8. Streszczenie/Abstract Streszczenie Wstęp Wykorzystywanie badań nad jakością życia, służy rozwojowi nowej wiedzy, przedstawiającej nowatorskie podejście do pacjenta chorego. To stanowić może jedną ze zmiennych, zależnych w modelach oceny efektywności leczenia i opieki, ponieważ realizacja celów medycznych jest kluczowym, aczkolwiek nie jedynym celem leczenia. Innym aspektem jest osiągnięcie celów pozamedycznych, czyli poprawy samopoczucia pacjenta, wpływającej na możliwość dalszego funkcjonowania w społeczeństwie. Takie postępowanie jest wyjątkowo ważne w chorobach przewlekłych, nieuleczalnych, gdzie nieosiągalna jest realizacja celów terapeutycznych i medycznych Jednym z głównych narzędzi badawczych do analizy jakości życia są kwestionariusze ankiety lub wywiadu. Pozwalają one na uzyskanie wyniku ilościowego, umożliwiającego dokonywanie porównań z innymi grupami badawczymi Cel pracy Ocena jakości życia kobiet w wieku pomenopauzalnym z omgk w dziedzinie fizycznej, psychologicznej, społecznej i środowiskowej. Cele dodatkowe: Ocena zadowolenia ze zdrowia, stanu funkcjonalnego, określenie stopnia niepełnosprawności, umożliwiającego określenie profilu psycho - społecznego kobiet w wieku pomenopauzalnym z obniżoną mineralną gęstością kości, Porównanie jakości życia kobiet z osteoporozą, z pacjentkami z osteopenią, oraz przedstawienie związków pomiędzy jakością życia kobiet z obniżoną mineralną gęstością kości i wybranymi czynnikami społeczno-ekonomicznymi. Materiał i metodyka Badania wykonane zostały na grupie kobiet w wieku pomenopauzalnym, które w okresie jednego pełnego roku, od sierpnia 2014 r. do lipca 2015 roku, zgłosiły się na badanie do Centrum Leczenia i Diagnostyki Osteoporozy w Gdańsku. Grupa badawcza 101
składała się z 200 kobiet z obniżoną mineralną gęstością kości, w tym 106 kobiet z osteoporozą i 94 z osteopenią. Natomiast grupę kontrolną stanowiło 75 kobiet z prawidłową mineralną gęstością kości, stąd też łącznie badaniami objęto 275 kobiet. W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Przy czym był to sondaż jednorazowy na próbie ważonej, o celowym doborze (nie losowym), ale o zwiększonej reprezentatywności, mianowicie kobiet w wieku pomenopauzalnym z obniżoną mineralną gęstością kości. W metodzie tej wykorzystane zostały dwie techniki badawcze, a mianowicie: obserwacje, obejmującą ocenę mineralnej gęstości kości oraz ankietę imienną. Do oceny jakości życia kobiet w wieku pomenopauzalnym z obniżoną mineralną gęstością kości, wykorzystano kwestionariusz ankiety WHOQOL-BREF. Wyniki Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała, iż samoocena jakości życia kobiet w wieku pomenopauzalnym, wykazuje istotny statystycznie (p<0,001) związek z mineralną gęstością kości, określaną za pomocą dwóch kategorii (prawidłową mineralną gęstość kości i obniżoną mineralną gęstość kości), a także trzech kategorii, uwzględniających: prawidłową mineralną gęstość kości, osteopenię i osteoporozę. Związek ten jest wprost proporcjonalny, co oznacza, że mniejsza gęstość mineralna kości, u kobiet w wieku pomenopauzalnym, wiąże się z obniżeniem ich jakości życia. Przeprowadzone obliczenia wykazały, że samoocena jakości życia wiąże się ze stanem cywilnym oraz sytuacją materialną. Wykonane obliczenia wykazały, iż zadowolenie ze swego stanu zdrowia kobiet w wieku pomenopauzalnym silnie wiąże się z obniżoną gęstością mineralną kości, klasyfikowaną z uwzględnieniem zarówno dwóch, jak i trzech kategorii. Przeprowadzona analiza wykazała, że zadowolenie ze swojego stanu zdrowia kobiet w wieku pomenopauzalnym z obniżoną gęstością mineralną kości, wykazuje związek z wartością BMI, sytuacją materialną oraz miejscem zamieszkania. Za pomocą analizy wariancji wykazano, że średnie różnią się istotnie pomiędzy różnymi kategoriami mineralnej gęstości kości na poziommie p<0,001, zarówno w dziedzinie fizycznej oraz psychologicznej jakości życia kobiet w wieku pomenopauzalnym. Zaobserwowano istotne związki pomiędzy wszystkimi pytaniami w dziedzinie fizycznej oraz psychologicznej, a mineralną gęstością kości. Wszystkie te związki są 102
istotne statystycznie na poziomie p<0,05, przy czym najsilniejszy związek zaobserwowano dla zdolności do pracy w sferze fizycznej oraz obrazu własnego ciała w sferze psychologicznej. Ponadto wykazano, że na jakość życia w sferze fizycznej oraz psychologicznej istotnie wpływa ilości złamań, występowanie zniekształceń kręgosłupa, występowania uporczywych dolegliwości bólowych, uzależnienia od osób trzecich, obniżenie wzrostu. Wnioski 1. Obniżanie się mineralnej gęstości kości przebiega podstępnie i bez znacznych objawów klinicznych oraz istotnego obniżenia jakości życia, dlatego ważne są regularne profilaktyczne badania obrazowe. 2. Zespół medyczny zajmujący się leczeniem pacjentek z osteoporozą powinien koncentrować się na zmniejszaniu ryzyka złamań, sile mięśniowej oraz zakresie ruchomości kręgosłupa, aby poprawić ich ogólną ocenę jakości życia. 3. Zabiegi fizjoterapeutyczne, umiarkowana aktywność fizyczna oraz odpowiednia profesjonalna opieka medyczna, może znacząco poprawić jakość życia pacjentek z osteoporozą. 4. Obniżona mineralna gęstość kości jest schorzeniem bardzo ważnym, ponieważ wpływa znacząco na obniżenie jakości życia. Zagadnienie to powinno być przedmiotem badań i zainteresowania wielu ośrodków naukowych, zarówno w Polsce jak i na świecie. Abstract Introduction Using research on quality of life is the development of the new knowledge, presenting an innovative approach to a patient. This may constitute one of the variables, dependent in the models of assessing the effectiveness of treatment and care, because the implementation of medical purposes is one of the crucial, but not the only goal of treatment. Another aspect is the achievement of non-medical purposes, namely patient well-being improvement, which is affecting the further functioning in society. This procedure is extremely important in chronic, incurable diseases, where the realization of therapeutic and medical objectives is unattainable. One of the main research tools to 103
analyze the quality of life are questionnaires of survey or interview. They allow to obtain a quantitative result, enabling comparisons with other research groups. Aim of the study: Assessment of the quality of life of postmenopausal women with low bone mineral density in the physical, psychological, social and environmental fields. Other aims of the study: Evaluation of satisfaction with health, functional status, determination of the degree of disability in order to establish the psycho-social profile of postmenopausal women with low bone mineral density, Comparison of the quality of life of women with osteoporosis, patients with osteopenia, and presentation of links between the quality of life of women with low bone mineral density and selected socio-economic factors. Material and methods Tests were performed on a group of postmenopausal women, which in the period of one full year, from August 2014 until July 2015, entered on a medical examination at the Centre for the Treatment and Diagnosis of Osteoporosis in Gdansk. The study group consisted of 200 women with low bone mineral density, including 106 women with osteoporosis and 94 with osteopenia. The control group consisted of 75 women with normal bone mineral density, hence the total study included 275 women. Method of diagnostic survey was used in the study. At the same time it was a oneoff survey on a weighted sample, with the deliberate selection (not random), but with increased representativeness, namely in postmenopausal women with low bone mineral density. In this method, two research techniques were used, namely: observations, including an assessment of bone mineral density and a personal survey. A questionnaire WHOQOL-BREF was used to evaluate the quality of life of postmenopausal women with low bone mineral density. 104
Results Statistical analysis held, showed that the self-assessment of quality of life of women in postmenopausal women, demonstrated a statistically significant (p <0,001) link with bone mineral density, as determined by two categories (normal bone mineral density and decreased bone mineral density), as well as three categories, taking into account: proper bone mineral density, osteopenia and osteoporosis. This link is directly proportional, which means that a postmenopausal women s lower bone mineral density, is associated with a reduction of their quality of life. The calculations have shown that self-evaluation of quality of life is also associated with marital status and financial situation. The calculations showed that postmenopausal women s health satisfaction is strongly associated with decreased bone mineral density, being classified with regard to both the two and three categories. The analysis showed that postmenopausal women with low bone mineral density health satisfaction demonstrated the link of their BMI, financial situation and place of residence. By analysis of variance it was demonstrated that the mean differ significantly between the various categories of bone mineral density at the level p <0,001, both in the field of physical and psychological quality of life of postmenopausal women. There was a significant relationship between all questions in the physical and psychological field, and bone mineral density. All of these compounds are statistically significant at the level p <0,05, and the strongest association was observed for the ability to work in the physical realm and own body image in the psychological realm. In addition, it has been shown that the quality of life in both physical and psychological realms, significantly affects the amount of fractures, the occurrence of spine distortions, the prevalence of persistent pain, dependence on third parties, loss of height. Conclusions 1. The decrease of bone mineral density occurs insidiously and without significant symptoms or a substantial decrease in quality of life, therefore regular preventive scanning examinations are so important. 105
2. The medical team involved in the treatment of patients with osteoporosis should focus on reducing the risk of fractures, muscular strength and range of motility of the spine, to improve their overall assessment of the quality of life. 3. Physiotherapy treatments, moderate physical activity and proper professional medical care can significantly improve the quality of life of patients with osteoporosis. 4. The reduced bone mineral density is a very important medical condition, as it can significantly lower the quality of life. This issue should be the subject of studies and interest of many research centers, both in Poland and in the world. 106