Tytuł: Nic o Was bez Was debata o przystąpieniu Polski do NATO Autor: Urszula Małek Rodzaj materiału: scenariusz zajęć Data publikacji: 23-08-2011 Nic o Was bez Was debata o przystąpieniu Polski do NATO Obszar nauczania: szkoła ponadgimnazjalna Treści nauczania zgodne z podstawą programową etap IV edukacyjny wiedza o społeczeństwie 39. Polska polityka zagraniczna. Uczeń: 2) charakteryzuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej po 1989 r. i sposoby jej prowadzenia (na wybranych przykładach); [ ] 5) charakteryzuje relacje Polski z wybranymi państwami, na podstawie samodzielnie zebranych informacji. 42. Systemy bezpieczeństwa i współpracy. Uczeń: 1) charakteryzuje przemiany, jakie nastąpiły w Europie i na świecie po upadku komunizmu; [ ] 6) ocenia wpływ członkostwa w NATO na pozycję międzynarodową i poziom bezpieczeństwa Polski. historia zakres podstawowy 12. Rozkład systemu komunistycznego w Polsce polska droga do suwerenności. Uczeń: [ ] 6) przedstawia okoliczności i ocenia znaczenie przystąpienia Polski do NATO [ ]. historia zakres rozszerzony 17. Narodziny III Rzeczypospolitej. Uczeń: 1) wyjaśnia międzynarodowe [ ] uwarunkowania procesów odbudowy demokratycznego państwa po 1989 r., [ ] 3) ocenia dokonania III Rzeczypospolitej w polityce zagranicznej. Pytania kluczowe (do wyboru) Dlaczego Polska w 1999 roku wstąpiła do NATO? W jaki sposób Polacy wykorzystali sytuację międzynarodową, aby stać się członkiem NATO? Dlaczego o wstąpieniu lub nie Polski do NATO decydowały USA i Federacja Rosyjska?
Cele Uczniowie: 1) poznają argumenty polskich dyplomatów i polityków na rzecz wstąpienia Polski do NATO wysuwane podczas starań o członkostwo, 2) poznają argumenty przeciwników i zwolenników na arenie międzynarodowej wejścia Polski do NATO, 3) dowiedzą się w jaki sposób sytuacja polityczna na świecie wpływa na losy państw i poznają skutki, takich zależności, 4) nauczą się analizować i interpretować film, pod kątem wyszukiwania argumentów na poparcie swojego stanowiska, 5) nauczą się wyrażania własnego zdania i jego uzasadniania. Cele lekcji w języku ucznia: Na dzisiejszych zajęciach: 1) poznasz argumenty polskich dyplomatów i polityków na rzecz wstąpienia Polski do NATO wysuwane podczas starań o członkostwo, 2) poznasz argumenty zwolenników i przeciwników na arenie międzynarodowej wejścia Polski do NATO, a także dowiesz się w jaki sposób sytuacja polityczna, w tym przypadku po rozpadzie ZSRR, miała wpływ na losy takich państw jak Polska, poznasz skutki takich zależności, 3) nauczysz się interpretować i analizować film na przykładzie dokumentu Prawdziwy koniec zimnej wojny, pod kątem wyszukiwania argumentów na poparcie swojego stanowiska, 4) nauczysz się wyrażać własne zdanie i je uzasadniać. NaCoBeZu Będę sprawdzać: 1) Czy umiesz podać argumenty polskich dyplomatów i polityków na rzecz członkostwa w NATO, jakie wysuwali przed wstąpieniem do Paktu? 2) Czy umiesz podać argumenty zwolenników i przeciwników wejścia Polski do NATO, czyli takich państw jak Federacja Rosyjska i USA? 3) Czy podasz i opiszesz, w jaki sposób sytuacja polityczna po rozpadzie ZSRR wpłynęła na losy Polski i jakie to miało skutki? 4) Czy umiesz wyszukać argumenty w filmie na poparcie swojego stanowiska? 5) Czy umiesz wyrażać własne zdanie i je argumentować? Czas max. 2 godziny lekcyjne Metody i formy pracy: światła, burza mózgów, praca w grupach, rozmowa w parach, symulacja. Potrzebne materiały 1) Światła kartki czerwone, zielone i żółte dla każdego ucznia. 2) Dwie mapy Europu, z początku lat 90-tych (z Federacją Rosyjską) i współczesna.
3) Komputer z oprogramowaniem do odtwarzania filmu lub telewizor z odtwarzaczem DVD. 4) Kartki z wypisanymi celami w języku ucznia, pytaniem kluczowym i NaCoBeZu. Materiały pomocnicze: 1) Materiał pomocniczy nr 1 piosenka Instrukcja symulacji debaty na temat przystąpienia Polski do NATO 2) Materiał pomocniczy nr 2 Instrukcja dla przewodniczącego 3) Materiał pomocniczy nr 3 Karta pracy 4) Materiał pomocniczy nr 4 NaCoBeZu do zadania domowego 5) Materiał pomocniczy nr 5 Kryteria oceny Uwagi Materiał zamieszczony poniżej został przygotowany wariantowo. Jeżeli realizujesz scenariusz bez projekcji filmu podziel uczniów na trzy grupy i poproś o obejrzenie filmu Prawdziwy koniec zimnej wojny przed lekcją. Zadaniem uczniów będzie wówczas zwrócenie uwagi na argumenty zawarte w filmie i związane z odpowiednią grupą, w której pracują. Dlatego rozdaj każdej grupie kartę pracy (materiał pomocniczy nr 3), przy czym grupa 1 będzie reprezentowała stanowisko Polski, grupa 2 USA, grupa 3 Federacji Rosyjskiej. Dodatkowo możesz rozdać uczniom materiały pomocnicze 1 i 2, z prośbą o przygotowanie się do symulacji. Natomiast kiedy zamierzasz zrealizować scenariusz łącznie z projekcją filmu (np. podczas zajęć lekcyjnych, czy pozalekcyjnych) wtedy wykorzystaj całość zamieszczonego poniżej materiału. Przebieg lekcji 1. Napisz na tablicy lub kartce papieru słowa Nic o Was, bez Was i poproś uczniów o skojarzenia na ten temat, a po zakończeniu wypowiedzi uczniów dokonaj podsumowania zwracając uwagę na to jak ważne są to słowa szczególnie w aspekcie suwerenności państw na arenie międzynarodowej. Podczas omawiania tego punktu możesz również poprosić uczniów o to, aby podawane przez nich przykłady (skojarzenia) wiązały się z historią Polski i tymi wydarzenia, w których Polacy odgrywali czynną rolę na arenie międzynarodowej. 2. Wyjaśnij uczniom, że na dzisiejszych zajęciach będziecie zajmować się tematem przystąpienia Polski do NATO. Podaj cele lekcji w języku ucznia, NaCoBeZu oraz pytanie kluczowe. Możesz te informacje zapisać na tablicy lub umieścić w widocznym miejscu plakat, który będzie zawierał wskazane elementy. Za pomocą świateł, czyli czerwonych, zielonych i żółtych kartek sprawdź, czy uczniowie zrozumieli podane przez ciebie informacje. Rozwieś dwie mapy Europy, jedną z początku lat 90- tych (z Federacją Rosyjską), a drugą współczesną. Następnie dokonaj krótkiego wprowadzenia do filmu, czyli: a) powiedz o przemianach jaki nastąpiły w Europie wskaż państwa, które zniknęły z mapy oraz te, które się pojawiły, b) powiedz o dwóch paktach wojskowych NATO i Układ Warszawski oraz wskaż państwa, które do nich należą bądź należały, c) krótko wymień wydarzenia, które doprowadziły do przemian w Europie, zwróć uwagę na rozwiązanie Układu Warszawskiego.
Kiedy omawiałeś już wcześniej z uczniami zagadnienia związane z sytuacją w Europie i na świecie po 1989 r. oraz na początku lat 90-tych możesz poprosić uczniów o podanie odpowiedzi stosują np. prace w grupach. Wtedy zapisz na tablicy lub flipcharcie problemy a), b), c), a następnie podziel zebranych na trzy grupy i poproś o udzielenie odpowiedzi na jedno z przyporządkowanych zespołowi zagadnień. Wyznacz czas pracy i po jego zakończeniu poproś wybrane osoby o udzielenie odpowiedzi z wykorzystaniem mapy. Na koniec podsumuj prace w grupach odwołując się do filmu, który obejrzysz wspólnie z uczniami. Ćwiczenie to możesz również przeprowadzić jako dyskusję w parach dając co trzeciej dwójce inny temat do rozmowy. Pamiętaj jednak zawsze o podsumowaniu i zebraniu wniosków na forum klasy. 3. Wyjaśnij uczniom, że po obejrzeniu filmu Prawdziwy koniec zimnej wojny odbędzie się symulacja debaty na temat rozszerzenia NATO, a jej uczestnikami będą Polska (pierwszy zespół), USA (drugi zespół), Federacja Rosyjska (trzeci zespół). Podziel uczniów na trzy grupy i poproś o wylosowanie państwa, które będą reprezentować. Kiedy w poprzedniej części zajęć uczniowie pracowali w grupach możesz wykorzystać ten podział także podczas tego ćwiczenia. Zwróć uwagę, że w czasie projekcji filmu będzie odwołanie się do wydarzeń z końca 1991 roku, w tym umów białowieskich (8 grudnia 1991 roku), kiedy doszło do likwidacji ZSRR, dlatego też w naszej debacie będzie grupa Federacja Rosyjska. Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 1 z prośbą o zapoznanie się z nim i wyjaśnij ewentualne wątpliwości. Ponadto wybierz osobę, która poprowadzi debatę i daj jej materiał pomocniczy nr 2 Instrukcja dla przewodniczącego. Pamiętaj, że również ty możesz poprowadzić debatę jeżeli uważasz, że takie rozwiązanie będzie bardziej korzystne w zespole klasowym, z którym pracujesz. Następnie rozdaj uczestnikom zajęć kolejny materiał pomocniczy nr 3, czyli kartę pracy i tak samo jak poprzednio poproś uczniów o zapoznanie się z materiałem i wyjaśnij im ewentualne wątpliwości. Zwróć uwagę, że każdy z uczniów podczas projekcji filmu wypełnia pierwszą część tabeli, drugą będzie wypełniał wspólnie z grupą, kiedy obejrzy film. Rozpocznij projekcję filmu. Uwaga! Jeżeli zadaniem uczniów było obejrzenie filmu w domu, wówczas podziału na grupy i objaśnienia karty pracy musisz dokonać na zajęciach przed projekcją. Możesz to zrobić także z materiałem 1 i 2. 4. Po zakończeniu projekcji poproś uczniów aby podzielili się swoimi odczuciami po obejrzeniu filmu. Zapytaj ich o emocje jakie im towarzyszą. Następnie poproś uczniów aby usiedli w grupach Polska, USA, Federacja Rosyjska i wspólnie przygotowali się do debaty. Przypomnij im, że podczas pracy powinni posługiwać się zarówno materiałem pomocniczym nr 1, jak i kartą pracy (materiał pomocniczy nr 3). Wyznacz czas pracy w grupach (10-15 minut), a po jego zakończeniu oddaj głos przewodniczącemu. W przypadku kiedy go nie wybrałeś sam rozpocznij debatę. Uwaga! Pamiętaj o przygotowaniu sali w taki sposób, aby każda z grup miała swoje miejsce (stół), jak i wyznacz odpowiednie miejsce dla przewodniczącego. Zadanie to możesz powierzyć uczniom. Możesz im również zaproponować aby obok każdej grupy była przygotowana flaga danego państwa. Zwróć uwagę na to aby przed rozpoczęciem symulacji prowadzący jeszcze raz przypomniał zasady symulacji, szczególnie dotyczące zasad wystąpień przedstawicieli zespołów i nawet zapisał je na tablicy. W trakcie ćwiczenia (kiedy nie prowadzisz debaty) ingeruj tylko w wyjątkowych sytuacjach.
5. Po zakończeniu symulacji przeprowadź z uczestnikami krótką rozmowę (rundka bez przymusu) na temat jak czuli się w poszczególnych rolach, co im ułatwiało a co utrudniało udział w debacie. Poproś o odpowiedzi zarówno ekspertów poszczególnych grup, jak i osoby, które nie uczestniczyły w debacie, a tylko ją obserwowały. Uwaga! Możesz również wybrać najlepszego mówcę debaty. Wówczas możesz wykorzystać materiał pomocniczy nr 5 i przed rozpoczęciem symulacji rozdaj uczniom, którzy nie biorą w niej udziału Kryteria oceny. Do wypełnienia tabeli możesz zastosować ocenę opisową, zapis w postaci +/- lub inne kryterium. 6. Na zakończenie zajęć zadaj uczniom jedno z pytań kluczowych: Dlaczego Polska w 1999 roku wstąpiła do NATO? W jaki sposób Polacy wykorzystali sytuację międzynarodową, aby stać się członkiem NATO? Dlaczego o wstąpieniu lub nie Polski do NATO decydowały USA i Federacja Rosyjska? O odpowiedzi poprosić każdego z uczestników zajęć. Dodatkowo, możesz zapytać uczniów: Jakie doświadczenia związane z przystąpieniem Polski do NATO powinny być wykorzystane obecnie przez Polskę w polityce zagranicznej? Podsumuj wypowiedzi uczniów i zwróć uwagę jeszcze raz na cele zajęć. Wykorzystując światła możesz sprawdzić na ile udało się je zrealizować. Praca domowa Na podstawie zajęć lekcyjnych, a także filmu Prawdziwy koniec zimnej wojny napisz, dlaczego w 1999 roku Polska została członkiem NATO. Weź pod uwagę sytuację międzynarodową, a także działania polskich polityków.
Materiały pomocnicze nr 1 Instrukcja symulacji debaty na temat przystąpienia Polski do NATO Uczestnicy: a) grupa reprezentująca Polskę, b) grupa reprezentująca USA, c) grupa reprezentująca Federację Rosyjską, d) przewodniczący. Czas Lata 90- te po rozpadzie ZSRR Polska stara się o członkostwo w NATO. Na arenie międzynarodowej jest państwo Federacja Rosyjska. Opis sytuacji Jesteście grupą ekspertów danego państwa, która na podstawie filmu, ale także informacji np. zawartych w innych źródłach (podręcznik) przygotowuje stanowisko kraju w sprawie wejścia Polski do NATO. Debata, w której będziecie uczestniczyć składa się z dwóch części, w pierwszej strony wygłaszają swoje stanowiska, a w drugiej ustosunkowują się do argumentów dwóch, pozostałych stron debaty. W czasie wystąpienia w pierwszej części debaty dwie osoby z waszej grupy przedstawią krótką (3 min) prezentację stanowiska waszego zespołu popartą argumentami. Wasze zadania są następujące: 1) dokładnie obejrzyjcie film; 2) ustalcie w grupie stanowisko na podstawie indywidualnych kart pracy, a także argumentów na jego rzecz; 3) wybierzcie dwóch przedstawicieli, którzy zaprezentują pracę zespołu; osoby możecie określić jako postacie historyczne, które widzieliście na filmie, 4) zgłoście do przewodniczącego imiona i nazwiska osób, które będą reprezentować waszą grupę. Uwaga! 1. Każda grupa przygotowuje po trzy argumenty. 2. W czasie symulacji są dwie części debaty, w pierwszej grupa przedstawia swoje stanowisko, a w drugiej ustosunkowuje do stanowiska dwóch pozostałych zespołów. 3. Stanowisko POLSKI JEST ZA PRZYJĘCIEM DO NATO.
Materiały pomocnicze nr 2 Instrukcja dla przewodniczącego Twoim zdaniem jest sprawne przeprowadzenie symulacji debaty na temat wstąpienie Polski do NATO. Dlatego: 1) Ustal listę wystąpień listę państw, które po kolei będą prezentować swoje stanowiska; możesz to zrobić na zasadzie losowania lub w inny sposób. Jest to twoja indywidualna decyzja. Pamiętaj jednak o tym, że warto aby polska, jako państwo starające się o wstąpienie do NATO jako pierwsza przedstawiła swoje stanowisko. 2) Przed rozpoczęciem symulacji poproś grupy o podanie imion i nazwisk osób, które będą reprezentować dane państwo. 3) Po zakończeniu pracy grup (15 min) rozpocznij symulację obrad. 4) Przedstaw plan konferencji i przypomnij, że każda grupa ekspertów ma 3 minuty czasu na prezentację swojego stanowiska, a następnie (w drugiej części symulacji) w takim samym czasie będzie ona miała prawo do ustosunkowania się do stanowiska pozostałych dwóch grup. 5) W czasie konferencji dbaj o to aby nikt nie przekraczał wyznaczonego czasu oraz nie przeszkadzał innym w prezentacji. Dbaj o kulturę słowa, ostro reaguj, kiedy dochodzi do obrażania osób. 6) Na zakończenie pierwszej części symulacji podziękuj każdej z grup za wystąpienie. 7) W drugiej części symulacji poproś przedstawicieli poszczególnych grup o ustosunkowanie się do stanowiska i argumentów dwóch pozostałych zespołów, przypomnij przedstawicielom każdego państwa, że wypowiadają się w ciągu max 3 min., dlatego na początku symulacji zwróć uwagę na uważne słuchanie wystąpień wszystkich ekspertów, 8) Na zakończenie konferencji podziękuj wszystkim za wkład pracy i zamknij obrady. 9) Możesz (podczas pracy zespołów) zapisać na tablicy lub flipcharcie zasady symulacji.
Materiały pomocnicze 3 Karta pracy Obejrzyj uważnie film i zwróć szczególną uwagę na stanowisko i argumenty państwa dotyczące rozszerzenia NATO o Polskę, które reprezentujesz. Podczas projekcji filmu notuj najważniejsze informacje. Zwróć uwagę na pytania/problemy w poszczególnych kolumnach tabeli. SYMULACJA DEBATA O PRZYSTĄPIENIU POLSKI DO NATO Państwo. Stanowisko (tak/nie) ARGUMENTY (Dlaczego tak?/ Dlaczego nie?) militarne historyczne ekonomiczno- społeczne
Stanowisko grupy i argumenty uzgodnione podczas wspólnej pracy. Stanowisko: Argumenty:
Materiał pomocniczy nr 4 NaCoBeZu do zadania domowego Na podstawie zajęć lekcyjnych, a także filmu Prawdziwy koniec zimnej wojny napisz, dlaczego w 1999 roku Polska została członkiem NATO. Weź pod uwagę sytuację międzynarodową, a także działania polskich polityków. NaCoBeZu do zadania: 1. Czy autor odpowiedział na pytanie postawione w temacie zadania? 2. Czy autor uzasadnił swoją odpowiedź przynajmniej dwoma argumentami? 3. Czy argumenty autora dotyczą sytuacji międzynarodowej przedstawionej w filmie Prawdziwy koniec zimnej wojny? 4. Czy autor wskazał i opisał przynajmniej jedno konkretne działanie polityka przedstawione w filmie Prawdziwy koniec zimnej wojny? Czy podał jego imię i nazwisko, kraj pochodzenia oraz pełnioną funkcję 5. Czy zadanie, które przygotował autor ma trójdzielną budowę, czyli wstęp, rozwinięcie, zakończenie? 6. Czy zadanie jest poprawne pod względem ortograficznym, gramatycznym i stylistycznym? Materiał pomocniczy nr 5 Kryteria oceny Na podstawie wystąpienia oceń mówcę. Jasność wypowiedzi Kryteria Mówca 1 Mówca 2 Mówca 3 Jasność argumentowania swojego stanowiska Jasność ustosunkowania się do argumentów innych stron Kultura słowa Siła przekonywania