PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Patomorfologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Zakład Patomorfologii Klinicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: ul. Przybyszewskiego 49, 60 355 Poznań Tel. /Fax: 61 869 14 66 / 61 869 15 09 Internet: platforma WISUS E-mail: patomorf@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw. 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw. 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : Nazwisko: prof. dr hab. med. Przemysław Majewski Tel. kontaktowy: 61 869 14 66 Możliwość kontaktu konsultacje (dni, godz., miejsce): w dni robocze od godziny 8 00 do 13 30 poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej E-mail: pmajewski@ump.edu.pl Osoba zastępująca: dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM Kontakt: w dni robocze od godziny 8 00 do 13 30 poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej, e-mail: patom orf@ump.edu.pl

7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: III Semestr: V i VI 8. Liczba godzin ogółem: 170 liczba pkt.ects: 14 Semestr zimowy liczba godzin Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu W Ć Ćwiczenia S kategoria Zakład Patomorfologii Klinicznej 36 72 B 0 Razem: 36 72 B 0 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Zakład Patomorfologii Klinicznej 10 12 B 40 Razem: 10 12 B 40 S 9. Zakres wiedzy ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego Grupa treści podstawowych A. 8. Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii szczegółowej narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki histopatologicznej nowotworów. 10. Umiejętności ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego Grupa treści podstawowych A. 8. Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do badań. 11. SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Patomorfologia Wydział Lekarski I Kierunek lekarski Jednolite studia magisterskie Stacjonarne, 6-letnie Polski

Rodzaj przedmiotu obowiązkowy fakultatywny Rok studiów/semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu I II III IV V VI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 ćwiczenia, 0 fakultety Założeniem i celem zajęć z patomorfologii dla studentów III roku kierunku lekarskiego jest przyswojenie wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu lekarza w zakresie patomorfologii ogólnej i patomorfologii szczegółowej narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem choroby nowotworowej. Symbol efektów kształcenia zgodnie ze standardami Grupa treści podstawowych A. 8. Grupa treści podstawowych A. 8. OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii szczegółowej narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki histopatologicznej nowotworów. UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do badań. Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: Student zdaje 2 sprawdziany z histokliniki, sprawdzian z zajęć sekcyjnych i sprawdzian wyjściowy po zaliczeniu bloku seminariów z patomorfologii narządowej. cd. Stopień za 2 działy ćwiczeń z histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny za ćwiczenia. KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) - - - PUNKTY ECTS 14

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: Tematyka Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały, rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja). Zwyrodnienia, martwice i apoptoza definicje, patomechanizmy, przykłady. Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja. Choroby o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu I, II, III, IV. Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe, różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe. Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca definicja, patomechanizmy, formy morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego, kardiomiopatie. Choroby płuc: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Nowotwory łagodne i złośliwe płuc. Choroby układu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta a, zapalenia żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespoły złego wchłaniania, idiopatyczne zapalenia jelit. Nowotwory łagodne i złośliwe i zmiany rzekomo nowotworowe przewodu pokarmowego. Choroby wątroby i dróg żółciowych: stłuszczenie wątroby, zapalenia wątroby, marskość definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania, alkoholowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa. Choroby nowotworowe i nienowotworowe egzokrynnej trzustki. Choroby nienowotworowe nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica. Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek. Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder i prącia. Niedokrwistość definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy krwotoczne definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego: przykłady, patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania. Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i przysadki (zespoły kliniczno patomorfologiczne, które im towarzyszą). Choroby nowotworowe gruczołów wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy definicje, patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby przenoszone drogą płciową. Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i nowotworowe choroby gruczołu piersiowego. Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza, rozmiękanie kości, nowotwory kości. Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe, czerniak. Forma (wykłady,seminaria,, ćwiczenia, zaj.fakultatywne, itp) Wykłady

Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym, zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego pojęcia podstawowe. Patomorfologia płodu i noworodka: wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, niedojrzałość, zespół zaburzeń oddychania, urazy okołoporodowe, zakażenia, choroba hemolityczna noworodków. Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki, zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca, ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały. Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie komórek, martwice i apoptoza. Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące. Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa). Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki krwionośne i limfatyczne. Ziarniniak naczyniasty. Choroby serca: niewydolność lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna, zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie. Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza, niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina, chłoniaki przewodu pokarmowego. Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno sercowy. Nowotwory płuc oraz głowy i szyi. Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak okrężnicy. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość), nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska. Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy, nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego. Choroby nadnerczy. Choroby nerek: odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek, nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania. Nowotwory układu moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne). Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza, nowotwory macicy, nowotwory janika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-torbielowate, rak piersi. Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe. Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory Ćwiczenia histokliniki z

ośrodkowego układu nerwowego. Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok. Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego: a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta, b) sekcja zwłok, c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich. Nowotwory układu oddechowego. Nowotwory narządu rodnego. Nowotwory przewodu pokarmowego. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i przysadki. Nowotwory układu moczowego i prostaty. Nowotwory wątroby, trzustki i ślinianek. Patomorfologia zapaleń wątroby. Nowotwory układu chłonnego. Nowotwory gruczołów dokrewnych. Patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek. Patomorfologia serca. Patomorfologia nowotworów sutka. Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe skóry Ćwiczenia sekcyjne Seminaria z patologii narządowej LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA: I. Podstawowa: 1. Kumar, Cotran, Robbins: Robbins Patologia. Wydanie II polskie pod redakcją Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014. II. Uzupełniająca: 1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: Patologia znaczy słowo o chorobie. Wydanie drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009. 2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: Patomorfologia kliniczna. Wydanie III, PZWL, Warszawa, 2007. 3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: Sekcja zwłok. Wydanie IV, PZWL, Warszawa, 1990. WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Zaliczenie: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach zajęć. Egzamin teoretyczny: Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego. Ostateczną ocenę z przedmiotu ustalamy na podstawie oceny z testu egzaminacyjnego stanowiącej 70% oceny egzaminacyjnej i średniej ocen uzyskanych w czasie zajęć z patomorfologii stanowiącej 30% oceny egzaminacyjnej. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił

dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin egzaminu testowego. Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej. 12.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady - Semestr zimowy Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1. Wykład 2. Wprowadzenie do patomorfologii. Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, Rozrost, przerost, metaplazja). Zwyrodnienia, martwice i apoptoza definicje, patomechanizmy, przykłady. Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk i wstrząs. Majewski Prof. Wiesława Biczysko Wykład 3. Zakrzepica, zatory, zawały, rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe. Prof. Wiesława Biczysko Wykład 4. Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Wykład 5. Choroby o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu I, II, III, IV. Amyloidoza. Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Wykład 6. Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe, różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. kataplazja, dysplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe. Majewski

Wykład 7. Wykład 8. Wykład 9. Sprawdzian w terminie wykładu Wykład 10. Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca definicja, patomechanizmy, formy morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego, kardiomiopatie. Niedokrwistość definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy krwotoczne definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego - przykłady, patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania. Sprawdzian testowy Dział I ćwiczeń z histokliniki Choroby płuc nienowotworowe: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Prof. Wiesława Biczysko Majewski Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Majewski/dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Wykład 11. Patomorfologia chorób nowotworowych płuca: nowotwory łagodne, złośliwe, nowotwory neuroendokrynne i stany rzekomonowotworowe. Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM

Wykład 12. Wykład 13. Patomorfologia chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta a, zapalenia żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, nowotwory przełyku i żołądka. Patomorfologia chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego: zespoły złego wchłaniania, idiopatyczne zapalenia jelit, nowotwory łagodne, złośliwe i zmiany rzekomo-nowotworowe Majewski Majewski Wykład 14. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zwyrodnienia, zapalenia, marskość, kamica żółciowa oraz nowotwory łagodne i złośliwe. Choroby nowotworowe i nienowotworowej części egzokrynnej trzustki. Prof. Wiesława Salwa-Żurawska Wykład 15. Patomorfologia chorób nienowotworowych nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica. Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek. Prof. Wiesława Salwa-Żurawska Wykład 16. Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder i prącia. Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM

Sprawdzian w ramach wykładów Wykład 17. Wykład 18. Wykład 19. Wykład 20. Wykład 21. Wykład 22. Wykłady - Semestr letni Tematyka wykładów Sprawdzian testowy Dział II ćwiczeń z histokliniki Choroby nienowotworowe tarczycy, naderczy i przysadki (zespoły kliniczno patomorfologiczne, które im towarzyszą). Patomorfologia chorób nowotworowych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy definicje, patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby przenoszone drogą płciową. Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i nowotworowe choroby gruczołu piersiowego. Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza, rozmiękanie kości, nowotwory kości. Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe, czerniak. Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym, zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu nerwowego pojęcia podstawowe. Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Majewski/dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Dr med. Małgorzata Janicka-Jedyńska Dr med. Katarzyna Iwanik Dr med. Katarzyna Iwanik Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Majewski Dr med. Donata Jarmołowska- Jurczyszyn

Wykład 23. Patomorfologia płodu i noworodka: wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, niedojrzałość, zespół zaburzeń oddychania, urazy okołoporodowe, zakażenia, choroba hemolityczna noworodków. Prof. Wiesława Biczysko Ćwiczenia z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) - Semestr zimowy Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenie 4. Tematyka ćwiczeń Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki, zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca, ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały. Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie komórek, martwice i apoptoza. Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące. Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa). Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 5. Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki krwionośne i limfatyczne. Ćwiczenie 6. Ćwiczenie 7. Choroby serca: niewydolność lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna, zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie. Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza, niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina, chłoniaki przewodu pokarmowego. Ćwiczenie 8. Sprawdzian z działu I: ćwiczenia 1 7. Majewski /dr hab. Aldona Woźniak prof. UM Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno sercowy. Nowotwory płuc Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak okrężnicy.

Ćwiczenie 11. Ćwiczenie 12. Ćwiczenie 13. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość), nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska. Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy, nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego. Choroby nadnerczy. Choroby nerek: odmiedniczkowe i kłębuszkowe zapalenia nerek, nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania. Nowotwory nerek. Ćwiczenie 14. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne). Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe. Ćwiczenie 15. Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza, nowotwory macicy, nowotwory jajnika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby gruczołu piersiowego: zmiany włóknistotorbielowate, rak piersi. Ćwiczenie 16. Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego

Ćwiczenie 17. Sprawdzian z działu II: ćwiczenia 9 16 Majewski/dr hab. Aldona Woźniak prof. UM Ćwiczenia sekcyjne - Semestr letni Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2, 3, 4 Ćwiczenie 5. Seminarium 1. Tematyka ćwiczeń Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego: a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta, b) sekcja zwłok, c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. 1.Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego: a)zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta, b)sekcja zwłok, c)ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego. 2.Zaliczenie ćwiczeń sekcyjnych Seminaria - Semestr letni Tematyka seminariów Nowotwory i choroby nienowotworowe ośrodkowego układu nerwowego i przysadki Osoba odpowiedzialna Dr med. Donata Jurczyszyn Dr med. Donata Jurczyszyn Dr med. Donata Jarmołowska- Jarmołowska- Jarmołowska- Jurczyszyn Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Dr med. Donata Jarmołowska Jurczyszyn

Seminarium 2. Seminarium 3. Seminarium 4. Seminarium 5. Seminarium 6. Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe przewodu pokarmowego Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe układu oddechowego. Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe narządu rodnego i sutka Nowotwory wątroby, trzustki i gruczołów ślinowych oraz patomorfologia zapaleń wątroby Nowotwory układu moczowego, prostaty i patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek Dr med. Katarzyna Iwanik Prof. Wiesława Biczysko Lek. med. Katarzyna Bednarek-Rajewska Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM Prof. Wiesława Salwa-Żurawska Seminarium 7. Patomorfologia chorób serca Majewski Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe gruczołów dokrewnych i skóry Dr med. Seminarium 8. Małgorzata Janicka-Jedyńska Seminarium 9. Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich Dr med. Paweł Kurzawa Seminarium 10. 1. Nowotwory układu chłonnego 2. Zaliczenie zajęć sprawdzian testowy 1.Dr med. Janusz Kaczmarek 2.Dr hab. Aldona Woźniak, prof. UM 13. Organizacja zajęć: Zajęcia z patomorfologii na III roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu: 1. Wykłady z patomorfologii (23 wykłady x 2 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickiego 2015/2016 odbywają się w Sali Wykładowej im. Święcickiego Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ul. Polna 33 w poniedziałki w godzinach od 13 30 do 15 00 począwszy od dnia 28 września 2015 roku. 2. Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej (17 ćwiczeń x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w salach ćwiczeń

(4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 29 września (wtorek) 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat. 3. Ćwiczenia sekcyjne zblokowane (1 tydzień - 4 ćwiczenia x 3 godziny i 1 ćwiczenie piątkowe x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w Sali Sekcyjnej na parterze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca (poniedziałek) 2016 roku, od poniedziałku do czwartku w godzinach od 08 15 do 10 30 i w piątek od 08 15 do 11 15. 4. Seminaria zblokowane (2 tygodnie - 10 seminariów x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego (poniedziałek) 2016 roku, od poniedziałku do piątku w godzinach od 08 15 do 11 45 z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej: Internet: platforma WISUS REGULAMIN ZAJĘĆ: Regulamin ćwiczeń z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 Ćwiczenia trwają 17 tygodni (4 godziny tygodniowo) i odbywają się w salach ćwiczeń (4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 29 września 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). Jeden asystent prowadzi ćwiczenia z połową grupy studenckiej. 1. Ćwiczenia obejmują następujące działy: a) patologię ogólną, patologię naczyń i serca oraz patologię układu krwiotwórczego, b) patologię układu oddechowego, układu pokarmowego i układu dokrewnego oraz patologię układu moczowego, męskiego układu rozrodczego, żeńskiego układu rozrodczego, sutka, skóry, układu kostno-stawowego i układu nerwowego. 2. Po ukończeniu pierwszego i drugiego działu odbywa się sprawdzian, na którym obowiązuje rozpoznanie i omówienie preparatów w formie ustnej oraz ocenia się opanowanie wiadomości z materiału teoretycznego danego działu w formie testowej. Sprawdziany testowe będą odbywać się w terminach wykładu z patomorfologii po ukończeniu danego działu. Zdanie sprawdzianów ustnych (rozpoznanie i omówienie

preparatów) i testowych (pozytywna ocena od 60% prawidłowych odpowiedzi) i zaliczenie wszystkich ćwiczeń jest warunkiem zaliczenia zajęć. 3. W ramach 4-godzinnych ćwiczeń odbywa się: a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego studenci referują zagadnienia ujęte w planie ćwiczeń z uwzględnieniem danych klinicznych i obrazów morfologicznych, b) pokaz prezentacji multimedialnej, c) oglądanie i omówienie preparatów histologicznych z zastosowaniem mikroskopii wirtualnej i mikroskopii świetlnej, d) omówienie następnego ćwiczenia. 4. Ćwiczenia zalicza asystent. O formie zaliczenia (sprawdzenia wiadomości teoretycznych) informuje studentów podczas pierwszego ćwiczenia. 5. Asystent wystawia ocenę końcową za dwa działy ćwiczeń z histokliniki, na podstawie ocen uzyskanych podczas ćwiczeń oraz sprawdzianu ustnego i testowego. a) Ocenę końcową za dział ćwiczeń z histokliniki ustala się na podstawie ocen uzyskanych w trakcie ćwiczeń (1/3), ze sprawdzianu testowego (1/3) i sprawdzianu ustnego (1/3). b) Do średniej za III rok studiów liczą się oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z histokliniki, ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i ocena końcowa uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej. 6. W przypadku uzyskania końcowej oceny niedostatecznej za dział ćwiczeń z histokliniki, studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania końcowej oceny niedostatecznej, u osoby prowadzącej zajęcia, we wspólnie uzgodnionym terminie. 7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń pozytywnej oceny końcowej do czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu Patomorfologii Klinicznej. 8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia, wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana 9. Do sprawdzianów po 1 i 2 dziale student musi mieć zaliczone wszystkie ćwiczenia.

10. Na salach ćwiczeniowych nie wolno palić papierosów i pić napojów oraz prowadzić głośnych rozmów. 11. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). 12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku, nie mogą przystąpić do egzaminu końcowego. Regulamin ćwiczeń sekcyjnych dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 1. Ćwiczenia trwają 1 tydzień (3 godziny dziennie od poniedziałku do czwartku i 4 godziny w piątek) i odbywają się w sali sekcyjnej na parterze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat. 2. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 8 15 i kończą się od poniedziałku do czwartku o godz. 10 30 a w piątek do godz. 11 15 3. W ramach 3 godzinnych zajęć odbywa się: a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego asystent omawia zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta b) sekcja zwłok lub prezentacja archiwalnych przypadków sekcyjnych w przypadku braku sekcji zwłok w danym dniu ćwiczeń. c) wspólne ustalenie przyczyny zgonu pacjenta. 4. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z testu. Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany jest w ostatnim dniu zajęć sekcyjnych w dodatkowej 4 godzinie. 5. Do średniej za III rok studiów liczą się: ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych, oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z histokliniki i ocena końcowa uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej. 6. W przypadku oceny niedostatecznej studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania oceny u dr n. med. Donaty Jarmołowskiej Jurczyszyn asystenta odpowiedzialnego za przebieg ćwiczeń z diagnostyki sekcyjnej, we wspólnie uzgodnionym terminie. 7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Katedry

Patomorfologii. 8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia, wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana 9. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). 10. W czasie drugiej części zajęć (sekcja) studenci zobowiązani są ubierać fartuchy ochronne, otrzymane przed ćwiczeniami. 11. Na sali sekcyjnej należy zachować powagę stosowną do miejsca, nie wolno prowadzić głośnych rozmów. 12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku nie mogą przystąpić do egzaminu końcowego. Regulamin seminariów z patomorfologii narządowej dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 1. Seminaria z patomorfologii narządowej trwają 2 tygodnie (4 godziny dziennie), i odbywają się w sali ćwiczeniowej 3 i 6 na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat. 2. Seminaria dla dwóch grup równoczasowo rozpoczynają się o godz. 08 15 i kończą się o godz. 11 45 z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Seminarium dla każdej grupy studenckiej prowadzone jest oddzielnie, w dwóch salach przez dwóch asystentów. 3. Na zakończenie zajęć seminaryjnych obowiązuje zdanie sprawdzianu wyjściowego, obejmującego materiał omówiony w czasie seminariów. Zdanie wyjściówki i odrobienie wszystkich seminariów jest warunkiem zaliczenia zajęć. Sprawdzian końcowy ma miejsce w ostatnim dniu zajęć. 4. Do sprawdzianu wyjściowego może przystąpić wyłącznie student, który zaliczył wszystkie seminaria. 5. Nieobecność usprawiedliwia na podstawie przedłożonych dokumentów osoba odpowiedzialna za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału Lekarskiego I dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysław Majewski. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się

studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na zajęcia uzależnia się od decyzji Dziekana. 6. W przypadku nieobecności na zajęciach seminaryjnych, odrobienie zajęć umożliwia się tylko tym studentom, którzy przedstawią udokumentowane usprawiedliwienie. Termin odrabiania zaległych zajęć uzgadnia się z osobą odpowiedzialną za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału Lekarskiego I, dr hab. med. Aldoną Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysławem Majewskim. Student ten może przystąpić do sprawdzianu wyjściowego dopiero po uzupełnieniu i zaliczeniu zaległości. 7. W wypadku nie zdania sprawdzianu wyjściowego student ma prawo do dwukrotnego poprawienia oceny, w terminie uzgodnionym z osobą kierującą organizacją zajęć. Nie zgłoszenie się w tym terminie powoduje nie zaliczenie zajęć. 8. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu Patomorfologii Klinicznej. Student może przystąpić do egzaminu końcowego z patomorfologii po uzyskaniu zaliczenia ze wszystkich zajęć na III roku, na które składają się: ocena końcowa uzyskana po zaliczeniu bloku seminariów z patologii narządowej, ocena uzyskana po zaliczeniu ćwiczeń sekcyjnych oraz oceny końcowe uzyskane po zaliczeniu 2 działów ćwiczeń z histokliniki. PROGRAM ZAJĘĆ: Szczegółowy program zajęć opracowany przez dziekanat WLI podano powyżej. W trakcie zajęć na student powinien opanować wiedzę o zmianach morfologicznych organizmu człowieka w chorobie i cierpieniu; zrozumienie strukturalnych i czynnościowych zmian w komórkach, tkankach i narządach, jako miejscu chorobowego procesu; poznanie technik morfologicznych, immunologicznych i molekularnych, które pozwalają wyjaśnić, dlaczego i w jaki sposób objawy, które wystąpiły u chorego składają się na całościowy obraz choroby. Student powinien opanować umiejętności rozważania przyczyn, mechanizmów i skutków wybranych (najczęściej spotykanych) chorób, zwłaszcza nowotworowych oraz rozumienia na tej podstawie zaburzeń czynnościowych; opanować umiejętności ustalenia rokowania; rozumienia i prawidłowej interpretacji wyników badań diagnostycznych morfologicznych; znajomości wskazań do wykonywania badań morfologicznych;

znajomości możliwości stosowania technik specjalnych oraz zasad pobierania i zabezpieczania materiału tkankowego. Opis przedmiotu: Patologia ogólna i szczegółowa (narządowa); podstawowe reakcje komórek i tkanek na nieprawidłowe bodźce leżące u podłoża choroby; podstawowe składniki procesu chorobowego: przyczyny (etiologia), mechanizmy rozwoju choroby (patogeneza), zmiany struktury (patomorfologia) i konsekwencje czynnościowe (w aspekcie klinicznym); podstawowe działy zmian w patologii: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, zapalenia i nowotwory, zjawiska podobne lub wspólnie leżące u podstaw tych działów, uchwytna dla zmysłów i instrumentów (rozdzielczość). Zaburzenia w krążeniu: zjawiska chorobowe związane z upośledzeniem funkcjonowania naczyń krwionośnych, chłonnych, serca i płynów, które znajdują się w sercu, naczyniach, przestrzeniach pozakomórkowych i w komórkach, skutki niedokrwienia i niedotlenienia, uszkodzenia po reperfuzji, cechy morfologiczne uszkodzeń odwracalnych i nieodwracalnych, przyczyny i skutki zawału. Zmiany wsteczne: zaniki, zwyrodnienia, martwice, odniesienie do podstawowych torów metabolicznych. Zapalenia: naczyniowe, komórkowe i humoralne składowe procesu, specjalne układu reakcji zależne od gatunków drobnoustrojów i umiejscowienie choroby; osobnicze właściwości chorych zależnych i od nich cech dziedzicznych i przebytych chorób. Nowotwory: podstawy klasyfikacji nowotworów i ich mianownictwo, główne mechanizmy nowotworzenia, sposoby szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka dla głównych grup nowotworów, wpływ choroby nowotworowej na ustrój chorego oraz ustroju chorego na biologię nowotworu; charakterystyka głównych grup nowotworów występujących w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym, układzie moczowopłciowym, skórze i ośrodkowym układzie nerwowym. Histoklinika i kliniczno-morfologiczne aspekty chorób zwłaszcza nowotworowych: tkanek miękkich, układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego, przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki, ślinianek, narządów płciowych, narządów dokrewnych, układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu chłonnego, skóry oraz patomorfologii płodu, noworodka i dzieci.

PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: W Zakładzie Patomorfologii Klinicznej nie prowadzimy wejściówek, czy taż innych form sprawdzenia wiadomości przed przystąpieniem do cyklu ćwiczeń z histokliniki, ćwiczeń sekcyjnych i seminariów z patologii narządowej. Przygotowanie do zajęć: Student na ćwiczenia z histokliniki i seminaria z patologii narządowej przychodzi przygotowany, w oparciu o zalecane podręczniki i wykłady z patomorfologii oraz wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i histologii zdobytą podczas zajęć na pierwszych latach studiów. Wstępne przygotowanie studentów umożliwia prowadzenie zajęć w formie dyskusji studentów z prowadzącym zajęcia. Tematyka ćwiczeń sekcyjnych zależy od aktualnie omawianej autopsji i dlatego student wszelkie informacje o omawianych zagadnieniach otrzymuje w trakcie zajęć. Wymagania końcowe: Student zobowiązany jest do opanowania wiedzy w zakresie podanym w programie zajęć. Stopień opanowania wiedzy sprawdzany jest na bieżąco w trakcie ćwiczeń i seminariów oraz w formie sprawdzianów ustnych i testowych odbywających się na zakończenie dwóch działów z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. 14.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) 1. Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego. 2. O ostatecznej ocenie z przedmiotu decyduje wynik testu egzaminacyjnego stanowiący 70% oceny końcowej i średnia z wszystkich ocen uzyskanych w czasie zaliczeń z zajęć z patomorfologii stanowiąca 30% oceny końcowej. Przykład Średnia ocen w czasie zajęć z patomorfologii = 3,4 (30% oceny końcowej) Ocena z testu egzaminacyjnego = 4,5 (70% oceny końcowej) Łączna ocena za egzamin i zajęcia z patomorfologii = 4,17 (100%) Ocena końcowa za egzamin = 4,0

Ocena wpisana do indeksu 4,0 (dobry), ponieważ: do - 2,99 niedostateczny 3,00-3,39 dostateczny 3,40-3,79 dość dobry 3,80-4,19 dobry 4,20-4,59 ponad dobry 4,60-5,00 bardzo dobry 3. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku. 4. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin egzaminu testowego. Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: nie dotyczy III roku Zaliczenie kryterium zaliczenia: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach zajęć. 15.Literatura: Obowiązkowa: 1. Kumar, Cotran, Robbins: Robbins Patologia. Wydanie II polskie pod redakcją Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014. Uzupełniająca: 1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: Patologia znaczy słowo o chorobie.

Wydanie drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009. 2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: Patomorfologia kliniczna. Wydanie III, PZWL, Warszawa, 2007. 3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: Sekcja zwłok. Wydanie IV, PZWL, Warszawa, 1990. 16.Studenckie koło naukowe Opiekun koła: dr n. med. Tematyka: głównymi zagadnieniami badań naukowych są: patomorfologia onkologiczna przewodu pokarmowego, endokrynologiczna, układu moczowego i mikroskopia elektronowa. Miejsce spotkań: Zakład Patomorfologii Klinicznej - studenci pracują w pracowniach Zakładu Patomorfologii Klinicznej, uczestnicząc czynnie w realizacjach zadań badawczych Katedry. 17. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 18. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych)