- 1 - P/08/074 Wrocław, dnia 16 maja 2008 r. LWR-41008-3/2008 Pan Prof. dr hab. Bogusław Fiedor Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu skontrolowała Akademię Ekonomiczną im. Oskara Langego we Wrocławiu (zwaną dalej Uczelnią ), występującą obecnie pod nazwą Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, w zakresie organizacji i finansowania studiów podyplomowych w latach akademickich 2005/2006 do 2007/2008 (semestr zimowy). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym bez zastrzeŝeń, NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Rektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia kontrolowaną działalność Uczelni, mimo stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących: ustalania odpłatności za studia podyplomowe, niespełnienia minimum programowego dla niektórych studiów podyplomowych, braku uchwalenia przez Senat Uczelni wytycznych dla rad wydziałów dotyczących prowadzenia kształcenia na studiach podyplomowych. Kontrola nie wnosi natomiast uwag do wypełniania przez Uczelnię ustawowego obowiązku kształcenia w celu uzupełniania wiedzy, poprzez uruchamianie i prowadzenie studiów podyplomowych, jakości kształcenia na tych studiach, tworzenia regulaminów, planów i programów studiów oraz przyjętych dla Uczelni zasad rachunkowości. 1 j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701
- 2 - Taką ocenę ogólną uzasadniają następujące oceny cząstkowe: 1. Na pozytywną ocenę zasługuje wywiązywanie się przez Uczelnię z obowiązku kształcenia w celu uzupełniania wiedzy, poprzez prowadzenie studiów podyplomowych. W badanym okresie Uczelnia uruchomiła 195 edycji studiów podyplomowych na wszystkich sześciu prowadzonych kierunkach nauczania. Wprawdzie liczba uruchamianych studiów podyplomowych w badanych latach akademickich spadła z 71 do 60, to jednak liczba słuchaczy tych studiów rosła wynosząc 2.532 w 2006 r. i 2.730 w 2007 r., przy jednoczesnym wzroście liczby studentów dziennych odpowiednio z 16.223 osób do 17.119 osób. Pozytywnie naleŝy ocenić jakość kształcenia na studiach podyplomowych, dla których nie określono ministerialnego minimum programowego. Analiza 10 losowo wybranych studiów podyplomowych wykazała, Ŝe warunkiem zaliczenia studiów było napisanie pracy dyplomowej przez słuchaczy, a dla 9 z nich zdanie egzaminu końcowego. KaŜdorazowo były opracowywane plany i programy studiów z zachowaniem spójności między nimi. Liczba godzin zajęć dydaktycznych omawianych studiów wynosiła od 150 do 248 godzin, co było zgodne z 1 ust. 2 regulaminu studiów podyplomowych, uchwalonego przez Senat Uczelni w dniu 2 marca 2006 r. Udział prowadzonych zajęć przez samodzielnych pracowników naukowo dydaktycznych (posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego) był zróŝnicowany i wynosił od 2,1% do 68,5%. 2. Uczelnia sześciokrotnie zorganizowała studia podyplomowe (wszystkie rozpoczęte w roku akademickim 2005/2006), dla których zostało określone ministerialne minimum programowe. Były to studia z zakresu szacowania nieruchomości, pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz zarządzania nieruchomościami (po 2 edycje dla wszystkich ww. specjalności). NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia fakt niespełnienia przez wszystkie 6 edycji studiów minimum programowego, określonego w komunikatach Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie ustalenia minimalnych wymogów programowych w zakresie: szacowania nieruchomości, pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz zarządzania nieruchomościami 2. Wzmiankowane studia podyplomowe zostały uruchomione, w myśl obowiązującego w Uczelni regulaminu studiów podyplomowych, stosownymi postano- 2 Dz.Urz. Ministra Infrastruktury z 2004 r. nr 23, poz. 253, 251, 252. Wskazane akty prawne obowiązywały do dnia 24 czerwca 2007 r., tj. w okresie zorganizowania i przeprowadzenia przedmiotowych studiów
- 3 - wieniami Prorektora ds. Dydaktyki, mimo Ŝe w swoich programach i harmonogramach nie uwzględniły wymaganego wymiaru godzinowego dla obowiązujących zagadnień. Ustalono bowiem, Ŝe na studiach z zakresu szacowania nieruchomości na 37 obowiązujących tematów, 31 w I edycji i 27 tematów w II edycji zostało zrealizowanych w niepełnym wymiarze, a odchylenia wynosiły od 20 minut do 8 godzin i 25 minut, zaś odpowiednio 2 i 3 tematów w ogóle nie zrealizowano. Dla studiów podyplomowych pośrednictwa w obrocie nieruchomościami z 27 obowiązkowych tematów zrealizowano po 26 tematów dla obu edycji, w tym odpowiednio 21 i 22 w zaniŝonym od 30 minut do 10 godzin i 40 minut wymiarze czasu. Na studiach zarządzania nieruchomościami na 20 wymaganych tematów zrealizowano 20 w I edycji i 19 tematów w II edycji, w tym odpowiednio 17 i 16 tematów w zmniejszonym wymiarze czasu od 30 minut do 13 godzin. Minimum programowe dla wszystkich zajęć studiów z zakresu szacowania nieruchomości zostało zrealizowane w wymiarze: 165 godzin i 10 minut (I edycja) i 160 godzin 55 minut (II edycja) na obowiązujące 244 godziny, tj. odpowiednio w 67,7% i 65,9%. Dane te dla studiów pośrednictwa w obrocie nieruchomościami wynosiły dla obu edycji kolejno: 121 godzin oraz 112 godzin i 15 minut na 180 obowiązujących godzin (67,2% i 62,4%), a dla studiów zarządzania nieruchomościami odpowiednio: 144 godziny i 20 minut oraz 111 godzin i 25 minut (77,2% i 59,6%). Niepełne wykonanie czasowego minimum programowego miało miejsce nawet po przeliczeniu łącznego czasu odbytych zajęć na godziny dydaktyczne (po 45 minut), bowiem jego realizacja przy tym załoŝeniu wyniosła od 74,6% do 91,2%. Takie wyliczenie czasu, w ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli, nie obrazuje jednak rzeczywistego stopnia realizacji wymogów programowych, bowiem zajęcia były zorganizowane w blokach trwających od 1 godziny i 30 minut do nawet 9 godzin. Oczywiste jest, Ŝe długo trwające zajęcia musiały być przedzielone kilkoma przerwami, zatem czas ten nie w pełni był wykorzystany na zajęcia dydaktyczne. Senat Uczelni uchwalił w dniu 2 marca 2006 r., a następnie 26 stycznia 2007 r. wytyczne dla rad wydziałów dotyczące planów i programów studiów. Uwagę kontroli zwrócił jednak fakt, Ŝe powyŝsze wytyczne nie obejmowały studiów podyplomowych, a taki wymóg został określony w art. 62 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 6 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyŝszym (Dz.U. nr 164, poz. 1365 ze zm.).
- 4-3. Negatywnie naleŝy ocenić takŝe obliczanie odpłatności za studia podyplomowe ustalane na podstawie zarządzenia Rektora nr 27/2001 z dnia 19 września 1991 r. Zgodnie z 9 pkt 1 obowiązującego do dnia 31.12.2006 r. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni (Dz.U. nr 84, poz. 380 ze zm.) podstawę ustalania odpłatności stanowi planowany koszt zajęć dydaktycznych, tymczasem Uczelnia do planowanych kosztów zajęć doliczała tzw. udział Uczelni w przychodach, stosując zapis ze wskazanego zarządzenia nr 27/2001, które dawało taką moŝliwość, wbrew ww. przepisowi. Wskazany udział Uczelni w przychodach był naliczany w wysokości od 18% do 23% przychodów z tytułu wnoszonych przez słuchaczy opłat. Były Rektor Uczelni wyjaśnił wprawdzie, iŝ ustalony przez niego udział Uczelni w przychodach, miał na celu pokrycie kosztów ogólnych (obsługa studiów przez dziekanaty, kwesturę itd.) w odniesieniu do tych studiów podyplomowych, które były organizowane we współpracy z podmiotem zewnętrznym w pomieszczeniach obcych. W takim przypadku, zgodnie z ww. zarządzeniem nr 27/2001, nie było moŝliwości naliczania kosztów pośrednich. Z wyjaśnień tych wynikałoby jednak, Ŝe dla studiów podyplomowych odbywających się poza Uczelnią powinien być ustalany udział Uczelni w przychodach, a dla studiów prowadzonych w pomieszczeniach własnych, jedynie narzut kosztów pośrednich w wysokości 10% kosztów bezpośrednich, natomiast nie byłoby moŝliwości ustalania dla określonych studiów obu tych elementów łącznie. Kontrola wykazała jednak, Ŝe dla studiów podyplomowych organizowanych w pomieszczeniach własnych Uczelni, naliczano zarówno koszty pośrednie jak i udział Uczelni w przychodach. Uczelnia uzyskała z tytułu naliczonego udziału w przychodach łączną kwotę 582,7 tys. zł, w tym 408,9 tys. zł w 2005 r. i 173,8 tys. zł w 2006 r. Stwierdzono takŝe, Ŝe w kosztorysie studiów podyplomowych pn.: Skuteczny menedŝer nowoczesnej firmy znalazł się bezpodstawnie tzw. fundusz rezerwowy w kwocie 7,3 tys. zł, bowiem takiej pozycji kosztów nie przewidywało zarządzenie nr 27/2001. Omawiane zarządzenie Rektora obowiązywało do dnia 2.03.2006 r., zaś kolejne zarządzenie Rektora nr 5/2006 z dnia 3.03.2006 r. regulowało juŝ sprawy odpłatności za studia podyplomowe zgodnie z obowiązującymi przepisami. W latach 2005-2007 Uczelnia osiągnęła ujemny wynik na działalności dydaktycznej, natomiast na jej części dotyczącej studiów podyplomowych wypracowano zysk wynoszący 764.575 zł w 2005 r., 2.301.336 zł w 2006 r. i 920.526 zł w 2007 r. Zysk ten stanowił odpowiednio 23,8%,
- 5-39,1% i 9,6% rocznych przychodów uzyskanych z tytułu prowadzenia studiów podyplomowych. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Zapewnienie realizacji określonych prawnie wymogów formalnych w zakresie uruchomienia i organizacji studiów podyplomowych, w szczególności poprzez określanie minimum programowego w planach i programach studiów oraz nadzorowanie ich realizacji. 2. Opracowanie planów czasu trwania zajęć studiów podyplomowych z uwzględnieniem koniecznych przerw między zajęciami dydaktycznymi w ramach wymaganej przepisami liczby realizowanych godzin zajęć dydaktycznych. 3. Spowodowanie przyjęcia przez Senat Uczelni wytycznych dla rad wydziałów w zakresie wykonywania zadań związanych z kształceniem na studiach podyplomowych. 4. Zaprzestanie ujmowania i naliczania w kosztorysach studiów podyplomowych składników nie stanowiących planowanych kosztów tych studiów. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Rektora w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Rektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.