Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie Szczecin, ul. Wincentego Pola 6 tel.: , fax:

Transkrypt

1 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie Szczecin, ul. Wincentego Pola 6 tel.: , fax: OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU SZCZECIN ZA ROK 2010

2 SPIS TREŚCI I. WSTĘP 8 II. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU EPIDEMIOLOGII Ocena zdrowotna ludności powiatu na podstawie występujących na nadzorowanym terenie jednostek chorobowych Choroby wieku dziecięcego Ospa wietrzna Płonica (szkarlatyna) Różyczka Świnka Krztusiec Grypa A/H1N Wścieklizna Zatrucia i zakażenia pokarmowe Zakażenia wywołane przez rotawirusy Borelioza Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Wirusowe zapalenia wątroby Kleszczowe zapalenie mózgu Malaria Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży Ocena bezpieczeństwa sanitarnego placówek służby zdrowia Działalność kontrolno- represyjna Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego ul. Sokołowskiego Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin Ogólna ocena stanu sanitarnego, najczęstsze uchybienia sanitarne Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 al. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin Stan techniczny szpitala, prowadzone prace remontowe i modernizacyjne w oddziałach szpitalnych Ogólna ocena stanu sanitarnego, najczęstsze uchybienia sanitarne Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska Zachodniopomorskie Centrum Onkologii ul. Strzałowska 25, Szczecin Szpital Aresztu Śledczego Areszt Śledczy ul. Kaszubska 28, Szczecin Zakłady opieki zdrowotnej Indywidualne/grupowe praktyki lekarskie i pielęgniarskie. 103 III. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU HIGIENY KOMUNALNEJ Zaopatrzenie ludności w wodę

3 3.2. Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne Domy pomocy społecznej Obiekty świadczące usługi hotelarskie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie powyższe usługi Zakłady fryzjerskie Zakłady kosmetyczne Zakłady tatuażu Zakłady odnowy biologicznej Zakłady w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej, tatuażu Dworzec autobusowy Dworce i stacje kolejowe Środki transportu osobowego Przystanki komunikacji międzymiastowej i miejskiej Przystanie żeglarskie Tereny rekreacyjne Zagospodarowanie plaż Piaskownice Cmentarze i zakłady pogrzebowe Cmentarze Zakłady pogrzebowe Inne obiekty użyteczności publicznej Apteki Magle i pralnie Obiekty kulturalne Stacje paliw Targowiska Obiekty sportowe Przystanie PZW Parkingi strzeżone Punkty zbiórki odpadów problemowych Kąpieliska i baseny kąpielowe Kąpieliska Baseny kąpielowe Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej- szpitale Zaopatrzenie szpitali w wodę Gospodarka bielizną szpitalną i pralnictwo Gospodarka odpadami stałymi, w tym medycznym Postępowanie z odpadami komunalnymi

4 3.9. Postępowanie z odpadami medycznymi Postępowanie ze zwłokami, prosektoria IV. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Charakterystyka stanu sanitarnego zakładów produkcji i obrotu żywnością oraz nadzór nad transportem żywności i przedmiotami użytku Ogólna charakterystyka Zakłady produkujące żywność Wytwórnie lodów Automaty do lodów Piekarnie Ciastkarnie Przetwórnie owocowo-warzywne Wytwórnia soku z marchwi Zakład mechanicznego obierania ziemniaka Zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego ul. Dobropole 22 Szczecin Browar Zakłady garmażeryjne Wytwórnie makaronów Wytwórnie wyrobów cukierniczych Wytwórnie koncentratów spożywczych Inne wytwórnie żywności Zakłady żywienia zbiorowego Zakłady małej gastronomii Wagony gastronomiczne restauracyjne i barowe Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego Stołówki pracownicze Bufety przy zakładach pracy Bloki żywienia w szpitalach Kuchnie niemowlęce Stołówki w żłobkach i domach małego dziecka Stołówki szkolne Stołówki w bursach i internatach Stołówki na koloniach, półkoloniach i obozach Stołówki przedszkolne Stołówki studenckie Stołówki w zakładach specjalnych i wychowawczych Inne zakłady żywienia Dom Dla Bezdomnych Mężczyzn ul. Nehringa 14 w Szczecinie Punkt wydawania posiłków przy ul. Sikorskiego 26 w Szczecinie Hospicjum św. Jana Ewangelisty ul. Pokoju 77 w Szczecinie

5 Punkty opieki dziennej nad dziećmi Sklepy spożywcze Super i hipermarkety Kioski spożywcze Magazyny hurtowe Transport żywności Jakość zdrowotna środków spożywczych, przedmiotów użytku oraz badania sanitarne wykonane w 2010 r Wnioski Nadzór nad kosmetykami i materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością Nadzór nad kosmetykami Obiekty obrotu kosmetykami (hurtownie i sklepy) Sprzedaż grzybów i przetworów grzybowych Inne istotne zagadnienia System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt RASFF Nadzór nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi Współpraca z innymi jednostkami kontrolnymi Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną Wojskowa Inspekcja Weterynaryjna Inspekcja Handlowa Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Organy Administracji Rządowej Izba Celna Środki masowego przekazu Inspekcja Farmaceutyczna V. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU HIGIENY PRACY Nadzór nad substancjami i preparatami niebezpiecznymi Nadzór nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy Epidemiologia chorób zawodowych Współpraca z innymi organami administracji VI. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY Wypoczynek dzieci i młodzieży Szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze oraz wypoczynek dzieci i młodzieży Warunki sanitarno techniczne Warunki zdrowotne Ocena mebli szkolnych i przedszkolnych Ocena tygodniowych rozkładów lekcyjnych Oświetlenie i mikroklimat Oświetlenie

6 Mikroklimat Ocena temperatury Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego i wyposażenie w sprzęt sportowy Profilaktyczna opieka zdrowotna i dożywianie w szkołach Dożywianie dzieci Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi Realizacja zagadnień problemowych VII. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO Obiekty dopuszczone do użytkowania mające istotny wpływ na stan sanitarny powiatu VIII. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA Metody pracy Realizacja zadań oświatowo-zdrowotnych w oparciu o cele Narodowego Programu Zdrowia Cel 1. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności Trzymaj Formę Cel 3. Zmniejszenie rozpowszechniania palenia tytoniu Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu Czyste powietrze wokół nas Nie pal przy mnie proszę Znajdź właściwe rozwiązanie Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maja 2010 r Światowy Dzień Rzucania Palenia Cel 4. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem Cel 5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych Program profilaktyki zażywania substancji psychoaktywnych Bądź Sobą Cel 6. Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia Światowy Dzień Zdrowia Festiwal Piosenki o zdrowiu Akcja Na Zdrowie Program Powiedz Nie Trądzikowi Cel 8. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy Profilaktyka promieniowania UV Cel 10 Zmniejszenie częstości wypadków, szczególnie drogowych Bezpieczne wakacje Bezpieczne ferie Cel 11. Zwiększenie skuteczności i sprawności pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu utraty życia. Pierwsza pomoc przedlekarska w nagłych wypadkach zagrażających życiu Pierwsza pomoc przedlekarska w nagłych wypadkach zagrażających życiu Cel 15 Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy i sutka

7 Wybierz Życie-Pierwszy Krok Cel 17. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźny Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV Olimpiada wiedzy HIV/AIDS V edycja przeglądu sztuk teatralnych dot. profilaktyki HIV/AIDS oraz przeciwdziałania narkomanii pt. Razem przeciw AIDS Współpraca międzynarodowa Współorganizacja konferencji V Młodzieżowe HIV/AIDS Profilaktyka grypy Profilaktyka zakażeń meningokokowych Cel 18 Intensyfikacja profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia u dzieci, młodzież i kobiet ciężarnych Program Zdrowy uśmiech Szkolenia i konferencje z zakresu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Współpraca z administracją rządową, samorządową i innymi służbami inspekcjami sanitarnej 262 IX. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 263 X. Spis tabel. 269 XI. Spis rycin

8 I. WSTĘP Oddział Epidemiologii W 2010 roku Oddział Epidemiologii w dalszym ciągu kontynuował ścisły nadzór nad zachorowaniami na grypę i choroby grypopodobne. W czerwcu 2009 r. WHO ogłosiło pandemię grypy wywołanej nowym wariantem wirusa grypy A/H1N1. W dniu r. Komitet ds. Sytuacji Wyjątkowych WHO ogłosił przejście z 6 fazy pandemii grypy A/H1N1 w okres postpandemiczny. W chwili obecnej szczepy wirusa należące do podtypu A/H1N1/v przestały być dominujące wśród krążących wirusów grypy. Nie odnotowano również mutacji wirusa A/H1N1/v do bardziej zjadliwej formy. Obserwuje się także powrót występowania różnych wirusów grypy, co jest charakterystyczne dla grypy sezonowej. Na obecnym etapie przewiduje się, że wirus grypy A/H1N1/v będzie krążył przez kilka kolejnych lat zachowując się jak wirus grypy sezonowej. Na podstawie dotychczasowych obserwacji można stwierdzić, że nowy wariant grypy nie powoduje zwiększonej śmiertelności w porównaniu do grypy sezonowej, jednak ze względu na wysoką zakaźność jest odpowiedzialny za wiele przypadków zachorowań, co wywołuje zagrożenie dla zdrowia lub życia osób z grup ryzyka, problemy organizacyjne w ochronie zdrowia oraz zaniepokojenie społeczeństwa. Pracownicy Oddziału Epidemiologii sprawowali przez cały rok nadzór nad realizacją Programu Szczepień Ochronnych i prawidłową dystrybucją preparatów szczepionkowych. Dzięki ścisłej współpracy z punktami szczepień uzyskano wysoki stopień immunizacji populacji dzieci i młodzieży. Dodatkowo sprawowano nadzór nad realizacją uodpornienia przeciwko grypie. Bardzo istotnymi działaniami z zakresu nadzoru nad placówkami służby była realizacja planu kontroli nadzorowanych placówek służby zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów o profilu zabiegowym i położniczo- noworodkowym. Oprócz kontroli kompleksowych szpitali przeprowadzone zostały kontrole tematyczne pracowni endoskopowych i oddziałów dializ pod kątem przestrzegania reżimu przeciwepidemicznego i zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Ponadto realizowane były działania zmierzające do poprawy zgłaszalności zakażeń szpitalnych w zakładach opieki zdrowotnej, oraz kontynuowano współpracę z Zespołami ds. Zapobiegania Zakażeniom Szpitalnym poprzez wspólne działania przeciwepidemiczne w ogniskach zakażeń szpitalnych. 8

9 Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Nadzorem sanitarnym objęto 452 placówki oświatowo-wychowawcze oraz placówki wypoczynkowe. Realizowano zaplanowane zadania i zamierzenia w celu egzekwowania właściwych warunków podczas pobytu dzieci i młodzieży w placówkach, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oddział Higieny Komunalnej Pod nadzorem sanitarnym Oddziału Higieny Komunalnej znajduje się 2495 obiektów. W 2010 r. przeprowadzono 1534 kontrole. Pracownicy oddziału wydali 450 decyzji merytorycznych, w tym 274 na przeprowadzenie ekshumacji 3 na wywóz zwłok za granicę. W roku sprawozdawczym wystawiono 49 decyzji w formie rachunków na kwotę ,78 zł oraz nałożyli 5 mandatów na kwotę 800 zł. Wydano 138 postanowień, w tym:55 na imprezy masowe, oraz 6 na sprowadzenie zwłok z zagranicy, 16 przekazanie wniosków do innych organów. Pracownicy oddziału rozpatrzyli 137 wniosków interwencyjnych pochodzących od mieszkańców Szczecina. Skargi te dotyczyły głównie: zawilgocenia mieszkań, nieprawidłowo działającej instalacji kanalizacyjnej, złą jakości wody do picia, nieprawidłowości w zakładach usługowych oraz hałasu w mieszkaniach. Oddział Higieny Pracy Do zakresu działalności inspekcji sanitarnej należy nadzór i kontrola przestrzegania przepisów dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych w zakładach pracy oraz warunków środowiska pracy. Oddział Higieny Pracy sprawuje nadzór nad zakładami pracy, ma na celu ochronę zdrowia pracujących przed niekorzystnym wpływem czynników środowiska pracy oraz zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. Wnikliwa znajomość środowiska pracy i prowadzonych procesów technologicznych jest potrzebna do oceny wpływu pracy na zdrowie pracownika, szczególnie w orzecznictwie chorób zawodowych i innych uszkodzeń zdrowia związanych z pracą bądź rodzajem wykonywanego zawodu. Pod nadzorem PPIS w Szczecinie znajduje się 2466 zakładów pracy, w których zatrudnionych jest pracowników. 9

10 Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Działania PPIS w Szczecinie w zakresie bezpieczeństwa żywności realizowane są na podstawie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010 r. Nr 136 poz. 914) i dotyczą kontroli żywności pochodzenia nie zwierzęcego produkowanej i wprowadzanej do obrotu, żywności pochodzenia zwierzęcego znajdującej się w obrocie, oraz produkcji i obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Kontrole prowadzone są zgodnie z przepisami Rozporządzenia (WE) 882/2004 oraz procedur kontroli opracowanych przez GIS. Częstotliwość i liczba przeprowadzanych kontroli jest uregulowana rocznym planem kontroli. Plany kontroli tworzone są co roku, liczbę kontroli ustala się proporcjonalnie do liczby zakładów, specyfiki prowadzonej działalności w zakładzie, analizę zagrożeń. W planowaniu rozważane są również możliwości kadrowe oddziału HŻŻiPU, przewiduje się wykonywanie innych statutowych działań takich jak kontrole interwencyjne przeprowadzane niezwłocznie w przypadku powzięcia informacji o nieprzestrzeganiu przez przedsiębiorców wymagań przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa żywności, kontrole wynikające z funkcjonowania systemu RASFF, pobieranie próbek żywności, kosmetyków, materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, przygotowywanie sprawozdań i informacji i inne zadania niezaplanowane w rocznym planie przedsięwzięć. Tematyka kontroli i główne kierunki działania zostały wyznaczone w planie zamierzeń, który opracowywany jest na podstawie wytycznych przesłanych przez WSSE. Wszystkie zamierzenia ujęte w planie zasadniczych przedsięwzięć na 2010 r. zostały wykonane. Harmonogram kontroli na 2010 r. przewidywał wykonanie 685 kontroli, zaplanowane kontrole wykonano w 100%. W 2010 r. ogółem przeprowadzono 2575 kontroli. Podjęte pozaplanowe działania kontrolne spowodowane były koniecznością przeprowadzenia kontroli interwencyjnych, tematycznych, wynikających z postępowania administracyjnego w przypadku wydawania decyzji zatwierdzających zakład. W przypadkach stwierdzenia w czasie kontroli niezgodności z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego np. brak opracowanych i przestrzeganych procedur HACCP w zakładach, zły stan techniczny, brak opracowanych procedur dotyczących możliwości śledzenia produktów, nieprzestrzeganie bieżącej czystości w procesach produkcji i obrotu żywnością w celu zapewnienia poprawy istniejących warunków higienicznych w zakładach i wzmocnienia skuteczności kontroli podejmowane były dalsze działania administracyjne. Plany kontroli dotyczą również planów pobierania próbek do badań żywności w ramach monitoringu i urzędowej kontroli żywności. Plan poboru próbek realizowany jest na 10

11 podstawie wytycznych GIS uszczegółowiony na szczeblu WSSE i przesłany do realizacji w PSSE w Szczecinie. W 2010 r. plan poboru próbek został wykonany w 100%. Ogółem pobrano 402 próbki. Próbki żywności badane były w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych, pozostałości pestycydów, metali szkodliwych dla zdrowia, azotanów, histaminy, dozwolonych substancji dodatkowych, skażeń promieniotwórczych, obecności organizmów genetycznie modyfikowanych. W badanych próbkach poddawano analizie również inne parametry takie jak jakość organoleptyczna, zapleśnienia, pozostałości szkodników, zanieczyszczenia fizyczne. W kierunku napromieniania, badaniom poddawano żywność pochodząca z krajów trzecich między innymi przyprawy, warzywa. W 2010 r. prowadzono wzmożony nadzór nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami wzbogaconymi witaminami i składnikami mineralnymi. Oceniano prawidłowość znakowania w tej grupie żywności. Powyższe podyktowane jest z coraz szerszą popularnością tej grupy asortymentowej żywności wśród konsumentów jako uzupełnianie diety w niezbędne witaminy i składniki mineralne. Szczególnym nadzorem objęto sprzedaż żywności na odległość, (przez internet), na bieżąco prowadzony był nadzór nad portalami internetowymi oferującymi do sprzedaży żywność w szczególności suplementy diety. Analogicznie do roku ubiegłego podejmowano działania związane z funkcjonowaniem systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach i środkach żywienia zwierząt RASFF.W 2010 roku, w ramach systemu RASFF, podjęte zostały działania w związku z 33 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych, w tym 24 typu alarmowego, 7 typu informacyjnego oraz 1 typu NEWS. Ponadto pracownicy Oddziału HŻŻiPU podczas rutynowych kontroli sprawdzali informacje przesłane w powiadomieniach typu NEWS, przy których nie było wskazanych odbiorców produktu. Wszystkie kontrole przeprowadzane są zgodnie z udokumentowanymi procedurami wdrożonymi na podstawie funkcjonującego systemu jakości, co pozwala na ujednolicenie i poprawne przeprowadzanie czynności kontrolnych. W celu zapewnienia poprawności technik wykonywanych kontroli w tym pobierania próbek pracownicy na bieżąco są szkoleni w systemie szkoleń zewnętrznych i wewnętrznych tzw. kaskadowych. Wyposażenie z funduszy UE w sprzęt kontrolno pomiarowy, sprzęt do poboru próbek żywności zapewnia utrzymanie dobrego standardu wykonywanych statutowych zadań kontrolnych przez pracowników HŻŻiPU PSSE w Szczecinie. Protokoły z kontroli sanitarnych na bieżąco sprawdzane są pod względem merytorycznym i na zgodność z obowiązującymi procedurami przez kierownika 11

12 oddziału i zatwierdzane są wyniki kontroli. Kierownik ocenia pracowników pod względem terminowości, rzetelności załatwianych spraw. W 2010 r. Oddział HŻŻiPU PSSE w Szczecinie współpracował z innymi jednostkami kontrolnymi tj. Inspekcją Weterynaryjną, Inspekcją Handlową, Strażą Miejską, Wojewódzkim Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych, Inspekcją Farmaceutyczną jak również z Policją. Współpraca dotyczyła między innymi przekazywania informacji i materiałów w ramach funkcjonującego systemu RASFF, organizowania spotkań, których celem było aktualizowanie list zakładów znajdujących się pod nadzorem WIS i PPIS, wymiany doświadczeń i wspierania się merytorycznego w zagadnieniach dotyczących nadzoru w zakresie bezpieczeństwa żywności i postępowania ze środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego między innymi zagadnienia dotyczyły wycofanymi z obrotu, znakowania żywności pochodzenia zwierzęcego. Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia W roku 2010 pracownicy Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia kontynuowali programy, akcje i konkursy z lat poprzednich: Krajowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, program profilaktyki próchnicy i chorób przyzębia Zdrowy Radosny, program promowania aktywności fizycznej oraz zdrowego odżywiania, zapobiegania nadwadze, otyłości i chorobom przewlekłym Trzymaj formę, akcja letnia; Bezpieczne Wakacje, akcja zimowa Bezpieczne ferie, Olimpiada wiedzy o HIV/AIDS, III powiatowy konkurs małych form teatralnych dla przedszkoli Papierosom mówię Nie, V powiatowy przegląd sztuk teatralnych Razem przeciw AIDS. Ponadto przystąpiono do realizacji programu Powiedz NIE Trądzikowi, profilaktyki palenia tytoniu Nie pal przy mnie proszę oraz Znajdź właściwe rozwiązanie. Przystąpiono do realizacji Ogólnopolskiej kampanii Wybierz Życie Pierwszy Krok. Dużym zainteresowaniem cieszył się program autorski PSSE w Szczecinie Pierwsza pomoc przedmedyczna w nagłych wypadkach zagrażających życiu oraz Kierownik OZiPZ opracował program profilaktyki uzależnień Bądź Sobą. 12

13 Działalność kontrolno- represyjna Tab. 1. Działalność kontrolno-represyjna na podstawie MZ-45 Kontrole 7809 Decyzje Merytoryczne 2037 Płatnicze 1674 Postanowienia 267 Tytuły wykonawcze 7 Mandaty 174 na kwotę zł 13

14 II. ZAGADNIENIA Z ZAKRESU EPIDEMIOLOGII 2.1. Ocena zdrowotna ludności powiatu na podstawie występujących na nadzorowanym terenie jednostek chorobowych Opracowanie przedstawia zasadnicze dane dotyczące kształtowania się sytuacji epidemiologicznej wybranych chorób zakaźnych na terenie Szczecina w roku 2010, w odniesieniu do lat , na podstawie rocznych sprawozdań o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach przygotowywanych dla Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie Choroby wieku dziecięcego Ospa wietrzna Ospa wietrzna jest ostrą, wirusową, wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, przenoszoną drogą kropelkową. Na ospę wietrzną chorują głównie dzieci. Klasyczna ospa wietrzna trwa około 7-10 dni i rozpoczyna się gorączką, oraz występowaniem typowej wysypki. W Polsce od 1999 roku zarejestrowana jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej. Przeznaczona ona głównie jest do czynnego uodpornienia osób zdrowych od 9. m.ż., oraz osób z tzw. grup dużego ryzyka (dzieci do ukończenia 12 roku życia z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji, zakażone HIV, przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią oraz dzieci do ukończenia 12 roku życia z otoczenia tychże osób). W 2010 r., w porównaniu do lat , zaobserwowano tendencję wzrostową zachorowań na ospę wietrzną. Do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie zgłoszono 982 przypadki zachorowań (współczynnik zapadalności 242,0 na 100 tys. mieszkańców). W porównaniu z rokiem 2008, gdzie zgłoszono 692 zachorowania (współczynnik zapadalności 170,0 na 100 tys. mieszkańców) oraz z rokiem 2009, gdzie zgłoszono 765 zachorowań (współczynnik zapadalności 188,2 na 100 tys. mieszkańców), w 2010 r. stwierdzono % wzrost zachorowań w stosunku do lat poprzednich. Dziewięć osób hospitalizowano. 14

15 W Szczecinie w roku 2010 zaszczepiono przeciwko ospie wietrznej 429 osób (412 osób w wieku od 0-19 r. ż. oraz 17 osób powyżej 20 r. ż.), o 159 osób więcej niż w roku 2009 (liczba szczepień -270) oraz o 122 osoby więcej niż w roku 2008 (liczba szczepień 148). Tab. 2. Zestawienie zachorowań na ospę wietrzną w Szczecinie w latach Rok Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Ospa wietrzna , , ,0 Ryc. 1. Liczba przypadków zachorowań na ospę wietrzną w Szczecinie w latach

16 Ryc. 2. Zachorowania na ospę wietrzną w Szczecinie w latach współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Płonica (szkarlatyna) Jest to ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego, która występuje wśród dzieci młodszych w przedziale wiekowym 3 7 r. ż. Płonicę wywołują bakterie zwane paciorkowcami. Głównymi objawami choroby jest nagły ból gardła, gorączka, ból głowy, wymioty, zaczerwienione migdałki z ropnymi nalotami, zapalenie węzłów chłonnych szyi, wysypka. Do zarażenia dochodzić może poprzez przedmioty (typu ubranie, pościel, zabawki, smoczki) i żywność zawierającą te bakterie, zwłaszcza mleko i jego przetwory, niekiedy jajka, ale także przez wodę i kurz. W przypadku płonicy nie ma możliwości podnoszenia odporności poprzez szczepienia. Płonica wymaga wczesnego podania antybiotyku, aby nie doszło do groźnych w skutkach powikłań, którymi mogą być: zapalnie mięśnia sercowego, zapalenie ucha środkowego, zapalenie nerek i stawów. W analizowanych latach zanotowano znaczny wzrost zgłoszeń zachorowań na płonicę. W roku 2008 zarejestrowano 60 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 14,7 na 100 tys. mieszkańców). W roku 2009 zgłoszono o 39 zachorowań więcej niż w roku poprzednim (99 zachorowań - współczynnik zapadalności 24,4 na 100 tys. mieszkańców). Natomiast w samym roku 2010 zarejestrowano 148 zachorowań (współczynnik zapadalności 36,5 na 100 tys. mieszkańców) i jest to liczba 16

17 zbliżona do sumy zachorowań z lat żadna z osób nie wymagała leczenia szpitalnego. Tab. 3. Zestawienie zachorowań na płonicę w Szczecinie w latach Rok Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Szkarlatyna (Płonica) 60 14, , ,5 Ryc. 3. Liczba przypadków zachorowań na płonicę w Szczecinie w latach

18 Ryc. 4. Zachorowania na płonicę w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Różyczka Różyczka (łac. Rubeola), to choroba wieku dziecięcego, przebiegająca zwykle łagodnie z plamistą różową wysypką na skórze, nieżytem gardła i obrzękiem węzłów chłonnych, zwłaszcza karkowych i okolicy potylicy. Wirus różyczki przenoszony jest drogą kropelkową. Okres wylęgania choroby wynosi od 12 do 23 dni. Zachorowanie na różyczkę u kobiety w ciąży może spowodować bardzo poważne zmiany rozwojowe płodu. Najskuteczniejszą ochroną przed różyczką są szczepienia ochronne. W roku 2010 nie odnotowano żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Świadczy to o prawidłowym uodpornieniu kobiet w wieku rozrodczym. W latach zdecydowanie najwyższą zachorowalność na różyczkę zanotowano w roku Zarejestrowano wówczas 52 przypadki różyczki (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców był wysoki i wynosił 12,8). W 2010 r. zgłoszono tylko 18 zachorowań na różyczkę (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 4,4). 18

19 Tab. 4. Zestawienie zachorowań na różyczkę w Szczecinie w latach Liczba przypadków i współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ROK Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Różyczka 23 5, ,8 18 4,4 Ryc. 5. Zachorowania na różyczkę w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców W roku 2010 na różyczkę najczęściej chorowały dzieci w wieku od 1 do 8 r. ż., łącznie zarejestrowano 15 przypadków, 1 przypadek zachorowania w 15 r. ż. oraz w przedziale wiekowym lata - 2 przypadki. 19

20 Ryc. 6. Liczba przypadków zachorowań na różyczkę w Szczecinie w latach Świnka Nagminne zapalenie przyusznic, tzw. świnka (łac. parotitis epidemica, ang. mumps) jest to stan zapalny ślinianek przyusznych wywołanych przez wirusa świnki. Okres wylęgania wynosi od dni. Choroba zaczyna się nagle. Głównymi objawami jest wystąpienie bolesnego obrzęku ślinianek tuż przed małżowiną uszną lub pod żuchwą, wysoka gorączka, bóle przy połykaniu i przeżuwaniu pokarmów. Świnka może wywoływać wiele powikłań, które występują u dzieci starszych lub osób dorosłych są to: zapalenie ucha środkowego prowadzące czasem do głuchoty, zapalenie trzustki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a u około 20% mężczyzn bóle i obrzęk jąder, co może prowadzić do bezpłodności. W latach r. zaobserwowano znaczny spadek liczby zachorowań na świnkę. W roku 2010 zarejestrowano 17 przypadków zachorowań na świnkę (współczynnik zapadalności wyniósł 4,2 na 100 tys. mieszkańców), jest to aż o 37 przypadków mniej niż w roku Liczba zgłoszonych zachorowań na świnkę w roku 2008 była najwyższa i wynosiła 77 przypadków (współczynnik zapadalności wyniósł 19,0 na 100 tys. mieszkańców). W 2010 r. najczęściej chorowały kobiety - 10 przypadków (stanowi to 58,8% ogółu zachorowań). Liczba zachorowań wśród mężczyzn wynosiła 7 (stanowi to 41,2% ogółu zachorowań). W roku 2009 r. obserwowano sytuacje odwrotną, gdzie 54,9% ogółu zachorowań stanowili mężczyźni (73 przypadki), a 45,1% zachorowań kobiety (60 przypadków). 20

21 Tab. 5. Zestawienie zachorowań na świnkę w Szczecinie w latach Liczba przypadków i współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ROK Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100tys. mieszkańców Liczba zachorowań współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Świnka 77 19, ,3 17 4,2 Ryc. 7. Liczba przypadków zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic w Szczecinie w latach

22 Ryc. 8. Zachorowania na nagminne zapalenie przyusznic w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców W roku 2010 największą liczbę zachorowań zarejestrowano w grupie wiekowej 6-14 lat i wyniosła ona 14 zachorowań. Oprócz tego w grupie wiekowej r. ż. zanotowano 2 przypadki zachorowania i w grupie wiekowej 0-5 r. ż. 1 przypadek. Ryc. 9. Wykres kołowy przedstawiający procentowy udział zgłoszeń zachorowań na świnkę w latach , wg grup wiekowych Procentowy udział zgłoszeń zachorowania na świnkę w latach wg grup wiekowych 13,5 2 5, < 79,00 22

23 Krztusiec W roku sprawozdawczym 2010 zarejestrowano 3 przypadki zachorowania na krztusiec, w tym 1 dziecko wymagało hospitalizacji. W poprzednim roku 2009 odnotowano 1 przypadek zachorowania. Są to pierwsze, od 2006 r., zarejestrowane przypadki krztuśca Grypa Grypa jest ostrą, bardzo zakaźną chorobą wirusową, mającą szczególne powinowactwo do układu oddechowego. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. Zachorowania mogą występować w formie cyklicznych epidemii i pandemii. Choroba przebiega z wysoką gorączką, dreszczami, bólami głowy, mięśni i stawów, uczuciem rozbicia i osłabienia, nieżytem nosa, suchym napadowym kaszlem. Grypa może powodować ciężkie powikłania. Do najczęstszych powikłań należą powikłania ze strony układu oddechowego (zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie zatok i ucha środkowego). Grypa może być również przyczyną zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zaostrzenia chorób przewlekłych, a nawet zgonu. Większość przypadków grypy diagnozowanych jest tylko na podstawie objawów klinicznych, co powoduje ich stosunkowo niską wiarygodność etiologiczną. Ryc. 10. Liczba przypadków podejrzeń i zachorowań na grypę w Szczecinie w latach

24 Ryc. 11. Liczba przypadków podejrzeń i zachorowań na grypę w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców W roku 2010 kontynuowano program SENTINEL, którego wdrażanie w Szczecinie rozpoczęto w 2004 roku. Nadzór SENTINEL jest zintegrowanym systemem nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą. Prowadzony jest przez lekarzy pierwszego kontaktu, którzy zbierają dane o klinicznych zachorowaniach na grypę, oraz zobowiązani są do pobrania materiałów do badań wirusologicznych od pacjentów z objawami grypy. W sezonie 2009/2010 program SENTINEL realizowało 16 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy sprawowali opiekę medyczną nad pacjentami. Natomiast w sezonie 2010/2011, który obecnie trwa, program SENTINEL realizuje 26 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy sprawują opiekę medyczną nad pacjentami. Taki zintegrowany i reprezentatywny dla całego kraju nadzór epidemiologiczny i wirusologiczny jest niezbędny dla systemu wczesnego ostrzegania w sytuacji epidemii oraz spodziewanej pandemii grypy. Jednakże zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi obowiązek zgłaszania zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę spoczywał na wszystkich placówkach służby zdrowia. W roku 2010 zarejestrowano 878 podejrzeń i zachorowań na grypę (współczynnik zapadalności 216,4 na 100 tyś mieszkańców). 24

25 A/H1N1 W Szczecinie w sezonie epidemicznym 2009/2010 r. zarejestrowano 16 przypadków grypy A/H1N1/v. W sezonie 2010/2011 do 31 grudnia 2010 zarejestrowano 2 przypadki zachorowania na grypę A/H1N1/v, przy czym monitoring zachorowań jest kontynuowany w roku bieżącym Ryc. 12. Liczba szczepień p/w grypie w Szczecinie w latach Najskuteczniejszą obecnie metodą profilaktyki są szczepienia ochronne. W roku 2008 zaszczepiono osób, zaś w roku 2009 wzrosło zainteresowanie tą szczepionką i zaszczepiło się osób. Natomiast rok 2010 to immunizacja populacji w ilości szczepień przeciwko grypie. Szczepienia dają możliwość najskuteczniejszej walki z grypą, zwłaszcza, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że choroba jest poważna, masowa, występuje corocznie, daje dużą zachorowalność i śmiertelność w grupach ryzyka. Należy nadmienić, że do wszystkich preparatów szczepionkowych przeciwko grypie przygotowanych na sezon 2010/2011 wprowadzono dodatkowy szczep wirusa grypy A/H1N Wścieklizna Wścieklizna (lyssa) jest chorobą zakaźną o ostrym przebiegu i niemalże światowym zasięgu. Wywołuje ją wirus atakujący ośrodkowy układ nerwowy ssaków (mózgowie, rdzeń kręgowy) w tym również ludzi. 25

26 Do zakażenia wścieklizną dochodzi wskutek ugryzienia przez zainfekowane zwierzę, a także poprzez kontakt z jego śliną, gdy kontakt ten następuje w miejscu skaleczenia, zadrapania. Okres wylęgania tego wirusa wynosi od 10 dni do 2 lat. Długość tego okresu zależy od dawki zakażającej i miejsca wprowadzenia wirusa do organizmu. Nieleczona wścieklizna prawie zawsze prowadzi do śmierci. Źródłem zakażenia są dzikie zwierzęta drapieżne, nietoperze, psy, koty, szczury, piżmaki, jeże, kuny oraz tzw. zwierzęta ofiary : bydło, sarny, itp. W przypadku wystąpienia wścieklizny jednostka ta zgodnie z Ustawą o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych i zakażeń u ludzi podlega obowiązkowi zgłaszania. W latach liczba zgłoszonych i zarejestrowanych pokąsanych utrzymywała się na zbliżonym poziomie i wynosiła w roku pokąsań (współczynnik zapadalności 180,0 na 100 tys. mieszkańców). Ryc. 13. Pokąsania ludzi w Szczecinie w latach Liczba przypadków Pokąsania ludzi przez zwierzęta w roku 2010 Liczba przypadków rok 26

27 Ryc. 14. Pokąsania ludzi w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Pokąsania ludzi przez zwierzęta w 2010 roku 125 Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ,8 121, rok W latach zarejestrowano podobną liczbę przypadków pokąsań i wynosiła odpowiednio w roku (współczynnik zapadalności wynosił 121,8 na 100 tys. mieszkańców), zaś w roku 2010 zarejestrowano o jeden przypadek pokąsania mniej (współczynnik zapadalności wynosił 121,7 na 100 tys. mieszkańców). Tab. 6. Zestawienie liczby pokąsań ludzi przez zwierzęta chore lub podejrzane o wściekliznę w Szczecinie w latach Ogółem Gatunek zwierząt Liczba przypadków ogółem za lata Pokąsania w % Liczba przypadków Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ogółem % , ,7 pies , , , ,4 kot , , , ,1 szczur ,0 7 1,7 3 0,7 nietoperz 8 0,6 4 1, ,0 tchórzofretka 4 0, ,7 1 0,2 królik 3 0,2 1 0,2 1 0,2 1 0,2 inne zwierzęta 25 1,7 11 2,7 6 1,5 8 2,0 27

28 Ryc. 15. Pokąsania ludzi w Szczecinie w roku 2010 Udział procentowy wg gatunku zwierząt Pokąsania ludzi przez zwierzęta w roku udział procentowy 0,2 0,2 0,6 0,8 1,6 pies kot 20,6 szczur nietoperz królik 75,9 tchórzofretka inne zwierzęta Wg gatunku zwierząt, które pokąsały poszkodowanych w 2010 roku dominowały pokąsania przez psy przypadków pokąsań, na drugim miejscu znalazły się koty 102 przypadki pokąsań w następnej kolejności pokąsania przez nietoperze 4 przypadki i szczury 3 przypadki. Na pozostałe 10 pokąsań przypadały pojedyncze pokąsania przez zwierzęta takie jak: mysz, tchórzofretkę, wiewiórki (2 przypadki) kunę, piżmaka, norkę, królika, małpę i wielbłąda. Tab. 7. Liczba szczepionych osób p/w wściekliźnie w Szczecinie w latach Liczba osób zakwalifikowanych do szczepień Liczba przypadków 329 ogółem Szczepienia w % 23,4 % Liczba przypadków rok bieżący Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców , , ,2 28

29 Ryc. 16. Liczba osób zaczepionych p/wściekliźnie w latach Szczepeinia p/w wściekliźnie ludzi pokąsanych w roku 2010 liczba przypadków rok Ryc. 17. Szczepienia p/wściekliźnie u ludzi w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Szczepeinia p/w wściekliźnie ludzi pokąsanych w roku 2010 współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ,7 28,3 20, rok W przypadku pokąsania lub oślinienia przez zwierzę podejrzane lub chore na wściekliznę, przed zachorowaniem chroni podana jak najszybciej po zakażeniu szczepionka przeciw wściekliźnie. Szczepienia ludzi prowadzone są w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie w Poradni Profilaktyki Wścieklizny. W Poradni tej lekarz ocenia stopień narażenia pacjenta na zakażenie wścieklizną i kwalifikuje do ewentualnych szczepień. 29

30 W związku z powyższym w latach wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie łącznie 310 poszkodowanym, co stanowi 21,6, % ogółu pokąsanych. Pomimo utrzymującej się liczbie rejestracji pokąsań w latach , w roku 2010 liczba zaszczepionych pokąsanych wynosiła 82 (wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wyniósł 20,2), zaszczepiono więc o 33 pokąsanych mniej niż w roku 2009 (115 pokąsanych). W 73 przypadkach podjęto szczepienia przeciwko wściekliźnie pokąsanym przez zwierzęta domowe zaś w 9 przypadkach przez zwierzęta dzikie. Najwięcej zaszczepiono osób w przedziale wiekowym lat (suma szczepionych wynosiła 36 pokąsanych). W grupie wiekowej do 14 roku życia zaszczepiono 11 pokąsanych, co w porównaniu z zaszczepieniem w tej grupie wiekowej w roku 2009 zmniejszyło się o 4 osoby. W 2010 roku tylko jeden przypadek wymagał hospitalizacji i wdrożenia zarówno surowicy jak i szczepienia z powodu pokąsania przez nietoperza. W pozostałych 81 przypadkach wdrożono szczepienia i pogryzieni leczeni byli ambulatoryjnie. W myśl art. 24 poz. 4 Ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz z 5 grudnia 2008 r.) Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej współdziałają w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi. W związku powyższym w roku 2010 na potrzeby PSSE w Szczecinie Powiatowy Inspektor Weterynarii nakazał decyzją administracyjną obserwacje 437 zwierząt. Na podstawie przeprowadzonego dochodzenia epizootycznego oraz badań klinicznych zwierząt przez urzędowego lekarza weterynarii wyniki wszystkich obserwacji wykluczały wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt wścieklizny i umorzenie postępowania Zatrucia i zakażenia pokarmowe W roku 2010 wystąpiła poprawa sytuacji epidemiologicznej zatruć pokarmowych o etiologii bakteryjnej. Zgłoszono łącznie 117 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 28,4 na 100 tys. mieszkańców). Jest to o 51 zachorowań mniej niż w roku ubiegłym, gdzie zanotowano ogółem 168 przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych (w roku 2009 współczynnik zapadalności 41,3 na 100 tys. mieszkańców). Porównując rok 2010 do roku 2008 stwierdza się znaczny spadek zachorowań różnica wynosi 175 zgłoszonych i zarejestrowanych zachorowań. 30

31 Tab. 8. Zatrucia i zakażenia pokarmowe o etiologii bakteryjnej w Szczecinie w latach Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Rok bieżący ogółem Nazwa jednostki chorobowej Liczba zachorowań Liczba zachorowań w % Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Zatrucia i zakażenia pokarmowe Salmonellozy jelitowe Salmonellozy pozajelitowe , , , , , , ,5 7 1,2 2 0,5 1 0,2 4 1,0 Ogółem , , ,8 Ryc. 18. Liczba zatruć i zakażeń pokarmowych o etiologii bakteryjnej w Szczecinie w latach Liczba przypadków Zatrucia i zakażenia jelitowe Salmonellozy jelitowe Salmonellozy pozajelitowe rok 31

32 Ryc. 19. Zestawienie zatruć i zakażeń pokarmowych o etiologii bakteryjnej w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 50 47,4 Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ,8 23, ,3 14,5 0,5 0, Zatrucia i zakażenia jelitowe Salmonellozy jelitowe Salmonellozy pozajelitowe rok Najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych w roku 2010 były zatrucia wywołane przez bakterie z grupy Salmonella. Pałeczki Salmonella wywołują chorobę, której obraz kliniczny zależy od zjadliwości serotypu wywołującego schorzenie oraz wieku i osobniczej wrażliwości chorego. Naturalnym miejscem bytowania bakterii jest przewód pokarmowy zwierząt dzikich jak i hodowlanych a po zakażeniu się salmonellą przewód pokarmowy ludzi. Źródłem zakażenia są produkty spożywcze zanieczyszczone kałem chorych lub nosicieli. Salmonella rozmnażają się szczególnie łatwo w niektórych artykułach żywnościowych i potrawach takich jak: mleko, jaja, ryby i przetwory z nich pochodzące: sałatki mięsno-warzywne, galaretki mięsne, pasztety oraz w innych potrawach spożywanych na surowo (nie obrane i nie umyte warzywa) lub nie poddawanych gotowaniu. W związku z powyższym należy używać w pracy narzędzi i sprzętów (np. desek do krojenia) oddzielnych do surowego mięsa, ryb i produktów gotowych (np. wędliny). U ludzi choroba przebiega pod postacią ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego (wodniste stolce zielonkawe lub żółte często z domieszką krwi, nudności, wymioty, bóle głowy, bóle brzucha, stany gorączkowe). Objawy występują szczególnie gwałtownie w pierwszej dobie choroby. Istnieje wiele osób, u których brak jest objawów chorobowych a w badaniu kału hoduje się bakterie z grupy Salmonella - takich ludzi nazywamy nosicielami. 32

33 Poniżej przedstawiono opracowanie danych statystycznych dotyczących kształtowania się sytuacji epidemiologicznej występowania salmonelloz jelitowych w Szczecinie w roku 2010 w odniesieniu do ostatnich 2 lat (tj ). W roku 2010 zarejestrowano 55 przypadków zachorowań to jest o 18 zachorowania mniej niż w roku Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców w roku 2010 w stosunku do roku poprzedniego spadł o 3,5 i wynosił 14,5. W porównaniu z rokiem 2008 w roku sprawozdawczym 2010 zarejestrowano również spadek zachorowań. Różnica rejestracji potwierdzonych zachorowań pomiędzy rokiem 2008 a 2010 wyniosła 42 zachowań współczynnik zapadalności zmalał o 9,3. Spośród 55 zarejestrowanych potwierdzonych salmonelloz jelitowych w roku 2010 aż 44 osób poddano hospitalizacji. Najwięcej z nich (28 pacjentów) hospitalizowano w Klinice Chorób Zakaźnych Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie, ul. Arkońska 4 (na oddziale dziecięcym 19 osób, na oddziale dorosłych 9 osób). Pozostałe osoby, u których wyhodowano salmonellozy jelitowe, hospitalizowane były w Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym ZOZ Zdroje, ul. Mączna 4 (10 dzieci do 14 go roku życia), zaś pozostałe 6 osób hospitalizowano w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1 (4 dzieci do 14 go roku życia i 2 dorosłych). W roku 2010 zarejestrowano 4 przypadki zakażeń pozajelitowych wywołanych przez bakterie Salmonella. Wszyscy pacjenci byli hospitalizowani. W 3 przypadkach wyhodowano Salmonella Enteritidis (materiał poddany do badania to: płyn z jamy opłucnowej, wymaz z rany krwiaka okołoprotezowego oraz mocz). W jednym przypadku wyhodowano z posiewu krwi Salmonella Virchow. W porównaniu z latami ubiegłymi nastąpił niewielki wzrost zachorowań na Salmonellozy pozajelitowe wśród mieszkańców Szczecina. W analizowanym okresie ( r.) najczęstszym występującym serotypem Salmonella jelitowych u chorych była Salmonella Enteritidis. W roku 2010 wyhodowano 43 przypadki zachorowań na ten typ Salmonella, tanowi to 78,2 % ogółu zarejestrowanych w tym roku salmonelloz. Na drugim miejscu zarejestrowano po 3 przypadki zachorowań na Salmonella Typhimurium i Salmonella Mbandaka - co stanowiło różnicując wg serotypu tej bakterii 5,4 % ogółu rejestrowanych. Pozostałe wyhodowane od ozdrowieńców w roku 2010 Salmonellozy to Infantis (5,5%) i Bredeney (5,5%) po 2 przypadki, Salmonellozy: Virchow (1,8%) i Saintpaul (1,8%) stanowią po 1 przypadku zachorowań. 33

34 Ryc. 20. Salmonellozy jelitowe w 2010 roku rejestracja wg serotypu Salmonellozy jelitowe w/g serotypu rok S. Enteritidis S. Typhimurium S. Mbandaka S. Bredeney S. Infantis S. Virchow 43 S. Saintpaul Analizując zachorowania na salmonellozy wg grup wiekowych w latach stwierdza się, iż najczęściej chorowały niemowlęta i dzieci do 6 roku życia. W roku 2010 w tej grupie wiekowej zarejestrowano 37 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 9,1), co stanowi 67,2% ogółu zachorowań. W porównaniu do roku poprzedniego liczba przypadków w tej grupie wiekowej zmalała o 8 zachorowań i wynosiła 45 przypadków (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 11,1), zaś w porównaniu z rokiem 2008 liczba przypadków zachorowań w tej grupie wiekowej zmniejszyła się o 28 - zarejestrowanych było 65 przypadków (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 16). Wnioskować należy, iż następował z roku na rok spadek zachorowań w tej grupie wiekowej. W roku 2010 drugie miejsce ze względu na liczbę zachorowań osiągnięto w grupie wiekowej 50-75< lat. Tu liczba zarejestrowanych zachorowań wyniosła 8, co stanowiło 14,5 % ogółu zachorowań w 2010 roku. 34

35 Ryc. 21. Salmonellozy jelitowe w Szczecinie w latach Zachorowania wg płci Salmonellozy jelitowe wg płci 60 Liczba przypadków mężczyźni kobiety rok W latach zachorowało 110 mężczyzn i 115 kobiet. W roku 2010 liczba zachorowań ze względu na płeć utrzymywała się na zbliżonym poziomie i wynosiła 29 przypadków zachorowań wśród mężczyzn (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 7,1) oraz 26 przypadków zachorowań wśród kobiet (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 6,4). Ryc. 22. Salmonellozy jelitowe w Szczecinie w latach Zachorowania wg płci. Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców Salmonellozy jelitowe Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ,4 21,5 15,6 20,1 7,1 6,4 mężczyźni kobiety rok 35

36 Szczyt zachorowań w roku 2010 przypadł na okres II i III kwartału. Liczba odnotowanych zachorowań wynosiła odpowiednio: 15 i 23. Oprócz rejestracji ozdrowieńców Salmonella w roku 2010 podobnie jak w latach poprzednich spoczywał na Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej obowiązek prowadzenia rejestracji czasowych nosicieli Salmonella. Przez okres 3 lat ogółem zarejestrowano 255 nosicieli Salmonelloz jelitowych. Liczba ta zawiera zarówno ozdrowieńców, którzy przeszli w nosicielstwo czasowe tej bakterii jak również osoby, u których nie wystąpiły objawy chorobowe a stwierdzono u nich salmonellozę przypadkowo, gdy wykonywali badania kału do książeczek zdrowia do celów sanitarno-epidemiologicznych oraz od osób z kontaktu z ozdrowieńcami i nosicielami. Według przedstawionych danych w ostatnich 3 latach w Szczecinie rejestrowano spadek nosicieli czasowych tej bakterii. W roku 2010 zarejestrowano o 19 nosicieli mniej niż w roku Różnica pomiędzy wskaźnikiem zapadalności w roku 2010 była o 4,6 niższa niż w roku W porównaniu z rokiem 2008 liczba rejestrowanych nosicieli zmniejszyła się o 77 przypadków tym samym różnica współczynnika zapadalności na 100 tys. mieszkańców równa była 18,1. Ryc. 23. Nosiciele Salmonella w Szczecinie w latach Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 35 Współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców ,9 17,7 13, Nosiciele Salmonella rok W roku 2010 zarejestrowano 13 nosicieli pałeczek Salmonella, którzy wykonali badania do książeczek do celów sanitarno-epidemiologicznych. Stanowiło to 24,5 % ogółu zarejestrowanych nosicieli w Szczecinie. Wskaźnik zapadalności nosicieli salmonelloz 36