Liczba i rozmieszczenie ludności

Zmiany ludnościowe Przez zmiany ludnościowe rozumiemy wzrost, spadek lub stabilizację liczby ludności Bilans ludności jest zestawieniem podstawowych składników zmian ludnościowych w formie równania: P2 P1 = U Z +/- M P1 liczba ludności na początku badanego okresu P2 liczba ludności na końcu badanego okresu U urodzenia w badanym okresie Z zgony w badanym okresie M migracje w badanym okresie

Rozwój liczebny ludzkości Nie ma zgody jak wyglądał wczesny model przyrostu liczby ludności Stały, raz szybszy, raz wolniejszy, wzrost liczby ludności Wzrost zakłócany okresowymi spadkami liczby ludności oraz znaczącymi przyśpieszeniami wzrostu

Rozwój liczebny ludzkości Około 4000 lat p.n.e. - 80 mln Za życia Jezusa - 270-330 mln Około roku 1500-440-540 mln, od tego momentu tempo przyrostu znacznie się zwiększyło: 1804-1 mld 1927-2 mld 1960-3 mld 1975-4 mld 1987-5mld 1999 6 mld (12.10.1999 uznano za dzień narodzenia sześciomiliardowego obywatela Ziemi) 2011 7 mld (31.10.2011 uznano za dzień narodzenia siedmiomiliardowego obywatela Ziemi) 2012 7 021 836 029 (szacunek CIA www.cia.gov) 2014-7,174,611,584 (szacunek CIA) 2015-7,256,490,011 (szacunek CIA)

Dokładna liczba ludności? Demografowie nie posiadają dokładnej informacji o liczbie ludności żyjącej na świecie W skutek różnych okoliczności powszechne spisy ludności nie są przeprowadzane we wszystkich krajach świata. Tak więc obliczenia liczby ludności muszą wykorzystywać również szacunki*. *wyprowadzane z hipotetycznych wskaźników gęstości zaludnienia, ustalonych na podstawie oceny stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego określonych regionów

Ludność świata, wzrost w ujęciu historycznym Źródło: Population Bulletin. Vol. 62. no. 1. March 2007

Wzrost ludności świata 1750-2050

Wzrost liczby ludności w regionach słabo i wysoko rozwiniętych

Zaludnienie kontynentów w 2015 roku (w mln) szacunki ONZ 8000000 7349472 7000000 6000000 5000000 4393296 Tysiące 4000000 3000000 2000000 1186178 738442 1000000 634387 357838 0 Afryka Świat Źródło: http://unstats.un.org Europa Azja Ameryka Północna Ameryka Południowa 39331 Oceania

Zaludnienie kontynentów w 2015 roku (w procentach) 1% 5% 16% 9% Afryka 10% Azja Europa Ameryka Południowa Ameryka Północna Oceania 60% Źródło: http://unstats.un.org

Najludniejsze kraje świata w 2015 roku Źródło: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ http://www.prb.org/wpds/2015/#map/world/population/2015

Liczba ludności w 2015 roku Źródło: http://unstats.un.org

Współczynnik gęstości zaludnienia To stosunek liczby ludności do powierzchni badanego terytorium Pod tym względem Świat jest bardzo zróżnicowany. Istnieją obszary w których gęstość zaludnienia jest niższa niż 1 os./km2 i takie, w których współczynnik ten przyjmuje wartość ponad 1000 os/km2 (np. Bangladesz)

Typy obszarów Główne obszary koncentracji ludności Szczególne obszary koncentracji ludności Obszary niezamieszkane lub o bardzo rozproszonej sieci osadniczej

Gęstość zaludnieniaświata w latach 1950-2015 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 Świat Regiony bardziej rozwinięte Regiony mniej rozwinięte Źródło:http://www.un.org/esa/population/unpop.htm

Gęstość zaludnieniaświata w latach 1950-2015 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1952 1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 Afryka Ameryka Płd. i Karaiby Azja Ameryka Płn. Źródło:http://www.un.org/esa/population/unpop.htm Europa Oceania

Czynniki determinujące rozmieszczenie ludności: Czynniki przyrodniczo-geograficzne Czynniki społeczno-ekonomiczne Czynniki demograficzne

Urbanizacja

Urbanizacja Urbanizacja odbywa się na 4 płaszczyznach. demograficznej - wzrost liczby ludności miejskiej, jej udziału w ogólnej liczbie ludności, migracje ludności ze wsi do miast, ekonomicznej - wzrost odsetka ludności zatrudnionej poza rolnictwem, początkowo w przemyśle, a potem usługach, społecznej - upowszechnianie się tzw. miejskiego stylu życia, przestrzennej rozprzestrzenianie się obszarów miejskich i tworzenie nowych miast.

Urbanizacja 2010 (szacunki ONZ) Kontynent Ludność ogółem (w tys.) Ludność miejska W tys. % Ludność wiejska W tys. % Afryka 1033 043 412 990 40,0 620 053 60,0 Azja 4 166 741 1 757 314 42,2 2 409 427 57,8 Europa 732 759 533 295 72,8 199 464 27,2 Ameryka Północna 351 659 288 803 82,1 62 856 17,9 Ameryka Południowa 588 649 468 757 79,6 119 892 20,4 Oceania 35 838 25 167 70,2 10 671 29,8 http://esa.un.org/unpd/wup/maps/citydistribution/citypopulation/citypo p.aspx http://esa.un.org/unpd/wup/maps/citygrowth/citygrowth.aspx

Ludność miejska i wiejska w roku 1950, 2011, 2050 w miliardach (szacunki ONZ)

Ludność miejska i wiejska w roku 1950, 2011, 2050 w procentach (szacunki ONZ)

Liczba ludności miejskiej i wiejskiej w latach 19502050 w milionach (szacunki ONZ)

Udział ludności miejskiej wg kontynentów 1959-2050 (dane ONZ)

Republic of 0 Latvia Albania 20 Liechtenstein 68 Austria Switzerland Germany 85 85 Netherlands 85 85 France 95 Luxembourg 100 Belgium 47 Monaco 77 Western Europe 52 Bosnia and 58 Slovenia 55 Serbia 59 Croatia 61 61 61 TFYR Macedonia Portugal 62 Greece 68 Montenegro 80 79 Italy 93 Spain 100 Malta 68 67 Southern Europe 61 Ireland 69 Lithuania 69 68 Estonia Norway 79 United Kingdom Sweden 87 Finland 90 Denmark Iceland 50 Northern Europe 57 Slovakia 60 Romania Poland Hungary 69 71 Ukraine 74 73 Bulgaria Russian Federation 73 75 Czech Republic 80 Belarus 70 Eastern Europe Europe Odsetek ludności zamieszkałej w miastach w 2011 roku 97 80 83 74 74 68 56 50 49 40 30 14 10

Rozwój liczebny i rozmieszczenie ludności Polski

Liczba ludności na terenach Polski Początkowy okres istnienia państwa - 600 700 tys. osób Za panowania Bolesława Krzywoustego około 1,0 1,2 mln osób 1600 rok szacunki Belocha 3 mln (Polska i Prusy)

Liczba ludności Polski: w Polsce w dniu 30 czerwca 2014 roku w Polsce mieszkało prawie 38 484 tys. osób

Liczba ludności Polski w latach 1946-2014 (w tys.) 45000 Ogółem Miasta Wieś 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 Źródło: Rocznik Demograficzny 2015 2014 12 2010 8 6 4 2 2000 98 96 94 92 1990 88 86 84 82 1980 78 76 74 72 1970 68 66 64 62 1960 58 56 54 52 1950 48 46 0

Miejsce zamieszkania ludności Polski w latach 1946-2014 (w %) 70 Miasta 65 Wieś 60 55 50 45 40 35 Źródło: Rocznik Demograficzny 2015 2014 12 2010 8 6 4 2 2000 98 96 94 92 1990 88 86 84 82 1980 78 76 74 72 1970 68 66 64 62 1960 58 56 54 52 1950 48 46 30

Liczba ludności Polski w latach 1989-2014 (w tys.) 26000 Miasta Wieś 24000 22000 20000 18000 16000 14000 12000 Źródło: Rocznik Demograficzny 2015 14 13 12 11 2010 09 08 07 06 05 04 03 02 01 2000 99 98 97 96 95 94 93 92 91 1990 89 10000

Liczba ludności wg województw w 2014 roku 5000000 5324519 4593358 4500000 4000000 3469464 3364176 3500000 2908459 3000000 2508464 2298812 215183521284812090836 2500000 2000000 1717970 1445478 12654151193348 10207671002575 1500000 1000000 500000 Źródło: Rocznik demograficzny GUS 2014 Opolskie Lubuskie Podlaskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Kujawsko-pomorskie Podkarpackie Lubelskie Pomorskie Łódzkie Dolnośląskie Małopolskie Wielkopolskie Śląskie Mazowieckie 0

Gęstość zaludnienia w Polsce w latach 1946-2014 (os. na km2) 125 123 121 119 117 115 113 111 109 107 105 103 101 99 97 95 93 91 89 87 85 83 81 79 77 Źródło: Rocznik demograficzny 2014 14 12 2010 08 06 04 02 2000 98 96 94 92 1990 88 86 84 82 1980 78 76 74 72 1970 68 66 64 62 1960 58 56 54 52 1950 48 46 75

Gęstość zaludnienia w Polsce w 2010 roku Źródło: Wydawnictwa edukacyjne WIKING

0 75 Zachodniopomorskie 100 Źródło: Rocznik Demograficzny 2014 GUS 116 119 123 126 Wielkopolskie Podkarpackie POLSKA Pomorskie 150 150 Gęstość zaludnienia wg województw w 2014 roku Śląskie Małopolskie 146 Mazowieckie 137 Dolnośląskie Łódzkie 116 Kujawsko-pomorskie 108 Świętokrzyskie 85 110 Opolskie Lubelskie 73 Lubuskie 60 Warmińsko-mazurskie 50 59 Podlaskie 400 372 350 300 250 222 200

60,0 Źródło: Rocznik demograficzny 2015 41,3 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 64,3 64,9 Mazowieckie Pomorskie 80,0 69,3 Śląskie 68,7 Dolnośląskie 63,2 Łódzkie 70,0 Zachodniopomorskie 63,1 Lubuskie 60,3 POLSKA 52,0 60,5 Podlaskie 48,6 59,8 Kujawsko-pomorskie 55,1 59,2 Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie 46,2 Opolskie 44,6 Małopolskie 50,0 Lubelskie Świętokrzyskie Podkarpackie 90,0 Ludność mieszkająca w miastach w roku 2014 (w %) 77,3

1800 1700 1600 Liczba mieszkańców największych miast w Polsce (plus Lublin) w latach 1950-2014 1500 1400 1300 Warszawa 1200 Kraków Łódź 1100 Wrocław 1000 Poznań Gdańsk 900 Lublin 800 700 600 500 400 300 200 100 Źródło: Rocznik demograficzny 2015. 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2000 1990 1980 1970 1960 1950 0

800 Kraków Łódź Wrocław Poznań Gdańsk Lublin 750 700 Liczba mieszkańców największych miast w Polsce (plus Lublin) w latach 1950-2014 650 600 550 500 450 400 350 Źródło: Rocznik demograficzny 2015. 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2000 300

Literatura do wykładu J. Holzer Demografia 2003. rozdział 4

Zagadnienia do egazaminu 1. Wzrost liczby ludności świata. Opisać slajd 7 i 8. Jak zmieniała się liczba ludności? Jak zmieniało się tempo wzrostu liczby ludności? 2. Wzrost liczby ludności w regionach nisko i wysoko rozwiniętych (gdzie i kiedy?). Opisać slajd 9, 10. Wykorzystać wiedzę o przejściu demograficznym. 3. Ile wynosi liczba ludności świata? Poszczególne kontynenty? Można zaokrąglić do 10 milionów. 4. To samo co w pytaniau 3 w procentach. 5. Trzy najludniejsze kraje świata (ile mają ludności?). 6. Na którym miejscu w rankingu państw świata pod względem liczby ludności znajduje się Polska? 7. Na którym miejscu w rankingu państw europejskich pod względem liczby ludności znajduje się Polska? 8. Które kraje Europejskie są bardziej ludne niż Polska? 9. Co to jest współczynnik gęstości zaludnienia? 10. Czym są główne i szczególne obszary koncentracji ludności? 11. Główne obszary koncentracji ludności na świecie. Podaj cztery. 12. Jak rozmieszczona jest ludność w Europie? Gdzie jest "najgęściej", gdzie "najrzadziej"? 13. Co to jest urbanizacja? Czym jest współczynnik urbanizacji? 14. Poziom urbanizacji na kontynentach (slajd 25) 15. W jakim kierunku zmierza wartość współczynnika urbanizacji na świecie? 16. Liczba ludności Polski 1800, 1900, 1939, 1946, 2014 17. Odsetek ludności miejskiej i wiejskiej w 2014. 18. Współczynnik gęstości zaludnienia w Polsce 2014. 19. Gęstość zaludnienia w Polsce w 2010 jakie rejony są gęściej zaludnione, a jakie mniej? Slajd 44, 45. 20. Liczba ludności największych miast Polski i Lublina w 2014 roku. Slajd 46, 47. 21. Które miasta w ostatnich latach doświadczają najszybszego odpływu ludności? Slajd 46, 47.