Ewaluacja : Działania związane z realizacją strategii skutecznego uczenia się i nauczania. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. Cel ewaluacji: Poprawa organizacji procesów uczenia się na zajęciach lekcyjnych (Uczniowie znają cele zajęć; rozumieją, czego mają się na lekcji nauczyć, wiedzę i umiejętności potrafią powiązać z wcześniej zdobytą wiedzą, innymi przedmiotami i życiem codziennym; rozmawiają o celach; nauczyciel sprawdza rozumienie celów. Uczniowie znają oczekiwania nauczyciela związane z daną lekcją, wiedzą, co i jak będzie oceniane, jak powinna wyglądać poprawnie napisana praca. Na koniec lekcji uczniowie potrafią wskazać, co już umieją, a co jeszcze stanowi dla nich problem) Pytania badawcze: 1. Jak wielu uczniów zna stawiane przed nimi cele i formułowane wobec nich oczekiwania? 2. Jakie działania prowadzą nauczyciele, by informacja o celach i formułowanych oczekiwaniach(kryteriach sukcesu, nacobezu) pomagały uczniom się uczyć? Metody badawcze: pytanie badawcze nr1-6 wybranych klas z trzech w poziomów ankieta pytanie badawcze nr2 3 wybrane klasy arkusz hospitacyjny Harmonogram (Terminy kolejnych działań w ramach ewaluacji i odpowiedzialni za wykonanie). Działania w ramach ewaluacji Termin Przygotowanie projektu Opracowanie narzędzi Przeprowadzenie badań Opracowanie wyników, przygotowanie informacji po ewaluacji oraz wniosków i rekomendacji Przekazanie informacji po badaniu Wrzesień 2014 Październik2014 Listopad 2014 luty 2015 Luty 2015 Marzec kwiecień 2015 Nauczyciele odpowiedzialni: Renata Grudkowska Antkowiak Anna Wojtera Grażyna Targosz Agnieszka Pietrzak Renata Korzeniowska Monika Piech Aneta Gębala Analiza ankiet uczniowskich - Agnieszka Pietrzak 1
Wnioski z ankiet uczniowskich Renata Korzeniowska, Grażyna Targosz Lekcje hospitowane: Anna Wojtera kl. I temat: Family Fhotos Zdjęcia rodzinne Renata Korzeniowska kl. III temat: Dysocjacja jonowa soli tlenowych. Renata Grudkowska Antkowiak kl.iii temat: Podobieństwo figur. Wnioski z analiz przeprowadzonych lekcji - Aneta Gębala Pytania badawcze: 1. Jak wielu uczniów zna stawiane przed nimi cele i formułowane wobec nich oczekiwania? ANALIZA I WNIOSKI Z ANKIET UCZNIOWSKICH Pyt.1. Wiem, czego mam nauczyć się na lekcji (znam cele zajęć) 78,7% uczniów wie czego ma się nauczyć, zna cele zajęć na wszystkich lub większości przedmiotach; 13,8% uczniów wie czego ma się nauczyć, zna cele zajęć na połowie przedmiotów Tylko 7,3% uczniów zaznaczyło, że nie zna celów lekcji i nie wie czego ma się nauczyć na mniej niż połowie przedmiotów lub na żadnym przedmiocie. 1a). Na jakich przedmiotach nauczyciele zawsze mówią o celach: uczniowie wskazują najczęściej przedmioty tj : j. polski (18%), j. angielski (8,6%), matematykę (14,6%), historia (8%),chemię (7,6%), biologię i j. niemiecki (6%). Są to głównie przedmioty,3 4 godz. w tygodniu ( wyj. chemia i biologia) 1b). Na jakich przedmiotach nauczyciele nigdy nie mówią o celach lub robią to rzadko: uczniowie wskazują głównie informatykę (19,5%), ale również matematykę (10%). Pyt 2. Wiem co mam pamiętać z lekcji, co będzie oceniane, znam kryteria oceniania: Na wszystkich i większości przedmiotów 65,7 % ankietowanych uczniów zaznacza,że wie co ma pamiętać z lekcji oraz co będzie oceniane, jakie są kryteria oceniania; 25,2% uczniów twierdzi, że na połowie przedmiotów wie co ma pamiętać z lekcji oraz co będzie oceniane, jakie są kryteria oceniania; 2
8,9 % uczniów nie zna kryteriów oceniania, nie wie czego ma się nauczyć na mniej niż połowie przedmiotów. 2a) Na jakich przedmiotach nauczyciele rozmawiają z uczniami o tym, co muszą zapamiętać, kryteriach oceniania / nacobezu: j. polski (14,9%), j. angielski (12,7%), matematyka(13,4%), biologia (11,9%), historia (10,4%), geografia (8,2%). 2b) Na jakich przedmiotach nauczyciele w ogóle nie rozmawiają z uczniami, o tym co muszą zapamiętać, kryteriach oceniania / nacobezu: od 1-5 uczniów wskazują przedmioty : edb (7,8%), historię (10,9%), w-f - (7,8%), fizykę (7,8%), religię, matematykę (7,8%). Pyt.3. Nauczyciele rozmawiają z uczniami na lekcjach, dlaczego to, o czym się uczymy, jest ważne i przydatne. 65% uczniów twierdzi,że nauczyciele rozmawiają z nimi na lekcjach, dlaczego to, o czym się uczymy, jest ważne i przydatne. Natomiast 15,5 % uczniów twierdzi, że na połowie przedmiotów nauczyciela nie rozmawiają z uczniami o przydatności zdobytej na lekcjach wiedzy, 19,1% uczniów twierdzi, że na mniej niż połowie lub na żadnym przedmiocie nauczyciele nie rozmawiają z uczniami o przydatności zdobytej na lekcjach wiedzy. Lekcje na których uczniowie, nie rozmawiają o tym co uczymy się jest ważne i przydatne to: informatyka (27,9%), matematyka (16,2%), historia (9,3%),fizyka (6,9%). Pyt. 4. Na lekcjach odwołujemy się do tego, czego nauczyliśmy się na innych przedmiotach. 45,2% ankietowanych uczniów zauważa, że na wszystkich lub większości lekcjach odwołujemy się do tego, czego nauczyliśmy się na innych przedmiotach, 22,2% uczniów zauważa, że na połowie przedmiotów nauczyciele odwołują się do tego, czego nauczyli się uczniowie na innych przedmiotach, a na żadnym przedmiocie lub mniej niż połowie nie ma odwołania do innych lekcji według 34,9% ankietowanych uczniów. Przedmioty na których najczęściej nauczyciele odwołują się do innych przedmiotów to: fizyka (18,3%), chemia (14,5%), matematyka (10,6%), j. angielski i j. polski(9,9%), biologia i historia (6,8%). Pyt.5. Na koniec lekcji zawsze wiem, co już umiem, a czego muszę się jeszcze nauczyć: Na wszystkich lub wiekszości przedmiotów - tak odpowiada ponad połowa 63,4% ankietowanych uczniów, 17,3% ankietowanych uczniów twierdzi,że na połowie przedmiotów wie, co już umie, a czego muszą się jeszcze nauczyć ; 19,1% uczniów namniej niż połowie lub po żadnej lekcji nie wie co już umie, a czego muszą się jeszcze nauczyć ; 3
5a) Na jakich przedmiotach uczeń nie wie czego ma się jeszcze nauczyć się w domu, a co już umie: 14,6% - uczniów wskazuje na matematykę, WOS i historię 12%,9,3%- na chemię, fizykę 8%, geografię i j. niemiecki 6,6%, (2,6%) uczniów po każdej lekcji nie wie czego ma się nauczyć. 2 Pytanie badawcze: Jakie działania prowadzą nauczyciele, by informacja o celach i formułowanych oczekiwaniach(kryteriach sukcesu, nacobezu) pomagały uczniom się uczyć? Metody badawcze: pytanie badawcze 3 wybrane klasy arkusze hospitacyjne. Nauczyciele informują na poczatku lekcji uczniów o celach zajęć. Na j. angielskim nauczyciel przedstawiał cele w obu językach.nauczyciele w sposób jasny i prosty precyzowali cele, sprawdzali ich rozumienie. Angażowali do pracy uczniów podczas zajęć oraz rozwiązywania zadań przy tablicy. Praca uczniów na lekcji, ich aktywność pokazała zrozumienie i jasność postawionych celów. Zarówno na j. angielskim i na chemii nauczyciele nawiązywali do zdobytej widzy przez uczniów na innych przedmiotach oraz wskazywali na przydatność i ważność zdobywanej wiedzy w życiu codziennym. Nauczyiele okreslili na lekcjach o oczekiwaniach wobec uczniów/kryteriach oceniania/kryteriach sukcesu/nacobezu, podali informację co jest ważne, co należy zapamiętać. Uczniowie w swoich notatkach zapisywali co było najważniejsze do zapamiętania lub zadawali nauczycielowi pytania w celu wyjaśnienia swoich wątpliwości w szczególności w jakiej formie nauczyciel sprawdzi nabytą wiedzę, Na zakończenie zajęć nauczyciele sprawdzali czy uczniowie opanowali założone w celach umiejętności i wiadomości poprzez zadawanie zadań i pytań sprawdzających, a potwierdzeniem tego były udzielane przez uczniów odpowiedzi oraz łatwość w podawaniu przez nich przykładów. Sposoby nauczycieli do angażowania uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych (szczególnie uzdolnionych i z problemami edukacyjnymi) to dostosowanie zadań do poziomu wiedzy każdego ucznia, stopniowanie trudności zadań, angażowanie uczniów do aktywnego uczestnictwa w lekcji, zwracanie uwagi na elementy odpowiedzi, ich poprawność. Uczniowie uzyskiwali informacje zwrotne dotyczącą efektów ich pracy. Przykłady dobrej praktyki godne polecenia to stosowanie metod aktywnych, dostosowanie metod i form pracy do możliwości uczniów, prowadzenie lekcji w sposób jasny i przejrzysty, nagradzanie uczniów za dobrze rozwiązane zadania, jak również włożony wysiłek i zaangażowanie w lekcję, stwarzanie uczniom sytuacji, w których mogą podejmować indywidualne decyzje dotyczące uczenia się oraz poszukiwania różnych rozwiązań jednego problemu. WNIOSKI: Na zajęciach cele zostały przedstawione uczniom, wyjaśniono zagadnienia w sposób jasny i przejrzysty, nawiązywano do przykładów z życia, sytuacji typowych. Nauczyciele zwrócili uwagę na te wiadomości, które są ważne i przydatne w dalszym etapie kształcenia, 4
określili jakie są oczekiwania i kryteria oceniania. Dostosowywano wymagania do możliwości i zdolności uczniów. PODSUMOWANIE Nacobezu na co będę zwracać uwagę, to dokładnie wytyczne dla ucznia, wskazówki, czego uczeń musi nauczyć się. Cele i nacobezu nie są tożsame, bo funkcja, którą ma pełnić podawane cele jest zupełnie inna niż ta, której służy nacobezu. Cel jest po to, by rozumieć, po co się czegoś uczeń uczy i po co tego uczę jako nauczyciel. Nacobezu ma uzmysłowić, czego dokładnie uczeń ma się nauczyć, co ma umieć, czego nauczyciel od ucznia wymaga. Kiedy stosujemy nacobezu? jest elementem oceniania, który ma ułatwić sprawdzanie czy cel został osiągnięty. Stosowanie nacobezu tylko do sprawdzianu czy całego działu to zły pomysł. Lepiej stosować nacobezu do poszczególnych lekcji, konkretnych działań, zebrane razem przy podsumowaniu działu w naturalny sposób powinny utworzyć nacobezu do sprawdzianu. Należy więc stosować ocenianie kształtujące bo jest zgodne z najlepszymi zasadmi dydaktyki. Nauczyciel stosujący ocenianie kształtujące, obserwuje proces uczenia się, analizuje i interpretuje uzyskane informacje o przebiegu uczenia się. Są propozycje by nacobezu podawać uczniom do zeszytu! W sposób prosty i zrozumiały by uczeń czy rodzic, który pomaga swojemu dziecku wiedział czego ma się nauczyć za tydzień czy za miesiąc. Inny sposób to zapisywanie nacobezu na tablicy po podaniu tematu i celu lekcji. Na początku roku szkolnego umawiamy się z uczniami według jakich zasad będziemy pracować. Nie muszą to być szczegółowe wytyczne zapisane na kilkuset stronach papieru. Mogą to być cele ogólne - stałe stosowane przy każdej lekcji.w opinii specjalistów ocenianie kształtujące powinno nie tyle całkowicie zastąpić, co raczej uzupełnić aktualnie funkcjonujące ocenianie sumujące, charakteryzuje się ono centralną rolą oceny szkolnej, wyrażonej w skali liczbowej, literowej lub podobnej 78% uczniów naszej szkoły w uważa, że znają cele zajęć, że te cele są dla nich zrozumiałe. Uczniowie twierdzą,że zapoznajemy ich z kryteriami oceniania, wskazujemy jakie umiejętności i wiadomości będą sprawdzane na kolejnych lekcjach, na spradzianie. Omawiamy, w jakim celu, po co przyswajamy daną wiedzę wskazując na korelacje między przedmiotowe. Jednak ok.22% uczniów nie wie czego ma się nauczyć, co jest ważne i przydatne, co będzie sprawdzane przez nauczyciela. Dlatego należy pomóc uczniom w zdobyciu wiedzy, zmotywować ucznia do nauki poprzez wskazanie mu możliwości dalszego rozwoju. WNIOSKI: Stosować ocenianie kształtujące na każdej lekcji; Zadbać by każdy uczeń wiedział jakie są kryteria oceniania na danym przedmiocie; Na początku lekcji przedstawić cele zajęć językiem zrozumiałym dla ucznia, podkreślić czego będzie uczył się na lekcji, co będzie musiał z lekcji zapamietać, co będzie potrzebne i ważne do dalszej nauki; Kryteria sukcesu naciobezu należy podawać do każdej lekcji, sprawdzianu, pracy domowej; Dla uczniów z dysfunkcjami należy stosować wskazówki zawarte w opinii z poradni PP; Sprawdzać czy uczniowie zrozumieli jakie są cele zajęć; 5
Zwracać uwagę na korelacje międzyprzedmiotowe, odwoływać się do tego czego nauczyli się na innych przedmiotach; utrwalać informacje zdobyte, pracować nad konsentacją uczniów,mobilizować do nauki, reagować na brak zaangażowania uczniów podczas lekcji; uczyć uczniów samokontroli i samooceny. 6
Wyniki Ankiety 1. Wiem, czego mam nauczyć się na lekcji (znam cele zajęć) wszystkie 35 32,4% większość 50 46,3% na połowie 15 13,8% na mniej niż połowie 6 5,5% na żadnym 2 1,8% 6% 2% wszystkie 14% 32% większość 46% na połowie na mniej niż połowie Na jakich przedmiotach nauczyciele zawsze mówią o celach: j.polski 27 18% j. angielski 13 8,6% matematyka 22 14,6% j. niemiecki 9 6% ekologia 6 4% historia 12 8% w-f 7 4,6% chemia 11 7,3% biologia 9 6% zaj. techniczne 6 4% geografia, edb 6 4% plastyka 4 2,6% fizyka 5 3,3% religia 2 1,3% wos 8 5,3% j. francuski 1 0,6% zaj. artystyczne 1 0,6% informatyka 1 0,6% 7
20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Na jakich przedmiotach nauczyciele nigdy nie mówią o celach lub robią to rzadko: na żadnych 8 6,7% wych. fizyczne 4 3,3% muzyka 5 4,2% religia 6 5,1% fizyka 9 7,6% matematyka 12 10,1% edb 3 2,5% zaj. techniczne 3 2,5% chemia 6 5,1% geografia 4 3,3% biologia 5 4,2% ekologia 3 2,5% historia 10 8,5% plastyka 1 0,8% wos 10 8,5% j. polski 1 0,8% informatyka 23 19,5% j. francuski 1 0,8% na większości 1 0,8% j. niemiecki 1 0,8% zaj. artystyczne 1 0,8% j. angielski 1 0,8% 8
25% 20% 15% 10% 5% 0% 2. Wiem co mam pamiętać z lekcji, co będzie oceniane: wszystkie 36 29,2% większość 45 36,5% na połowie 31 25,2% na mniej niż połowie 10 8,1% na żadnym 1 0,81% 1% 25% 8% 37% 29% wszystkie większość na połowie na mniej niż połowie na żadnym 9
j.polski j.angielski matematyka biologia geografia fizyka j. niemiecki historia chemia w-f ekologia edb muzyka zaj. technicze religia wos informatyka j. francuski Na jakich przedmiotach nauczyciele o tym rozmawiają: j.polski 20 14,9% j.angielski 17 12,7% matematyka 18 13,4% biologia 16 11,9% geografia 11 8,2% fizyka 7 5,2% j. niemiecki 8 5,9% historia 14 10,4% chemia 3 2,2% w-f 3 2,2% ekologia 2 1,49% edb 1 0,7% muzyka 1 0,7% zaj. technicze 2 1,49% religia 2 1,49% wos 7 5,2% informatyka 2 1,49% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 10
edb ekologia historia chemia w-f religia fizyka j. niemiecki matematyka j. polski geografia plastyka muzyka wos j. angielski informatyka na żadnych zaj. techniczne Na jakich przedmiotach nauczyciele w ogóle o tym nie rozmawiają: edb 5 7,8% ekologia 4 6,2% historia 7 10,9% chemia 3 4,6% w-f 5 7,8% religia 4 6,2% fizyka 5 7,8% j. niemiecki 4 6,2% matematyka 5 7,8% j. polski 2 3,1% geografia 2 3,1% plastyka 1 1,5% muzyka 2 3,1% wos 5 5% j. angielski 2 3,1% informatyka 3 4,6% na żadnych 2 3,1% zaj. techniczne 1 1,5% j. francuski 1 1,5% biologia 1 1,5% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 11
3. Nauczyciele rozmawiają z nami na lekcjach, dlaczego to, o czym się uczymy, jest ważne i przydatne: wszystkie 26 23,8% większość 45 41,2% na połowie 17 15,5% na mniej niż połowie 17 15,5% na żadnym 4 3,6% 4% 15% 16% 24% wszystkie większość na połowie na mniej niż połowie na żadnym 41% Na jakich przedmiotach nauczyciele nie rozmawiają o tym historia 8 9,3% matematyka 14 16,2% j. niemiecki 1 1,1% j. angielski 4 4,6% w-f 4 4,6% j. polski 2 2,3% fizyka 6 6,9% chemia 4 4,6% religia 2 2,3% zaj. techniczne 3 3,4% muzyka 3 3,4% edb 1 1,1% nie wiem 1 1,1% geografia 1 1,1% wos 4 4,6% informatyka 24 27,9% większość 1 1,1% biologia 1 1,1% ekologia 2 2,3% 12
30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 4. Na lekcjach odwołujemy się do tego, czego nauczyliśmy się na innych przedmiotach wszystkie 19 17,5% większość 30 27,7% na połowie 24 22,2% na mniej niż połowie 24 22,2% na żadnym 11 12,7% 12% 17% 22% 27% wszystkie większość na połowie na mniej niż połowie na żadnym 22% 13
Na jakich przedmiotach przypominaliście sobie wiadomości z innych: j. angielski 13 9,9% fizyka 24 18,3% biologia 9 6,8% j. niemiecki 5 3,8% chemia 19 14,5% ekologia 4 3% edb 3 2,2% j. polski 13 9,9% geografia 7 5,3% matematyka 14 10,6% historia 9 6,8% wos 4 3% zaj. techniczne 2 1,5% j. francuski 1 0,7% zaj. artystyczne 1 0,7% na każdej 1 0,7% na żadnej 1 0,7% muzyka 1 0,7% 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 14
5. na koniec lekcji zawsze wiem, co już umiem, a czego muszę się jeszcze nauczyć: wszystkie 31 29,8% większość 35 33,6% na połowie 18 17,3% na mniej niż połowie 16 15,3% na żadnym 4 3,8% 4% 17% 15% 30% wszystkie większość na połowie na mniej niż połowie na żadnym 34% Na jakich przedmiotach nie wiesz: chemia 7 9,3% fizyka 6 8% matematyka 11 14,6% j. polski 6 8% geografia 5 6,6% historia 9 12% edb 2 2,6% ekologia 2 2,6% biologia 2 2,6% j. niemiecki 5 6,6% muzyka 1 1,3% plastyka 1 1,3% w-f 1 1,3% j. francuski 1 1,3% j. angielski 4 5,3% wos 9 12% na żadnym 2 2,6% informatyka 1 1,3% 15
16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 16