Zadanie 1 (1 pkt.) Objaśnij funkcje komórki pokazanej na rysunku: Zadanie 5 (1 pkt.) Na schemacie przedstawiono erytrocyty różnych kręgowców, oznaczone literami a, b, c. Wskaż literę oznaczającą na schemacie erytrocyt ssaka... Zadanie 2 (1 pkt.) W zamkniętym krwioobiegu kręgowca istnieje kilka rodzajów zespoleń naczyniowych, łączących ze sobą różne naczynia krwionośne, co zostało przestawione na poniższych schematach. Zadanie 6 (1 pkt.) Poniżej przedstawiono charakterystykę jednego z elementów morfotycznych krwi człowieka. Są to wysoce wyspecjalizowane, krótko żyjące komórki, o kształcie dwuwklęsłych krążków. Po procesie dojrzewania nie mają jądra komórkowego. Biorą udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Powyższa charakterystyka odnosi się do: A. płytek krwi. B. limfocytów. C. monocytów. D. erytrocytów. Napisz, który z nich (A, B czy C) jest ilustracją układu wrotnego np. do wątroby... Zadanie 7 (2 pkt.) Krew człowieka składa się z osocza i elementów morfotycznych, które można podzielić na trzy podstawowe rodzaje. a) Podaj nazwę rodzaju komórek krwi, do którego należą limfocyty:. b) Określ rolę limfocytów w organizmie człowieka:... Zadanie 3 (2 pkt.). Schemat przedstawia( ) budowę tętnicy: Podaj z uzasadnieniem dwie cechy budowy tętnicy świadczące o dobrym przystosowaniu tego rodzaju naczynia krwionośnego do pełnionych funkcji. Zadanie 4 (1 pkt.) Zamieszczony schemat ( ) przedstawi: a) prawidłowy obraz krwi człowieka b) obraz krwi człowieka po nieprawidłowej transfuzji c) obraz krwi człowieka po autotransfuzji d) obraz skrzepu w miejscu skaleczenia Zadanie 8 (2 pkt.) Na rysunku przedstawiono schemat układu krwionośnego człowieka. a) Podaj, do której części układu krwionośnego człowieka (krwiobiegu dużego, czy krwiobiegu małego) należą obwodowe naczynia włosowate widoczne na schemacie:......... b) Wymień dwie funkcje pełnione przez te naczynia na rzecz tkanek:..................
Zadanie 9 (2 pkt.)układ grupowy Rh stanowią trzy pary antygenów, z których największe znaczenie ma antygen D. Krew charakteryzującą się obecnością antygenu D w błonach erytrocytów oznacza się Rh+, a przy braku tego antygenu Rh. Niezgodność antygenowa między matką a płodem dotycząca antygenu D może stanowić przyczynę konfliktu serologicznego (prowadzącego do hemolitycznej choroby noworodków). W tabeli przedstawiono cztery przypadki układów grupowych Rh matki i płodu. Grupa krwi matki Grupa krwi płodu A Rh- Rh+ B Rh+ Rh- C Rh+ Rh+ D Rh- Rh- Wśród przedstawionych w tabeli przypadków (A-D) zaznacz ten, który może doprowadzić do konfliktu serologicznego. Uzasadnij odpowiedź:...................... Zadanie 10 (2 pkt). Miażdżyca naczyń krwionośnych spowodowana jest, między innymi, gromadzeniem się tłuszczów, głównie cholesterolu, wewnątrz ścian tętnic (powstają tzw. blaszki miażdżycowe). Zmiany te są przyczyną zwężania się, a czasem całkowitego zamknięcia światła tętnic, co utrudnia przepływ krwi przez tętnice. Schorzenie to dotyczy też naczyń wieńcowych serca, które zaopatrują w krew mięsień sercowy. Uzasadnij pogląd, że miażdżyca naczyń wieńcowych może doprowadzić do: a) niewydolności krążenia. b) zawału serca....... Zadanie 11 (3 pkt.) Schemat ilustruje procesy zachodzące w erytrocytach b) Wyjaśnij, co oznacza, że oksyhemoglobina jest utlenowaną hemoglobiną. Zadanie 12 (3 pkt.) Uczeń postanowił samodzielnie ustalić, jaką ma grupę krwi. W tym celu postarał się o dwie surowice zawierające izoaglutyniny anty-a i anty-b, spirytus salicylowy, igłę jednorazową, waciki i szkiełka mikroskopowe. Wyniki swoich obserwacji przedstawił na rysunku. Wymień kolejne czynności ucznia poprzedzające wykonanie rysunku. Podaj, jaką ma on grupę krwi. Zadanie 13 (1 pkt.) Tlenek węgla (czad) dostając się do organizmu człowieka tworzy z hemoglobiną względnie trwały związek. Źródłem czadu mogą być spaliny i dym papierosowy. Uzasadnij opinię, że ludzie palący papierosy mogą być mniej wydolni fizycznie, niż niepalący. Zadanie 14 (2 pkt.) Na schemacie przedstawiono w uproszczony sposób budowę serca człowieka. a) Podaj nazwę struktury w sercu człowieka oznaczonej na schemacie literą A. b) Przedstaw sposób, w jaki struktura A umożliwia sprawny transport krwi przez serce. a) Określ, gdzie w organizmie zachodzi proces I, a gdzie proces II.
Zadanie 15 (2 pkt). Małopłytkowość to choroba, w której pod wpływem ucisku, nawet bez wcześniejszego urazu, pojawiają się wybroczyny (siniaki) w skórze i w błonach śluzowych. Najwięcej ich widać na kończynach i na tułowiu. Pojawiają się też pierścieniowate wylewy krwi w miejscach nakłuć skóry, nawracające krwawienia z nosa i dziąseł. Mogą też wystąpić krwawienia do przewodu pokarmowego, krwiomocz i bardzo groźne krwotoki do mózgu. W obrazie krwi występuje zmniejszona liczba trombocytów (płytek krwi). a) Podaj nazwę procesu, który ulega zaburzeniu u chorych na wyżej opisaną chorobę. b) Wyjaśnij rolę trombocytów w tym procesie. Zadanie 16. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono zastawki występujące w sercu człowieka (widok z góry). Podaj jedną różnicę w budowie lewej i prawej zastawki przedsionkowo komorowej. Określ funkcję, jaką pełnią zastawki................... Zadanie 17. (2 pkt). Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny, która jest jednocześnie magazynem żelaza dla naszego organizmu. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo dla dorosłego mężczyzny wynosi 15 mg, a dla dorosłej kobiety 18 mg. Podaj jeden skutek zdrowotny niedoboru żelaza dla organizmu człowieka oraz wyjaśnij, dlaczego dzienne zapotrzebowanie na żelazo dorosłych kobiet jest większe niż zapotrzebowanie dorosłych mężczyzn. Zadanie 18. (1 pkt). Schemat budowy serca człowieka. Wyjaśnij, jaką rolę w funkcjonowaniu serca pełnią zaznaczone na schemacie struktury. Zadanie 19. (1 pkt). Spośród wymienionych poniżej, wybranych cech niektórych leukocytów człowieka, wybierz jedną i określ jej znaczenie. 1. Mogą poruszać się. 2. Mają zdolność fagocytozy. 3. Mogą zmieniać kształt. Zadanie 20. (1 pkt). Z poniższej listy badań wybierz jedno, które pomoże kardiologowi postawić diagnozę dotyczącą stanu serca pacjenta. Swój wybór uzasadnij. 1. EEG 2. EKG 3. Ogólne badanie moczu 4. Badanie krwi (morfologia i OB) Zadanie 21. (2 pkt). Uwzględniając informacje zawarte w poniższym tekście, dokończ schemat w taki sposób, aby ilustrował zróżnicowanie składu komórkowego i chemicznego krwi. Krew jest tkanką składającą się z elementów morfotycznych (komórek lub ich fragmentów) oraz płynnego osocza. Najliczniejszą grupę komórek krwi stanowią krwinki czerwone, transportujące tlen. Bardzo zróżnicowaną grupą komórek krwi, pełniących funkcje obronne, są krwinki białe. Wśród nich wyróżniamy między innymi granulocyty i agranulocyty. W krzepnięciu krwi biorą udział płytki krwi, które są fragmentami komórek. Głównym składnikiem osocza jest woda oraz inne substancje nieorganiczne i substancje organiczne. Do tych ostatnich substancji należą białka, wśród których dominują albuminy. Z pozostałych białek, ze względu na pełnione funkcje, na uwagę zasługują immunoglobuliny i fibrynogen. Zadanie 22. (1 pkt). Główna funkcja erytrocytów jest transport tlenu. Wskaż cechę erytrocytów, która nie ma związku z pełniona przez nie funkcja. A. Nie maja jadra komórkowego. B. Powstają w szpiku kostnym. C. Zawierają barwnik hemoglobinę. D. Uzyskują energie w oddychaniu beztlenowym. Zadanie 23 (1 pkt). Oto trzy stwierdzenia dotyczące naczyń krwionośnych człowieka. 1. W ścianach naczyń włosowatych nie występuje warstwa mięśniowa. 2. Tętnica płucna, tak jak wszystkie tętnice, transportuje krew utlenowaną. 3. Tętnice, w przeciwieństwie do żył, nie posiadają zastawek. Zakreśl odpowiedź, w której poprawnie określono słuszność powyższych stwierdzeń. A. Tylko zdania 1. i 2. są prawdziwe. B. Tylko zdanie 1. jest prawdziwe. C. Wszystkie zdania są prawdziwe. D. Tylko zdania 1. i 3. są prawdziwe.
Zadanie 24. (1 pkt). Uporządkuj wymienione rodzaje elementów morfotycznych krwi (krwinek) ze względu na ich liczbę we krwi zdrowego człowieka, począwszy od najliczniejszych. trombocyty, erytrocyty, leukocyty 1.... 2.... 3.... Zadanie 25. (3 pkt). Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny serca człowieka w jednej z faz jego pracy. Na podstawie rysunku wykonaj poniższe polecenia. a) Określ, które struktury przedstawionego serca są w skurczu (wpisz S), a które w rozkurczu (wpisz R). Przedsionki serca... Komory serca... b) Określ, które zastawki w sercu są otwarte (wpisz O), a które zamknięte (wpisz Z). Zastawki przedsionkowo-komorowe... Zastawki półksiężycowate... c) Zaznacz nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego na rysunku literą X. A. żyła główna B. żyła płucna C. tętnica płucna D. aorta Zadanie 26. (1 pkt). W leczeniu chorób serca coraz częściej przeprowadza się zabiegi wprowadzania stentów do naczyń wieńcowych. Stent to niewielka sprężynka, którą umieszcza się wewnątrz naczynia krwionośnego za pomocą cewnika zakończonego niewielkim balonem. W miejscu docelowym balon rozpręża się, powodując rozszerzenie zygzakowatych drucików stentu. Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przekrój tętnicy człowieka, u którego stwierdzono miażdżycę, oraz przekrój tego naczynia z wprowadzonym stentem. Zadanie 27. (1 pkt). W tabeli przedstawiono dane dotyczące czasu trwania faz pracy komór serca człowieka przy normalnym oraz przyspieszonym tętnie. Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone. Zadanie 28. (2 pkt). Serce, wyizolowane z organizmu człowieka, np. przeznaczone do transplantacji, nadal kurczy się rytmicznie, jeżeli zostanie umieszczone w odpowiednich warunkach. Odpowiada za to układ bodźcowo-przewodzący, zbudowany ze zmodyfikowanych włókien mięśniowych serca. Na schemacie przedstawiającym budowę serca opisano elementy układu bodźcowo- -przewodzącego. a) Zaznacz, który z elementów opisanych na rysunku pełni funkcję nadrzędną w układzie bodźcowo-przewodzącym serca. A. węzeł zatokowo-przedsionkowy B. węzeł przedsionkowo-komorowy C. pęczek przedsionkowo-komorowy b) Wyjaśnij, dlaczego działanie układu bodźcowo-przewodzącego zapewnia pracę serca Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie stentu do tętnicy wieńcowej sprawia, że ryzyko umieszczonego poza organizmem człowieka. martwicy mięśnia serca się zmniejsza.
Zadanie 29. (2 pkt). Schemat przedstawia krążenie krwi w układzie krwionośnym człowieka. Do dwóch probówek: pierwszej z surowicą krwi A i drugiej z surowicą krwi B wlano krew o nieznanej grupie. Nastąpiła aglutynacja w obu probówkach. Określ grupę krwi, którą wlano do obu probówek. Zadanie 33. (2 pkt). Poniżej przedstawiono schematy przekrojów poprzecznych przez tętnicę (A) i żyłę (B). Po analizie powyższego schematu uczeń sporządził notatkę dotyczącą narządów układu krwionośnego. Niestety popełnił w niej błędy. Zaznacz dwa błędne zdania oraz dokonaj korekty każdego z nich. 1. Tętnice to naczynia krwionośne, które odprowadzają krew z serca. 2. W tętnicach płynie krew utlenowana. 3. Przez prawą część serca przepływa krew odtlenowana a przez lewą część serca krew utlenowana. 4. Żyły to naczynia krwionośne doprowadzające krew do serca. 5. W żyłach płynie krew odtlenowana. 6. Zastawki znajdujące się w tętnicach nie pozwalają na cofanie się krwi. Zadanie 30. (1 pkt). Spośród wymienionych poniżej, wybranych cech niektórych leukocytów człowieka, wybierz jedną i określ jej znaczenie. 1. Mogą poruszać się. 2. Mają zdolność fagocytozy. 3. Mogą zmieniać kształt. Zadanie 31. (1 pkt). Z poniższej listy badań wybierz jedno, które pomoże kardiologowi postawić diagnozę dotyczącą stanu serca pacjenta. Swój wybór uzasadnij. 1. EEG 2. EKG 3. Ogólne badanie moczu 4. Badanie krwi (morfologia i OB) Zadanie 32. (1 pkt). Dana grupa krwi jest związana z obecnością specyficznych białek na błonie erytrocytu. Przy niewłaściwym przetoczeniu krwi białka te zachowują się jak antygeny i wywołują reakcję przeciwciał polegającą na zlepianiu obcych krwinek (aglutynacja). Na podstawie porównania schematów opisz jedno podobieństwo i jedną różnicę w budowie ścian tętnicy i żyły. Podobieństwo:...... Różnica:...... Zadanie 34. (1 pkt). Podaj, na czym polega zmiana w obrazie morfotycznym krwi człowieka wywołana przez stan zapalny wyrostka robaczkowego. 35. (2 pkt). Wśród naczyń krwionośnych wyróżnia się tętnice, żyły i naczynia włosowate. Wpisz do tabeli podane poniżej określenia (lub ich oznaczenia cyfrowe) tak, by poprawnie charakteryzowały tętnicę i żyłę. 1. ma zastawki, 2. ma grubą warstwę mięśniową, 3. wytrzymuje wysokie ciśnienie, 4 doprowadza krew do serca, 5. odprowadza krew z serca, 6. zapobiega cofaniu się krwi.
Zadanie 36. (1 pkt). Wystąpienie w Zadanie 38. (3 pkt) Powinowactwo hemoglobiny do tlenu zależy od ph osocza (wzrostu lub spadku błonie komórkowej erytrocytów stężenia jonów wodorowych). Na kwasowość osocza wpływa m.in. dysocjacja kwasu węglowego, wyłącznie antygenu A warunkuje który powstaje z CO2 i wody pod wpływem enzymu anhydrazy węglanowej i dysocjuje na aniony grupę krwi A, wyłącznie antygenu B wodorowęglanowe i protony. Około 70 75% CO2 jest transportowanych w osoczu w postaci HCO3 grupę krwi B. Jednoczesna obecność (jonu wodorowęglanowego). Na wykresie przedstawiono krzywe wysycenia hemoglobiny tlenem obu antygenów warunkuje grupę przy różnym ph osocza krwi człowieka. krwi AB, a brak jakichkolwiek antygenów grupę krwi 0. W osoczu krwi znajdują się przeciwciała (aglutyniny) skierowane przeciw antygenom nieobecnym na erytrocytach własnego ustroju. Obecnie nie stosuje się już bezpośredniego przetaczania (transfuzji) pełnej krwi (krwinek wraz z osoczem). Gdyby jednak doszło do bezpośredniego przetoczenia pełnej krwi, to przy niezgodności grup zlepieniu uległyby wyłącznie erytrocyty dawcy. Na schemacie przedstawiono efekt nieprawidłowego przetoczenia pełnej krwi. Na podstawie powyższych informacji podaj grupę krwi dawcy oraz biorcy. Dawca:.. Biorca:... Zadanie 37. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono schemat budowy serca człowieka. a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis zależności przedstawionej na wykresie. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. W sytuacji obniżenia się ph osocza krwi (zwiększa się / zmniejsza się) powinowactwo hemoglobiny do tlenu, co powoduje, że tlen przyłączony do hemoglobiny jest (łatwiej / trudniej) odłączany od jej cząsteczki. W tabeli przedstawiono trzy kolejne fazy pracy serca w czasie jednego cyklu. b) Wyjaśnij znaczenie przedstawionych właściwości hemoglobiny (zmiany jej powinowactwa do tlenu) dla wymiany gazowej w tkankach, w których zachodzi intensywne oddychanie tlenowe. W odpowiedzi uwzględnij procesy zachodzące w tych tkankach................... c) Podaj inną niż jon wodorowęglanowy postać, w której jest transportowany CO2 we krwi człowieka.... Na podstawie schematu budowy serca oraz informacji w tabeli przyporządkuj po jednym z poniższych opisów kierunku przepływu krwi (A, B, C, D) do wyróżnionej fazy pracy serca (I, II, III). A. Nowa porcja krwi napływa do serca. B. Krew z przedsionków napływa do komór. C. Krew z komór przepływa do przedsionków. D. Krew z komór wypływa z serca. Faza I... Faza II... Faza III...