Warszawa, października 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DEPARTAMENT BUDśETU I FINANSÓW ul. Filtrowa 57, 00-950 Warszawa tel. 444 52 31; fax 444 52 24 KBF 41017-4/08 P/08/024 Pani Danuta Lesiak P.o. Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Bielany WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Departament BudŜetu i Finansów skontrolowała Urząd Skarbowy Warszawa Bielany, zwany w dalszej treści Urzędem, w zakresie poboru podatku dochodowego od osób prawnych w latach 2006 2007 i w I półroczu 2008 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokóle kontroli podpisanym w dniu 6 października 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Pani Naczelnik niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Urzędu w zakresie poboru podatku dochodowego od osób prawnych, mimo stwierdzonych uchybień. Uchybienia nie spowodowały negatywnych skutków dla budŝetu. 1. W okresie objętym kontrolą Urząd prawidłowo wykonywał zadania w zakresie poboru podatku dochodowego od osób prawnych. W 2007 r. nastąpił wzrost wpływów z tego tytułu i jednocześnie spadek zaległości, na co wpływ miała dobra koniunktura gospodarcza a takŝe praca Urzędu. Zrealizowane wpływy z CIT w 2007 roku wyniosły 49.548 tys. zł i były o 68,6% wyŝsze od wpływów w 2006r. Rozmiary zaległości z 6.943 tys. zł uległy obniŝeniu do 4.578 tys. zł. Relacja zaległości do wpływów obniŝyła się z 23,6% w 2006r. do 9.2% w 2007 r. RównieŜ wskaźniki efektywności egzekucji 1 DzU. z 2007 r. nr 231, poz. 1701
(19,2% w 2006 r. i 52,1% w 2007 r.) potwierdzają prawidłowość działań Urzędu w zakresie poboru CIT. W trakcie kontroli wstępnie zweryfikowano wszystkie zaległości. NIK ocenia pozytywnie, Ŝe w stosunku do wszystkich skontrolowanych zaległości 2, podjęte zostały czynności zmierzające do wyegzekwowania zaległości lub wysłano upomnienia. Powołany został Referat Wierzyciela, którego zadaniem jest bieŝąca analiza zobowiązań, w tym zobowiązań największych dłuŝników i zaległości zagroŝonych przedawnieniem oraz wskazywanie działań mających na celu przerwanie biegu terminów przedawnienia. 2. Na bieŝąco ewidencjonowano wpłaty w systemie Poltax2b. Do podatników spóźniających się z wpłatą naleŝnego podatku wysyłano upomnienia oraz naliczano odsetki za zwłokę i koszty upomnień. Stwierdzono jednak, Ŝe spośród 152 zbadanych deklaracji i zeznań, dane z 7 dokumentów wprowadzono do systemu POLTAX w terminach od 31 do 40 dni, a 24 powyŝej 40 dni (w tym w 4 przypadkach po 100, 136, 144 i 296 dniach). Ponadto, dwie decyzje wymiarowe Naczelnika Urzędu wprowadzono do systemu informatycznego Poltax po 26 i 100 dniach od otrzymania zwrotnego potwierdzenia ich odbioru przez podatnika. Do czasu zakończenia kontroli Urząd nie podjął czynności dyscyplinujących wobec 10 z 35 podatników zarejestrowanych w bazie Poltax Urzędu w latach 2005-2006 3, którzy pomimo upływu ustawowego terminu nie złoŝyli deklaracji bądź rocznych zeznań podatkowych. 3. NIK pozytywnie ocenia wzrost wykonywanych przez Urząd czynności sprawdzających z udziałem podatnika ze 155 w 2006 r. do 486 w 2007 r. i 304 w I połowie 2008 r., co miało istotne znaczenie wobec niewielkiej liczby przeprowadzonych kontroli podatkowych w stosunku do liczby podatników podlegających kontroli 4. NIK zwraca uwagę, Ŝe w Urzędzie nie było pisemnych procedur dotyczących czynności sprawdzających, określonych w dziale V ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa 5. 4. NIK pozytywnie ocenia stosowane w Urzędzie kryteria doboru podmiotów do kontroli. Były one zgodne z procedurami określonymi przez Naczelnika Urzędu oraz zaleceniami 2 Nie dotyczy zaległości płatnych w ratach i odroczonych, w postępowaniu ugodowym i układowym, upadłościowym, a takŝe co do których wstrzymano wykonanie decyzji 3 prowadzących działalność nie dłuŝej niŝ 1 rok (rozpoczynających działalność) lub podatników którzy stali się podatnikami US Warszawa-Bielany (zmienili właściwość poprzez zmianę miejsca prowadzenia działalności), 4 2.374 w 2006 r., 2.483 w 2007 r. i 2.541 w I półroczu 2008 r. 5 Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm. 2
Ministra Finansów w tej sprawie. W badanym czasie Urząd przeprowadził 23 kontrole właściwe, z których 17 zakończyło się stwierdzeniem nieprawidłowości oraz 18 kontroli doraźnych, w tym 8 zakończonych stwierdzeniem nieprawidłowości. Nieprawidłowości o charakterze finansowym stwierdzono w 8 postępowaniach na kwotę 2.911,7 tys. zł, w tym uszczuplenia podatku objęte decyzjami wymiarowymi i korektami wyniosły 1.176,5 tys. zł 6. Postępowania zostały przeprowadzone zgodnie z zasadami określonymi w dziale VI Ordynacji podatkowej, a protokoły kontroli odpowiadały wymogom art. 290 Op. W szczególności zawierały one stosowne pouczenia, a ocenę prawną sformułowano w sposób niebudzący wątpliwości. NIK zwraca jednak uwagę na potrzebę dołoŝenia większej staranności w działaniach pokontrolnych. NIK zbadała 10 postępowań podatkowych, zakończonych wydaniem 6 decyzji wymiarowych. W jednym przypadku decyzja Urzędu określająca zobowiązanie podatkowe w wysokości 40.548 zł została uchylona przez Izbę Skarbową a sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia ze względów proceduralnych, gdyŝ stronie nie zagwarantowano czynnego udziału w postępowaniu podatkowym. W aktach sprawy brak było potwierdzenia skutecznego zawiadomienia strony o przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania świadka, a postanowienie w sprawie zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym wydane zostało przed zakończeniem czynności ustalenia stanu faktycznego sprawy, co stanowiło naruszenie art. 123, 190 i 200 1 O.p. Brak naleŝytej staranności spowodował wydłuŝenie czasu ustalenia właściwej wysokości zobowiązania podatkowego. Praktyka wskazuje, Ŝe wydłuŝenie postępowania, w tym spowodowane uchyleniem decyzji przez organ odwoławczy i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia, zmniejsza szanse odzyskania zaległości. W przypadku dwóch postępowań podatkowych niezakończonych w terminie (trwających 11 miesięcy i 3 miesiące), z powodu niedopatrzenia nie wydano postanowień o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy, co stanowiło naruszenie art. 140 O.p. Jedno z 10 badanych postępowań podatkowych wszczęto po upływie 8 miesięcy od dnia zakończenia kontroli, zamiast w terminie do 3 miesięcy, co w związku z art. 54 ust. 1 pkt 6 O.p. spowodowało, Ŝe nie zostały naliczone odsetki w wysokości 164,5 tys. zł od ustalonej zaległości podatkowej (w wysokości 1.132,9 tys. zł). W tym przypadku 6 W jednej sprawie trwa postępowanie odwoławcze dotyczące kwoty 1.121,6 tys. zł. Łączna kwota wpłat na poczet wydanych decyzji wyniosła 39,9 tys. zł. 3
konieczne było jednak zebranie szczególnie obszernego materiału dowodowego i jego gruntowna analiza. 5. NIK nie wnosi uwag do udzielonych przez Urząd ulg i zwolnień w podatku dochodowym od osób prawnych. W kontrolowanym okresie ulg takich udzielono 6 podatnikom na łączną kwotę 175,6 tys. zł, w tym umorzono zobowiązania na kwotę 32,4 tys. zł i rozłoŝono płatności na raty na łączną kwotę 143,2 tys. zł. W prowadzonych postępowaniach przestrzegane były zasady i terminy określone przepisami Ordynacji podatkowej. 6. NIK wskazuje na uchybienia w egzekwowaniu przez Urząd zaległości w podatku dochodowym od osób prawnych. Spośród analizowanych 10 zaległości na kwotę ogółem 4.985,4 tys. zł, część tytułów wykonawczych obejmujących zaległości 2 podatników 7 wystawiono po upływie od 23 do 82 dni od dnia doręczenia upomnienia. Tytuły wykonawcze były bezzwłocznie przekazywane do egzekucji. 7. Kwota zaległości starszych niŝ 5 lat na koniec czerwca 2008 r. wyniosła 3.343 tys. zł. Znaczny wzrost w 2007 r. nastąpił w wyniku przypisu kwoty 2.276 tys. zł z decyzji UKS w Warszawie. NIK pozytywnie ocenia działania Urzędu polegające na przerwaniu biegu przedawnienia w przypadku kaŝdej ponad pięcioletniej zaległości lub przeniesieniu odpowiedzialności za zaległości na osoby trzecie (członków zarządu). ChociaŜ działania zmierzające do wyegzekwowania tych zaległości były mało skuteczne (największe zobowiązania dotyczą podmiotów w upadłości, a upływ czasu od ich wymagalności jest znaczny, gdyŝ dotyczą lat 1991-2002), naleŝy je kontynuować. Mając na uwadze niewielką efektywność egzekucji zaległości powstałych przed wielu laty, konieczne jest monitorowanie zaległości bieŝących, które po spadku w 2007 r. (z 3.102 tys. zł do 94 tys. zł) na koniec I półrocza wzrosły do kwoty 1.460 tys. zł. 8. NIK nie wnosi uwag do zasadności odpisania z ewidencji księgowej w 2006 r. zaległości podatkowych w CIT z uwagi na przedawnienie. Zaległości te w łącznej kwocie 248 tys. zł powstały w latach 1990 1999 i dotyczyły siedmiu spółek kapitałowych. W sprawach tych postępowanie egzekucyjne nie przyniosło efektów. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnioskuje o: 7 Dotyczy 8 z 19 tytułów wykonawczych obejmujących zaległości Sp.z o.o. ( ) - za poszczególne miesiące w kwotach od 157 do 789 zł i 4 z 6 tytułów obejmujących zaległości Sp.z o.o. ( ) za poszczególne miesiące w kwotach od 15 zł do 1.074 zł 4
1. BieŜące wprowadzanie danych z deklaracji podatkowych i decyzji pokontrolnych do systemu Poltax. 2. Monitorowanie wywiązywania się podatników z obowiązku składania zeznań podatkowych i rozliczania naleŝnego podatku CIT, w szczególności przez podmioty które rozpoczęły działalność gospodarczą lub stały się podatnikami Urzędu w wyniku zmiany miejsca prowadzenia działalności. 3. Opracowanie instrukcji (procedury obsługi dokumentów podatkowych) w zakresie czynności sprawdzających. 4. Niezwłoczne wystawianie i przesyłanie podatnikom zalegającym z wpłatą naleŝnego podatku CIT upomnień, tytułów wykonawczych oraz wszczynanie egzekucji. 5. Monitorowanie zaległości zagroŝonymi przedawnieniem oraz uruchomienie w związku z tym stosownych działań egzekucyjnych. 6. Poinformowanie o podjętych przez Urząd działaniach zmierzających do odzyskania zaległości 2 podmiotów [...] 8 NajwyŜsza Izba Kontroli Departament BudŜetu i Finansów, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Naczelnik w terminie miesiąca od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o podjętych działaniach w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Pani Naczelnik prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Departamentu BudŜetu i Finansów NIK umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej Komisji NIK. 8 Wyłączenia dokonano przez NIK na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) oraz art. 297 i 298 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) tajemnica skarbowa 5