 23,0 HR 13,2 13,1 14,3 15,4 16,8 2 HU 4,4 8,0 8,6 9,1 9,6 14,7 IE 2,4 5,2 5,6 6,6 7,2 16,0 IT 5,7 9,3 10,6 12,3 13,5 17,0 LT 17,2 2 19,8 20,2 21,7 23,0 LU 0,9 2,9 2,9 2,9 3,1 11,0 LV 32,8 34,3 32,5 33,5 35,8 4 MT 0,3 0,4 0,4 0,7 1,4 1 NL 1,9 4,1 3,7 4,3 4,5 16,0 PL 7,0 8,8 9,3 10,4 11,0 15,5 PT 19,2 24,5 24,2 24,5 24,6 31,0 RO 16,8 22,6 23,2 21,2 22,9 24,0 SE 38,7 48,2 47,2 48,8 51,0 49,0 SI 16,1 18,9 19,2 19,4 20,2 25,0 SK 5,3 9,3 9,0 10,3 10,4 14,0 UK 1,2 3,0 3,3 3,8 4,2 15,0 35 30 25 20 15 10 5 2004 r. 2012 r. Kolejnym z celów UE jest zwiększenie do 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto do 2020 r. Korzystne zmiany w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych obserwowano we wszystkich krajach członkowskich. W Unii Europejskiej ogółem w latach 2004 2012 obserwowano systematyczny wzrost tego udziału z 8,3% do 14,1%. Polska określiła udział energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych w ogólnym zużyciu energii na 15,5% w 2020 r., a w 2012 r. wyniósł on 11,0% (wobec 7,0% w 2004 r.). Do państw o największym udziale energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w 2012 r. należały: Szwecja (51,0%), Łotwa (35,8%), Finlandia (34,3%) oraz Austria (32,1%). Najniższe wyniki w tym zakresie osiągnęły: Malta, Luksemburg, Wielka Brytania, Holandia, Cypr oraz Belgia (poniżej 7%). W obszarze wzrostu zrównoważonego sprzyjającego środowisku kolejnym celem UE jest zmniejszenie zużycia energii pierwotnej (wyrażonej w tonach ekwiwalentu ropy naftowej TOE). W 2012 r. w Unii Europejskiej zużycie energii pierwotnej obniżyło się o 7,3% w stosunku do 2004 r. W Polsce zużycie energii pierwotnej w 2012 r. wyniosło 93,3 mln TOE i było o 6,9% większe niż w 2004 r. Do krajów UE o największym zużyciu energii pierwotnej należały Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy oraz Hiszpania (w granicach 297,6-121,3 mln TOE). Najniższe zużycie energii pierwotnej notowano w najmniejszych gospodarkach UE: na Malcie, Cyprze, w Luksemburgu, na Łotwie, Litwie, w Estonii i Słowenii oraz Chorwacji (poniżej 8 mln TOE).

7 S t r o n a T. 06. Zużycie finalne energii Wykres 06. Zużycie finalne energii według sektorów w 2012 r. 2004 2008 2009 2010 2011 2012 w mln TOE 100% 90% UE 28 1186,7 1174,7 1108,0 116 1107,2 1103,4 Strefa euro 18 837,2 829,5 782,5 818,5 781,9 778,0 AT 27,0 27,9 26,5 28,4 27,5 27,3 BE 37,8 37,8 34,6 37,5 37,8 36,6 BG 9,7 1 8,6 8,8 9,3 9,2 CY 1,8 2,0 1,9 1,9 1,9 1,8 CZ 26,4 25,6 24,4 25,4 24,5 24,1 DE 221,5 217,7 205,8 220,5 209,2 213,1 DK 15,4 15,5 14,5 15,2 14,5 14,1 EE 2,8 3,1 2,8 2,9 2,8 2,9 EL 20,5 21,4 20,6 19,0 18,9 16,3 ES 94,7 94,6 87,8 89,1 86,7 83,2 FI 26,3 25,8 24,0 26,3 25,1 25,3 FR 163,3 160,1 153,1 158,4 146,5 150,8 HR 6,2 6,6 6,4 6,3 6,2 5,9 HU 17,6 17,0 16,4 16,6 16,2 14,7 IE 12,0 13,3 11,9 11,9 11,0 10,7 IT 132,8 128,0 120,9 124,8 122,1 119,0 LT 4,4 5,1 4,6 4,8 4,7 4,8 LU 4,4 4,4 4,1 4,3 4,3 4,2 LV 3,9 4,2 4,0 4,3 3,9 4,0 MT 0,4 0,5 0,4 0,5 0,5 0,4 NL 53,0 53,7 50,4 54,0 50,7 51,1 PL 58,1 62,2 61,2 66,3 63,9 63,6 PT 19,0 18,4 18,2 18,1 17,3 16,2 RO 25,0 24,9 22,3 22,6 22,8 22,7 SE 34,0 32,4 31,4 34,1 32,4 32,4 SI 4,8 5,2 4,7 4,9 5,0 4,9 SK 11,1 11,5 10,6 11,5 10,8 10,3 UK 153,0 145,9 135,8 141,3 130,9 133,8 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Przemysł Transport Gospodarstwa domowe Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo Usługi Pozostałe Jednym z przejawów prowadzenia gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów jest zwiększenie efektywności wykorzystywania energii. W 2012 r. w Polsce finalne zużycie energii (wyrażonej w tonach ekwiwalentu ropy naftowej TOE) wynosiło 63,6 mln (o 9,6% więcej niż w 2004 r.), natomiast w Unii Europejskiej 1103,4 mln TOE (o 7,0% mniej). Oprócz Polski do krajów, przed którymi stoi wyzwanie poprawy efektywności wykorzystania energii należały: Litwa, Łotwa, Estonia, Austria, Malta oraz Słowenia. Zmniejszenie finalnego zużycia energii odnotowano natomiast w Grecji, na Węgrzech, w Portugalii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Irlandii oraz we Włoszech (na poziomie 20% 10%). W latach 2004 2012 finalne zużycie energii na 1 mieszkańca przeciętnie w UE kształtowało się w granicach 2,2 2,4 TOE, podczas gdy w Polsce ok. 1,7 TOE. Największym finalnym zużyciem energii per capita charakteryzowały się: Luksemburg, Finlandia, Szwecja, Belgia, Austria oraz Holandia (powyżej 3,0 TOE), natomiast najmniejszym Malta, Rumunia oraz Bułgaria (od 1,1 1,3 TOE).

8 S t r o n a T. 07. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20 64 lata Wykres 07. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata według płci w 2013 r. (w %) 2004 2010 2011 2012 2013 Cel 2020 UE 28 67,4 68,5 68,5 68,4 68,3 75,0 Strefa euro 18 67,3 68,4 68,5 68,0 67,7. AT 70,8 74,9 75,2 75,6 75,5 77,0 BE 65,6 67,6 67,3 67,2 67,2 73,2 BG 60,1 65,4 62,9 63,0 63,5 76,0 CY 74,9 75,0 73,4 70,2 67,1 75,0 CZ 70,1 70,4 70,9 71,5 72,5 75,0 DE 68,8 74,9 76,3 76,7 77,1 77,0 DK 77,6 75,8 75,7 75,4 75,6 8 EE 70,6 66,7 70,4 72,1 73,3 76,0 EL 64,0 64,0 59,9 55,3 53,2 7 ES 65,2 62,5 61,6 59,3 58,2 74,0 FI 72,2 73,0 73,8 74,0 73,3 78,0 FR 69,5 69,2 69,2 69,4 69,5 75,0 HR 59,6 58,7 57,0 55,4 53,9 59,0 HU 62,1 60,4 60,7 62,1 63,2 75,0 IE 71,5 64,6 63,8 63,7 65,5 69,0 IT 61,5 61,1 61,2 61,0 59,8 67,0 LT 69,0 64,3 66,9 68,5 69,9 72,8 LU 67,7 70,7 70,1 71,4 71,1 73,0 LV 69,3 65,0 66,3 68,1 69,7 73,0 MT 57,9 60,1 61,5 63,1 64,9 62,9 NL 74,9 76,8 77,0 77,2 76,5 8 PL 57,3 64,3 64,5 64,7 64,9 71,0 PT 72,6 70,5 69,1 66,5 65,6 75,0 RO 63,5 63,3 62,8 63,8 63,9 7 SE 77,4 78,1 79,4 79,4 79,8 8 SI 70,4 70,3 68,4 68,3 67,2 75,0 SK 63,7 64,6 65,0 65,1 65,0 72,0 UK 75,0 73,6 73,6 74,2 74,9. w % 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Mężczyźni Kobiety W obliczu współczesnych wyzwań rynku pracy priorytetowym celem Unii Europejskiej jest zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 20 64 lata do 75% w 2020 r. (w Polsce do 71%). Zadanie to będzie realizowane m.in. poprzez wprowadzenie większej liczby kobiet, młodzieży oraz osób starszych na rynek pracy. W Polsce w 2004 r. wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20 64 lata był najniższy wśród krajów członkowskich i wynosił 57,3% (przeciętna dla UE kształtowała się na poziomie 67,4%). W kolejnych latach sytuacja na rynku pracy poprawiała się i w 2013 r. Polska wyprzedziła dziewięć krajów, a wskaźnik zatrudnienia wyniósł 64,9% (wobec 68,3% dla UE). Najwyższy wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20 64 lata występuje w Szwecji, Niemczech oraz Holandii. Wysokim wskaźnikiem charakteryzowały się w 2012 r. również Austria oraz Dania. Najniższy wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20 64 lata notowano natomiast w Grecji, Chorwacji oraz Hiszpanii, gdzie kształtował się on w granicach od 55,2% do 58,2%. Pomimo stopniowej poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy, nadal obserwowane są duże dysproporcje w poziomie zatrudnienia kobiet i mężczyzn. W 2004 r. w Polsce wskaźnik zatrudnienia kobiet w wieku 20 64 lata wynosił 51,2%, natomiast mężczyzn 63,5%, podczas gdy przeciętnie w Unii Europejskiej było to odpowiednio 59,3% i 75,5%. Wskaźnik zatrudnienia kobiet w Polsce w 2013 r. wzrósł w stosunku do 2004 r. o 6,4 p.proc. (w UE notowano wzrost o 3,2 p.proc.). Najwyższym wskaźnikiem zatrudnienia kobiet (powyżej 70%) charakteryzowały się Szwecja, Dania, Niemcy, Finlandia, Holandia oraz Austria i Estonia, a najtrudniejszą sytuację kobiet na rynku pracy notowano w Grecji, Chorwacji, na Malcie, we Włoszech oraz w Hiszpanii, gdzie wskaźnik zatrudnienia nie przekroczył 55%.

9 S t r o n a T. 08. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem (po uwzględnieniu transferów społecznych) Wykres 08. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem (po uwzględnieniu transferów społecznych) według płci w 2012 r. (w %) 2005 2008 2009 2010 2011 2012 w % ogółu ludności UE 28... 16,5 16,9 17,0 Strefa euro 18 15,3 16,1 16,0 16,2 16,9 17,0 AT 12,3 12,4 12,0 12,1 12,6 14,4 BE 14,8 14,7 14,6 14,6 15,3 15,0 BG 14,0 21,4 21,8 20,7 22,2 21,2 CY 16,1 15,9 15,8 15,6 14,8 14,7 CZ 10,4 9,0 8,6 9,0 9,8 9,6 DE 12,2 15,2 15,5 15,6 15,8 16,1 DK 11,8 11,8 13,1 13,3 13,0 13,1 EE 18,3 19,5 19,7 15,8 17,5 17,5 EL 19,6 20,1 19,7 20,1 21,4 23,1 ES 20,1 20,8 20,1 21,4 22,2 22,2 FI 11,7 13,6 13,8 13,1 13,7 13,2 FR 13,0 12,5 12,9 13,3 14,0 14,1 HR 18,0 17,3 17,9 20,5 21,3 20,5 HU 13,5 12,4 12,4 12,3 13,8 14,0 IE 19,7 15,5 15,0 15,2 15,2. IT 18,9 18,7 18,4 18,2 19,6 19,4 LT 20,5 2 20,3 20,5 19,2 18,6 LU 13,7 13,4 14,9 14,5 13,6 15,1 LV 19,4 25,9 26,4 20,9 19,0 19,2 MT 14,3 15,3 14,9 15,5 15,6 15,1 NL 10,7 10,5 11,1 10,3 11,0 10,1 PL 20,5 16,9 17,1 17,6 17,7 17,1 PT 19,4 18,5 17,9 17,9 18,0 17,9 RO. 23,4 22,4 21,1 22,2 22,6 SE 9,5 12,2 13,3 12,9 14,0 14,1 SI 12,2 12,3 11,3 12,7 13,6 13,5 SK 13,3 10,9 11,0 12,0 13,0 13,2 UK 19,0 18,7 17,3 17,1 16,2 16,2 25,0 2 15,0 1 5,0 a 2011 r. Mężczyźni Kobiety Ważnym priorytetem strategii Europa 2020 jest również kwestia integracji społecznej. Działania realizowane przez Unię Europejską mają na celu przeciwdziałanie ubóstwu i promowanie włączenia społecznego. W Unii Europejskiej w 2012 r. 17,0% ludności stanowiły osoby żyjące w gospodarstwach domowych, których dochód (po uwzględnieniu w dochodach transferów społecznych) kształtował się poniżej granicy ubóstwa. Sytuacja nie zmieniła się zasadniczo w stosunku do obserwowanej w 2005 r., kiedy 16,4% osób (w UE-27) było zagrożonych ubóstwem. W Polsce w pierwszych latach po akcesji wskaźnik ten należał do najwyższych wśród wszystkich krajów członkowskich, jednak w kolejnych latach notowano jego stopniową poprawę (z 20,5% w 2005 r. do 17,1% w 2012 r.). Najwyższy odsetek osób zagrożonych ubóstwem w 2012 r. obserwowano w Grecji, Rumunii, Hiszpanii, Bułgarii oraz Chorwacji, natomiast najniższy w Czechach i Holandii. W większości krajów UE ubóstwo dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn, a przeciętnie w Unii Europejskiej w 2012 r. wskaźnik zagrożenia ubóstwem kobiet był wyższy niż w przypadku mężczyzn (odpowiednio 17,6% wobec 16,3%).

10 S t r o n a T. 09. Wskaźnik pogłębionej deprywacji materialnej Wykres 09. Wskaźnik bardzo niskiej intensywności pracy w gospodarstwie domowym według płci w 2012 r. (w %) 2005 2008 2009 2010 2011 2012 w % ogółu ludności 3 25,0 UE 28... 8,4 8,9 9,9 Strefa euro 18 5,9 5,9 5,9 5,9 6,8 7,6 AT 3,0 6,4 4,8 4,3 3,9 4,0 BE 6,5 5,6 5,2 5,9 5,7 6,5 BG. 41,2 41,9 45,7 43,6 44,1 CY 12,2 9,1 9,5 11,2 11,7 15,0 CZ 11,8 6,8 6,1 6,2 6,1 6,6 DE 4,6 5,5 5,4 4,5 5,3 4,9 DK 3,2 2,0 2,3 2,7 2,6 2,8 EE 12,4 4,9 6,2 9,0 8,7 9,4 EL 12,8 11,2 11,0 11,6 15,2 19,5 ES 4,1 3,6 4,5 4,9 4,5 5,8 FI 3,8 3,5 2,8 2,8 3,2 2,9 FR 5,3 5,4 5,6 5,8 5,2 5,3 HR... 14,3 14,8 15,4 HU 22,9 17,9 20,3 21,6 23,1 25,7 IE 5,1 5,5 6,1 5,7 7,8. IT 6,4 7,5 7,0 6,9 11,2 14,5 LT 32,6 12,3 15,6 19,9 19,0 19,8 LU 1,8 0,7 1,1 0,5 1,2 1,3 LV 39,3 19,3 22,1 27,6 31,0 25,6 MT 5,4 4,3 5,0 6,5 6,6 9,2 NL 2,5 1,5 1,4 2,2 2,5 2,3 PL 33,8 17,7 15,0 14,2 13,0 13,5 PT 9,3 9,7 9,1 9,0 8,3 8,6 RO. 32,9 32,2 31,0 29,4 29,9 SE 2,3 1,4 1,6 1,3 1,2 1,3 SI 5,1 6,7 6,1 5,9 6,1 6,6 SK 22,1 11,8 11,1 11,4 10,6 10,5 UK 5,3 4,5 3,3 4,8 5,1 7,8 2 15,0 1 5,0 a 2011 r. Mężczyźni Kobiety W zwalczaniu problemu ubóstwa i wykluczenia społecznego Unia Europejska dąży do poprawy możliwości zaspokajania przez społeczeństwo elementarnych potrzeb materialnych. W 2005 r. Polska należała do krajów o najwyższym poziomie wskaźnika pogłębionej deprywacji materialnej (33,8%). Pomimo znacznej poprawy (spadek o 20,3 p.proc. do 13,5% w 2012 r.) wskaźnik ten nadal był wyższy niż przeciętnie w Unii Europejskiej (10,8% w 2005 r. UE-27 i 9,9% w 2012 r.). Najniższy wskaźnik notowano w Luksemburgu, krajach skandynawskich (Szwecji, Danii i Finlandii) oraz w Holandii (poniżej 3%). Na relatywnie niewielkim poziomie kształtował się wskaźnik w Czechach (6,6%). Znacznie wyższy niż przeciętny dla UE był wskaźnik m.in. w Bułgarii oraz Rumunii (odpowiednio 44,1% i 29,9%). Kluczowym dla monitorowania ubóstwa w kontekście strategii Europa 2020 jest również wskaźnik bardzo niskiej intensywności pracy w gospodarstwie domowym. Wskaźnik ten informuje, jaki odsetek osób w wieku 0 59 lat mieszkających w gospodarstwach domowych, w których osoby dorosłe (w wieku 18 59 lat) w minionym roku przepracowały mniej niż 20% ich całkowitego potencjału pracy. Wskaźnik bardzo niskiej intensywności pracy w gospodarstwie domowym w Unii Europejskiej ogółem w 2012 r. wyniósł 10,3% i tylko w nieznacznym stopniu zmniejszył się w stosunku do notowanego w 2005 r. W Polsce wskaźnik stopniowo obniżał się i w 2012 r. wynosił 6,9% (wobec 14,3% w 2005 r.). Oprócz Polski do krajów UE, w których odsetek osób mieszkających w gospodarstwach domowych o niskiej intensywności pracy był najniższy należały Szwecja, Luksemburg, Cypr oraz Czechy. Znacznie powyżej przeciętnej dla UE wskaźnik kształtował się w Chorwacji, Hiszpanii, Grecji oraz Belgii.

11 S t r o n a T. 10. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Wykres 10. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym według płci w 2012 r. (w %) 2005 2008 2009 2010 2011 2012 w % ogółu ludności 6 5 UE 28... 23,7 24,3 24,8 Strefa euro 18 21,7 21,7 21,4 21,9 22,9 23,3 AT 16,8 18,6 17,0 16,6 16,9 18,5 BE 22,6 20,8 20,2 20,8 21,0 21,6 BG. 44,8 46,2 49,2 49,1 49,3 CY 25,3 23,3 23,5 24,6 24,6 27,1 CZ 19,6 15,3 14,0 14,4 15,3 15,4 DE 18,4 20,1 2 19,7 19,9 19,6 DK 17,2 16,3 17,6 18,3 18,9 19,0 EE 25,9 21,8 23,4 21,7 23,1 23,4 EL 29,4 28,1 27,6 27,7 31,0 34,6 ES 24,3 24,5 24,5 26,7 27,7 28,2 FI 17,2 17,4 16,9 16,9 17,9 17,2 FR 18,9 18,5 18,5 19,2 19,3 19,1 HR... 30,7 32,3 32,3 HU 32,1 28,2 29,6 29,9 31,0 32,4 IE 25,0 23,7 25,7 27,3 29,4. IT 25,0 25,3 24,7 24,5 28,2 29,9 LT 41,0 27,6 29,6 34,0 33,1 32,5 LU 17,3 15,5 17,8 17,1 16,8 18,4 LV 46,3 34,2 37,9 38,2 40,1 36,2 MT 20,5 20,1 20,3 21,2 22,1 23,1 NL 16,7 14,9 15,1 15,1 15,7 15,0 PL 45,3 30,5 27,8 27,8 27,2 26,7 PT 26,1 26,0 24,9 25,3 24,4 25,3 RO. 44,2 43,1 41,4 40,3 41,7 SE 14,4 14,9 15,9 15,0 16,1 15,6 SI 18,5 18,5 17,1 18,3 19,3 19,6 SK 32,0 20,6 19,6 20,6 20,6 20,5 UK 24,8 23,2 22,0 23,2 22,7 24,1 4 3 2 1 a 2011 r. Mężczyźni Kobiety Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym uwzględnia osoby, które zostały ujęte przynajmniej w jednym z trzech ww. wskaźników, tj.: zagrożenia ubóstwem, bardzo niskiej intensywności pracy w gospodarstwie domowym oraz pogłębionej deprywacji materialnej. W 2012 r. ok. 123 mln osób w Unii Europejskiej było w takiej sytuacji, a w stosunku do 2005 r. liczba ta w UE zmniejszyła się o 1,2 mln osób (wskaźnik obniżył się z 25,7% w UE-27 do 24,8%). Celem Unii Europejskiej w ramach strategii Europa 2020 jest zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o 20 mln do 2020 r. (cel dla Polski 1,5 mln). Spośród krajów członkowskich w 2012 r. najwyższym wskaźnikiem charakteryzowały się Bułgaria, Rumunia, Łotwa oraz Grecja, natomiast najniższym Holandia, Czechy oraz Szwecja i Finlandia. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w Polsce w 2012 r. był wyższy niż przeciętnie w UE i wynosił 26,7%, jednak był on o 18,6 p.proc. niższy od notowanego w 2005 r. Oprócz Polski odsetek osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym zmniejszył się w jedenastu krajach, w tym w największym stopniu w Bułgarii, na Słowacji, Łotwie oraz Litwie. Niekorzystne tendencje w tym zakresie i wzrost wskaźnika obserwowano m.in. w Grecji, we Włoszech, w Hiszpanii i na Malcie. W celu zachowania porównywalności, wszystkie dane, dla krajów Unii Europejskiej, w tym dotyczące Polski pochodzą z bazy Eurostatu. Dane pobrano w dn. 23-24 04.2014 r.