Anatomia i fizjologia słuchu dr med. Michał Karlik Katedra i Klinika Foniatrii i Audiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Fizjologia przewodnictwo powietrzne przewodnictwo kostne 1-Inner hair cell 2-Outer hair cells 3-Tunnel of Corti 4-Basilar membrane 5-Habenula perforata 6-Tectorial membrane 7-Deiters' cells 8-Space of Nuel 9-Hensen's cells 10-Inner spiral sulcus
małżowina uszna przewód słuchowy zewnętrzny małżowina uszna nieregularny, wydłużony fałd skórny, obejmujący ujście p.s.z. długość 2-krotnie większa od szerokości 2a 2) grobelka (anthelix) 9 2a) odnogi grobelki, dół trójkątny wzmocniona jest sprężystą chrząstką, jedynie 4) przeciwskrawek (antitragus) 5) skrawek (tragus) zrębu zbudowanego z chrząstki sprężystej więzadeł (przytwierdzających chrząstkę do czaszki) 3) muszla małżowiny dolny, swobodnie zwisający odcinek małżowiny płatek nie ma zrębu chrzęstnego małżowina uszna składa się z: 1) obrąbek (helix) zawinięta część wolnego brzegu małżowiny 6) otwór słuchowy zewnętrzny kilku drobnych zanikowych mięśni skóry pokrywającej całą małżowinę 7) odnoga obrąbka 8) łódka muszli (cymba conchae) 9) wcięcie międzyskrawkowe przewód słuchowy zewnętrzny chrząstka małżowiny usznej u dołu przechodzi bezpośrednio w chrząstkę p.s.z. obie chrząstki razem stanowią chrząstkę ucha odcinek boczny, chrzęstny odcinek przyśrodkowy, 2x dłuższy, kostny ma długość ok. 3,5 cm pion 9 mm, poprzecznie 6,5 mm przebieg esowato wygięty zewnętrznego łuk wypukły ku górze, szczyt na granicy chrzęstnej i kostnej ściana dolna klinowaty zachyłek przewodu słuchowego zewnętrznego (ciała obce)
przewód słuch. zewn. jama bębenkowa część chrzęstna błona bębenkowa trąbka słuchowa gruczoły łojowe i woskowinowe przestrzenie pneumatyczne (jama sutkowa, komórki sutkowe) błona bębenkowa kształt owalny, 10-11 x 9 mm szarawa, nieco przezroczysta łuskowej kości skroniowej " ta część błony jest cieńsza od pozostałej (część wiotka), przyczepiona do okostnej k.skron. część napięta, znacznie większa i grubsza 3 warstwy: zewnętrzna cienka warstwa skórna przedłużenie 1) część napięta skóry p.s.z. 2) pierścień włóknisty wewnętrzna warstwa śluzowa przedłużenie błony śluzowej 3) kostny pierścień bębenkowy jamy bębenkowej 4) wcięcie bębenkowe 5) część wiotka warstwa środkowa, włóknista, blaszka właściwa, brak jej w części wiotkiej Widoczna część błony bębenkowej dzieli się na cztery kwadranty: rękojeść młoteczka " prążek młoteczkowy a) przednio-górny, wyrostek boczny młoteczka " wyniosłość młoteczkową b) przednio-dolny, koniec rękojeści młoteczka wciąga błonę do wewnątrz pępek bruzda bębenkowa nie jest pierścieniem zamkniętym, mała górna część błony umocowana jest we wcięciu bębenkowym części pierścieniem włóknisto-chrząstkowym umocowana w bruździe bębenkowej Obraz makroskopowy prawej błony bębenkowej: błona bębenkowa grubość 0,1 mm c) tylno-dolny, d) tylno-górny jama bębenkowa szczelinowata przestrzeń powietrzna w części skalistej kości skroniowej, wysłana błoną śluzową (silnie zrośnięta z okostną) błona śluzowa uwypukla się do światła jamy bębenkowej obejmuje kosteczki słuchowe, ich więzadła, ścięgna mięśni śródusznych, strunę bębenkową liczne fałdy błony śluzowej " zachyłki zachyłek nadbębenkowy zachyłek górny błony bębenkowej
jama bębenkowa jama bębenkowa ku tyłowi leżą komórki sutkowe zespół wzajemnie połączonych ma 6 ścian jam kostnych wysłanych błoną śluzową i wypełnionych górną, pokrywkową powietrzem dolną, żyły szyjnej wewnętrznej przyśrodkową, błędnikową największa z nich (antrum) łączy się z jamą bębenkową boczną, błoniastą przez wejście do jamy sutkowej (aditus ad antrum) przednią, szyjno-tętniczą tylną, sutkową jama bębenkowa ściana błędnikowa: wzgórek (promontorium) okienko przedsionka (owalne) podstawa strzemiączka okienko ślimaka (okrągłe) błona bębenkowa wtórna kosteczki słuchowe połączenia: kosteczki słuchowe młoteczek głowa z błoną bębenkową więzozrostem pomiędzy rękojeścią oraz wyrostkiem krótkim młoteczka pomiędzy sobą stawami: staw kowadełkowo-młoteczkowy oraz staw kowadełkowo-strzemiączkowy ze ścianą przyśrodkową: więzozrost bębenkowo-strzemiączkowy, tzw. więzadło pierścieniowate wyrostek boczny wyrostek przedni rękojeść
kosteczki słuchowe kowadełko kosteczki słuchowe trzon strzemiączko odnoga krótka głowa odnogi odnoga długa podstawa strzemiączka mięśnie śróduszne napinacz błony bębenkowej (unerwiony przez n. trójdzielny) strzemiączkowy przyczepia się do głowy strzemiączka (unerwiony przez n. twarzowy) trąbka słuchowa 3-4 cm ściana przednia ujście bębenkowe ujście gardłowe cz. przyśrodkowa, chrzęstna, 3x dłuższa cz. boczna, kostna cieśń trąbki słuchowej
błędnik kostny błędnik błoniasty, śródchłonka błędnik kostny, przychłonka przedsionek łagiewka ślimak woreczek kanały półkoliste przewód ślimakowy przewody półkoliste przewód śródchłonki przedsionek część środkowa ślimak część przednio-dolna kanały półkoliste część tylna błędnik błoniasty część tylno-górna: przewody półkoliste + łagiewka część przednio-dolna: woreczek + przewód ślimakowy
ślimak przednia część błędnika kostnego długa oś ślimaka wrzecionko owija się wokół niego kanał spiralny ślimaka, 2 ½, 2 ¾ średnio 32 mm, szerokość u podstawy 3 mm z powierzchni zewnętrznej wrzecionka wnika blaszka spiralna kostna
przewód ślimakowy układa się w obrębie schodów przedsionka kątnica przedsionkowa kątnica osklepkowa 1-Inner hair cell 2-Outer hair cells 3-Tunnel of Corti 4-Basilar membrane 5-Habenula perforata 6-Tectorial membrane 7-Deiters' cells 8-Space of Nuel 9-Hensen's cells 10-Inner spiral sulcus Potencjał spoczynkowy ślimaka (wg Davisa) Schemat przenoszenia drgań z ucha środkowego do przewodu ślimakowego: 1) błona bębenkowa, 2) łańcuch kosteczek słuchowych, 3) okienko przedsionka, 4) okienko ślimaka, 5) schody przedsionka, 6) schody ślimaka, 7) trąbka uszno-gardłowa, 8) osklepek
pierwszy neuron komórki dwubiegunowe zwoju spiralnego położonego w kanale spiralnym neuryty tworzą nerw ślimakowy wnika do pnia mózgu w tylnym dole czaszki, na granicy mostu i rdzenia przedłużonego wrzecionka drugi neuron jądra ślimakowe brzuszne i grzbietowe na granicy rdzenia przedłużonego i mostu połowa włókien neurytów drugiego neuronu krzyżuje linię pośrodkową i łączy się z nieskrzyżowanymi neurytami strony przeciwnej trzeci neuron jądro ciała czworobocznego tworząc wstęgę boczną w moście przyśrodkowego, tzw. jądro wstęgi bocznej jądro oliwki górnej jądro wzgórka dolnego podkorowy ośrodek słuchu wstęga boczna prowadzi włókna z drugiego i trzeciego neuronu wypustki tego jądra tworzą promienistość słuchową blaszki czworaczej czwarty neuron jądro ciała kolankowatego dochodzą do pierwszorzędowego ośrodka korowego słuchu (zakręty skroniowe poprzeczne Heschla tylno-górna część zakrętu skroniowego górnego, pola 41, 42)
Audiometria odpowiedzi elektrycznych elektrokochleografia odpowiedzi z poziomu pnia mózgu odpowiedzi o średnim czasie utajenia odpowiedzi korowe Audiometria odpowiedzi elektrycznych 0-5 ms Audiometria odpowiedzi elektrycznych POTENCJAŁY ODBIERANE 5-12 ms Z PNIA MÓZGU 12-50 ms > 50 ms Anatomicznym podłożem odpowiedzi z pnia mózgu są: amplitude jądra ślimakowe, oliwka górna, jądra wstęgi bocznej i wzgórek dolny blaszki czworaczej. time Czas utajenia odpowiedzi z pnia mózgu waha się od 3 do 12 ms. Audiometria odpowiedzi elektrycznych POTENCJAŁY ODBIERANE Z PNIA MÓZGU Anatomicznym podłożem odpowiedzi z pnia mózgu są: Audiometria impedancyjna odruch strzemiączkowy jądra ślimakowe, Łuk odruchowy przy pobudzaniu kontrlateralnym składa się z następujących neuronów: zwój spiralny, jądro ślimakowe brzuszne, Współczesne metody badania pozwalają rejestrować odruch jądro oliwkowe górne przyśrodkowe, jądra wstęgi bocznej strzemiączkowy na drodze pobudzenia kontrlateralnego, tj. jądro nerwu twarzowego po stronie przeciwnej i wzgórek dolny pobudzania ucha przeciwnostronnego do ucha testowanego blaszki czworaczej. lub na drodze ipsilateralnej, tj. poprzez pobudzanie ucha oliwka górna, niezależnie od sposobu wywołania, występuje symetrycznie w obu uszach Audiometria impedancyjna Czas utajenia testowanego odpowiedzi z pnia mózgu waha się od 3 do 12 ms. Audiometria impedancyjna przy badaniu ipsilateralnym łuk odruchowy obejmuje: zwój spiralny, jądro ślimakowe brzuszne, jądro oliwkowe górne przyśrodkowe, jądro twarzowe po tej samej stronie Audiometria impedancyjna