Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie. 71-342 Szczecin, ul. Wincentego Pola 6, tel.: 091-4870313, fax: 091-4861141

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie 71-342 Szczecin, ul. Wincentego Pola 6, tel.: 091-4870313, fax: 091-4861141 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ MIASTA SZCZECINA za rok 2008

SPIS TREŚCI Strona I. WSTĘP 5 II. OCENA ZDROWOTNA LUDNOŚCI POWIATU NA PODSTAWIE 13 WYSTĘPUJĄCYCH NA NADZOROWANYM TERENIE JEDNOSTEK CHOROBOWYCH III. OCENA STANU SANITARNEGO PLACÓWEK SŁUŻBY ZDROWIA 48 SZPITALE 49 3.1. Informacje ogólne 49 3.2. Stan sanitarno-techniczny i funkcjonalność działu lecznictwa 61 3.3. Zaopatrzenie w wodę, w tym jakość ciepłej wody 66 3.4. Utrzymanie bieżącej czystości i porządku 70 3.5. Dezynfekcja i komory dezynfekcyjne 71 3.6. Sterylizacja 74 3.7. Postępowanie z bielizną szpitalną 76 3.8. Gospodarka odpadami stałymi 82 3.9. Blok żywienia w szpitalach 92 3.9.1. Stan techniczny i sanitarny 92 3.9.1.1. Kuchnie centralne 93 3.9.1.2. Kuchenki oddziałowe 107 3.9.1.3. Kuchnie mleczne 118 3.9.2. Transport posiłków na oddziały 121 3.9.3. Usuwanie odpadów kuchennych 124 3.10. Prosektoria i postępowanie ze zwłokami 127 3.11. Ocena działalności szpitalnych zespołów ds. zapobiegania i zwalczania zakażeń zakładowych PRZYCHODNIE 133 3.12. Stan sanitarno-techniczny i funkcjonalność 133 3.13. Postępowanie z odpadami komunalnymi 135 3.14. Postępowanie z nieczystościami płynnymi 136 3.15. Pranie bielizny 136 3.16 Uwagi dotyczące stanu sanitarno porządkowego w placówkach 137 lecznictwa otwartego 3.17. Utrzymanie bieżącej czystości i porządku z uwzględnieniem dezynfekcji 138 3.18. Dezynfekcja 139 3.19 Sterylizacja 139 3.20. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi medycznymi 140 3.21. Ocena higieniczna warunków pracy w zakładach opieki zdrowotnej 144 130 2

IV. CHARAKTERYSTYKA STANU SANITARNEGO ZAKŁADÓW 146 PRODUKCJI I OBROTU ŻYWNOŚCIĄ ORAZ NADZORU NAD TRANSPORTEM ŻYWNOŚCI I PRZEDMIATAMI UŻYTKU 4.1. Ogólna charakterystyka 146 4.2. Zakłady produkujące żywność 149 4.3. Zakłady żywienia zbiorowego 160 4.4. Zakłady małej gastronomii 161 4.5. Zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego 163 4.6. Zakłady obrotu żywnością 186 4.7. Transport żywności 197 4.8. Jakość zdrowotna krajowych i importowanych środków spożywczych, 198 przedmiotów użytku oraz badania sanitarne w roku 2008 4.9. Nadzór nad prawidłowością stosowanych materiałów i wyrobów 200 przeznaczonych do kontaktu z żywnością 4.10. Nadzór nad kosmetykami oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi 201 do kontaktu z żywnością 4.11. Sprzedaż grzybów i przetworów grzybowych 204 4.12. Inne istotne zagadnienia 205 4.12.1. System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach 205 Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt - RASFF 4.12.2. Nadzór nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia 211 żywieniowego oraz środkami wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi 4.12.3. Znakowanie żywności 215 4.12.4. Współpraca z innymi jednostkami kontrolnymi 220 V. ZAOPATRZENIE W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA 224 5.1. Ocena stanu zaopatrzenia ludności w wodę 224 VI. KĄPIELISKA 230 6.1. Jakość wody 230 6.2. Stan sanitarny plaż 231 VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 231 7.1. Domy pomocy społecznej (DPS) 231 7.2. Zakłady fryzjerskie, fryzjersko-kosmetyczne, kosmetyczne, odnowy 232 biologicznej i tatuażu 7.3. Baseny kąpielowe 232 7.4. Dworce autobusowe 234 7.5. Dworce i stacje PKP 235 7.6. Przystanki komunikacji międzymiastowej i miejskiej 235 7.7. Parkingi 236 7.8. Stan sanitarny środków transportu publicznego 236 VIII. STAN UTRZYMANIA CZYSTOŚCI W MIEJSCOWOŚCIACH 236 8.1. Ogólny stan sanitarno-porządkowy miejscowości 236 8.2. Gospodarka odpadami komunalnymi 237 3

8.2.1. Gospodarka odpadami stałymi 237 8.2.2. Gospodarka ściekowa 238 8.3. Ustępy publiczne 238 IX. PRZEBIEG SEZONU TURYSTYCZNEGO I STAN SANITARNY 238 BAZY NOCLEGOWEJ 9.1. Wypoczynek dzieci i młodzieży 238 9.2. Baza noclegowa 239 X. PRZEWÓZ ZWŁOK I EKSHUMACJE 240 10.1. Ocena zagrożenia sanitarnego, prawidłowość postępowania przy 240 przewozie zwłok i ekshumacjach XI. SZKOŁY I INNE PLACÓWKI OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZE 241 ORAZ WYPOCZYNEK DZIECI I MŁODZIEŻY 11.1. Warunki sanitarno techniczne 242 11.2. Warunki zdrowotne 244 11.2.1. Ocena mebli szkolnych i przedszkolnych 244 11.2.2. Ocena tygodniowych rozkładów lekcyjnych 245 11.2.3. Oświetlenie i mikroklimat 245 11.2.4. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego i 246 wyposażenie w sprzęt sportowy 11.2.5. Profilaktyczna opieka zdrowotna i dożywianie w szkołach 249 11.2.6. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi 250 XII. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W ZAKŁADACH PRACY 251 12.1. Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne w środowisku 255 pracy 12.2. Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy 257 12.3. Stosowanie w działalności zawodowej substancji i preparatów 258 niebezpiecznych XIII. OBIEKTY DOPUSZCZONE DO UŻYTKOWANIA MAJĄCE 260 ISTOTNY WPŁYW NA STAN SANITARNY POWIATU XIV. REALIZACJA PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ 262 NA TERENIE POWIATU 14.1. Realizacja zadań oświatowo-zdrowotnych w oparciu o cele Narodowego 263 Programu Zdrowia 14.2. Szkolenia i konferencje z zakresu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia 283 14.3. Współpraca z administracją rządową, samorządową i innymi służbami 289 inspekcji sanitarnej XV. PODSUMOWANIE STANU BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO 289 POWIATU XVI. SPIS TABEL 295 XVII. SPIS RYCIN 298 4

I. WSTĘP Oddział Epidemiologii W 2008 roku wdrożono w Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Szczecinie komputerowy system nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych GISK-NET. Do systemu GISK NET wprowadzane są indywidualne zgłoszenia zachorowań i podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne objęte obowiązkiem zgłaszania (z wyłączeniem AIDS, chorób przenoszonych drogą płciową, durów), oraz zbiorcze zgłoszenia przypadków zachorowań na grypę. W związku z możliwością wystąpienia pandemii grypy kontynuowany był w 2008 roku nadzór nad grypą oparty na systemie SENTINEL. System ten jest zintegrowanym systemem nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego. Stosowana do tej pory diagnostyka przypadków grypy, oparta tylko na podstawie objawów chorobowych okazała się niewystarczająca, ponieważ istnieje ponad 200 różnych wirusów wywołujących objawy grypopodobne, ale nie wywołujących takich powikłań jak wirus grypy. Aby rozpoznanie zachorowania na grypę było wiarygodne, niezbędna jest diagnostyka wirusologiczna. W ramach tego programu pracownicy Oddziału Epidemiologii pobierali wymazy z nosa i gardła od pacjentów kierowanych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Pracownicy Oddziału Epidemiologii sprawowali przez cały rok nadzór nad realizacją Programu Szczepień Ochronnych i prawidłową dystrybucją preparatów szczepionkowych. Dzięki ścisłej współpracy z punktami szczepień uzyskano wysoki stopień immunizacji populacji dzieci i młodzieży. Bardzo istotnymi działaniami z zakresu nadzoru nad placówkami służby była realizacja planu kontroli nadzorowanych placówek służby zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów o profilu zabiegowym i położniczo- noworodkowym. Oprócz kontroli kompleksowych szpitali wzmożono nadzór epidemiologiczny nad pracowniami endoskopowymi i oddziałami dializ pod kątem przestrzegania reżimu przeciwepidemicznego i zapobiegania zakażeniom szpitalnym, skontrolowano również funkcjonowanie Zespołów ds. Zapobiegania Zakażeniom Szpitalnym. Prowadzony jest stały system monitoringu nad skutecznością procesu jałowienia urządzeń sterylizacyjnych w placówkach służby zdrowia. Duży problem w prowadzonym monitoringu nad chorobami zakaźnymi stanowił brak spójności między Ustawą z dnia 6 września 2001 roku o chorobach zakaźnych i zakażeniach a 5

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2007 roku w kwestii wykazu dodatnich czynników chorobotwórczych. Oddział Higieny Komunalnej Oddział Higieny Komunalnej w 2008 r. prowadził, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, systematyczny monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia rozprowadzanej w systemach wodociągowych zarówno, wodociągów publicznych, jak i zakładowych i lokalnych. Podstawowym ujęciem wody pitnej dla Szczecina jest ujęcie powierzchniowe Miedwie Żelewo, które jest położone poza terenem kompetencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Nadzór nad ujęciem jest więc prowadzony pośrednio, w formie kontroli sieci wodociągowej miasta. Ponadto, pobierane były próby wody ze studni publicznych, które stanowią rezerwowe źródło zasilania w wodę. W sezonie letnim kontrolami sanitarnymi objęte zostały wszystkie kąpieliska miejskie i baseny otwarte. W ramach programu poprawy jakości wody w 2008 roku zakończono: budowę sieci kanalizacyjnej i wodociągowej prawobrzeżnego Szczecina partia I. Przedmiotem kontraktu było wykonanie ok. 57 km sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w prawobrzeżnej części Szczecina, jednej strefowej i dwóch lokalnych pompowni ścieków. Inwestycję podzielono na następujące odcinki robót: budowa rurociągu tłocznego Podjuchy - Zdroje wraz ze strefową pompownią ścieków Szlamowa, budowa systemu kanalizacyjnego i wodociągowego dla osiedla Kijewo, budowa systemu kanalizacyjnego i wodociągowego dla osiedla Podjuchy; budowa systemu kanalizacyjnego i sieci wodociągowej dla osiedli: Żydowce, Klucz. budowę sieci kanalizacyjnej i wodociągowej prawobrzeżnego Szczecina partia II - wykonanie ok. 68 km sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w prawobrzeżnej części Szczecina oraz ośmiu lokalnych pompowni ścieków. Inwestycję podzielono na następujące odcinki robót: budowa systemu kanalizacyjnego i wodociągowego dla osiedla Dąbie oraz budowa rurociągu tłocznego Załom - Dąbie z pompownią w Załomiu. budowa systemu kanalizacji i pompowni na terenie dzielnicy Pomorzany w Szczecinie, 6

budowa pompowni ścieków Górny Brzeg z rurociągiem przesyłowym do przyszłej oczyszczalni ścieków Pomorzany, budowa pompowni ścieków Białowieska wraz z rurociągiem przesyłowym i systemem kanalizacji w dzielnicy Pomorzany w Szczecinie W związku ze zbliżającymi się Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej EURO 2012 pracownicy oddziału uczestniczyli w akcji kontrolowania stopnia przygotowania toalet publicznych pod katem stanu sanitarno-technicznego. Kontrole trwały przez cały sezon letni (czerwiec, lipiec, sierpień) i dotyczyły również ustępów tymczasowych nie skanalizowanych ze zbiornikami nieczystości. Dane z tych kontroli były przesyłane do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Ponadto, pracownicy Oddziału Higieny Komunalnej brali udział w corocznych akcjach typu Bezpieczne Ferie, Bezpieczne Wakacje oraz nadzór nad przebiegiem sezonu letniego 2008 r. Wszystkie sprawozdania z tych akcji były przesyłane do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie oraz Wojewody Zachodniopomorskiego. Oddział Higieny Komunalnej brał również udział w akcjach inspirowanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinie. Raporty ze stanu przygotowania do obowiązującego rozporządzenia Ministra Zdrowia zakładów fryzjerskich, gabinetów kosmetycznych, tatuażu odnowy biologicznej oraz z kontroli stanu sanitarnotechnicznego zakładów pogrzebowych i sposobu postępowania ze zwłokami ludzkimi i szczątkami ludzkimi były przesyłane do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Pracownicy Oddziału Higieny Komunalnej, w związku z poleceniem Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie, przeprowadzili kontrolę procedur postępowania ze ściekami we wszystkich szczecińskich szpitalach, a szczegółowe informacje zostały przekazane do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie. Oddział Higieny Komunalnej nadzoruje gospodarowanie odpadami medycznymi w zamkniętych i otwartych placówkach służby zdrowia. Do Oddziału Higieny Komunalnej w 2008 r. wpłynęło 206 skarg (z tego 94 zasadnych) od mieszkańców, które głównie dotyczyły braku reakcji lub niewłaściwego postępowania zarządców budynków na zły stan porządkowy posesji i ich otoczenia, zawilgocenia i zagrzybienia mieszkań, niewłaściwą jakość wody do picia, uciążliwości powodowane przez gryzonie oraz uciążliwości związane z nadmiernym hałasem. 7

Z nadesłanych przez mieszkańców skarg - 23 skargi zostały przekazane do innych instytucji do załatwienia zgodnie z kompetencjami Pracownicy Oddziału Higieny Komunalnej w 2008 r. przeprowadzili 1682 kontrole stanu sanitarnego nadzorowanych obiektów, wystawili 17 mandatów na sumę 1.670,00 zł oraz 101 decyzji- rachunków na kwotę 17.732,09 zł, pobrali do badań 1608 próbek. Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Pracownicy Oddziału Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku (HŻŻ i PU) w 2008 roku realizowali zadania określone w ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz w szczegółowych przepisach prawa, ze szczególnym uwzględnieniem rozporządzenia nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz.UE L 139 z 30.04.2004 r. str1), Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.Urz.UE L 165 z 30.04.2004 r. str1), Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25sierpnia 2006 (Dz. U. Nr. 171 poz.1225). Egzekwowali wobec przedsiębiorców działających na rynku żywnościowym obowiązki wynikające z art. 18 rozporządzenia W.E. 178/2002 z dnia 28stycznia 2002 dotyczące możliwości śledzenia produktów traceability. Celem wszystkich zadań było zapewnienie poprzez sprawowanie nadzoru w zakładach produkcji i obrotu żywnością przestrzegania przez przedsiębiorców wymagań przepisów prawa ustanawiającego zasady bezpieczeństwa żywności, że żywność wyprodukowana i wprowadzana do obrotu jest bezpieczna. W ramach nadzoru nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, oraz kosmetykami znajdującymi się w obrocie przeprowadzano kontrole między innymi w zakresie znakowania. W zakresie nadzoru nad jakością zdrowotną środków spożywczych krajowych, pochodzących z krajów UE i importowanych wprowadzanych do obrotu realizowano plan poboru próbek do badań laboratoryjnych. Zadania w zakresie poboru próbek żywności realizowane były zgodnie z planem opracowanym na podstawie wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego. Plan poboru próbek został zrealizowany w 100 %. W 2008 r. w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu próbki żywności badane były w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych, pozostałości pestycydów, metali szkodliwych dla zdrowia, azotanów, histaminy, dozwolonych substancji dodatkowych, skażeń promieniotwórczych, obecności organizmów genetycznie modyfikowanych. Sprawdzano 8

również czy żywności nie została zanieczyszczona zanieczyszczeniami takimi jak: mikotoksyny z rodzaju fusarium DON, ZEA i Fumonizyny, barwniki para Red, Orange II, WWA. W badanych próbkach poddawano analizie również inne parametry takie jak jakość organoleptyczna, zapleśnienia, pozostałości szkodników, zanieczyszczenia fizyczne. W kierunku napromieniania, badaniom poddawano żywność pochodząca z krajów trzecich między innymi przyprawy, warzywa. W 2008 r. prowadzono wzmożony nadzór nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi. Powyższe podyktowane jest z coraz szerszą popularnością tej grupy asortymentowej żywności wśród konsumentów jako uzupełnianie diety w niezbędne witaminy i składniki mineralne. Szczególnym nadzorem objęto sprzedaż żywności na odległość, (przez internet), na bieżąco prowadzony był nadzór nad portalami internetowymi oferującymi do sprzedaży żywność w szczególności suplementy diety. W celu zagwarantowania konsumentom (oraz innym producentom i dystrybutorom) prawa do rzetelnej informacji i swobodnego wyboru towarów znajdujących się na rynku, nowe przepisy unijne wymagają, aby zawartość GMO w artykułach spożywczych była wyraźnie sygnalizowana właściwym oznakowaniem na opakowaniu oraz stosowną informacją w dokumentach towarzyszących partii wyrobu na każdym etapie produkcji i obrotu. W związku z powyższym, celem prowadzonych działań kontrolnych ze strony Oddziału HŻŻiPU była ocena przestrzegania przez nadzorowane podmioty postanowień rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1829/2003 i 1830/2003, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących znakowania żywności genetycznie modyfikowanej. Analogicznie do roku ubiegłego podejmowano działania związane z funkcjonowaniem systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach i środkach żywienia zwierząt RASFF.W 2008 roku, w ramach systemu RASFF, podjęte zostały działania w związku z 42 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych, w tym 27 typu alarmowego i 15 typu informacyjnego. Między innymi szeroką akcją objęto wycofywanie z obrotu produktów wyprodukowanych z udziałem mięsa pochodzącego z Irlandii zakwestionowanego ze względu na przekroczenie dopuszczalnego limitu dioksynopodobnych polichlorowanych difenyli. Przedsiębiorcy zostali zobligowani do wycofania z obrotu łącznie 29724 sztuk pasztetów i 128 kg smalcu do produkcji których użyto surowców pochodzących z Irlandii zakwestionowanych z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego limitu dioksynopodobnych polichlorowanych difenyli. Przedmiotem powiadomień w ramach 9

funkcjonującego systemu RASFF. Były również: bakalie, wyroby cukiernicze trwałe, materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością. Zintensyfikowano nadzór sanitarny nad zakładami żywności i żywienia, które charakteryzują się dużą produkcją i obrotem żywnością (np. super i hipermarkety, zakłady żywienia typu fast-food, bloki żywienia w szpitalach). W zakładach sprawdzano stopień wdrożenia zasad kontroli wewnętrznej opartej na procedurach systemu HACCP, zwracano uwagę na sposób dokumentowania wdrożonego systemu. W wyniku awarii prądu która miała miejsce w Szczecinie w dniu 08.04.2008 r. w dniach 09.04.08 r. do 11.04.08 r. pracownicy oddziału przeprowadzali czynności kontrolne w godzinach od 8 do godziny 18-tej. Celem kontroli były działania zmierzające do zbadania czy w obrocie nie znajduje się żywność która w wyniku braku dopływu prądu do urządzeń chłodniczych mogła ulec rozmrożeniu. Ogółem pracownicy oddziału HŻŻ w Szczecinie skontrolowali 189 zakładów obrotu żywnością., w tym sieci sklepów Biedronka, Netto Berti, PSS Społem W czasie przeprowadzonych urzędowych kontroli żywności nie stwierdzono wprowadzania do obrotu żywności o cechach organoleptycznych które wskazywałyby na to, że partia mrożonek była ponownie zamrażana, lub żywność chłodzona cechowałaby się oznakami zepsucia. W miesiącu grudniu 2008 r. w dniach wolnych od pracy przeprowadzano kontrole w czasie których zwracano szczególna uwagę na proceder odświeżania wędlin i wprowadzania ich ponownie do obrotu. Zakłady obrotu żywnością kontrolowane były w godzinach 12-20- tej. Przeprowadzono 20 kontroli w sklepach spożywczych w tym 11 super i hipermarketach. W 15 zakładach obrotu żywnością nieprawidłowości nie stwierdzono, natomiast w 4 przypadkach stwierdzono w obrocie przetwory mięsne po upływie terminu przydatności do spożycia. Winne osoby ukarano mandatami karnymi. Kwestionowaną żywność nakazano wycofać z obrotu. W grudniu 2008 r. przeprowadzono kontrole sanitarne w dyskotekach, klubach studenckich, w sklepach ze sprzedażą suplementów diety. Przedmiotem kontroli było wprowadzanie do obrotu produktów jako tzw. dopalacze. Szczególnym nadzorem objęto sklep o nazwie DOPALACZE.COM. przy ul. Krzywoustego 72/9. W czasie kontroli stwierdzono że przedsiębiorca nie naruszył prawa w zakresie wprowadzania do obrotu żywności. Częstotliwość kontroli we wszystkich zakładach realizowana była zgodnie z wytycznymi GIS określonymi w Krajowym ramowym programie kontroli kompleksowej obiektów żywności. Zaplanowane kontrole na 2008 oraz plan poboru próbek w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu zostały zrealizowane w 100 %. 10

W 2008 r. Oddział HŻŻiPU PSSE w Szczecinie współpracował z innymi jednostkami kontrolnymi tj. Inspekcją Weterynaryjną, Policją, Inspekcją Handlową, Strażą Miejską, Wojewódzkim Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspekcją Farmaceutyczną Współpraca dotyczyła między innymi przekazywania informacji i materiałów w ramach funkcjonującego systemu RASFF, organizowania spotkań, których celem było aktualizowanie list zakładów znajdujących się pod nadzorem WIS i PPIS, wymiany doświadczeń i wspierania się merytorycznego w zagadnieniach dotyczących nadzoru w zakresie bezpieczeństwa żywności i postępowania ze środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego między innymi zagadnienia dotyczyły wycofanymi z obrotu, znakowania żywności pochodzenia zwierzęcego. W ramach współpracy z Komendą Wojewódzką Policji w Szczecinie wydział dw. z przestępczością gospodarczą oraz Wojewódzkim Inspektorem Farmaceutycznym w Szczecinie przeprowadzono wspólne działania zmierzające do ujawnienia i zabezpieczenia produktów leczniczych, suplementów diety, niedopuszczonych do obrotu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Przeprowadzono kontrole w trzech wytypowanych placówkach handlowych na terenie miasta Szczecina. Wspólnie z funkcjonariuszami straży miejskiej w Szczecinie prowadzone były kontrole między innymi w zakresie prawidłowego gromadzenia odpadów przez przedsiębiorców, kontrole w zakresie handlu ulicznego. W 2008 r. pracownicy oddziału rozpatrywali interwencje i wnioski mieszkańców dotyczące nieprzestrzegania wymagań higienicznych obowiązujących przy produkcji i sprzedaży żywności. Sporządzali analizy i sprawozdania wymagane przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Prowadzili postępowanie administracyjno egzekucyjne w stosunku do podmiotów gospodarczych. Priorytetową sprawą w 2008 r. było udoskonalanie funkcjonowania systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt - RASFF. Analogicznie do roku 2007 pracownicy oddziału poszerzali swoja wiedzę i umiejętności na szkoleniach. Celem szkoleń zewnętrznych organizowanych przez WSSE, Instytut Żywności i Żywienia, GIS jak również szkoleń wewnętrznych było zapewnienie, że wszystkie wykonywane przez pracowników zadania są odpowiedniej jakości. W 2008 r. nadal doskonalono i wdrażanie systemu zarządzania jakością. 11

Oddział Higieny Pracy Nadzór nad zakładami pracy ma na celu ochronę zdrowia pracujących przed niekorzystnym wpływem czynników środowiska pracy oraz zapobieganiu powstawaniu chorób zawodowych. Do zakresu działalności inspekcji sanitarnej należy nadzór i kontrola przestrzegania przepisów dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych w zakładach pracy oraz warunków środowiska pracy. Wnikliwa znajomość środowiska pracy i prowadzonych procesów technologicznych jest potrzebna do oceny wpływu pracy na zdrowie pracownika, szczególnie w orzecznictwie chorób zawodowych i innych uszkodzeń zdrowia związanych z pracą bądź rodzajem wykonywanego zawodu. Pod nadzorem PPIS w Szczecinie znajduje się 1.964 zakładów pracy, w których zatrudnionych jest 67.589 pracowników. Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Nadzorem sanitarnym objęto 326 placówki oświatowo-wychowawcze oraz placówki wypoczynkowe. Realizowano zaplanowane zadania i zamierzenia w celu egzekwowania właściwych warunków podczas pobytu dzieci i młodzieży w placówkach, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia W roku 2008 pracownicy Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia kontynuowali programy, akcje i konkursy z lat poprzednich: Krajowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, Radosny Uśmiech Radosna Przyszłość, Wolność Oddechu Zapobiegaj Astmie, Narodowy Program Prewencji Chorób Nowotworowych, Trzymaj formę, akcja letnia; Bezpieczne Wakacje, Pomaluj życie na Novo, Mikroolimpiada Wiedzy o Zdrowiu, Olimpiada wiedzy o HIV/AIDS, III powiatowy przegląd sztuk teatralnych Porozmawiajmy o AIDS, Ogólnopolski Festiwal Piosenki o Zdrowiu. Pracownicy opracowują oraz inicjują nowe konkursy i działania dla młodzieży najlepszy projekt Trzymaj Formę, happening uliczny Rzuć palenie razem z nami, I powiatowy przegląd małych form teatralnych Papierosom Mówię Nie - teatrzyk dotyczący przeciwdziałania paleniu tytoniu w obecności dzieci. Dużym zainteresowaniem 12

cieszył się program autorski PSSE w Szczecinie Pierwsza pomoc przedmedyczna w nagłych wypadkach zagrażających życiu. II. OCENA ZDROWOTNA LUDNOŚCI POWIATU NA PODSTAWIE WYSTĘPUJĄCYCH NA NADZOROWANYM TERENIE JEDNOSTEK CHOROBOWYCH Opracowanie przedstawia zasadnicze dane dotyczące kształtowania się sytuacji epidemiologicznej wybranych chorób zakaźnych na terenie Szczecina w roku 2008, w odniesieniu do lat 2005-2008, na podstawie rocznych sprawozdań o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach przygotowywanych dla Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. Choroby wieku dziecięcego Ospa wietrzna Ospa wietrzna jest ostrą, wirusową, wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, przenoszoną drogą kropelkową. Na ospę wietrzną chorują głównie dzieci. Rzadko do zakażenia dochodzi u ludzi dorosłych. Epidemie ospy najczęściej występują w przedszkolach i szkołach. Klasyczna ospa wietrzna trwa około 7-10 dni i rozpoczyna się gorączką, oraz występowaniem typowej wysypki. W latach 2005-2008 zgłoszono do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie ogółem 2589 zachorowań na ospę wietrzną, w tym hospitalizowano łącznie 84 chorych. W porównaniu z rokiem 2007 gdzie zgłoszono 750 zachorowań (współczynnik zapadalności 183,8 na 100 tys. mieszkańców) w roku 2008 zmniejszyła się o 58 liczba zarejestrowanych zgłoszonych przypadków ospy wietrznej (współczynnik zapadalności 170,0 na 100 tys. mieszkańców). W Polsce od 1999 roku zarejestrowana jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej. Przeznaczona ona głównie jest do czynnego uodpornienia osób zdrowych od 9. m.ż., oraz osób z tzw. grup dużego ryzyka (chorych na ostrą białaczkę, pacjentów poddanych immunosupresji, przed planowym przeszczepieniem narządu, chorych na choroby przewlekłe, oraz personelu medycznego). Pomimo tego iż szczepionka jest odpłatna zainteresowanie nią wśród pacjentów z roku na rok jest coraz większe. W Szczecinie w roku 2008 13

zaszczepiono przeciwko ospie wietrznej 148 osób (145 osób w wieku od 20-29 r. ż. oraz 3 osoby powyżej 30 r. ż.), o 62 osoby więcej niż w roku 2007 (liczba szczepień 83). Tab. 2.1. Zestawienie zachorowań na ospę w Szczecinie w latach 2005-2008 Rok 2005 2006 2007 2008 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Ospa wietrzna 693 168,6 454 110,5 750 183,8 692 170 Liczba przypadków 800 700 600 500 400 300 200 100 0 750 693 692 454 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.1. Liczba przypadków zachorowań na ospę wietrzną w Szczecinie w latach 2005-2008 14

współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 183,8 168,6 170 110,5 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.2. Zachorowania na ospę wietrzną w Szczecinie w latach 2005-2008 współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Płonica (szkarlatyna) Jest to ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego, która występuje wśród dzieci młodszych w przedziale wiekowym od 3 7 r.ż. Płonicę wywołują bakterie zwane paciorkowcami. Głównymi objawami choroby jest nagły ból gardła, gorączka, ból głowy, wymioty, zaczerwienione migdałki z ropnymi nalotami, zapalenie węzłów chłonnych szyi, wysypka. Język chorego początkowo obłożony jest białym nalotem, a później staje się gładki i czerwony tzw. język malinowy. Źródłem zakażenia jest najczęściej człowiek chory. Do zarażenia dochodzić może poprzez przedmioty (typu ubranie, pościel, zabawki, smoczki) i żywność zawierającą te bakterie, zwłaszcza mleko i jego przetwory, niekiedy jajka, ale także przez wodę i kurz. W przypadku płonicy nie ma możliwości podnoszenia odporności poprzez szczepienia. Płonica wymaga wczesnego podania antybiotyku, aby nie doszło do groźnych w skutkach powikłań, którymi mogą być: zapalnie mięśnia sercowego, zapalenie ucha środkowego, zapalenie nerek i stawów. W latach 2005-2006 zanotowano bardzo zbliżoną liczbę zgłoszonych zachorowań na płonicę wynosiła ona w roku 2005 88 (współczynnik zapadalności 21,4 na 100 tys. mieszkańców) zaś w roku 2006 o jedną mniej - 87 (współczynnik zapadalności 21,0 na 100 tys. mieszkańców). W roku 2007 zarejestrowano 41 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 10,0 na 100 tys. mieszkańców). W roku sprawozdawczym 15

zarejestrowano wzrost zachorowań - 60 przypadków (współczynnik zapadalności 14,7 na 100 tys. mieszkańców) w tym 7 osób wymagało leczenia szpitalnego. Tab. 2.2. Zestawienie zachorowań na płonicę w Szczecinie w latach 2005-2008 Rok 2005 2006 2007 2008 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Szkarlatyna (Płonica) 88 21,4 87 21,0 41 10,0 60 14,7 liczba przypadków 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 88 87 60 41 2005 2006 2007 2008 rok Ryc.2.3. Liczba przypadków zachorowań na płonicę w Szczecinie w latach 2005-2008 25 współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 20 15 10 5 0 21,4 21 14,7 10 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.4. Zachorowania na płonicę w Szczecinie w latach 2005-2008. Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 16

Różyczka Różyczka (łac. Rubeola), to choroba wieku dziecięcego, przebiegająca zwykle łagodnie z plamistą różową wysypką na skórze, nieżytem gardła i obrzękiem węzłów chłonnych, zwłaszcza karkowych i okolicy potylicy, najczęściej bezgorączkowo. Często jednak przebiega bezobjawowo. Wirus różyczki przenoszony jest drogą kropelkową. Okres wylęgania choroby wynosi od 12 do 23 dni. Najczęściej dzieci chorują na różyczkę zimą i wczesną wiosną. Mimo, że różyczka jest chorobą łagodną i powikłania pojawiają bardzo rzadko, to jednak są bardzo niebezpieczne w szczególności, kiedy choroba ujawnia się u kobiet w ciąży. Zachorowanie na różyczkę kobiety w ciąży może spowodować bardzo poważne zmiany rozwojowe płodu. Najskuteczniejszą ochroną przed różyczką są szczepienia ochronne. W latach 2005-2008 zdecydowanie wysoką zachorowalność na różyczkę zanotowano w roku 2006. Zarejestrowano wówczas 143 przypadki różyczki (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców był wysoki i wynosił 34,8). W pozostałych latach liczba zgłoszonych zachorowań na różyczkę utrzymywała się na tym samym poziomie. Tab. 2.3. zestawienie zachorowań na różyczkę w Szczecinie w latach 2005-2008.Liczba przypadków i współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ROK 2005 2006 2007 2008 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Różyczka 22 5,3 143 34,8 20 4,9 23 5,6 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 17

współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 35 30 25 20 15 10 5 0 34,8 5,3 4,9 5,6 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.5. Zachorowania na różyczkę w Szczecinie w latach 2005-2008. Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców W 2008 roku zarejestrowano w Szczecinie ogółem 23 zachorowania na różyczkę, a zapadalność w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wynosiła 5,6, żadna z chorujących osób nie wymagała hospitalizacji. Najistotniejsze jest to, że w roku 2008 nie odnotowano żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Świadczy to o prawidłowym uodpornieniu kobiet w wieku rozrodczym. W roku 2008 na różyczkę najczęściej chorowały dzieci w wieku od 1 r. ż. do 5 lat 13 przypadków, oraz w przedziale wiekowym 10-19 lat - 6 przypadków. 140 120 134 liczba przypadków 100 80 60 40 20 22 20 23 0 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.6. Liczba przypadków zachorowań na różyczkę w Szczecinie w latach 2005-2008 18

Świnka Nagminne zapalenie przyusznic, tzw. świnka (łac. parotitis epidemica, ang. mumps) jest to stan zapalny ślinianek przyusznych wywołanych przez wirusa świnki. Jej okres wylęgania trwa od 14 21 dni. Choroba zaczyna się nagle, w drugim, trzecim tygodniu po zarażeniu się. Głównym objawem tej choroby jest wystąpienie bolesnego obrzęku ślinianek tuż przed małżowiną uszną lub pod żuchwą, wysoka gorączka, bóle przy połykaniu i przeżuwaniu pokarmów. Świnka nie zawsze jest chorobą banalną. Może wywoływać wiele powikłań. Bywają one groźne, ale zwykle dotyczą starszych dzieci lub osób dorosłych. Często występują u nich powikłania, takie jak: zapalenie uch środkowego prowadzące czasem do głuchoty, zapalenie trzustki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a u około 20 % mężczyzn bóle i obrzęk jąder co może prowadzić do bezpłodności. Od roku 2004 wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciwko śwince, odrze i różyczce a także szczepionkę przeciwko samej śwince. W roku 2008 zarejestrowano 77 przypadków zachorowania na świnkę (współczynnik zapadalności 18,9 na 100 tys. mieszkańców). Tab. 2.4. Zestawienie zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic w Szczecinie w latach 2005-2008. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Rok 2005 2006 2007 2008 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Nagminne zapalenie przyusznic 276 67,1 41 10,0 2 0,49 77 19,0 19

liczba przypadków 300 250 200 150 100 50 0 276 77 41 2 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.7. Liczba przypadków zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic w Szczecinie w latach 2005-2008 70 wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 60 50 40 30 20 10 0 67,1 19,0 10,0 0,5 2005 2006 2007 2008 rok Ryc. 2.8. Zachorowania na nagminne zapalenie przyusznic w Szczecinie w latach 2005-2008. Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Odra i krztusiec W latach 2005-2008 nie zarejestrowano żadnego przypadku krztuśca oraz odry. Grypa Grypa jest ostrą, bardzo zakaźną chorobą wirusową, mającą szczególne powinowactwo do układu oddechowego. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie 20