Bogusława Kozub; nauczyciel chemii w Publicznym Gimnazjum nr 5 w Płazie Temat: Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego. Temat realizowany metodą projektu. Celem projektu jest zapoznanie się uczniów z pojęciem tworzywa naturalnego, występowaniem niektórych tworzyw naturalnych na terenie naszego kraju, ich zastosowaniem i przetwarzaniem. Projekt dotyczy następujących surowców mineralnych: 1) Skały wapienne. 2) Skały gipsowe. 3) Tlenek krzemu. 4) Rudy żelaza. 5) Surowce energetyczne- węgle kopalne, ropa naftowa, gaz ziemny. Podczas realizacji projektu zadaniem uczniów jest zapoznanie się z występowaniem w/w minerałów na terenie Polski, poznanie ich składu chemicznego, odmian polimorficznych, znaczenia dla gospodarki, przetwarzania i zastosowania. Podczas realizacji projektu uczniowie będą realizować następujące treści nauczania: 1) Budowa Ziemi 2) Skorupa ziemska 3) Minerały i skały 4) Surowce mineralne 5) Skały wapienne ich skład i właściwości, odmiany polimorficzne, reakcja charakterystyczna węglanu wapnia, zastosowanie wapieni. 6) Skały gipsowe- ich skład i właściwości, odmiany polimorficzne, zastosowanie. 7) Tlenek krzemu- budowa i właściwości, odmiany polimorficzne, zastosowanie do produkcji szkła, rodzaje szkła. 8) Rudy żelaza- skład chemiczny, otrzymywanie żelaza, właściwości i zastosowanie stali. 9) Jak powstały złoża węgla, podział węgli kopalnych, zastosowanie węgli kopalnych, jak powstała ropa naftowa i gaz ziemny, przeróbka ropy naftowej, zastosowanie ropy i gazu ziemnego. 10)Problemy ekologiczne związane z eksploatacją i zastosowaniem w/w surowców. Projekt będzie realizowany w grupach. Efektem końcowym ma być folder przedstawiający treści programowe projektu. Po zakończeniu pracy nad
projektem uczniowie napiszą test końcowy dotyczący treści programowych projektu. Czas realizacji projektu 1 miesiąc. Projekt łączy treści nauczania chemii, geografii, biologii i informatyki. Uczniowie mogą wykorzystać podręczniki z tych przedmiotów, encyklopedie, internet i inne dostępne środki multimedialne. Nauczyciel chemii zorganizuje wycieczkę do Zakładu wapienniczego w Płazie. Ocena pracy- oceniana będzie treść merytoryczna folderu, strona graficzna (staranność wykonania, wkład pracy, przejrzystość treści), umiejętności uczniów podczas pisania testu, samoocena uczniów za wkład pracy. Praca może zdobyć maksymalnie 100 punktów. Materiały dla ucznia. Organizacja działań. 1) Podział na grupy. W trakcie realizacji projektu nauczysz się: a) współpracować w grupie b) planować pracę w grupie c) dzielić się zadaniami do wykonania i odpowiedzialnością za nie d) podejmować decyzje grupowe e) dokonywać samooceny pracy w grupie i usprawniać jej działanie f) przygotowywać prezentację rezultatów waszej pracy g) występować publicznie h) samodzielnie zdobywać wiedzę. 2) Zadania dla poszczególnych grup. a) Budowa Ziemi: uczeń powinien wiedzieć: jak zbudowana jest Ziemia, co to są minerały, co to są skały, co to są surowce mineralne, jakie najważniejsze pierwiastki występują w skorupie ziemskiej, w jakiej postaci występują pierwiastki na Ziemi. Uczeń powinien umieć: sklasyfikować surowce mineralne ze względu na zastosowanie, określić jakie zagrożenia niesie za sobą eksploatacja surowców mineralnych, wskazać miejsca występowania w Polsce surowców mineralnych. b) Skały wapienne: uczeń powinien wiedzieć: jakie właściwości charakterystyczne wykazują skały wapienne, jakie są ich odmiany, co jest
głównym składnikiem wapieni, co to jest wapno palone, co to jest wapno gaszone, jakie jest znaczenie wapieni w budownictwie. Uczeń powinien umieć: znać rekcję charakterystyczną wapieni i zapisać jej przebieg, zapisać przebieg termicznego rozkładu wapieni, umieć zidentyfikować produkty tej reakcji, objaśnić przemiany chemiczne od skał wapiennych do zaprawy murarskiej, zapisać reakcję gaszenia wapna. c) Skały gipsowe: uczeń powinien wiedzieć; w jakich minerałach występuje siarczanvi wapnia, co to są hydraty, czym się różni gips krystaliczny od palonego, do czego służy gips palony. Uczeń powinien umieć: napisać wzory gipsu i anhydrytu, zapisać równanie reakcji wypalania gipsu, sporządzić zaprawę gipsową. d) Tlenek krzemu: uczeń powinien wiedzieć: w jakich minerałach występuje tlenek krzemu, jakie są właściwości krzemionki, do czego służy krzemionka, jakie substancje są używane do produkcji szkła, czym różni się substancja krystaliczna od bezpostaciowej, jakie są rodzaje szkła. Uczeń powinien umieć; wyjaśnić różnicę w budowie NaCl i szkła. e)rudy żelaza: uczeń powinien wiedzieć; w jakiej postaci występują metale w przyrodzie, co to są rudy żelaza, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji służące do otrzymywania żelaza, na czym polega zjawisko korozji, co to jest stal. Uczeń powinien umieć: podać przykłady rud żelaza, wyjaśnić dlaczego częściej używa się stopów niż czystych metali, znać skład brązu i mosiądzu, wyjaśnić rolę metali w organizmie człowieka. f) Surowce energetyczne; uczeń powinien wiedzieć: jakie są rodzaje węgli kopalnych, jak powstały złoża węgli i ropy naftowej, jakie są właściwości fizyczne ropy naftowej, co powstaje w wyniku destylacji ropy naftowej, co otrzymujemy w wyniku zgazowania węgla kamiennego, jakie zanieczyszczenia atmosfery są wynikiem spalania węgla i ropy naftowej, jakie są zalety i wady węglowych źródeł energii, jakie są poza węglowe źródła energii. Uczeń powinien umieć: określić zastosowanie produktów destylacji, określić położenie rafinerii w Polsce, znać cele działalności rafinerii, wyjaśnić na czym polegają katastrofy ekologiczne np. związane z wyciekami ropy, wyjaśnić wpływ eksploatacji węgla na środowisko naturalne. 3) Czas trwania projektu 1 miesiąc. 4) Źródła informacji: podręczniki do chemii, geografii, biologii, encyklopedie, internet, wycieczka do Zakładu Wapienniczego w Płazie, foldery o zakładzie wapienniczym w Płazie. 5) Sposób prezentacji: na lekcjach chemii oraz w dniu promocji szkoły.
Karta ewaluacji projektu. 1) Czy przedstawione zadania odpowiadały Twoim zainteresowaniomprzedstaw to w skali 1 2 3 4 5. 2) Czy temat pracy był trudny 1 2 3 4 5. 3) Z jakich źródeł informacji korzystałeś.... 4) Czy podczas realizacji projektu dużo się nauczyłeś 1 2 3 4 5. 5) Czy korzystałeś z rad nauczycieli 1 2 3 4 5. 6)Czy praca w grupie mobilizowała Cię do wysuwania własnych pomysłów 1 2 3 4 5. 7)Czy podoba Ci się ta metoda zdobywania wiedzy 1 2 3 4 5. 8)Oceń swoje zaangażowanie w trakcie realizacji projektu 1 2 3 4 5
Kryteria oceny projektu. Klasa...grupa... Imię i nazwisko Ocena ucznia. Liczba punktów. Max.100p Realizacja wszystkich zadań.max10p. Terminowość wykonania. Max. 10pkt. Treść merytoryczna. Max. 10pkt. Przejrzystość treści. Max. 10pkt. Estetyka i pomysł. Max. 10pkt. Test. Max. 50pkt. Konsultacje; Nauczyciel chemii Nauczyciel biologii Nauczyciel geografii Nauczyciel informatyki
Test sprawdzający- tworzywa pochodzenia naturalnego. Za każde pytanie możesz uzyskać 1p. 1) Skorupa ziemska zbudowana jest z...i... 2)... są to pierwiastki w stanie wolnym i związki chemiczne, które wytworzyła przyroda. 3)...to naturalnie powstałe zbiory minerałów. 4) Największy udział procentowy (w procentach masowych) w budowie skorupy ziemskiej mają pierwiastki: a)...b)...c)... 5) Podaj podstawowe zastosowania surowców mineralnych: a)...b)...c)...d)...e)... 6) Wymień miejsca występowania skał wapiennych w Polsce: a)...b)...c)...d)...e)......f)... 7) Wapień ma wzór chemiczny... 8) Odmiany wapieni to: a)...b)...c)... 9) Napisz reakcję termicznego rozkładu węglanu wapnia: 10) Wzór wapna palonego to... 11) Reakcja gaszenia wapna palonego przebiega następująco: 12) Oblicz masę cząsteczkową wapna palonego... 13) Wapno gaszone służy do a)...b)... 14) Do twardnienia zaprawy murarskiej niezbędny jest... 15) Reakcja twardnienia zaprawy murarskiej ma przebieg:... 16) Narysuj schemat budowy wapiennika. 17) W jaki sposób zakład wapienniczy chroni środowisko? 18) Głównym składnikiem skał gipsowych jest... 19) Odmiany występujących w przyrodzie skal gipsowych to a)...b)... 20) Hydratem nazywamy... 21) Reakcja palenia gipsu przebiega następująco:... 22) Gips palony ma wzór... 23) Gips palony stosujemy do a)...b)...c)... 24) Tlenek krzemu IV ma wzór...
25) Wymień kilka odmian krzemionki... 26) Pokruszony kwarc to powszechnie występujący... 27) Krzemionkę stosujemy do produkcji a)...b)... 28) Głównymi składnikami do produkcji szkła są: (wymień wzory chemiczne). a)...b)...c)... 29) Wymień kilka rodzajów szkła... 30) Wyjaśnij pojęcie budowa bezpostaciowa...... 31) Żelazo występuje w przyrodzie w postaci... 32) Napisz równanie redukcji tlenku żelaza II tlenkiem węgla II... 33) Żeliwo wytapia się w urządzeniu zwanym... 34) Zjawisko korozji polega na... 35) Wymień kilka sposobów ochrony przed korozją...... 36) Brąz to stop...i... 37) Mosiądz to stop...i... 38) Stal to stop...i... 39) Opisz krótko dlaczego używamy stopów a nie czystych metali...... 40) Wymień kilka metali występujących w organizmie człowieka w ilościach makroskopowych... 41) Podaj podstawowe surowce energetyczne a)...b)...c)... 42) Najbardziej energetyczna odmiana węgla kamiennego to... 43) Węgiel kamienny to substancja pochodzenia... 44) Ropa naftowa i gaz ziemny to substancje pochodzenia... 45) Ignacy Łukasiewicz był twórcą (jakiego urządzenia)... 46) Ropę naftową przerabia się w zakładach zwanych... 47) Narysuj prosty zestaw do destylacji (opisz wszystkie elementy zestawu 48) Głównym produktem destylacji ropy naftowej jest... 49) Nadmierne występowanie dwutlenku węgla w atmosferze stwarza zagrożenie ekologiczne które nazywamy... 50) Wymień inne źródła energetyczne......
Bibliografia. 1) Intel nauczanie ku przyszłości- wspierane przez Microsoft. 2) Program nauczania chemii w gimnazjum. Teresa kulawik, Maria Litwin. 3) Chemia dla gimnazjum. Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin. 4) Poradnik Metodyczny-chemia dla gimnazjum Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin. 5) Chemia sprawdziany osiągnięć. Halina Piankowska. 6) Zbiór zadań z chemii dla gimnazjum.-teresa Kulawik, Maria Litwin, Szarota Styka Wlazło. 7) Zbiór zadań z chemii. Andrzej Reych. 8) Chemia w pytaniach, zadaniach i odpowiedziach dla uczniów szkół podstawowych.- Bożena Kałuża, Andrzej Reych. 9) www.publikacje.edu.pl 10) www.szkola.net 11)www.eduseek.interklasa.pl 12)Zbiór zadań z chemii dla szkół średnich. Krzysztof Pazdro