CIĄŻA POWIKŁANA CUKRZYCĄ I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii AM w Warszawie Dr hab.n.med.dorota Bomba-Opoń, Dr n.med. Edyta Horosz
CUKRZYCA U KOBIET W CIĄŻY 90% CUKRZYCA CIĘŻARNYCH (GDM) 10% CUKRZYCA PRZEDCIĄŻOWA (PGDM)
PODZIAŁ CUKRZYCY wg WHO (1997) 1. CUKRZYCA TYPU 1 2. CUKRZYCA TYPU 2 3. CUKRZYCA WTÓRNA 4. CUKRZYCA CIĘŻARNYCH
CUKRZYCA CIĘŻARNYCH GDM GESTATIONAL DIABETES MELITUS
EPIDEMIOLOGIA CUKRZYCY CUKRZYCA CIĘŻARNYCH 0,2-12% 3-5% POPULACJA EUROPEJSKA 10-12% Indianie, Latynosi, Afroamerykanie
EPIDEMIOLOGIA CUKRZYCY CIĘŻARNYCH CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA ZALEŻY OD: CZYNNIKÓW RASOWYCH CZYNNIKÓW ŚRODOWISKOWYCH SPOSOBU ŻYCIA I ODŻYWIANIA ZACHOROWALNOŚCI NA CUKRZYCĘ TYPU 2 U KOBIET W WIEKU ROZRODCZYM POZIOMU OPIEKI ZDROWOTNEJ POWSZECHNOŚCI STOSOWANIA TESTÓW PRZESIEWOWYCH
CUKRZYCA CIĘŻARNYCH (DIABETES GRAVIDARUM) NIETOLERANCJA WĘGLOWODANÓW O RÓŻNYM NASILENIU, KTÓRA WYSTĄPIŁA PO RAZ PIERWSZY W CZASIE CIĄŻY LUB ZOSTAŁA PO RAZ PIERWSZY W CIĄŻY ROZPOZNANA
CUKRZYCA CIĘŻARNYCH PRZEMIJAJĄCA NIETOLERANCJA WĘGLOWODANÓW CUKRZYCA TYPU 2 (NIEROZPOZNANA LUB ROZPOCZYNAJĄCĄ SIĘ ) CUKRZYCA TYPU 1 (ROZPOCZYNAJĄCA SIĘ LUB ŚWIEŻO UJAWNIONA)
CUKRZYCA CIĘŻARNYCH KLASYFIKACJA: GDM1 NIEPRAWIDŁOWA TOLERANCJA GLUKOZY Z NORMOGLIKEMIA W WARUNKACH PRZESTRZEGANIA DIETY GDM2 HIPERGLIKEMIA NA CZCZO I POPOSIŁKOWA - KONIECZNE LECZENIE DIETĄ I INSULINĄ
ZMIANY METABOLICZNE W CIĄŻY I POŁOWA - FAZA ANABOLICZNA AKTYWNOŚĆ LIPAZY LIPOPROTEINOWEJ TKANKOWE ZUŻYCIE GLUKOZY
ZMIANY METABOLICZNE W CIĄŻY II POŁOWA - FAZA KATABOLICZNA KOMÓRKOWA INSULINOOPORNOŚĆ GLUKONEOGENEZY ( WKT) CIAŁ KETONOWYCH I LIPIDÓW
ZMIANY METABOLICZNE W CIĄŻY POWIKŁANEJ CUKRZYCĄ SPADEK CZYNNOŚCI WYDZIELNICZEJ KOMÓREK ß (30-40%) - I FAZY OPORNOŚĆ NA DZIAŁANIE INSULINY SPADEK WYCHWYTU GLUKOZY (o 10%) WZROST PRODUKCJI GLUKOZY (o 6 %) ZMNIEJSZONE HAMOWANIE PROCESÓW LIPOLIZY - wolnych kwasów tłuszczowych
ETIOLOGIA GDM UWARUNKOWANIA GENETYCZNE INSULINOOPORNOŚĆ NIEDOSTATECZNE WYDZIELANIE INSULINY ZABURZENIA LIPIDOWE
CZYNNIKI RYZYKA GDM OTYŁOŚĆ CUKRZYCA W RODZINIE GDM W POPRZEDNIEJ CIĄŻY MASA URODZENIOWA DZIECI >4000G;>95pc OBCIĄŻONY WYWIAD POŁOŻNICZY WIEK > 35RŻ CUKROMOCZ
MAŁE RYZYKO GDM KOBIETY DO 25 RŻ Z PRAWIDŁOWĄ MASĄ CIAŁA BEZ CUKRZYCY W RODZINIE NIE POCHODZĄCE Z GRUP ETNICZNYCH LUB RASOWYCH O WYSOKIEJ CZĘSTOŚCI CUKRZYCY W NIEKTÓRYCH KRAJACH U TYCH KOBIET NIE WYKONUJE SIĘ BADAŃ PRZESIEWOWYCH ZE WZGLĘDÓW EKONOMICZNYCH
CUKRZYCA CIĄŻOWA-ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY I TRYMESTR : GLIKEMIA NA CZCZO (<100 mg/dl) 24-28 HBD: TEST DOUSTNEGO OBCIĄŻENIA 75G GLUKOZY (OGTT) (O<100mg/dl; 60 <180mg/dl; 120 <140mg/dl)
Cukrzyca ciążowa-algorytm diagnostyczny GLIKEMIA NA CZCZO - 100-125mg/dl KRZYWA OBCIĄŻENIA 75G GLUKOZY WARTOŚCI NIEPRAWIDŁOWE: NA CZCZO 100 mg/dl 1H PO OBCIĄŻENIU 180 mg/dl; 2H PO OBCIĄŻENIU 140 mg/dl
ROZPOZNANIE GDM GLIKEMIA NA CZCZO 126mg/dl (oznaczone dwukrotnie) LUB GLIKEMIA W KRZYWEJ PO 75G GLUKOZY NA CZCZO 100mg/dl; 1H PO OBCIĄŻENIU 180mg/dl 2H PO OBCIĄŻENIU 140mg/dl Do rozpoznania GDM w OGTT jedna nieprawidłowa wartość glikemii w teście
WARUNKI WYKONANIA OGTT wykonywany na czczo 8-14 godzin od ostatniego posiłku przynajmniej przez 3 dni bez ograniczeń węglowodanów 75g glukozy rozpuszczone w 250-300ml i wypite w ciągu 5 minut w trakcie badania pacjent powinien siedzieć, nie przyjmować jakiegokolwiek pożywienia, nie palić nie należy przeprowadzać testu w trakcie i w ciągu 72 godz. prowadzonej krótkotrwałej sterydoterapii oraz terapii betamimetykami krew do badania pobierana jest na czczo, 1 i 2 godziny po wypiciu roztworu glukozy
Diagnostyka cukrzycy ciążowej U kobiet z czynnikami ryzyka cukrzycy ciążowej lub zaburzeniami tolerancji glukozy w wywiadzie należy w I trymestrze ciąży wykonać test obciążenia 75g glukozy
WPŁYW CUKRZYCY U MATKI NA ROZWÓJ PŁODU HIPERGLIKEMIA U MATKI HIPERINSULINEMIA U PŁODU ( IGF-I; IGFBP-1) MAKROSOMIA PŁODU
KONSEKWENCJE CUKRZYCY CIĘŻARNYCH BEZPOŚREDNIE MAKROSOMIA PŁODU URAZ OKOŁOPORODOWY PŁODU WYSOKI ODSETEK CIĘĆ CESARSKICH OKRES NOWORODKOWY ZABURZENIA ODDYCHANIA HIPOGLIKEMIA
KONSEKWENCJE CUKRZYCY CIĘŻARNYCH POWIKŁANIA CIĄŻY: ZAKAŻENIA DRÓG MOCZO-PŁCIOWYCH NADCIŚNIENIE TĘTNICZE WIELOWODZIE
KONSEKWENCJE CUKRZYCY CIĘŻARNYCH ODLEGŁE CUKRZYCA U MATEK (6-65%) OTYŁOŚĆ, CUKRZYCA U POTOMSTWA GORSZY ROZWÓJ INTELEKTUALNY DZIECI
POSTĘPOWANIE W GDM KONTROLA DIABETOLOGICZNA GLIKEMIA; HBA1C; KONTROLA POŁOŻNICZA USG: DIAGNOSTYKA WAD (ECHO SERCA PŁODU) MONITOROWANIE WZROSTU PŁODU OSZACOWANIE MASY PŁODU MONITOROWANIE PŁODU
LECZENIE CUKRZYCY CIĘŻARNYCH KONTROLA GLIKEMII SAMOKONTROLA - GLUKOMETRY OZNACZENIA: NA CZCZO; 1 GODZ. PO GŁÓWNYCH POSIŁKACH (ŚNIADANIE, OBIAD, KOLACJA)
DOCELOWE WARTOŚCI GLIKEMII W CIĄŻY
LECZENIE DIETETYCZNE SKŁAD DIETY 40-50% WĘGLOWODANÓW (GŁÓWNIE ZŁOŻONE - WARZYWA, PIECZYWO, KASZE) 30% BIAŁKA; 20-30% TŁUSZCZÓW KALORYCZNOŚĆ DIETY 35 KCAL/KG NALEŻNIEJ MASY OTYŁE - 25-30KCAL/KG NALEŻNEJ MASY LICZBA WYMIENNIKÓW WĘGLOWODANOWYCH 18-21 WW/ 24H LICZBA POSIŁKÓW 3 GŁÓWNE + 3 MNIEJSZE (ISTOTNY POSIŁEK PRZED SNEM)
DIETA W CUKRZYCY WYMIENNIK WĘGLOWODANOWY - ilość wagowa produktu zawierająca 10 g węglowodanów przyswajalnych - służy do obliczenia zawartości węglowodanów w diecie - posiłki główne- 4-5WW, - II śniadanie, podwieczorek 1-2 WW
INDEKS GLIKEMICZNY określa tempo wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu określonych produktów spożywczych wyrażany w procentach wskazane spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym (<50%) zapewniające stabilne stężenie glukozy we krwi
LECZENIE INSULINĄ INSULINOTERAPIA 10-40% KOBIET Z GDM WDROŻENIE LECZENIA GDY GLIKEMIA: NA CZCZO > 95MG%; 1H > 120MG%, INSULINY LUDZKIE Analog insuliny szybkodziałającej lub insulina krótkodziałająca przed głównymi posiłkami Ins.dłgodziałająca o godz. 22.00 W CIĄŻY NIE STOSUJE SIĘ DOUSTNYCH LEKÓW HIPOGLIKEMIZUJĄCYCH
POSTĘPOWANIE PO CIĄŻY PONOWNE WYKONANIE TESTU DIAGNOSTYCZNEGO PO OKRESIE POŁOGU ZAKWALIFIKOWANIE DO JEDNEJ Z GRUP: - cukrzyca - IFG (impaired fasting glucose) - IGT (impaired glucose tolerance) - normoglikemia - PLANOWANIE CIĄŻY I WCZESNE OBJĘCIE SPECJALISTYCZNĄ OPIEKĄ W CIĄŻY
CUKRZYCA PRZEDCIĄŻOWA PGDM PREGESTATIONAL DIABETES MELITUS
EPIDEMIOLOGIA CUKRZYCY CUKRZYCA PRZEDCIĄŻOWA 0,2-0,3% POPULACJI
KLASYFIKACJA CUKRZYCY WG P. WHITE - A leczenie dietą; dowolna długość trwania cukrzycy - B wystąpienie cukrzycy po 20rż; czas trwania do 10 lat - C wystąpienie cukrzycy między 10 a 19rż; czas trwania 10-19 lat - D wystąpienie cukrzycy przed 10rż; czas trwania powyżej 20 lat; retinopatia prosta lub nadciśnienie - R retinopatia profiferacyjna lub wylew do c. szklistego - F nefropatia : białkomocz dobowy powyżej 0,5g - RF kryteria klasy R i F - H choroba niedokrwienna serca - T - stan po przeszczepieniu nerki
KLASYFIKACJA CUKRZYCY WG HARE CUKRZYCA NIEPOWIKŁANA (DM) CUKRZYCA POWIKŁANA (DM+).Mikroangiopatia.Retinopatia.Nefropatia.Nadciśnienie.Makroangiopatia.Neuropatia autonomiczna - nieproliferacyjna - proliferacyjna - mikroalbuminuria - jawna, mikroalbuminuria - uprzednio stwierdzone - wywołane ciążą - stan przedrzucawkowy - Choroba niedokrwienna serca
PRZECIWSKAZANIA DO CIĄŻY CIĘŻKA NEFROPATIA (KLIRENS KREATYNINY <40ML/MIN) NIEKONTROLOWANE, OPORNE NA LECZENIE NADCIŚNIENIE CIĘŻKA NIEPODDAJĄCA SIĘ LECZENIU RETINOPATIA PROLIFERACYJNA ZAAWANSOWANA CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA LUB PRZEBYTY ZAWAŁ AUTONOMICZNA NEUROPATIA Z ZAJECIEM UKŁADU BODŹCOWO-PRZEWODZĄCEGO SERCA LUB PRZEWODU POKARMOWEGO
POSTĘPOWANIE PRZED CIĄŻĄ PLANOWANIE CIĄŻY WYRÓWNANIE GLIKEMII HbA1c < 6,1% INTENSYWNA INSULINOTERAPIA ( INSULINY LUDZKIE) KONTROLA PARAMETRÓW FUNKCJI NEREK LECZENIE RETINOPATII PROLIFERACYJNEJ DOBÓR ODPOWIEDNICH LEKÓW HIPOTENSYJNYCH
CZYNNIKI PATOGENNE W CIĄŻY POWIKŁANEJ CUKRZYCĄ HIPERGLIKEMIA CIAŁA KETONOWE HIPOGLIKEMIA PRZECIWCIAŁA PRZECIWINSULINOWE ZMIANY NACZYNIOWE (MACICA; ŁOŻYSKO) ABBERACJE CHROMOSOMALNE
CUKRZYCA PRZEDCIĄŻOWA ZAGROŻENIE PŁODU WADA WRODZONA MAKROSOMIA IUGR NIEDOTLENIENIE WEWNĄTRZMACICZNE ZGON WEWNĄTRZMACICZNY
POWIKŁANIA CIĄŻY PORONIENIE PORÓD PRZEDWCZESNY WIELOWODZIE PROM ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
INSULINOTERAPIA W CIĄŻY Insulinoterapia w ciąży-zawsze w modelu intensywnej insulinoterapii zmienne dawki insuliny dostosowane do trybu życia pacjenta WIELOKROTNE WSTRZYKNIĘCIA MDI MULTIPLE DAILY INJECTIONS CIĄGŁY PODSKÓRNY WLEW INSULINY CSII CONTINUOUS SUBCUTANEOUS INSULIN INFUSION TERAPIA POMPOWA
WIELOKROTNE WSTRZYKNIĘCIA analog insuliny szybkodziałającej lub insulina krótkodziałająca stosowana do posiłków HUMALOG - LISPRO NOVORAPID - ASPART w insulina o przedłużonym działaniu [izofanowa (NPH)] lub długodziałający analog insuliny w celu zapewnienia stałego, podstawowego stężenia insuliny przed snem i/lub w godzinach porannych
CS II POMPA INSULINOWA Ciągłe podawanie insuliny przez wkłucie podskórne połączone cewnikiem z pompą insulinową, która podaje insulinę w dawce ustalonej przez użytkownika Pompa insulinowa nie jest sztuczną trzustką
POMPA INSULINOWA Zalety stosowania pompy: łatwiejsze wyrównanie cukrzycy mniejsze ryzyko hipoglikemii łatwe korygowanie hiperglikemii możliwość prowadzenia elastycznego trybu życia zapobieganie późnej hiperglikemii poposiłkowej istotne ograniczenie liczby iniekcji
POMPA INSULINOWA Wlew podstawowy (baza) odpowiada podstawowemu zapotrzebowaniu na insulinę zastępuje insulinę o przedłużonym działaniu Bolus zastępuje insulinę wydzielaną doposiłkowo, odpowiednik insuliny szybkodziałającej podawanej przed posiłkiem
CUKRZYCA PRZEDCIĄŻOWA PGDM OPIEKA W CIĄŻY DIABETOLOG POŁOŻNIK OKULISTA NEFROLOG CZĘSTSZE WIZYTY W CIĄŻY, INTENSYWNE MONITOROWANIE CIĘŻARNEJ I PŁODU HOSPITALIZACJA JUŻ W 36 TYGODNIU CIĄŻY
OPIEKA OKOŁOPORODOWA MONITOROWANIE STANU RODZĄCEJ pomiar: glikemii 1-2h; jonogram - pożądane poziomy glikemii 60-120mg/dl - dożylny wlew z glukozy 125ml/h - wlew insuliny krótkodziałającej w roztworze 0,9%NaCl 1iu/ml (szybkość infuzji zależy od glikemii) - uzupełnienie poziomu potasu
OPIEKA OKOŁOPORODOWA PO PORODZIE SPADEK ZAPOTRZEBOWANIA NA INSULINĘ ODŁĄCZENIE WLEWU Z INSULINY PODANIE INSULINY S.C. I SPOŻYCIE POSIŁKU KONIECZNE ZMNIEJSZENIE DAWKI INSULINY OD 30-50% ZALECANE KARMIENIE PIERSIĄ