KONSPEKT Temat: Podsumowanie wiadomości o węglu i jego związkach z wodorem. Lekcja chemii klasa III gimnazjum. Do wykorzystania w klasach integracyjnych CELE OGÓLNE: 1. Rozwijanie umiejętności samodzielnego korzystania z dostępnych źródeł wiedzy. 2. Wdrażanie do dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo własne i innych ludzi. 3. Poszerzanie umiejętności zdobytej wiedzy w praktyce. 4. Kształcenie umiejętności pracy w grupie oraz wykorzystywanie wyników pracy własnej dla dobra ogólnego. CELE OPERACYJNE: Uczeń wie: Jak określić położenie węgla w układzie okresowym Co to jest zjawisko alotropii Jakie są nazwy najprostszych węglowodorów nasyconych i nienasyconych Jaki jest wzór ogólny alkanów, alkenów i alkinów Jakie są źródła węglowodorów Jakie jest zastosowanie węglowodorów Uczeń umie: Doświadczalnie wykryć węgiel w związkach organicznych Podać różnice w budowie wewnętrznej diamentu i grafitu Pisać wzory sumaryczne i strukturalne poznanych węglowodorów oraz ich reakcję spalania Wskazać różnice i podobieństwa między węglowodorami nasyconymi i nienasyconymi Podać nazwę i zakwalifikować do odpowiedniego szeregu homologicznego, zapisać wzór sumaryczny i strukturalny węglowodoru na podstawie modelu kulkowego Doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych Analizować wykresy i diagramy METODY PRACY DYDAKTYCZNEJ 1. Słowna praca z podręcznikiem 2. Praca w zespołach (5-6 osobowych) we współdziałaniu 3. Poszukująca pogadanka 4. Ćwiczenie praktyczne 5. Ilustracyjna obserwacja modeli kulkowych 1
Zbiorowa jednolita Indywidualna Grupowa (podział klasy na zespoły) FORMY PRACY MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE Podręczniki, słownik chemiczny Karty pracy z treścią zadań do wykonania Przestrzenne modele grafitu i diamentu Modele kulkowe PRZEBIEG LEKCJI Części lekcji - ogniwa Wstępna Czynności nauczyciela - Powitanie, sprawdzenie gotowości do lekcji. - Sprawdzenie i omówienie pracy domowej zakończone oceną. - Zadaje pytania dotyczące poprzedniego tematu Czynności uczniów - Witają nauczycieli, przygotowują się do lekcji. - Uczniowie odczytują wyniki pracy domowej. - Udzielają prawidłowych odpowiedzi Główna -Omawiacobędzie tematem dzisiejszej lekcji i zapisuje temat na tablicy. - Omawia cele jakie chce osiągnąć na lekcji - Odczytuje instrukcje dla wszystkich uczniów - Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każdej grupie przydziela stanowisko i problem do rozwiązania. - Poleca aby przedstawiciel grupy -Zapisują temat lekcji w zeszytach. - Uważnie słuchają objaśnienia metody pracy - I Zespół odpowiada na pytania analizując wykresy w oparciu o podręcznik i inne materiały. - II Zespół odpowiada na pytania dotyczące węgla i jego odmian alotropowych. - III Zespół analizuje zestawy węglowodorów i wysuwa wnioski. - IV Zespół odpowiada na pytania dotyczące reakcji charakterystycznych dla węglowodorów nienasyconych- - Liderzy grup przedstawiają 2
udzielił poprawnej odpowiedzi. - Poleca przeprowadzić samoocenę każdej grupy. - Wstawia oceny do dziennika rozwiązania, odpowiednie równania piszą na tablicy. - Uczniowie dokonują samooceny. Końcowa - Zadaje wspólne zadanie dla 4 zespołów, w którym każdy uczeń umieszcza jeden element na tablicy (niezbędny komentarz nauczyciela w przypadku wątpliwości ucznia) - Zadaje i omawia pracę domową. Uzupełniają graf dotyczący węglowodorów, podział, wzór ogólny, odpowiednie przykłady. - Prawidłowe odpowiedzi umieszczają na grafie. -Zapisują pracę domową i potwierdzają zrozumienie polecenia, które brzmi: Rozwiąż krzyżówkę i wpisz hasło. EWALUACJA Uczniowie podsumowują wiadomości dotyczące węgla, jego odmian alotropowych. Rozumieją pojęcie alotropii, polimeryzacji, monomeru, polimeru. Znają reakcje charakterystyczne dla węglowodorów nienasyconych. Umieją współdziałać w zespole i wspierać się wzajemnie. 3
INSTRUKCJA DLA WSZYSTKICH ZESPOŁÓW 1. Każdy zespół ma do wykonania zadanie, które otrzyma w formie pisemnej. 2. Spośród siebie wybierzcie lidera i sekretarza. 3. Lider czuwa nad pracą zespołu, dba o właściwe wykorzystanie czasu (15 minut) oraz prezentuje opracowane wyniki zespołowej pracy natomiast sekretarz notuje wyniki, wypełnia kartę pracy. 4. Na stolikach macie różne materiały, z których będziecie korzystać. 5. Każdy zespół wykonuje inne zadanie. 4
Zadanie 1 Przeanalizujcie wykresy. Udzielcie prawidłowych odpowiedzi. a) Punkty A, B, C, D przedstawiają zależność liczby atomów wodoru od liczby atomów węgla w cząsteczkach pewnej grupy węglowodorów. Jakich węglowodorów dotyczy ten wykres? b) Jaki rodzaj spalania metanu przedstawia wykres? Odpowiedź uzasadnij odpowiednimi równaniami reakcji chemicznych. 5
Zadanie 2 Wykorzystując teksty przewodnie (podręcznik, słownik chemiczny, modele kulkowe), odpowiedzcie na pytania. a) na czym polega zjawisko alotropii? b) pod rysunkiem zapisz, do której odmiany węgla należy przedstawiona struktura. Za pomocą strzałek wskaż,którezpodanychzastosowań należą do jednej, a które do drugiej odmiany węgla. Końcówki wierteł Ołówki Elektrody Wyrób cegieł ogniotrwałych Nożedocięcia szkła Suchy smar Czarne farby chroniące przed korozją c) jak zbudowane są fullereny? jakie wykazują właściwości i gdzie znalazły zastosowanie? 6
Zadanie 3 a. Który zestaw węglowodorów zawiera tylko alkiny: b. Do trzech probówek z wodą bromową wprowadzono trzy różne węglowodory gazowe (X, Y, Z). Zauważono, że w probówce 1. i 3. woda bromowa odbarwiła się, a w probówce 2. nie nastąpiła zmiana barwy. Na tej podstawie można stwierdzić, że gazami X, Y, Z mogły być: III. Polietylen otrzymuje się w wyniku reakcji polimeryzacji etylenu. W tej reakcji: a) etylen jest monomerem, a polietylen- polimerem b) etylen i polietylen są polimerami c) etylen i polietylen są monomerami d) etylen jest polimerem, a polietylen- monomerem. 7
Zadanie 4 a. Który zestaw węglowodorów zawiera tylko alkany? a) C 2 H 6, C 5 H 10,C 8 H 16 b) C 2 H 6, C 5 H 12, C 8 H 18 c) C 2 H 4, C 5 H 12, C 8 H 16 d) C 2 H 6, C 5 H 8, C 8 H 16 b. W wyniku reakcji pewnego alkinu z wodorem powstał butan. Alkinem tym był: a) dowolny alkin b) acetylen c) butyn d) buten Napisz odpowiednie równania reakcji. Jaki to rodzaj reakcji? 8
PRACA DOMOWA Rozwiąż prawidłowo krzyżówkę, a hasło wpisz do diagramu 9
PODSUMOWANIE WĘGLOWODORY...... ALKANY...... wzór ogólny wzór ogólny wzór ogólny przykłady: przykłady: przykłady:... 10
Załącznik nr 1 Wzory alkanów, alkenów i alkinów CH 4 C 2 H 4 C 2 H 2 C 2 H 6 C 3 H 6 C 3 H 4 C 3 H 8 C 4 H 8 C 4 H 6 C 4 H 10 C 5 H 10 C 5 H 8 C 5 H 12 C 6 H 12 C 6 H 10 C 6 H 14 C 7 H 14 C 7 H 12 C 7 H 16 C 8 H 16 C 8 H 14 C 8 H 18 C 9 H 18 C 9 H 16 C 9 H 20 C 10 H 20 C 10 H 18 C 10 H 22 Uwaga! Wzory należy dowolnie powiększyć i powielić,anastępnie wyciąć mgr Barbara Dobosz mgr Ewa Lizurej Gimnazjum nr 3 Częstochowa Bibliografia: 1. J. Kulawik, M. Litwin, T. Kulawik - Chemia dla gimnazjalistów cz.3 2. A. Rubaszkiewicz Chemia dla gimnazjalistów Tablice i objaśnienia podstawowych terminów chemicznych 3. A. Rubaszkiewicz Chemia 7 i 8 Tablice i objaśnienia podstawowych terminów chemicznych 4. T. Kulawik, M. Litwin Poradnik metodyczny dla gimnazjalistów cz. 3 11