Stopień celujący mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień bardzo dobry oraz:

Transkrypt

1 Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 3 gimnazjum Stopień celujący mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień bardzo dobry oraz: Potrafią wykryć obecność węgla i wodoru w związkach organicznych. Wyjaśniają pojęcie piroliza metanu. Wyjaśniają pojęcie destylacja frakcjonowana ropy naftowej. Wymieniają produkty destylacji frakcjonowanej ropy naftowej. Określają właściwości i zastosowania produktów destylacji frakcjonowanej ropy naftowej. Omawiają jakie skutki dla środowiska przyrodniczego, ma wydobywanie i wykorzystywanie ropy naftowej. Wyjaśniają pojęcia: izomeria, izomery. Wyjaśniają pojęcie kraking. Zapisują równanie reakcji podstawienia (substytucji). Charakteryzują tworzywa sztuczne. Podają właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych. Wymieniają przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z polietylenu. Wyjaśniają pojęcie tiole. Opisują właściwości i zastosowania wybranych alkoholi. Określają właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych. Zapisują równania reakcji chemicznych zachodzących w twardej wodzie po dodaniu mydła sodowego. Wyjaśniają pojęcie hydroksykwasy. Wymieniają zastosowania aminokwasów. Zapisują równania reakcji hydrolizy estru o podanej nazwie lub wzorze. Wyjaśniają, co to jest hydroliza estru. Zapisują równania reakcji otrzymywania i zmydlania, np. tristearynianu glicerolu. Potrafią zbadać skład pierwiastkowy białek i cukru. Wyjaśniają pojęcie galaktoza. Udowadniają doświadczalnie, że glukoza ma właściwości redukujące. Przeprowadzają próbę Trommera i próbę Tollensa. Definiują pojęcia: hipoglikemia, hiperglikemia. Projektują doświadczenie umożliwiające odróżnienie tłuszczu od substancji tłustej (próba akroleinowa). Opisują na czym polega próba akroleinowa. Wyjaśniają pojęcie uzależnienia. Wymieniają rodzaje uzależnień. Opisują szkodliwy wpływ niektórych substancji uzależniających na organizm człowieka. Opisują substancje powodujące uzależnienia oraz skutki uzależnień. Wyjaśniają skrót NNKT. Opisują proces utwardzania tłuszczów. Opisują hydrolizę tłuszczów. Wyjaśniają, na czym polega efekt Tyndalla.

2 Stopień bardzo dobry mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień dobry oraz: Wyjaśniają wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność chemiczną. Zapisują równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne. Określają produkty polimeryzacji etynu. Projektują doświadczenia chemiczne. Stosują zdobytą wiedzę w złożonych zadaniach. Proponują doświadczenie chemiczne do podanego tematu. Formułują wnioski z doświadczeń chemicznych. Przeprowadzają doświadczenia chemiczne. Zapisują wzory dowolnych alkoholi i kwasów karboksylowych. Zapisują równania reakcji chemicznych dla alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż 5 atomów węgla w cząsteczce) (dla alkoholi i kwasów karboksylowych). Wyjaśniają zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością chemiczną alkoholi oraz kwasów karboksylowych. Zapisują równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze. Projektują doświadczenie chemiczne umożliwiające otrzymanie estru o podanej nazwie. Opisują właściwości estrów w kontekście ich zastosowań. Przewidują produkty reakcji chemicznej. Identyfikują poznane substancje. Dokładnie omawiają reakcję estryfikacji. Omawiają różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania. Zapisują równania reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej, jonowej oraz skróconej jonowej. Analizują konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu. Zapisują równanie reakcji tworzenia dipeptydu. Wyjaśniają mechanizm powstawania wiązania peptydowego. Potrafią wykorzystać swoją wiedzę do rozwiązywania złożonych zadań. Podają wzór tristearynianu glicerolu. Projektują doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka. Określają, na czym polega wysalanie białka. Definiują pojęcie izomery. Wyjaśniają, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami. Wyjaśniają, co to są dekstryny. Omawiają hydrolizę skrobi. Planują i przeprowadzają reakcje weryfikujące postawioną hipotezę. Identyfikują poznane substancje. Stopień dobry mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień dostateczny oraz: Tworzą wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów). Proponują, jak doświadczalnie wykryć produkty spalania węglowodorów.

3 Zapisują równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego alkanów, alkenów, alkinów. Zapisują równania reakcji otrzymywania etenu i etynu. Odczytują podane równania reakcji chemicznej. Zapisują równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu. Opisują rolę katalizatora w reakcji chemicznej. Wyjaśniają zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami (np. stanem skupienia, lotnością, palnością) alkanów. Wyjaśniają, co jest przyczyną większej reaktywności chemicznej węglowodorów. nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi. Opisują właściwości i zastosowania polietylenu. Projektują doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od nienasyconych. Opisują przeprowadzane doświadczenia chemiczne. Wyjaśniają, dlaczego alkohol etylowy wykazuje odczyn obojętny. Wyjaśniają, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu. Zapisują równania reakcji spalania alkoholi. Podają nazwy zwyczajowe i systematyczne kwasów karboksylowych. Wyjaśniają, dlaczego wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi. Porównują właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych. Porównują właściwości kwasów karboksylowych. Podają metodę otrzymywania kwasu octowego. Wyjaśniają proces fermentacji octowej. Opisują równania reakcji chemicznych dla kwasów karboksylowych. Podają nazwy soli kwasów organicznych. Określają miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego. Projektują doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasów oleinowego od palmitynowego lub stearynowego. Zapisują równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi. Zapisują równania reakcji otrzymywania podanych estrów. Tworzą wzory estrów na podstawie podanych nazw kwasów i alkoholi. Zapisują wzory poznanej aminy i aminokwasu. Opisują budowę, właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie glicyny. Opisują przeprowadzone doświadczenia chemiczne. Podają wzór ogólny tłuszczów. Omawiają różnice w budowie tłuszczów stałych i ciekłych. Wyjaśniają, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową. Definiują pojęcia: peptydy, zol, żel, koagulacja, peptyzacja. Wyjaśniają, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem. Porównują budowę cząsteczek skrobi i celulozy. Wymieniają różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy. Zapisują poznane równania reakcji hydrolizy sacharydów. Definiują pojęcie wiązanie peptydowe. Projektują doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od nasyconego. Planują doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych. Opisują przeprowadzane doświadczenia chemiczne. Opisują znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy oraz innych poznanych związków chemicznych.

4 Stopień dostateczny mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień dopuszczający oraz: Wyjaśniają pojęcie szereg homologiczny. Podają zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów na podstawie nazw alkanów. Zapisują wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne oraz podaje nazwy alkanów, alkenów i alkinów. Budują model cząsteczki metanu, etenu, etynu. Wyjaśniają różnicę między spalaniem całkowitym a niecałkowitym. Opisują właściwości fizyczne oraz chemiczne (spalanie) metanu, etanu, etenu i etynu. Zapisują i odczytują równania reakcji spalania metanu, etenu i etynu. Podają sposoby otrzymywania etenu i etynu. Porównują budowę etenu i etynu. Wyjaśniają, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji. Wyjaśniają, jak doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych. Określają, od czego zależą właściwości węglowodorów. Wykonują proste obliczenia dotyczące węglowodorów. Zapisują nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych. Zapisują wzory i wymienia nazwy alkoholi. Zapisują wzory sumaryczny i strukturalny glicerolu. Uzasadniają stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne. Podają odczyn roztworu alkoholu. Opisują fermentację alkoholową. Zapisują równania reakcji spalania etanolu. Podają przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania. Tworzą nazwy prostych kwasów karboksylowych (do 5 atomów węgla w cząsteczce) oraz zapisują ich wzory sumaryczne i strukturalne. Podają właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego). Omawiają dysocjację jonową kwasów karboksylowych. Zapisują równania reakcji spalania, reakcji dysocjacji jonowej, reakcji z: metalami, tlenkami metali i zasadami kwasów metanowego i etanowego. Podają nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego. Podają nazwy wyższych kwasów karboksylowych. Zapisują wzory sumaryczne kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego. Opisują, jak doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym. Podają przykłady estrów. Tworzą nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady). Wyjaśniają, na czym polega reakcja estryfikacji. Określają sposób otrzymywania wskazanego estru, np. octanu etylu. Wymieniają właściwości fizyczne octanu etylu. Opisują budowę i właściwości amin na przykładzie metyloaminy. Zapisują wzór najprostszej aminy. Opisują negatywne skutki działania etanolu na organizm ludzki. Zapisują obserwacje do wykonywanych doświadczeń chemicznych. Wyjaśniają rolę składników żywności w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Definiują pojęcie: tłuszcze. Opisują właściwości fizyczne tłuszczów. Opisują właściwości białek. Opisują właściwości fizyczne glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy..

5 Wymieniają czynniki powodujące koagulację białek. Opisują różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek. Określają wpływ oleju roślinnego na wodę bromową. Omawiają budowę glukozy. Zapisują za pomocą wzorów sumarycznych równanie reakcji sacharozy z wodą. Określają przebieg reakcji hydrolizy skrobi. Wykrywają obecność skrobi i białka w różnych produktach spożywczych. Stopień dopuszczający mogą otrzymać uczniowie, którzy: Podają kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną. Określają, czym zajmuje się chemia organiczna. Definiują pojęcie węglowodory. Wymieniają naturalne źródła węglowodorów. Stosują zasady BHP w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej. Opisują budowę i występowanie metanu. Podają wzory sumaryczny i strukturalny metanu. Opisują właściwości fizyczne i chemiczne metanu. Opisują, na czym polegają spalanie całkowite i niecałkowite. Zapisują równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego metanu. Definiują pojęcie szereg homologiczny. Podają wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu. Opisują najważniejsze właściwości etenu i etynu. Definiują pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer. Opisują najważniejsze zastosowania etenu i etynu. Definiują pojęcia węglowodory nasycone i węglowodory nienasycone. Klasyfikują alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny do nienasyconych. Określają wpływ węglowodorów nasyconych i nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(vii) potasu). Podają wzory ogólne szeregów homologicznych alkanów, alkenów i alkinów. Przyporządkowują dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego. Odróżniają wzór sumaryczny od wzorów strukturalnego i półstrukturalnego. Zapisują wzory sumaryczne i nazwy alkanu, alkenu i alkinu o podanej liczbie atomów węgla (do pięciu atomów węgla w cząsteczce). Zapisują wzory strukturalne i półstrukturalne (proste przykłady) węglowodorów. Dowodzą, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry, aminy, aminokwasy są pochodnymi węglowodorów. Opisują budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna). Wymieniają pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów. Klasyfikują daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych. Określają, co to jest grupa funkcyjna. Zaznaczają grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminach i aminokwasach i podaje ich nazwy. Zapisują wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów. Zapisują wzory sumaryczne i strukturalne prostych alkoholi monohydroksylowych i kwasów karboksylowych (do 2 atomów węgla w cząsteczce) oraz tworzą ich nazwy. Zaznaczają we wzorze kwasu karboksylowego resztę kwasową. Określają, co to są nazwy zwyczajowe i systematyczne. Wymieniają reguły tworzenia nazw systematycznych związków organicznych. Podają nazwy zwyczajowe omawianych kwasów karboksylowych (mrówkowy, octowy). Opisują najważniejsze właściwości metanolu, etanolu, glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego. Zapisują równanie reakcji spalania metanolu.

6 Opisują podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego. Dokonują podziału alkoholi na monohydroksylowe, polihydroksylowe oraz kwasów karboksylowych na nasycone i nienasycone. Określają, co to są alkohole polihydroksylowe. Wymieniają dwa najważniejsze kwasy tłuszczowe. Opisują właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (kwasów tłuszczowych: stearynowego i oleinowego). Definiują pojęcie mydła. Wymieniają związki chemiczne, będące substratami reakcji estryfikacji. Definiują pojęcie estry. Wymieniają przykłady występowania estrów w przyrodzie. Opisują zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol). Znają toksyczne właściwości poznanych substancji. Określają, co to są aminy i aminokwasy. Podają przykłady występowania amin i aminokwasów. Wymieniają główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu człowieka. Wymieniają podstawowe składniki żywności oraz miejsce ich występowania. Wymieniają miejsca występowanie celulozy i skrobi w przyrodzie. Określają, co to są makroelementy i mikroelementy. Wymieniają pierwiastki chemiczne, które wchodzą w skład tłuszczów, sacharydów i białek. Klasyfikują tłuszcze ze względu na pochodzenie, stan skupienia i charakter chemiczny. Wymieniają rodzaje białek. Klasyfikują sacharydy. Definiują białka, jako związki chemiczne powstające z aminokwasów. Wymieniają przykłady tłuszczów, sacharydów i białek. Określają, co to są węglowodany. Podają wzory sumaryczne: glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy. Podają najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych. Definiują pojęcia denaturacja, koagulacja. Wymieniają czynniki powodujące denaturację białek. Podają reakcję charakterystyczną białek i skrobi. Opisują znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu człowieka. Opisują, co to są związki wielkocząsteczkowe i wymienia ich przykłady. Wymieniają funkcje podstawowych składników pokarmu.