Plan wynikowy Materiał Józef Tischner, O dialogu Zeszyt ćwiczeń, część 1, Pytania i odpowiedzi Wymagania szczegółowe w odniesieniu do podstawy programowej Uczeń: Wymagania szczegółowe zoperacjonalizowane Uczeń: U ŹRÓDEŁ KONFLIKT I POROZUMIENIE Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje Formułuje definicję pojęcia dialog na podstawie tekstu Rozpoznaje problematykę utworu Analizuje sytuację komunikacyjną dialog Tworzy spójne wypowiedzi pisemne Stosuje zasady organizacji tekstu zgodnie z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (wywiad) Redaguje dialog Rozumie pojęcia: akt komunikacji, nadawca, odbiorca, kod językowy, komunikat, kontakt, kontekst Zna pojęcia: monolog, dialog, wywiad Wyróżnia w tekście zwroty grzecznościowe Wyróżnia sformułowania nawiązujące i/lub podtrzymujące kontakt z rozmówcą Zna pojęcia: wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, neutralne, wykrzyknikowe 1
Rozpoznaje problematykę utworu Charakteryzuje postać mówiącą w Charakteryzuje postać mówiącą w utworze utworze Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu Rozpoznaje nawiązanie do wątku Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych biblijnego do następujących rodzajów sztuki: literatura Omawia kompozycję utworu Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i Interpretuje głosowo utwór uzasadnia ją Interpretuje sytuację przedstawioną w Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z utworze zakresu składni (różnego typu zdań i równoważników) Wyjaśnia przyczyny braku Interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w porozumienia między bohaterami całości lub we fragmentach) utworu Rozwiązuje zadania związane z analizą i interpretacją utworu Mały Książę Antoine a de Saint-Exupery ego Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Stosuje zasady etykiety językowej wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska, ma świadomość konsekwencji stosowania formuł niestosownych i obraźliwych Stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie Stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach, dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom Wyjaśnia związki frazeologiczne Redaguje dialog między dyrektorem szkoły a uczennicami Redaguje (w roli dziennikarza) wywiad z aktorką Przekształca wywiad na relację Stosuje mowę zależną i niezależną w swoich wypowiedziach 2
Ewa Nowak, Rozmowa koleżanek Zygmunt Kubiak, Sąd Parysa* Zeszyt ćwiczeń, część 1, Sąd Parysa Zamienia mowę niezależną na zależną Brak porozumienia, mówione Wymienia werbalne i pozawerbalne Rozpoznaje wypowiedź o charakterze emocjonalnym komunikaty budujące lub utrudniające Rozpoznaje intencję wypowiedzi (negację, prowokację) porozumienie Dostrzega w wypowiedziach ewentualne przejawy agresji i manipulacji Określa sposób prowadzenia rozmowy Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich podstawowe, Analizuje sposób porozumiewania się ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych Zmienia mowę niezależna na zależną Ustala funkcję mowy zależnej i niezależnej Zna treść mitu Wymienia przyczyny konfliktu Przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim Analizuje czynniki sprzyjające porządku, w jakim występują one w tekście powstawaniu konfliktu Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich podstawowe, Formułuje wniosek z analizy ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne Tworzy spójne wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji, list Rozpoznaje intencję wypowiedzi Rozpoznaje wypowiedź o charakterze emocjonalnym Redaguje streszczenie mitu Redaguje opowiadanie, opis sytuacji lub list Zna pojęcia: plan zdarzeń, ramowy plan zdarzeń, szczegółowy plan zdarzeń Rozumie pojęcia: funkcja 3
i perswazyjnym Dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane; rozpoznaje tryby i strony (czynną i bierną) czasownika oraz imiesłowy wyjaśnia ich funkcję w tekście komunikatywna języka: przedstawieniowa, ekspresywna, impresywna, poetycka, fatyczna Cytuje fragmenty określające stan emocjonalny bohatera Cytuje wypowiedzi bohaterów o określonych funkcjach językowych Rozpoznaje intencje wypowiedzi Rozpoznaje w tekście czasowniki, imiesłowy, bezokoliczniki i określa ich formę gramatyczną Określa funkcje językowe wypowiedzi Przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim Rozpoznaje nawiązania do wątków porządku, w jakim występują one w tekście mitologicznych Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz Przedstawia wydarzenia w formie potrafi określić ich funkcje w tekście ramowego i szczegółowego planu Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach, dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom Wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych zdarzeń Określa funkcję czasu teraźniejszego w relacji zdarzeń Rozwiązuje zadania związane z analizą i interpretacją mitów greckich Stosuje zasady cytowania Przekształca wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdania złożone bez imiesłowu Redaguje ramowy i szczegółowy plan zdarzeń Formułuje wypowiedzi w określonych 4
Upadek pierwszych ludzi * Juliusz Słowacki, Balladyna** (fragment) Przekształca części zdania pojedynczego w zdania podrzędne i odwrotnie; przekształca konstrukcje strony czynnej w konstrukcje strony biernej i odwrotnie; zmienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie ze świadomością ich funkcji i odpowiednio do celu wypowiedzi Rozpoznaje intencję wypowiedzi (prowokację) Dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy manipulacji Samodzielnie dociera do informacji w książkach, prasie, mediach elektronicznych Znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Rozpoznaje intencję wypowiedzi (prowokację) funkcjach językowych Rozpoznaje prowokację w wypowiedziach bohaterów Zna pojęcie manipulacja Wyszukuje we współczesnych tekstach kultury nawiązania do wskazanego fragmentu Księgi Rodzaju Określa uniwersalny sens fragmentu Biblii Opisuje zachowanie bohatera biblijnego Identyfikuje sytuację konfliktu w utworze dramatycznym Rozpoznaje prowokację Zna pojęcia: dramat, akcja, tekst główny, didaskalia, akt, scena, dialog, monolog 5
Juliusz Słowacki, Balladyna** (fragment) Rozpoznaje problematykę utworu Docieka przyczyn konfliktu Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego Rozpoznaje źródło konfliktu (dramat) w sposobie mówienia bohaterów Rozpoznaje czytany utwór jako dramat Charakteryzuje postaci dramatu Wskazuje elementy dramatu, takie jak: akt, scena, tekst główny, Analizuje sytuację konfliktu i tekst poboczny, monolog, dialog projektuje sposoby jego rozwiązania Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne Tworzy wypowiedzi pisemne w następujących formach Charakteryzuje postaci dramatu gatunkowych: charakterystyka postaci literackiej Lektury Gromadzi informacje na temat genezy Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje utworu Gromadzi materiały do charakterystyki Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie porównawczej bohaterów Rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem Porządkuje informacje na temat Samodzielnie dociera do informacji w książkach charakterystyki postaci Stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, Cytuje fragmenty tekstu wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych informacji Udziela odpowiedzi na pytania do tekstu Rozróżnia elementy fantastyczne i realistyczne świata przedstawionego Opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło Wnioskuje na podstawie informacji z Rozpoznaje problematykę utworu tekstu Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim Określa związki przyczynowoskutkowe występują w tekście między wydarzeniami 6
Michel Piquemal, Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (dramat) Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. piękno brzydota, dobro zło, prawda fałsz Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, samotność, cierpienie, lęk, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: charakterystyka postaci literackiej; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi Przećwicz przed egzaminem Porządkuje i selekcjonuje wydarzenia pod kątem tematu Omawia elementy świata przedstawionego utworu Rozpoznaje wątki historyczne, legendarne, romantyczne Rozpoznaje komizm i tragizm postaci, sytuacji, języka Czyta z podziałem na role Interpretuje głosowo fragmenty utworu, np. monolog Goplany Redaguje plan odtwórczy wydarzeń Redaguje charakterystykę porównawczą Redaguje reportaż na temat wydarzeń ukazanych w dramacie Przygotowuje inscenizację fragmentu dramatu 7
Piekło i niebo Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne i informacje oraz cytuje Rozpoznaje manipulację w zachowaniu bohatera Rozpoznaje intencję wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację) Rozpoznaje prowokację w sposobie wypowiedzi Dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji Korzysta ze słowników: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, Korzysta ze słowników: języka polskiego, poprawnej frazeologicznego polszczyzny, frazeologicznego Sporządza wykres zdania złożonego Rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie oraz rozumie ich funkcję w wypowiedzi Rozpoznaje problematykę utworu Określa rodzaj literacki tekstu Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych Wyjaśnia metaforyczny sens utworu z zakresu słownictwa (metafor) Wyjaśnia, na czym polega Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego dydaktyczny charakter utworu (epika) Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, sztuki plastyczne Tworzy spójne wypowiedzi pisemne (opis przeżyć); Uzasadnia swoje zdanie dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Redaguje opis przeżyć z funkcją ekspresywną wypowiedzeń Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Rozpoznaje i wyjaśnia funkcję partykuły w wypowiedzi Zna związki frazeologiczne z wyrazami Poprawia ewentualne błędy językowe piekło, niebo Wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi Stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie Jerome David Konflikt wartości 8
Salinger, Buszujący w zbożu* (fragment) Jerome David Salinger, Buszujący w zbożu* Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Rozumie pojęcia: konformizm, nonkonformizm, bunt Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Odczytuje informacje z różnych Korzysta ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych tekstów kultury, w tym z rysunku Odczytuje przenośny sens utworu Korzysta ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych Gromadzi informacje na temat postaw bohatera Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Identyfikuje narratora Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz Określa rodzaj narracji potrafi określić ich funkcje w utworze Ocenia postawę i zachowanie bohatera Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi pisemne Uczestniczy w dyskusji na temat buntu Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje Redaguje kilkuzdaniową wypowiedź z poglądy innych lub polemizuje z nimi użyciem słów: idea, idealista, Tworzy spójne wypowiedzi pisemne (urozmaicone idealizować kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie) Redaguje opowiadanie z elementami charakterystyki, opisu przeżyć i z użyciem dialogu Lektura Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Gromadzi informacje na temat miejsc zdarzeń 9
Gromadzi informacje na temat Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie bohaterów utworu Samodzielnie dociera do informacji w książkach Cytuje fragmenty charakteryzujące Stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, bohaterów i środowiska: rodzinne, wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych informacji szkolne Rozpoznaje problematykę utworu Charakteryzuje narratora i narrację Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim utworu występują w tekście Rozpoznaje motyw odysei w utworze Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Podaje przykłady obecności motywu Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz odysei w innych tekstach kultury potrafi określić ich funkcje w utworze Porządkuje chronologicznie Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych wydarzenia do następujących rodzajów sztuki: literatura Porównuje różne aspekty związane z Znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania tułaczką Odyseusza i wędrówką do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych bohatera utworu Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i Charakteryzuje postaci utworu uzasadnia ją Charakteryzuje środowisko: rodzinne, Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych szkolne tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, samotność, inność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie; charakterystyka postaci literackiej, rozprawka; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Opowiada o przygodzie bohatera literackiego Formułuje tezę i argumenty Redaguje rozprawkę Redaguje opowiadanie z opisem 10
Sofokles, Antygona (fragment) Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, przeżyć dalszy ciąg utworu Redaguje list do bohatera literackiego Wygłasza przemówienie Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi Stosuje zasady etykiety językowej Korzysta ze Słownika mitów i tradycji kultury Wyszukuje w słowniku informacje na Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje temat postaci mitologicznej (Edyp) Zna pojęcie tragizm Rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, Definiuje problem argumenty i wnioski Rozpoznaje problematykę utworu Rozpoznaje czytany utwór jako Charakteryzuje postać mówiącą w utworze tragedię Omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (punktu Rozumie zasadę trzech jedności w kulminacyjnego) dramacie Rozpoznaje czytany utwór jako tragedię Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne Stosuje słownictwo z określonych kręgów tematycznych Identyfikuje bohatera utworu Dostrzega tragizm postaci wywołany konfliktem wartości Omawia postawy bohaterów dramatu Porównuje bohaterów pod względem usposobienia, temperamentu, cech charakteru, stosunku do wyznawanych wartości 11
Sofokles, Antygona (fragment) Sofokles, Antygona Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Porządkuje informacje na schemacie Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Analizuje sytuację wymagającą Rozpoznaje problematykę utworu podjęcia decyzji Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości Odnajduje we współczesności analogię pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi do postaw bohaterów dramatu związane, a także rozpoznaje ich obecność w życiu, w Rozpoznaje w filmie Katyń w reżyserii literaturze i innych sztukach Andrzeja Wajdy nawiązanie do tragedii Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury antycznej przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film Tworzy spójne wypowiedzi pisemne Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi Lektura Wyjaśnia tragizm postaci Dyskutuje na temat postaw bohaterów Zna teksty literackie wskazane przez nauczyciela Gromadzi materiał na temat teatru greckiego i tragedii antycznej Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Zna historię Edypa Rozumie pojęcia związane z tragedią Samodzielnie dociera do informacji w książkach, prasie, antyczną mediach elektronicznych Posługuje się cytatem w funkcji Korzysta ze słowników: wyrazów obcych, terminów literackich argumentacyjnej (w formie książkowej i elektronicznej) Rozumie pojęcie godność Opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło Analizuje tragizm postaci Edypa Rozpoznaje problematykę utworu Rozpoznaje cechy tragedii antycznej w Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim omawianym tekście 12
Zeszyt ćwiczeń, część 1, Bunt występują w tekście Omawia konstrukcję świata Charakteryzuje postać mówiącą w utworze przedstawionego w utworze Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu Omawia sytuację konfliktu w tragedii Rozpoznaje czytany utwór jako dramat antycznej Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Określa płaszczyzny konfliktu między bohaterami Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i Ocenia postać dramatu uzasadnia ją Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, samotność, inność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w Dyskutuje na tematy związane z lekturą tekstu którym się wypowiada Wyraża własne sądy Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Redaguje przemówienie Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi Stosuje zasady etykiety językowej Rozumie pojęcie bunt 13
Rozpoznaje wypowiedź o charakterze emocjonalnym Rozumie pojęcia: egoizm, altruizm Rozpoznaje temat słowotwórczy i formant w wyrazach Rozpoznaje temat słowotwórczy i pochodnych i wskazuje funkcje formantów w nadawaniu formant w wyrazach pochodnych i znaczenia wyrazom pochodnym wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym Zna pojęcie opowiadanie Przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim Opisuje odczucia, które budzi w nim porządku, w jakim występują one w tekście dzieło Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz Określa funkcję liczebników i wyrazów potrafi określić ich funkcje w tekście nacechowanych emocjonalnie Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (zgrubień) (epika) Rozróżnia narrację pierwszoosobową i Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z trzecioosobową oraz potrafi określić zakresu słownictwa (zgrubień) ich funkcje w tekście Rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść Rozpoznaje odmiany gatunkowe lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, literatury popularnej: powieść fantastycznonaukowe, fantasy młodzieżowa Określa cechy charakterystyczne dla Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone epiki Podaje przykłady postaci literackich lub filmowych prezentujących postawę egoistyczną i altruistyczną Podaje przykłady utworów należących do różnych gatunków literackich podaje autora i określa tematykę utworu Redaguje opowiadanie z elementami dialogu 14
Jan Kochanowski, Tren VIII**, Tren V**, Tren VII**, Tren X Kopia obrazu Jana Matejki, Kochanowski nad zwłokami Urszulki, 1862 r. kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach, dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom Stosuje poprawne formy odmiany liczebników Samodzielnie dociera do informacji Zna podstawowe informacje o Janie Kochanowskim Zna podstawowe informacje o renesansie Zna pojęcie tren Rozpoznaje problematykę utworu Określa sytuację liryczną Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Charakteryzuje osobę Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z mówiącą/podmiot liryczny w utworze zakresu słownictwa (archaizmów, zdrobnień, metafor), składni Identyfikuje adresata utworu (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego rodzaju zdań i Wyodrębnia obrazy poetyckie równoważników), fonetyki (rymu, rytmu) Nazywa środki stylistyczne Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury zastosowane w utworze przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, sztuki plastyczne Nazywa uczucia wyrażone w utworze Uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, religijny, mitologiczny Interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach) Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. śmierć, cierpienie, nadzieja, wiara religijna, dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne 15
Barbara Kosmowska, Łąka pełna złej trawy Barbara Kosmowska Pozłacana rybka* Tworzy spójne wypowiedzi ustne oraz pisemne Charakteryzuje postać Jana Kochanowskiego jako przedstawiciela renesansowego humanizmu Nietolerancja Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Rozpoznaje w wypowiedzi przejawy braku akceptacji Rozpoznaje intencje wypowiedzi (negację, dezaprobatę, Rozpoznaje intencje wypowiedzi: prowokację) negację, dezaprobatę, prowokację Dostrzega zróżnicowanie słownictwa, rozpoznaje wulgaryzmy, Charakteryzuje język bohaterów dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów Wskazuje przykłady używania słów niestosownych i obraźliwych Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości Posługuje się pojęciami dotyczącymi pozytywnych i ich przeciwieństw wartości pozytywnych i ich przeciwieństw Tworzy spójne wypowiedzi ustne oraz pisemne Opisuje zachowanie bohaterów (charakterystyka postaci literackiej) Wyraża refleksje na temat postaw i Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, poglądów innych osób Dyskutuje Uczestniczy w dyskusji Lektura Gromadzi cytaty określające relacje Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje między bohaterami Gromadzi cytaty charakteryzujące Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie bohatera literackiego 16
Opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło Rozpoznaje problematykę utworu Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz potrafi określić ich funkcje w utworze Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, punktu kulminacyjnego) Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, samotność, inność, śmierć, cierpienie; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne, dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje Opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło Opisuje elementy świata przedstawionego Określa relacje między bohaterami Rozpoznaje narrację trzecioosobową i określa jej funkcje w tekście Definiuje problemy bohaterów utworu Analizuje postawę bohatera wobec problemów Analizuje sposoby podejścia do sytuacji problemowej Podaje własne propozycje rozwiązania problemów przedstawionych w powieści Rozpoznaje cechy pamiętnika w liście prywatnym Określa cechy charakterystyczne listu i pamiętnika Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, punktu kulminacyjnego) Redaguje (w roli bohatera) kartkę z pamiętnika Redaguje list 17
Paweł Huelle, Weiser Dawidek (fragment) poglądy innych lub polemizuje z nimi Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje Rozpoznaje intencje wypowiedzi (agresja) Samodzielnie dociera do informacji w prasie, mediach elektronicznych Poszukuje informacji w prasie i internecie na temat tolerancji oraz nietolerancji Podaje wyrazy bliskoznaczne do pojęć tolerancja i nietolerancja Określa źródła agresji Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości Analizuje postawy nietolerancji pozytywnych i ich przeciwieństw, np. tolerancja nietolerancja Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. inność; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych i kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi Przećwicz przed egzaminem Dyskutuje na temat tolerancji i nietolerancji Komentuje poglądy innych Kazimierz Wierzyński, Lekcja konwersacji* Rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny Rozpoznaje tryby czasownika Rozpoznaje prozaizm Rozpoznaje czasowniki w trybie 18
Władysław Szpilman, Pianista* (fragmenty) rozkazującym i wyjaśnia ich funkcję Rozpoznaje problematykę utworu Określa problematykę utworu Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu) Przypisuje czytany utwór do Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego właściwego rodzaju literackiego (liryka) liryki Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z Dokonuje analizy utworu (rozpoznaje zakresu słownictwa (archaizmów, zdrobnień, metafor), składni środki artystyczne i ich funkcje, obraz (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego rodzaju zdań i poetycki) równoważników), fonetyki (rymu, rytmu) Wyjaśnia związek tytułu z treścią Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury utworu przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Przedstawia propozycję odczytania Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i konkretnego tekstu kultury i uzasadnia uzasadnia ją ją Tworzy spójne wypowiedzi ustne Zna zasady pisowni wielką literą Rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową Poprawia ewentualne błędy ortograficzne Samodzielnie dociera do informacji Gromadzi informacje na temat Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje nacjonalizmu i rasizmu Rozpoznaje zachowania nazistowskie Rozpoznaje intencję wypowiedzi Rozpoznaje ironię i eufemizmy oraz Dostrzega zróżnicowanie słownictwa (eufemizmy) określa ich funkcję w tekście Rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe (artykuł) Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Określa wpływ ideologii na wydarzenia Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim Na podstawie tekstu omawia politykę występują one w tekście Holokaustu Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw: tolerancja nietolerancja 19
Zeszyt ćwiczeń, część 1, Człowiek człowiekowi Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje Dyskutuje na temat nietolerancji poglądy innych lub polemizuje z nimi i dyskryminacji Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i Redaguje artykuł prasowy na temat styl języka do gatunku, w którym się wypowiada tolerancji lub nietolerancji we współczesnym świecie Określa formy gramatyczne Rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, czasowników i ich funkcje w wierszu negację, prowokację) Określa funkcje zaimków w utworze Rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony (czynną i bierną) czasownika oraz imiesłowy wyjaśnia ich funkcje w tekście Zna utwory literackie wskazane przez nauczyciela Zna utwory Marii Pawlikowskiej- Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Jasnorzewskiej, Kazimierza Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z Wierzyńskiego, zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, Juliana Tuwima, Czesława Miłosza, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, Jana Twardowskiego, Wisławy różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, Szymborskiej, Zbigniewa Herberta wyrazów dźwiękonaśladowczych) Charakteryzuje postać mówiącą w Omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (apostrofy, tytułu, puenty) Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (liryka) Znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (w piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury utworze Charakteryzuje bohatera lirycznego Nazywa środki stylistyczne wykorzystane w utworze i określa ich funkcje Określa stosunek osoby mówiącej do bohatera lirycznego Odczytuje wymowę utworu Określa typ liryki Określa adresata utworu lirycznego 20
Eric-Emmanuel Schmitt, Dziecko Noego* (fragment); Synowie Noego (fragment arrasu Wejście zwierząt do arki, Bruksela ok. 1550 r.) i uzasadnia ją Rozpoznaje nawiązanie literackie do Biblii Określa rodzaj rymu i typ wiersza Rozwiązuje zadania dotyczące liryki Tworzy spójne wypowiedzi pisemne w następujących formach Redaguje charakterystykę bohatera gatunkowych: charakterystyka postaci literackiej; dostosowuje lirycznego odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Redaguje zaproszenie Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach, dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom Stosuje zasady etykiety językowej, zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska Akceptacja, tolerancja, zrozumienie Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Określa elementy świata przedstawionego (czas zdarzeń, Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie sytuację i bohaterów) Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Charakteryzuje postawę bohatera na Uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. podstawie jego wypowiedzi filozoficzny, biblijny Rozpoznaje w postawie i zachowaniu Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych bohatera uniwersalne wartości tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia humanistyczne egzystencjalne, dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i Redaguje wnioski w formie notatki 21
Eric-Emmanuel Schmitt, Dziecko Noego* styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Uczestniczy w dyskusji Lektura Dyskutuje na temat uniwersalności postawy ojca Ponsa Gromadzi informacje o czasie i miejscu Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje akcji Gromadzi informacje o epoce, w której Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie rozgrywają się wydarzenia opisane w Samodzielnie dociera do informacji w książkach, mediach utworze elektronicznych Do uzasadnienia wypowiedzi posługuje Korzysta ze słownika wyrazów obcych w wersji książkowej się cytatem i elektronicznej Korzysta z encyklopedii, leksykonu, słownika wyrazów obcych, internetu Gromadzi informacje do charakterystyki postaci Opisuje odczucia, które budzi w nim Zna utwory literackie zaproponowane przez nauczyciela dzieło Opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło Określa rodzaj narracji i charakteryzuje Rozpoznaje problematykę utworu narratora Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim Określa czas i miejsce akcji występują w tekście Wymienia wydarzenia historyczne, Charakteryzuje postać mówiącą w utworze które przywołuje utwór (II wojna Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz światowa, Holocaust, powstanie potrafi określić ich funkcje w utworze Izraela) Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu) Odtwarza bieg zdarzeń Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego Określa cechy opowiadania jako formy (epika) wypowiedzi Znajduje w tekstach współczesnej kultury nawiązania do Nazywa uczucia bohatera tradycyjnych wątków literackich i kulturowych Określa związek tytułu utworu z jego Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych treścią 22
Zeszyt ćwiczeń, część 1, Zgoda, akceptacja, zrozumienie do następujących rodzajów sztuki: literatura Rozpoznaje nawiązania literackie i Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i kulturowe uzasadnia ją Uwzględnia w interpretacji kontekst historyczny Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. tolerancja nietolerancja Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, samotność, inność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz Redaguje ramowy i szczegółowy plan pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone wydarzeń kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, charakterystyka Opowiada o losach bohatera bohatera literackiego; dostosowuje odmianę Charakteryzuje bohatera literackiego i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Odczytuje intencję wypowiedzi Rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, Zna pojęcie opis sytuacji negację, prowokację) Rozpoznaje problematykę utworu Charakteryzuje narratora Charakteryzuje postać mówiącą w utworze Określa problematykę utworu 23
Homer, Iliada* (fragment) Rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz potrafi określić ich funkcje w utworze Analizuje zachowanie i wypowiedzi bohatera Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych Określa funkcję sformułowań Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytuł) nacechowanych stylistycznie Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Określa związek tytułu utworu z jego treścią Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją Analizuje kompozycję utworu lirycznego Ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi Rozwiązuje zadania dotyczące przypowieści jako gatunku literackiego związane Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicony Redaguje opis sytuacji z punktu widzenia bohatera kompozycyjnie i fabularnie opis sytuacji; dostosowuje odmianę i Stopniuje przysłówki styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Zastępuje wyrażenia przyimkowe Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, przysłówkami Stosuje zasady ortografii w pisowni partykuły nie Wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi Rozumie tekst Iliady dzięki odwołaniu Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje się do znajomości mitologii Cytuje fragmenty tekstu Uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. Odwołuje się do motywu miłości w 24
Jan Kochanowski, Tren XIX albo Sen mitologiczny literaturze (Biblia, Pan Tadeusz, Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych Krzyżacy, Potop, Quo vadis) do następujących rodzajów sztuki: literatura Analizuje postępowanie bohaterów Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość Przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika) Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada W dyskusji uzasadnia własne zdanie za pomocą cytatu Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Tworzy notatkę o cechach gatunkowych eposu Układa zdania z podanymi wyrazami i Uczestniczy w dyskusji wyrażeniami przyimkowymi Cytuje fragmenty tekstu Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim Opisuje sytuację przestawioną występują one w tekście w utworze Charakteryzuje podmiot liryczny Porównuje budowę utworu z jego Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z wymową zakresu słownictwa (metafor) Sporządza plan odtwórczy wypowiedzi Omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu) Interpretuje wypowiedź postaci Uwzględnia w interpretacji kontekst filozoficzny Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i Sporządza notatkę z analizy tekstu, 25
Peter Paul Rubens, Sąd Parysa, 1639 r. Konstanty Ildefons Gałczyński, Teatrzyk Zielona Gęś ma zaszczyt przedstawić Żarłoczną Ewę *; Agnieszka Osiecka, Adam i Ewa; rysunek satyryczny Sławomira Mrożka styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Konteksty, nawiązania, deformacje zawierającą wnioski i refleksje Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Rozumie pojęcie atrybut Samodzielnie dociera do informacji w książkach, prasie, Gromadzi informacje o cechach mediach elektronicznych charakterystycznych sztuki baroku Rozpoznaje problematykę utworu Rozpoznaje postaci przedstawione na Omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu) obrazie na podstawie ich atrybutów Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury Określa temat obrazu w odniesieniu do przynależnych do następujących rodzajów sztuki: sztuki jego tytułu plastyczne Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę Tworzy wypowiedź uzasadniającą i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje i cytuje Wykorzystuje informacje zawarte w tekście do analizy utworu Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Rozpoznaje czytany utwór jako: dramat, pieśń Analizuje tekst pod kątem nawiązań do Uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty biblijny Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, sztuki plastyczne Biblii Rozpoznaje komizm sytuacji przedstawionej na rysunku 26
Zeszyt ćwiczeń, część 1, Oblicza sporów Tworzy spójne wypowiedzi pisemne; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe) Formułuje wnioski z analizy utworu Zna pojęcie opis przeżyć Zna pojęcie alegoria Zna pojęcia: język ogólnonarodowy, dialekt, gwara, slang młodzieżowy Dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu Rozpoznaje problematykę utworu Określa funkcję frazeologizmówo w Przedstawia najistotniejsze treści w takim porządku, w jakim reklamie występują w tekście Przedstawia wydarzenia ukazane w Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (puenty) bajce Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych Określa role bohaterów w utworze do następujących rodzajów sztuki: literatura Odczytuje pouczenie zawarte w bajce Przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i Przypisuje stałe cechy postaciom z uzasadnia ją bajki Wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z Opisuje uniwersalny charakter bajki zakresu składni (różnego typu zdań i równoważników) Określa funkcje stylizacji języka Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne III Tworzenie wypowiedzi 27
Szkoła pisania charakterystyka porównawcza Tworzy spójne wypowiedzi ustne (monolog i dialog) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: opis przeżyć; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Stosuje zasady etykiety językowej wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska, ma świadomość konsekwencji stosowania formuł niestosownych i obraźliwych Stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie Stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach, dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom Szkoła pisania (charakterystyka porównawcza) Redaguje opis przeżyć wybranej postaci literackiej Stosuje związki frazeologiczne salomonowa mądrość, salomonowy wyrok, rozumiejąc ich znaczenia Poprawia błędy we frazeologizmach Redaguje sprawozdanie z sytuacji przedstawionej w utworze Redaguje dialog z wykorzystaniem wyrazów z gwary młodzieżowej Określa sytuacje, w których niestosowne jest używanie slangu młodzieżowego Rozwiązuje zadania dotyczące bajki jako gatunku literackiego Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Zna pojęcie charakterystyka porównawcza Określa cel i sposób wprowadzenia cytatów do wypowiedzi Wyróżnia w tekście elementy tworzące spójność wypowiedzi Przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim Analizuje sposób porównania postaci porządku, w jakim występują one w tekście Określa zawartość kolejnych akapitów Sporządza plan odtwórczy wypowiedzi Tworzy spójne wypowiedzi pisemne (charakterystyka postaci Redaguje charakterystykę literackiej); dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w porównawczą 28
Powtórzenie najważniejszych informacji dotyczących Biblii i antyku którym się wypowiada Stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, Przypomnij sobie Redaguje pracę z elementami autocharakterystyki i charakterystyki porównawczej Nadaje swojej pracy określoną formę wypowiedzi, np. listu lub kartki z pamiętnika Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Zna utwory wymienione w podstawie Samodzielnie dociera do informacji w książkach, mediach programowej elektronicznych Porządkuje informacje dotyczące Biblii Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje i antyku Zna autorów i tytuły utworów reprezentujących następujące gatunki: przypowieść, hymn, tragedia, tren, epos Rozpoznaje starożytne obiekty architektoniczne: Forum Romanum, Koloseum, akwedukt, Akropol, teatr grecki, termy i określa ich funkcje Posiada podstawową wiedzę na temat kultury antyku Przypisuje wypowiedzi filozofów do ich autorów Znajduje w tekstach współczesnej kultury nawiązania do Przypisuje utworom literackim tradycyjnych wątków literackich i kulturowych przykłady nawiązań biblijnych i Rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, hymn, tragedia, antycznych tren Rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, hymn, tragedia, tren, epos Tworzy spójne wypowiedzi pisemne Uzasadnia słuszność interpretacji dzieł 29
Zygmunt Kubiak, Skarb, który nas jednoczy Nasz projekt kabaret Sprawdź siebie antycznych Formułuje definicje do haseł krzyżówki Wyróżnia wypowiedzenia zgodne z Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje treścią utworu Odróżnia fakty od opinii Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Zna pojęcia: tragizm, zasada Odróżnia informacje o faktach od opinii zachowania trzech jedności Samodzielnie dociera do informacji w książkach Rozpoznaje postaci antyczne po ich atrybutach Wskazuje funkcje użytych środków stylistycznych z zakresu Objaśnia tytuł utworu słownictwa (metafor) Rozpoznaje metaforę Omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu) Objaśnia tytuł utworu Rozpoznaje problematykę utworu Rozpoznaje cechy eposu Przypisuje czytany utwór do właściwego gatunku literackiego Rozpoznaje nawiązania do antyku w Znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej tekstach współczesnej reklamy nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych Podaje przykłady nawiązań językowych, tematycznych i innych ukazujących związek współczesności z kulturą antyczną Tworzy spójne wypowiedzi pisemne (charakterystyka postaci Tworzy wypowiedź uzasadniającą, rzeczywistej) odwołując się do znajomości dzieł Stosuje słownictwo z określonych kręgów tematycznych antycznych Omawia motyw miłości rodzicielskiej w literaturze antycznej Nasz projekt, w tym nadawane za pomocą Rozumie pojęcie kabaret 30
Język jako twór społeczny środków audiowizualnych rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie Gromadzi, selekcjonuje materiały na temat kabaretów (Kabaret Starszych Samodzielnie dociera do informacji w mediach Panów, kabaret TEY, Kabaret elektronicznych Moralnego Niepokoju, kabaret Po Stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, żarcie) wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych mu informacji Uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury Rozpoznaje technikę filmową i sposoby przynależnych do następujących rodzajów sztuki: sztuki wyrażania zawartych w filmach treści, audiowizualne uczuć bohaterów Tworzy spójne wypowiedzi pisemne, dostosowuje odmianę i Redaguje scenariusz spektaklu styl języka do gatunku, w którym się wypowiada Tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi Świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta (jako odbiorca) z elektronicznych środków przekazywania informacji, w tym z internetu Stosuje słownictwo z określonych kręgów tematycznych (sztuki audiowizualne) Sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny, zna granice stosowania slangu młodzieżowego Stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenia Nauka o języku (język jako twór społeczny) Dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe) Rozumie pojęcia: akt komunikacji, kod, język Rozumie pojęcie funkcja komunikatywna Rozumie pojęcia: język ogólnonarodowy, dialekt, gwara, slang, żargon 31
Zadania Bolesław Prus, Z legend dawnego Egiptu* Sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny, zna granice stosowania slangu młodzieżowego WŁADZA I PRAWO Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie Samodzielnie dociera do informacji w książkach, prasie, mediach elektronicznych Zna utwory literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela Dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość Tworzy spójne wypowiedzi ustne Stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie Tworząc wypowiedź, dąży do precyzyjnego wysławiania się, świadomie dobiera synonimy i antonimy od wyrażenia zamierzonych treści Stosuje słownictwo z określonych kręgów tematycznych Portrety władców Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje Wyjaśnia, w jakich sytuacjach niestosowne jest użycie slangu, np. młodzieżowego Docieka, dlaczego coraz mniej ludzi posługuje się gwarą Wyjaśnia, na czym polegają systemy polityczne: totalitarny, autorytarny, demokratyczny Rozumie pojęcia: monarchia, anarchia, dyktatura, republika Podaje przykłady utworów literackich i innych tekstów kultury, w których bohaterowie podlegają władzy Tworzy związki frazeologiczne z podanych wyrazów Wykorzystuje związki frazeologiczne w wypowiedzi na temat władzy Zna pojęcia: epika, narrator, świat przedstawiony, akcja, fabuła, wątek, zdarzenie, epizod, punkt kulminacyjny, 32