ANALIZA ZACHOROWAŃ NA RÓŻYCZKĘ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH

Transkrypt

1 ANALIZA ZACHOROWAŃ NA RÓŻYCZKĘ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH Różyczka (Rubella) jest chorobą zakaźną, charakterystyczną przede wszystkim dla wieku dziecięcego. Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus RNA, należący do rodziny Togaviridae oraz do rodzaju Rubivirus [1]. Do dnia dzisiejszego znany jest tylko jeden serotyp wirusa różyczki, a jego jedynym rezerwuarem jest człowiek. Zakażenie odbywa się drogą kropelkową - w wyniku wdychania rozpylonej, zakaźnej wydzieliny układu oddechowego lub poprzez łożysko. Okres wylęgania choroby trwa średnio 18 dni. Pierwotnie wirus zakaża górny układ oddechowy, dokonuje inwazji na miejscowe węzły chłonne, a następnie dochodzi do zakażenia pozostałych tkanek i pojawienia się łagodnej wysypki [2]. Przebieg choroby jest najczęściej łagodny, a 3-5% zakażeń przebiega skąpo- lub bezobjawowo. Możliwymi powikłaniami choroby są zapalenie stawów z towarzyszącym obrzękiem oraz bolesnością, zapalenie jąder, wystąpienie skazy małopłytkowej czy zapalenie mózgu [1]. W Polsce różyczka podlega zgłaszaniu od 1966 roku, natomiast od 1997 roku obowiązkiem rejestracji został również objęty zespół różyczki wrodzonej (CRS Congenital Rubella Syndrome), stanowiący istotny problem dla zdrowia publicznego. Zespół ten jest skutkiem zakażenia wirusem różyczki nieuodpornionej i ciężarnej kobiety, szczególnie w okresie I trymestru ciąży. Jego skutki są tym poważniejsze dla płodu, im wcześniej dojdzie do zakażenia. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia WHO na świecie rodzi się rocznie 1 dzieci, dotkniętych zespołem różyczki wrodzonej [3]. Od 23 roku realizowany jest program powyższej organizacji, dotyczący zwalczania odry i różyczki, w którym Polska również uczestniczy. Jego celem jest m. in. zmniejszenie zapadalności na zespół różyczki wrodzonej poniżej 1/1 mieszkańców, głównie poprzez intensyfikację szczepień, oraz eliminacja odry i różyczki w Regionie Europejskim do 215 roku [4]. W Polsce w latach 25 do 211 jedyny przypadek różyczki wrodzonej wystąpił w 21 roku na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach. Chociaż w ostatnich latach tzn. od 27 roku liczba zachorowań na różyczkę w Polsce wyraźnie spada, jednak corocznie odnotowuje się kilka tysięcy nowych zachorowań. W latach w województwie śląskim zarejestrowano łącznie 1151 zachorowań na różyczkę, co stanowiło 13,7% wszystkich zgłoszeń w skali krajowej. Od 25 roku, podobnie 1

2 jak w kraju, liczba zachorowań gwałtownie wzrastała, osiągając najwyższe wartości w 27 roku 5889 zgłoszeń, natomiast w latach wyraźnie uwidaczniał się trend spadkowy. Tabela 1. Liczba zachorowań na różyczkę w województwie śląskim oraz w Polsce w latach (*uwzględniono zachorowania na różyczkę oraz różyczkę wrodzoną) POLSKA WOJ. ŚLĄSKIE * 322 Porównując liczbę zgłoszonych zachorowań na różyczkę do Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych województwa śląskiego w latach , najwięcej zgłoszeń dokonano do PPIS w Rudzie Śląskiej 1457 zachorowań czyli 14,5% wszystkich zgłoszeń na Śląsku, natomiast najmniej na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kłobucku 7 zachorowań, co stanowiło,7% ogólnej liczby zachorowań w skali województwa. W analizowanych latach zdecydowanie najwięcej zachorowań zarejestrowano na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Rudzie Śląskiej w 27 roku 1264 zachorowania, co stanowiło 12,6% wszystkich zgłoszeń w województwie śląskim z lat W 29 roku w powiecie zawierciańskim oraz w 21 roku w powiecie kłobuckim nie stwierdzono zachorowań na różyczkę Wykres.1. Ogólna liczba zarejestrowanych zgłoszeń w poszczególnych Powiatowych Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych województwa śląskiego w latach

3 Tabela. 2. Liczba zarejestrowanych zgłoszeń na różyczkę w województwie śląskim z podziałem na nadzór PPIS w latach PPIS Bielsko - Biała Bytom Chorzów Cieszyn Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jaworzno Katowice Kłobuck Lubliniec Myszków Racibórz Ruda Śląska Rybnik Sosnowiec Tychy Wodzisław Śląski Zawiercie Żywiec W latach zachorowalność na różyczkę zarówno w kraju jak i na Śląsku była podobna. Do roku 27 współczynniki zapadalności wykazywały tendencję wzrostową, natomiast od 28 wyraźnie uwidacznia się tendencja spadkowa. W roku 211 zapadalność na różyczkę w województwie śląskim wyraźnie spadła z 9,6 do 6,9; tymczasem krajowa w porównaniu do roku 21 utrzymywała się mniej więcej na tym samym poziomie i wyniosła kolejno 11 i 11,2. W omawianym okresie najwyższy współczynnik zapadalności na różyczkę w województwie śląskim tj. 126,3 odnotowano w 27 roku; natomiast najniższy tj. 6,9 w roku ubiegłym (211 rok). 3

4 , ,1 54,2 38,4 34,5 22,4 2,8 19,4 19, ,2 9,6 6, POLSKA WOJ. ŚLĄSKIE Wykres 2. Zapadalność na różyczkę w województwie śląskim oraz w Polsce w latach Porównując współczynniki zapadalności w poszczególnych województwach Śląsk zajął piątą pozycję średnia coroczna zapadalność wyniosła 33,9; czyli o 22,1 mniej niż w województwie świętokrzyskim, gdzie zaobserwowano najwyższe wartości oraz o 12,8 więcej niż w województwie o najniższej zachorowalności na różyczkę - województwie dolnośląskim. 6, 56, 5, 4, 3, 2, 21,1 22,2 23,4 24,2 27,6 28,3 29,5 3,2 3,3 31,6 33,9 34,1 37,8 43, 1,, Wykres 3. Zapadalność na różyczkę w poszczególnych województwach w latach

5 Zachorowania na różyczkę charakteryzuje sezonowość występowania tzn. najwięcej zachorowań przypada na okres zimowy oraz wiosenny, natomiast najmniejszą zachorowalność odnotowuje się w miesiącach letnich. W województwie śląskim w latach największy procent zachorowań przypadł na miesiąc kwiecień - 13,1% (1794 zachorowań), maj - 14,1% (215 zachorowań), osiągając szczyt w czerwcu 14,6% (199 zachorowań). W sierpniu, we wrześniu oraz w październiku zarejestrowano najmniej zachorowań na powyższą jednostkę chorobową czyli kolejno 252, 188 oraz 231 zgłoszeń. W ww. miesiącach średni udział procentowy zachorowań na różyczkę był również najniższy i wyniósł kolejno: 3,5%; 3,1% oraz 4,3% I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 4. Ogólna liczba zachorowań na różyczkę w poszczególnych miesiącach z lat (wg daty rejestracji). 16,% 14,% 12,% 14,1% 14,6% 13,1% 11,8% 1,% 8,% 6,% 4,% 2,% 9,1% 8,8% 7,3% 4,3% 5,% 5,4% 3,5% 3,1%,% I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 5. Średni procent zachorowań na różyczkę w poszczególnych miesiącach w województwie śląskim w latach (wg daty rejestracji). 5

6 Analizując zachorowania na różyczkę na Śląsku pod kątem miejsca zamieszkania osób chorych, najwyższą ogólną liczbę zachorowań w latach odnotowano w miastach, liczących 1 tys. lub więcej mieszkańców 4763 zachorowania (43,1% ogółu), natomiast najmniej chorowały osoby z miast z ludnością poniżej 2 tys. 76 zarejestrowanych zgłoszeń (6,4% ogółu). Tabela 3. Liczba zachorowań na różyczkę wg miejsca zamieszkania w województwie śląskim w latach wieś miasto poniżej 2 tys. ludności 2-49 tys. ludności 5-99 tys. ludności 1 tys. i ponad ,1% 43,1% 6,4% 7,% wieś poniżej 2 tys. ludności 2-49 tys. ludności 26,5% 5-99 tys. ludności 1 tys. i ponad Wykres. 6. Procentowy udział zgłoszeń na różyczkę wg miejsca zamieszkania z lat W zależności od płci zachorowania na różyczkę w województwie śląskim w analizowanym okresie częściej występowały wśród mężczyzn 713 tj. 63,7% ogólnej liczby zachorowań. Dla porównania liczba ta u kobiet wyniosła tj. 36,3%. Analizując średnią coroczną zachorowalność na przestrzeni omawianych lat, zarejestrowane zgłoszenia zachorowań na różyczkę wśród mężczyzn stanowiły 57,9%; więcej niż u kobiet o 15,8%. 6

7 Tabela 4. Liczba zachorowań oraz procentowy rozkład zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w latach wg płci. kobiety mężczyźni lata liczba zachorowań udział procentowy 49,9% 41,1% 3,3% 37,8% 39,% 48,2% 48,1% liczba zachorowań udział procentowy 5,1% 58,9% 69,7% 62,2% 61,% 51,8% 51,9% Różyczka jest uważana za chorobę zakaźną występującą typowo w wieku dziecięcym. Na Śląsku w latach najliczniejszą grupę chorych stanowiły dzieci w wieku od 5 do 9 lat 4471 zachorowań, średnio rocznie chorowało 38,7%. Należy podkreślić, iż w tym okresie dzieci w przedszkolach i szkołach kontaktują się z dużą liczbą rówieśników, a to wpływa na większe ryzyko kontaktu z wirusem wywołującym różyczkę. Wyjątkowo wysoką liczbę zachorowań odnotowano u dzieci 6-letnich 167 zarejestrowanych zgłoszeń. Wśród dzieci w wieku od do 9 lat najmniej zachorowań wystąpiło u dzieci zaszczepionych szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce tzn. u dwulatków 264 zachorowania. Wraz z wiekiem obserwuje się tendencję spadkową zachorowań na różyczkę, natomiast w grupach wiekowych powyżej 4 roku życia zachorowania na tą chorobę rejestrowane były sporadycznie Wykres 5. Liczba zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w latach wg poszczególnych grup wiekowych. 7

8 Wykres 6. Liczba zachorowań na różyczkę wśród dzieci od do 9 roku życia w województwie śląskim w latach Hospitalizacja na skutek zachorowania na różyczkę zdarza się sporadycznie i na ogół nie osiąga 1%. Średni odsetek osób hospitalizowanych w latach wyniósł w kraju,49%, natomiast w województwie śląskim osiągnął wartość,13%. Warto zauważyć, iż na przestrzeni omawianych lat był na ogół znacząco niższy niż w kraju i nie przekraczał,4%. W roku 28, 21 oraz 211 roku żadna z osób na Śląsku, która zachorowała na różyczkę nie wymagała pobytu w szpitalu. 1,9,8,7,6,5,4,3,2,1,94,68,45,4,37,28,31,31,25,28, POLSKA WOJ. ŚLĄSKIE Wykres 7. Procentowy udział grupy hospitalizowanych na skutek zachorowania na różyczkę w województwie śląskim oraz w Polsce w latach

9 W latach nie doszło do wystąpienia zgonu z powodu zachorowań na różyczkę w województwie śląskim, co najprawdopodobniej związane jest z faktem, iż jak wcześniej wspomniano przebieg kliniczny choroby jest na ogół łagodny. Różyczka jest chorobą, w przypadku której zastosowanie szczepień ochronnych jest najlepszym sposobem jej przeciwdziałania. Występowanie różyczki, poza społecznościami izolowanymi, stwierdza się na całym świecie, lecz w krajach w których szczepienia rozpoczęto w latach 7 poprzedniego wieku, porównując do okresu przed szczepieniami, zapadalność na różyczkę zmniejszyła się nawet o 99% [3]. Od 1989 roku w Polsce wdrożono program profilaktyczny, który polegał na szczepieniu przeciwko wirusowi różyczki wszystkich dziewczynek przed okresem rozrodczym [5]. Najważniejszą przyczyną wprowadzenia powyższych szczepień była eliminacja zakażeń kobiet w ciąży, a tym samym zapobieżenie wystąpienia u dziecka zespołu różyczki wrodzonej. Obecnie w Polsce dostępne są szczepionki skojarzone, zawierające atenuowane szczepy wirusa odry, świnki i różyczki. Od listopada 23 roku do Programu Szczepień Ochronnych wprowadzono obowiązkowe szczepienie dla dzieci w miesiącu życia. W Europie Zachodniej oraz w większości krajów Europy Centralnej i Wschodniej szczepienie przeciw różyczce w 2 r. ż. również jest obowiązkowe [1]. Od 26 roku do Kalendarza Szczepień Ochronnych wprowadzono także obowiązkowe szczepienie uzupełniające dla dzieci w wieku 1 lat. Ogólna sytuacja epidemiologiczna w województwie śląskim w zakresie zachorowań na różyczkę jest korzystna. Dzieje się tak głównie za sprawą powszechnego stosowania szczepień ochronnych przeciwko wirusowi różyczki - Polska ma jeden z najlepszych stopni uodpornienia czynnego populacji tj. ponad 98%. Należy jednak podkreślić, iż w dalszym ciągu w obrębie naszego kraju pozostają subpopulacje wrażliwe na zakażenie, uchylajace się od szczepień, takie jak grupy etniczne oraz dzieci zwolenników ruchów antyszczepionkowych [4]. Grupy te stanowią zagrożenie dla osiągnięcia całkowitej eliminacji różyczki w kraju do roku 215. Opracowała: Nadia Mucha NS/Oddział Epidemiologii Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach 9

10 LITERATURA: [1] Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka. Wydawnictwo alfa-press. Bielsko-Biała, 27. [2] Murray P.R. Mikrobiologia. Elsevier Urban & Partner. Wrocław, 211. [3] Litwińska B. Gdzie i jak często różyczka wystepuje na swiecie r. [4] Gut W. Program eliminacji odry i różyczki w Europie a sytuacja w Polsce. Medycyna Praktyczna r. [5] Niemiec T. Zdrowie kobiet w wieku prokreacyjnym lat. Polska 26. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju. Warszawa, 27. 1